Antonio Reigosa: “Os rapaces non coñecen a mitoloxía propia e si a allea, practicamente idéntica”
Entrevista a Antonio Reigosa en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): As xeracións máis novas, coñecen se cadra mellor a mitoloxía nórdica ou a fantasía novelada que a tradición popular…
– Antonio Reigosa (AR): As fontes de transmisión cultural cambiaron radicalmente nos últimos 50 anos, e nos últimos 25, moito máis. Está internet, o cine, as series, os xogos? Os rapaces están en conexión con multiculturas. A base da cultura é a mesma en toda Europa. Aquí non se transmitiu desde a universidade, a televisión e radio públicas galegas. A triste conclusión é que, sendo practicamente idénticas, resulta descoñecida a mitoloxía propia e coñecida a allea.
– LO: Son entón os mitos galegos próximos aos nórdicos, os célticos, os anglosaxóns…?
– AR: E franceses, italianos, mediterráneos, beira-atlánticos, etcétera. Toda Europa bebe das antigas culturas do Mediterráneo, das clásicas grega e romana, dos pobos indoeuropeos que constantemente estaban en movemento, e os condicionantes xeográficos. Na ribeira atlántica está o Finisterre, a fin do mundo.
– LO: Cal é a característica diferenciadora de Galicia?
– AR: A xeográfica é básica. Pensar que estabamos na fin do mundo, no final da vida? O camiño de Santiago non deixa de ser iso, o camino ao máis alá. Esa posición é unha singularidad que probablemente explique por que aquí ten tanto arraigo a mitoloxía ao redor da morte. Outra é a forma de ocupación do territorio. O territorio tiña unha ocupación humana, cousa que non se daba en Castela, onde se concentra a xente en núcleos grandes pero hai unha cantidade de territorio grande sen ocupación permanente humana. Por un lado está o pensamento racional, pragmático, o resolver a supervivencia e economía, e por outro o trascendente. Fomos capaces de converter o noso territorio nun de fantasía, porque tiña que dar satisfacción á necesidade vital de saber en que contexto cosmolóxico nos encontramos.
– LO: A nosa tradición narrativa oral galega é pesimista?
– AR: Non. Aparentemente, darlle tanta importancia ao tema da morte parece pesimista. Ao contrario. É incluir a morte dentro da vida. De feito, a cantidade de narracións que hai relacionadas coas ánimas e o outro mundo que teñen un ton humorístico é inmensa. (…)”
Uxía Casal: “Quen me dera a min ser a mestra do desacougo!”
Entrevista de Carlos Loureiro a Uxía Casal en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Probaches literariamente co relato, tanto en literatura infantil e xuvenil coma para idades máis adultas… Un cambio moi salientábel á hora de escribir relatos dependendo da idade dos lectores, non?
– Uxía Casal (UC): Así é, pero non tanto. Explícome: cando se escribe para nenos unha é máis e menos libre; máis libre en canto que a fantasía pode incluso desbordarse -sempre que o relato sexa verosímil no xogo que propós- e menos en cuestións instrumentais; non se debe manexar unha sintaxe complexa, a variedade ou complicación léxica cómpre introducila con coidado e a acción ten que adecuarse ao público lector que, inevitablemente, descoñece moitas cousas. Escribir para adultos permíteche unha maior liberdade expresiva, non tes que parar a pensar se isto ou aquilo se comprenderá ben, porque dás por feito que os coñecementos dun adulto están por riba dos dun neno, así que tiras para adiante sen freo, aínda que logo corrixas e intentes mellorar o xa escrito. Á fin de contas non deixa de ser o mesmo: escribir. O mellor que saibas.
– NG: Sen embargo é moi posíbel que para unha escritora abondo identificada coa ficción escribir narrativa curta sexa máis gratificante ca narrativa longa…
– UC: Digamos que hai a mesma diferenza ca entre correr cen metros e tres mil. As dúas carreiras son gratificantes, mais os dispositivos e aptitudes son diferentes. Na narrativa curta necesítase unha precisión lingüística moito máis afinada que na narrativa longa; na primeira podes e debes ser máis impresionista, pois non veñen a conto descricións longas e detalladas; tes que crear un mundo ou un anaco de mundo sen entrar en moitas fonduras e para iso tes que escoller moi ben as palabras que empregas para que o resultado se comprenda e transmitas do mellor xeito posible o que pretendes. A narrativa longa pide descricións e diálogos nos que te podes espraiar, entras en detalles ás veces miúdos que adquiren unha importancia decisiva para entender mellor o personaxe e a acción e, sobre todo, leva moitísimo máis tempo… (…)
– NG: A voz feminina está moi presente na túa obra, así coma tamén a realidade social na que a muller se ve mergullada… isto non deixa de ser unha reivindicación feminista, non?
– UC: Pode verse así, aínda que non é algo consciente pola miña parte. Claro que resulta inevitable que semelle feminista se eu son feminista. Xa dixen antes que nestes relatos parto de realidades máis ou menos cotiás que agochan unha sorpresa e no mundo feminino, por sorte ou por desgraza, hai moitas sorpresas. Ademais, ao ser eu muller na época que vivimos e coa miña traxectoria, é imposible que non se reflictan parte dos meus pensamentos, do meu xeito de ver a vida… Non é algo buscado conscientemente, repito, pero sospeito que era inevitable.
– NG: E falando do anterior, pode unha autora, ou autor, permanecer allea, ou alleo, á hora de escribir ao seu pensamento, á súa realidade como persoa?
– UC: Non, é evidente. A escrita é unha faceta dun ser humano concreto e desde o momento en que escolles un tema, un personaxe, unha historia, xa estás amosando algo do teu pensamento e do teu xeito de ser e de estar no mundo, e iso ocorre incluso se pretendes plasmar algo por completo alleo a ti. A ficción non sae da nada, é o resultado de todo o que viviu, leu e procesou quen escribe; pretender ser unha escritora sen achegar nada de ti mesma paréceme imposible. (…)”
A Coruña: Os xoves da rúa Tabernas, con Antonio Reigosa, falando de Galicia encantada. O país das mil e unha fantasías
Entrevista a Breogán Riveiro en Fervenzas Literarias
Desde Fervenzas Literarias, esta entrevista a Breogán Riveiro:
“(…) – Fervenzas Literarias (FL): Cales foron as motivacións que o levaron a escribir?
– Breogán Riveiro (BR): Cando falo con rapaces sempre digo que o que máis nos distingue como especie aos humanos é a necesidade que temos de contar -e de que nos conten- historias. Un tal Xabier P. Docampo di no seu blogue que o acto máis sublime de amor é contar unha historia. Eu non creo tanto, non creo que sexa un “acto sublime” -se cadra para alguén da calidade literaria do vello mestre Docampo si, pero no meu caso non-, pero se non é un acto sublime é, en todo caso, un acto necesario. Contar historias é a maneira na que os humanos aprendimos, compartimos coñecementos, comunicamos e emocionamos ao longo de millóns de anos. A escrita, simplemente, é unha plasmación técnica deses relatos que contabamos ao carón das lumieiras. Unha técnica que nos permite contar a mesma historia moitas veces, a diferentes oíntes e en infinitos lugares. Unha técnica marabillosa en si mesma, pero que carece de sentido se perdemos a perspectiva de para que naceu: para contar historias.
Escribir, para min, é unha necesidade. No fondo -confeso- gustaríame máis poder contar historias en directo, conectando cos oíntes como fan Carlos Blanco, Cándido Pazó ou Avelino González. Pero, por desgraza, non dou a talla e debo facelo por escrito. Unha técnica distinta para o mesmo fin. (…)
– FL: Que é o que busca transmitir coa súa literatura?
– BR: Así, en global? É certo que toda obra nos “vende” algo ideoloxicamente, xa sexa á maneira da clásica “sentenza” ou de forma máis sibilina e publicitaria. Pasa inevitablemente. Eu son de esquerdas, non podo evitar que as miñas obras tamén o sexan, pero iso non significa caer no panfleto, nin que os protagonistas das miñas obras sexan da miña mesma ideoloxía -os personaxes teñen tendencia a ter as súas propias ideas-. Tamén son consciente de escribir para todo o mundo, así que tento que non se me note demasiado a ideoloxía, pero claramente teño que estar a prol de certas cousas como a igualdade; unha sanidade, educación e seguridade de todos e para todos; a democracia plural ou o libre cultivo e comercio de grelos, nabizas e outras herbas. Supoño que todo isto nótase nos meus libros, porque é inevitable, pero non é un obxectivo “primario”. O obxectivo “primario” é que o lector o pase ben. Por outra parte escribo en galego, que xa de por si é un posicionamento ideolóxico moi claro: avogas pola supervivencia dun idioma que morre. Herexía! E non só iso: Pretendo que un lector o pase ben lendo en galego! Dobre herexía! Eu coido que iso xa é importante abondo. E aínda por riba está o humor, que exerce de crítica, de agulla que pincha as ideas e que fai pensar. O humor é unha ferramenta imprescindible da intelixencia, pero é a máis deostada de todas as ferramentas. Dá medo ás mentes cativas -e por “cativas” non me refiro ás mentes dos nenos-.
Agora ben, se a pregunta de “Que pretendo transmitir coa miña literatura?” é máis fonda, máis transcendente, sinto que non podo responder. Son o bastante maduro como para saber que unha obra literaria, ou unha película, non van cambiar o mundo. Confórmome conque fagan pensar a unha soa persoa uns poucos segundos. Iso de facer “a obra” definitiva, a obra que deixará en nada a todas as demais obras, a obra que fará que a humanidade comprenda, por fin, o magnífico, transcendente e imprescindible que é o autor, non é mais que vaidade baleira.
No audiovisual pasa que coñeces a xente que quere facer “a” película. Cando lle preguntas de que vai esa película, que historia vai contar, responden que non importa, que iso tanto lles ten, que non o saben. O que importa é que vai ser “a” película. A definitiva. Enorme. Abraiante. Será un “antes” e un “despois” no cinema. Esquecen que somos simples contadores de historias, nada máis. (…)
– FL: Cales son as principais dificultades á hora de entregarse a este oficio?
– BR: Sen dúbida un oficio que non permite vivir del non é un oficio. No meu caso teño claro que, estatisticamente, cada ano hai cinco ou seis galegos aos que lles toca a primitiva, e non creo que haxa cinco galegos que se poidan adicar profesionalmente á literatura en galego. Se é por cartos, xa que logo, resulta máis lóxico -estatisticamente- investir en primitivas e non en fotocopias das miñas obras. Se escribo -e en galego- é por outros motivos, non por diñeiro.
– FL: Que é o mellor e o peor de se dedicar a escribir para o público infantil e xuvenil?
– BR: O mellor é escribir para un público sincero, o peor deste público é que non é totalmente libre: non coñezo a moitos rapaces que vaian mercar libros en galego de “motu propio”. Por outra banda, non está demasiado ben visto escribir LIX. En xeral en Galicia -e en España- as literaturas de xénero son desprezadas. Coido que é un erro dos xestores da cultura en toda España -e Galicia non se libra dese erro, senón mais ben todo o contrario, abunda nel-. (…)”
Entrevista de Inma Otero Varela a Gonzalo Hermo en Insula europea
Entrevista de Inmaculada Otero Varela a Gonzalo Hermo na revista Insula Europea.
Compostela: Rosalía de Castro, protagonista da programación de setembro na Cidade da Cultura
Desde Fervenzas Literarias:
“A Biblioteca e Arquivo de Galicia, sitos na Cidade da Cultura de Galicia, pon en marcha a súa nova programación para setembro que estará marcada pola figura senlleira de Rosalía de Castro.
A Biblioteca recupera para o 8 de setembro o concurso Textos e Pretextos, unha batalla literaria entre dous equipos para saber quen é o que mellor comprende as páxinas dun libro. Tras formar dous grupos, ambos os dous lerán o mesmo libro e farán cada un unha batería de preguntas que deberán propor cada grupo ao outro. O moderador pode intervir con preguntas propias a cada un dos equipos e guialos no modo de proceder: o ‘porqué’ dalgunhas preguntas, conclusión ás que chegaron, pareceres, alternativas… O concurso, para nenas e nenos de 8 a 12 anos, arrancará ás 17.00 h. e é de balde mais é preciso inscribirse previamente.
Tras este primeiro achegamento á literatura, o 14 e 15 de setembro realizarase unha xincana na que superar toda unha serie de retos. En Rosalía na voz da xente, e a través dunha posta en escena teatral e con formato de xincana, unha serie de personaxes debidamente caracterizados da época da autora propóñenlle aos participantes pequenos retos para resolver un grande enigma. As probas están relacionadas coa vida e figura de Rosalía de Castro. A actividade é de balde previa inscrición e que, aínda que é para todos os públicos, os menores de seis anos deberán estar acompañados dun adulto.
A programación da Biblioteca de Galicia para este mes de setembro complétase co concerto Rosalía entre outras, a cargo da formación musical Xardín Desordenado. Este concerto especial terá lugar o sábado 19 de setembro no auditorio da Biblioteca a partir das 19:00 h., con entrada libre. Nel, os músicos de Xardín Desordenado interpretarán algúns temas baseados na obra Cantares Gallegos de Rosalía de Castro xunto a outros baseados en textos de seis poetas galegas de distintas xeracións: Olga Novo, María do Cebreiro, Pilar Pallarés, Luisa Castro, Marta Dacosta e Cristal Méndez Queizán. Antes de interpretar cada canción explicarase brevemente á traxectoria da autora, o contido do libro e o valor primordial do poema.”