Entrevista de Antón Escuredo a Beatriz Maceda Abeleira en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como afrontou a realización do manifesto do Día de Rosalía da AELG?
– Beatriz Maceda Abeleira (BMA): Recibino como unha honra. Era honrar a quen tanto nos honrou. Rosalía é unha icona para a literatura moderna galega. Levamos moitos anos con manifestos por esa data e entendín que era difícil ser orixinal. Centreime en como sería Rosalía se vivise hoxe.
Desde o meu humilde punto de vista o que máis falta na sociedade actual é pensamento e reflexión. Pensei que Rosalía, se vivise, falaría deste tema, unha cuestión da que xa falara no seu momento. Relacioneino coa súa flor preferida, os pensamentos, facendo un dobre xogo que nos levaría á ética que estamos perdendo.
Nun manifesto non se pode lembrar todas as mulleres mais quixen recordar as nosas devanceiras. Non debemos esquecer o pasado para poder facer un presente e un futuro mellor. É algo urxente nestes momentos tan insolidarios, cun capitalismo tan atroz e individualista, cando Rosalía non o era. Foi rompedora e estaba sempre coa xente máis humilde. A través dos seus poemas situounos na sociedade galega da súa época desde un punto de vista feminista. Tentei provocar ese pensamento.
– ND: Quedan aspectos por actualizar da figura de Rosalía de Castro?
– BMA: Si. Hai unha imaxe de Rosalía que pouco a pouco imos rachando na sociedade, que era triste e melancólica. Creo que era todo o contrario. Para min era atrevida, ousada. O tema da melancolía vén da propia paisaxe galega e, en todo caso, sería reflexiva.
Niso están as publicacións que dos últimos anos, como as da Fundación Rosalía de Castro ou Pilar García Negro, que dan a visión dunha Rosalía forte fronte á idea dunha muller débil. Tivo valentía para escribir o que escribiu no seu momento. Debemos axudar a entendela e interpretala.
– ND: A sociedade actual interiorizou esta nova imaxe de Rosalía?
– BMA: Pouco a pouco estase a conseguir. Eu son optimista. A AELG, que leva moitos anos realizado o Día de Rosalía e foi a gran promotora desta homenaxe, ten sacado moitos carteis cunha imaxe moi moderna e actualizada. Agora está pensando en facer obradoiros nos centros educativos que transmitirán, a través da música e do feminismo, unha Rosalía moderna.
Os centros educativos son fundamentais neste labor. Son os que máis realizan actos o Día de Rosalía. Todas as crianzas están a coñecer a Rosalía desde unha perspectiva feminista, de muller que contemplaba todos os eidos da sociedade e que foi rompedora no seu momento. Será, iso si, un proceso lento. Vivimos nun momento de rapidez nas noticias e nos traballos que se fan e falta de dedicarlle tempo á lectura.
Por outro lado, están a saír moitos grupos de rapazas e rapaces que cantan versións de Rosalía moi contemporáneas. En todo caso habería que apoialos. O ensino é o mellor vehículo. Aínda así, os programas literarios que hai nos centros educativos ou son obsoletos ou transmítense de maneira obsoleta.
– ND: Debería coñecerse máis o seu período histórico?
– BMA: O maior perigo que corremos é que se está a mentir e transformar a historia. Hai un problema no ensino, non se dá chegado á historia contemporánea. Non teño nada en contra da Prehistoria mais neste momento é máis oportuno comezar pola Historia Contemporánea e ir avanzando cara ese período.
Teño na mente unha anécdota que me aconteceu na rúa. Atopei un grupo de rapazas e rapaces que paseaban cantando o “Cara al sol”. Pareime e pregunteilles se sabían o que cantaban e non tiñan nin idea. Cando lles expliquei o seu significado causoulles abraio e comentaron que estaban en contra desas ideas. Temos un ensino obsoleto que non conecta co alumnado actual.”
Sada: representación de pezas de Recortes de risa, de José Luis Graña Muíño
Henrique Monteagudo: “O franquismo deixou un desprestixio do galego e é un lastre que segue hoxe”
Entrevista a Henrique Monteagudo en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Afirma no limiar [O idioma galego baixo o franquismo] que aspira a contar só a verdade e nada máis que a verdade. Tan terxiversado está o que supuxo o franquismo para o galego? Tanto o descoñecemos?
– Henrique Monteagudo (HM): Si que o descoñecemos moito. En xeral, hai un descoñecemento por ignorancia, pola especie de pacto do silencio da Transición houbo unha tendencia a evitar falar destas cousas. Pero tamén está a emerxencia dos discursos negacionistas, onde hai unha especie de rebelarse contra a verdade dicindo que non se perseguiu o galego, que o franquismo tampouco foi tan malo… É algo que provoca asombro e indignación a quen o viviu. Tamén é unha cuestión que me preocupa moito.
– LVG: Fóra da esfera pública e do sistema educativo, non se podían poñer nomes galegos a locais… Cales considera que son as medidas durante o franquismo que máis socavaron o galego?
– HM: Nisto hai que distinguir etapas. Non son as mesmas medidas na década dos 40 que no franquismo final. As maneiras de perseguir o galego foron moi distintas e a presión tamén foi a menos. Pero hai cousas de fondo que foron catastróficas para o galego. Por exemplo, todo o que tivo que ver coas políticas que desertificaron o agro, que provocaron a emigración, que foi moitísimo maior durante o franquismo que antes. Toda unha cultura galega se esfarela xa que constituía un nicho moi importante para a lingua. Ademais, o progreso social durante este período non se pode dar sen unha asimilación ao castelán. E tamén hai outros elementos como os medios de comunicación de masas, sobre todo a radio e a televisión. Antes de difundirse, nas casas das familias que falaban galego o castelán non entraba. Había só un canal de televisión, o do Réxime, e con el introducíanse pautas culturais e inculturais, valores de prácticas lingüísticas. Era meter o castelán nas casas e, ao mesmo tempo, o desprezo polo galego. E iso fíxolle moitísimo dano.
– LVG: E fronte a iso contrapón a resistencia lingüística. Como sería hoxe o galego sen a participación activa de persoas que incluso, como vostede comentou, se xogaron a vida por ese motivo?
– HM: Nin existiría este libro nin estariamos conversando en galego. Se non hai un grupo de xente, unha resistencia que permite nunhas condicións de total precariedade dar continuidade á cultura galega que florecera con tanto vigor nas décadas previas ao golpe de Estado, o galego disolveríase, acabaría dialectalizado, converteríase nun castrapo irrecoñecible como lingua. Non creo nin que houbese Estatuto de Autonomía nin a mínima corrente de uso de galego culto. Esa xente foi a que fixo posible manter un pouco aceso o facho. Era a grande obsesión que eles tiñan: trasladarlle a tradición cultural á xente nova que estaba crecendo nun ambiente no que esa tradición estaba totalmente invisibilizada. (…)”
“Piso Franco, literatura nunha app”
Entrevista a Camilo Franco no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“O escritor e xornalista Camilo Franco crea a primeira app literaria, Piso Franco. Textos para ler en calquera momento e lugar con selo de autor. A entrevista pode verse aquí.”
Ledicia Costas: “Na vida hai que ir con todo”
Entrevista a Ledicia Costas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): A cociñeira defunta… Escribe vostede sobre temas un pouco macabros.
– Ledicia Costas (LC): A min vaime o gótico. Fantasmas, espíritos… e mesturar iso con humor. Dende nena, sempre me fascinaron as historias de fantasmas e do alén. E descubrín que, como escritora, pasábao de marabilla escribindo esas historias.
– LVG: Non lle daban medo, de pequena?
– LC: Si, pero ao mesmo tempo atraíanme. (…)
– LVG: Escribe oito horas ao día, lin.
– LC: Ás veces máis e outras menos, pero son moi disciplinada para iso. Tamén é a única cousa na vida para a que son disciplinada, para o traballo. Se me deixase levar por ese concepto romántico da inspiración, non escribiría nunca. Para escribir novelas hai que dedicarlle horas.
– LVG: Unha novela é un milagre.
– LC: Require dunha entrega total. A túa cabeza está metida todo o tempo nese universo que estás construíndo. É a única maneira de enchouparte da historia, de meterte na pel dos personaxes… É unha inmersión completa.
– LVG: E mete nas novelas á súa panadeira, ao veciño…
– LC: Si, claro. Hai moitas frases que lle escoito a persoas ou xente que me parece singular que acaban nos meus libros sen sabelo.
– LVG: Vostede métese no corazón das persoas. E haberá quen llo faga saber.
– LC: Iso é moi impresionante. Eu recibo cada mensaxe que ás veces déixanme rota, rota de emoción. Unha cousa así dálle sentido a todo. (…)”
A Coruña: Mário Herrero Valeiro presenta Ética do abandono
A Coruña: presentación de A vida incerta, de Montse Fajardo
Vigo: inauguración da exposición Visión obxectiva, de Pepe Cáccamo
Ledicia Costas: “Quería escribir unha novela de luz e bos momentos que conseguise arrincar algún sorriso”
Entrevista de Ana G. Liste a Ledicia Costas en Praza:
“(…) – Praza (P): Van 21 anos desde que se publicou Unha estrela no vento e xa vas camiño dos 30 libros editados, quen contaba daquela, verdade?
– Ledicia Costas (LC): Era imposible. Empecei a escribir sendo adolescente. A primeira novela que me publicaron escribina sendo alumna de instituto, entón, estaba todo por facer. Non sabía nada do sistema literario galego. Non sabía absolutamente nada, só que me gustaba escribir. E tiven a fortuna de que Xerais me publicou moi cedo pero, a partir de aí, tiven que construír unha carreira literaria pouco a pouco. E aquí está sobre a mesa!
– P: Botando a vista atrás, que é o que máis che sorprende de todo isto?
– LC: Chegar a converter aquilo que me gustaba facer na miña profesión, sorpréndeme. E tamén, desde o galego, estar traducida a linguas doutros sistemas literarios como o persa, o italiano, o portugués, o romanés ou o checo –ao que me están traducindo agora–. A medida que pasaban os anos fun sorprendéndome de chegar a outros sistemas literarios sen renunciar nunca ao galego. (…)
– P: E Golpes de Luz foi unha sorpresa para ti? Tes comentado que segues o teu instinto para priorizar o que queres escribir en cada momento.
– LC: Son moi visceral escribindo e con Golpes de Luz fun a primeira sorprendida. Non esperaba atreverme a escribir unha novela na que unha das protagonistas fose unha muller de oitenta anos e conseguir que fose carismática. Estou moi satisfeita e moi orgullosa, creo que é moi difícil construír un personaxe como Luz, desa idade e cunha demencia, e que sexa icónica. Tamén por escribir unha novela para adultos onde hai unha voz infantil e unha voz dunha muller de avanzada idade e que teñan tanto peso.
– P: A novela colle moita forza nos diálogos entre os personaxes, somos quen case de escoitalos falarnos. Como se consegue iso na escrita?
– LC: É difícil explicar ese proceso. Eu sento diante do ordenador e paso moitísimas horas pensando, sen avanzar, simplemente dedicada a iso: a pensar. E logo hai un traballo moi forte de pulir o texto, de ler en voz alta e eliminar cousas que son inverosímiles, por exemplo nos diálogos. A primeira escrita, máis en bruto, é unha cousa; despois vén ese traballo de revisión e de renuncias: porque ao mellor hai frases que che parecen moi bonitas, ou que son case máxicas, ás que tes que renunciar porque non resultan cribles na voz dese personaxe ou no rexistro no que te estás expresando. É unha cuestión de pulir, revisar e reescribir. Non hai outra maneira. Como cando unha escultora ten unha pedra de granito –ou de mármore– e ten que comezar a darlle forma a iso. Como se fai? Pois hai moito de emoción e de técnica. É unha combinación de todos eses elementos. (…)”
Conversa con Antón Baamonde sobre Unha nova Olanda
Entrevista a Antón Baamonde no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Unha nova Olanda é un ensaio de Antón Baamonde sobre as cidades galegas. A entrevista pode verse aquí.”
