Entrevista 
de Alberto Ramos a Alicia Fernández:
“(…) – Praza (P): Falamos dunha libraría e dunha editorial [Chan da Pólvora] que conforman un proxecto conxunto, pero que manteñen a autonomía. Como encaixan as pezas? Como organizan o traballo?
– Alicia Fernández (AF): Procuramos que o traballo sexa asembleario e idílico. Xuntámonos, falamos e consensuamos. Malia todo, queremos que os traballos sexan separados. No caso da editora, lévaa principalmente Antón Lopo. A libraría, pola contra, levámola Eduard e mais eu. Iso non quere dicir que haxa unha separación total definida. Estamos todos pendentes do traballo de cada unha das partes, propoñemos ideas dunha vertente a outra. Por exemplo, Antón tivo moito que ver co local e, loxicamente, Manolo moitísimo coa súa estética. Gonzalo Hermo, pola súa banda, propuxo que fose Antón Blanco o primeiro autor para publicar. Nós tamén participamos nas ideas editoriais, encargámonos de corrección… É dicir, procuramos conservar e diferenciar os traballos, pero implicámonos todos en todo. (…)
– P: Que teñen en mente á hora de crear unha programación?
– AF: Vimos de abrir hai nada e, realmente, non tivemos tempo material de idear a programación. Temos axendadas presentacións e actos, pero a verdade é que tamén se vai construíndo de forma espontánea. É dicir, Elías Portela escoitou falar de Chan da Pólvora, pasou un día por acó, quixo coñecer o local e pregunteille se quería recitar aquí. Pareceulle unha fantástica idea e organizouse axiña. Despois, no campo dos obradoiros gustaríanos desenvolver algún no verán. Non obstante, temos que sentar, pensar, decidir e programar. Cando comece o curso, en setembro, si que queremos ter catro sesións ao mes. Queremos ter obradoiros todos os meses e que realmente haxa movemento. Refírome a obradoiros de escrita creativa, de introdución á poesía para cativos… Penso que hai que cubrir un oco en Santiago, xa que agora mesmo hai pouca oferta de obradoiros de escrita. Este ano houbo algún de Suso de Toro, outro de Olalla Cociña, pero pouca cousa máis… Non é como na Coruña, que ten maior oferta e un público que responde, que vai sempre e encantado. (…)
– P: Que significa para poetas como vostedes, nun sistema no que vivir da literatura é ben complexo e da poesía imposible, converter a poesía no seu mundo laboral?
– AF: Non se pode pedir máis. Facemos o que nos gusta. Vimos de materializar un proxecto que estaba no aire, que se reducía de cando en vez a dicir “Que bonito sería ter unha libraría de poesía”. Meses despois, atopámonos no número 74 da Rúa de San Pedro facendo esta entrevista. Unha loucura, a verdade.”
Arquivos da etiqueta: Alberto Ramos
Antonio M. Fraga: “Como outros moitos rapaces da miña xeración, cheguei a Lovecraft grazas a Agustín Fernández Paz”
Entrevista 
de Alberto Ramos a Antonio M. Fraga en Praza:
“(…) – Praza (P): O Premio Antón Risco é na actualidade o único certame de literatura fantástica que hai en Galicia. Un galardón coma este é fundamental para un xénero que se cultiva pouco?
– Antonio M. Fraga (AMF): A verdade é que penso que cada vez abunda máis. Sempre se fixeron cousas. A xente que lle gusta ir por ese camiño está a emprender na actualidade proxectos variados e interesantes. A existencia dun premio de literatura fantástica é, ademais, un síntoma de normalización para o conxunto do sistema literario. Un sistema literario debe contar con distintos e variados premios, respondendo a diferentes xéneros. Penso que é positivo en todos os niveis. Primeiro para o propio xénero fantástico, xa que ter un premio desta natureza se converte nun acicate para apostar polo xénero. En segundo lugar, para o sistema literario no seu conxunto, que se ve reforzado e enriquecido. (…)
– P: Esa fronteira entre a loucura e a realidade convértese na résgoa por onde entra a literatura fantástica, non?
– AMF: No ámbito temático, eu quería contar [en Querido H. P. Lovecraft] a historia de Howard e que transcendese dalgunha maneira do xénero fantástico. Quería contar a historia da desesperación dese home, de como se vai mergullando nun caldo de cultivo que o leva irreversiblemente cara ao suicidio. Á hora de facelo, si que botei man dalgunhas teimas clarísimamente lovecraftianas como son a xa citada fronteira entre a loucura ou o pesadelo recorrente, que é un elemento moi presente nalgunhas fases nas que está dividida a obra de Lovecraft. É dicir, a fase onírica ten moita presenza. Tamén emprego a cuestión lovecraftiana da imposibilidade de fuxir do noso destino e cúmprese, ademais, o patrón desa persoa formada intelectualmente e escéptica que vive alteracións á lei natural que a levan primeiro á tolemia e finalmente á morte. (…)
– P: Non sei se quere engadir algún aspecto da novela que pasara eu por alto…
– AMF: Unicamente gustaríame dicir que xa no propio título se ve que o texto ten moito de homenaxe a Lovecraft ou máis concretamente á súa obra, seguramente máis merecedora da homenaxe cá súa persoa. A súa obra levou o terror a asumir anovadoras marcas de xénero que despois transcenderon a outros ámbitos como o cinema ou a banda deseñada. Despois, comentar que eu cheguei a Lovecraft, como outros moitos rapaces da miña xeración, grazas a Agustín Fernández Paz, que cultivou o xénero do terror cósmico lovecraftiano en obras como Aire negro. Pódese considerar este libro tamén unha pequena homenaxe a Agustín Fernández Paz. (…)”
Ramón Nicolás: “En O espello do mundo está a vontade de restituír a memoria das ruínas que nos rodean”
Entrevista
de Alberto Ramos a Ramón Nicolás en Praza:
“(…) – Praza (P): Sobre a estrutura e o xénero do libro [O espello do mundo] quería preguntarlle unha cuestión. Temos trazos dun xénero epistolar, pero non é unha novela epistolar. Podería mesmo considerarse que falamos dun certo xeito de manuscrito achado, pero tampouco. Hai unha parte que é novela histórica, pero non é novela histórica. Entón, como podemos definir este libro? Hai pegadas de moitos xéneros, pero non se decide por ningún.
– Ramón Nicolás (RN): Si, efectivamente. A verdade, non sei como poderiamos clasificala. Hai certa sensación de indeterminación de carácter xenérico. É unha novela histórica? Si, pero non. É un libro de carácter epistolar? Pois tampouco, porque lemos as cartas de Hildegard, pero non as respostas da ona Guiomar. Só temos unha parte desa relación epistolar. Despois, hai certa intriga en todo o que se refire a Martiño, o profesor de historia, o personaxe contemporáneo, que intenta descubrir a historia das cartas e os manuscritos. En realidade, poderiamos dicir que son anacos de distintos xéneros e que xogan a indeterminación. Penso que á novela lle acaía ben estes distintos planos: un plano contemporáneo, outro histórico e outro epistolar. Agora ben, non sei se foi axeitado ou non, pero o xogo da indeterminación pode atraer a distintos públicos máis aló do lector de novela histórico. (…)
– P: Por que un crítico literario decide poñerse a escribir unha novela?
– RN: Este asunto da novela xa me leva roldando a cabeza bastante tempo, mesmo anos. Tiña investigado, tiña bastantes notas e houbo un momento en que me propuxen darlle forma. Ese momento chegou probablemente o ano pasado, cando me decatei que cumpría 25 anos facendo crítica literaria de forma continuada. Entón quixen afrontar o desafío de construír un texto narrativo. En certo xeito era, por un lado, un desafío e, polo outro, unha celebración. (…)
– P: Falamos do seu 25 aniversario como crítico literario. E as efemérides sempre convidan a facer unha pregunta tan sinxela como global: Que balance facemos?
– RN: Particularmente, eu non adoito relerme, pero está claro que os textos que escribín fai 25 anos e os de agora son ben diferentes. Co paso dos anos, non sei se para ben ou para mal, un vai aprendendo certas cousas. A nivel persoal, direi que neste tempo o estilo muda e os intereses particulares tamén. E tamén diría que as referencias que fun adquirindo e a perspectiva xeral, despois de moitas lecturas, permitíronme identificar algúns cambios que viviu o panorama literario nestes anos. Quizais, o máis impactante foi atoparse coa crise económica, que tivo efectos tanto no sistema editorial coma en aspectos temáticos. É dicir, hai moitas novelas que chegan agora sobre os efectos devastadores da crise en personaxes e individuos concretos. Esa temática nos anos noventa estaba practicamente ausente. (…)”
Literatura de terceira época
Reportaxe de Manuel Gago en Cultura Galega:
“A vellez e a ollada retrospectiva das persoanxes é un motivo frecuente da literatura, pero nos últimos anos, co envellecemento da sociedade galega e o alongamento da vida, estamos a asistir a unha maior estensión das enfermidades nuerodexenerativas, aquelas que afectan a temas tan literarios como a memoria, a identidade ou ao sentido de lugar. Analizamos cos seus autores obras recentes sobre a aventura de ser (moi) maior.
Galicia estase volvendo anciá. A poboación do país a inicios de 2016 tira claramente cara o envellecemento. Dos máis de dous millóns setecentos mil habitantes, 680.720 superan os 60 anos mentres só 249.581 están por debaixo dos dezanove anos. A prologación do tempo de vida tamén multiplica a presenza de enfermedades neurodexenerativas, coma o alzheimer, cunha incidencia tan directa en dous temas tan literarios como a identidade e a memoria. Tras estes fríos números hai unha dura realidade social, de vidas encontradas, de responsabilidades asumidas, de procesos lentos que marchan ás persoas. E esa realidade acaba plasmándose na literatura galega.
Para
Alberto Ramos, autor de Máscaras rotas para Sebastian Nell (Galaxia, 2015), na Galicia actual “todos coñecemos o que é o declive dunha persoa de moita idade. Saber da dependencia é algo que nos toca a todos, así que hai moito de observación da vida real, de xente próxima”. Ramos sitúa ao protagonista da súa última novela, un actor británico de avanzada idade que afronta unha longa entrevista biográfica encamiñada a redactar as súas memorias tras un diagnóstico de alzheimer. “A enfermidade foi o marco para permitirme facer un libro sobre a memoria”, explica Ramos. “Ese momento vainos pasar a todos máis tarde ou máis cedo. Sospeito que a case ninguén lle van saír ben as contas e, se che saen ben, iso é preocupante”, comenta irónico.
A difícil
experiencia persoal no coidado de persoas maiores é determinante e cada vez máis está presente nas ambientacións que os escritores levan ás súas obras. Durante a presentación en Compostela de Os elefantes de Sokúrov, de Antón Riveiro Coello, o escritor aludiu a como o marcou persoalmente a experiencia persoal de atender aos seus pais durante a súa vellez. Dese tránsito persoal acabou saíndo parte da ambientación da novela, onde a súa protagonista, Janis, de trinta anos, traballa atendendo a varias persoas de avanzada idade que van xogar un importante papel na sucesión da novela.
Esa relación
vital plásmase tamén en A vida fóra (Galaxia, 2011), de Miguel Sande. “Está inspirado na miña propia avoa”, afirma Sande, “xa que ao igual que a personaxe de María, ela tamén estivo moitos anos nunha cadeira de rodas e os últimos anos vendo pasar os días e a vida pola fiestra”. Para Sande, “o motivo final era facer unha pequena homenaxe ás avoas, as matriarcas que sostiveron este país, aínda que a disposición era relativamente arriscada”. Para iso, situou a María, a súa personaxe, nunha cadeira de rodas no interior dunha habitación, onde transcurre físicamente toda a novela. “Podería parecer unha historia moi triste, pero en realidade non o é”, sinala o autor, quen afirma que “a señora María ten unha peculiaridade. É unha anciá con pensamento de nena. Ela xa ten demencia senil e di que lle comezaron a morrer palabras. Por exemplo, ela quere un chocolate quente antes de que lle morra a palabra chocolate e non saiba como pedilo. Así que o lector, grazas a ese toque infantil que dá a demencia, le a novela cun sorriso nos beizos.” (…)”
Santiago Cortegoso: “Raclette é un mosaico humano no que os universos dos personaxes forman unha panorámica da sociedade actual”
Entrevista 
de Alberto Ramos a Santiago Cortegoso en Praza (a foto do autor é de Ibuprofeno Teatro):
“Ibuprofeno Teatro vén de estrear Raclette, obra de Santiago Cortegoso galardoada no 2014 co Premio Álvaro Cunqueiro. Nesta montaxe -na que participan os intérpretes Marián Bañobre, Iria Sobrado, Salvador del Río, Deborah Vukusic e Toni Salgado-, Cortegoso ofrécenos dúas tramas paralelas ao redor dunha única mesa. Dúas historias que aparentemente non teñen relación, pero que se entrecruzan para rematar contando unha historia tráxica que trata temas universais como a morte, a parella, a maternidade, a cobiza ou a violencia. (…)
– Praza (P): Malia o dramático da ausencia dun fillo, a obra mantén -sobre todo nos primeiros compases- un equilibrio entre a comedia e o drama.
– Santiago Cortegoso (SC): Hai dúas tramas ben diferentes e quería que fosen dous tons en contrapunto, que se notase que dalgún xeito na montaxe hai dúas obras distintas. No caso dos pais, vívese un proceso de dó. É un drama absoluto e trátanse temas moi duros: a morte, a ausencia, a dor e o trauma. Na outra trama, temos un humor moi claro con situacións cómicas e un humor irónico que presenta, polo baixo, unha serie de críticas sociais. Sobre que temas? Pois sobre o vexetarianismo, o conflito entre a tele e o teatro, a alimentación, o capitalismo… Non obstante, co desenvolvemento da obra, prodúcese unha viraxe paulatina cara ao drama, até que se chega a escurecer todo. É que, realmente, o gran tema é a morte. O dramatismo vai gañándolle terreo á comedia e os conflitos vanse sucedendo até que estoupa a traxedia. (…)
– P: Na actualidade, que un texto resulte gañador do Álvaro Cunqueiro non garante a súa posta en escena. A non ser, como é o caso, que un teña unha compañía propia.
– SC: Non só ter unha compañía propia, senón que sexa posible apostar polo texto e polo formato que implique. Podes ter unha compañía, pero se cadra non tes as posibilidades de montala. Hai autores que gañaron premios importantes e que non asumiron a montaxe coas súas propias compañías. No caso de Ibuprofeno? Pois coincidiu todo de cara. Quero dicir, este texto gañou o Cunqueiro e quixemos asumir o reto de facer unha montaxe con cinco actores, un formato máis grande do habitual para nós. A verdade, eu coido que falta un sistema, unha entidade ou unha vía clara para que os textos dramáticos se monten. Non existe ningún rexistro de textos onde visibilizar o noso traballo. Non hai vías. Que pasa cos textos? Ou gañan un premio ou tes unha compañía propia para montalos. Se non é así, quedan perdidos… (…)”
A dramaturxia contra a invisibilidade
Artigo de Alberto Ramos en Praza:
“(…) Algo esta a moverse: a elaboración dunha proposta da lei de artes escénicas, o fornecemento de Escena Galega ao dobrar o pasado verán o número de compañías que aglutina ou o estoupido de novas formacións como son A Panadaría ou ilMaquinario.
A todas estas circunstancias hai que unirlles a creación dunha asociación profesional de dramaturgos e dramaturgas que en próximas semanas se dará a coñecer. Este colectivo únese así ao asociacionismo profesional no sector, do mesmo xeito que con anterioridade xa o fixeron os actores e as actrices na AAAG -que vén de cumprir trinta anos- ou as compañías, reunidas na asociación Escena Galega. Agora, os autores e autoras dramáticas buscan a unidade para facer fronte ás dificultades que atopan no seu desenvolvemento profesional.
Os atrancos son xa coñecidos e, probablemente, comúns para o resto de profesións dentro das artes escénicas. “Hai unha falta absoluta de promoción, non hai encontro entre os profesionais e, dentro do sistema editorial, resulta case imposible que se publique un texto dramático. Tampouco se atopan espazos de formación, agás en contadas ocasións, e institucións como o Centro Dramático Galego, fóra dos tempos de Cristina Domínguez, non se preocuparon por traballar a formación dos dramaturgos”, explica Santiago Cortegoso unha situación que ben se podería resumir nunha palabra rotunda e clara: invisibilidade.
Deste xeito, o traballo dos autores teatrais enfróntase a unha sorte, por dicilo dalgún xeito, de frustración á hora de emprender o seu traballo. “Tes a sensación de que escribir é un traballo en balde. Pensemos unha cousa: a concepción de toda peza de arte é unha mensaxe de emisores e receptores múltiples. Aquí falta a recepción porque a edición de textos é mínima e a dificultade para levala a escena, grande”, apunta pola súa banda Fran Godón. Nesta análise coincide tamén autores con gran saída, como é o caso de Cándido Pazó. “No meu caso, se eu non escribise cunha idea clara de montaxe, sexa cunha compañía propia ou cunha que me fai encarga, se non teño a data de estrea de antemán, resúltame complicado. Porque neses casos non tería vontade, sería complicado. Entendo esa frustración”, sinala Pazó. (…)”
Manuel Rivas: “As cidades desaparecen cando os ricos fan os seus guetos, cando acabamos todos dentro dun xigante Marineda”
Entrevista
de Alberto Ramos a Manuel Rivas en Praza:
“(…) – Praza (P): Terranova, a libraría, é nesta novela [O último día de Terranova] un espazo central. Mesmo poderíamos dicir que é un personaxe máis do relato que fai Vicenzo. Que significa para Rivas a libraría?
– Manuel Rivas (MR): É un lugar no que estás, é un espazo que ten moito que ver co que facemos. E a verdade é que nunca pensara en situar unha historia nunha libraría. Escribín varias cousas que teñen que ver cos libros, mais digamos que agora me atopei co lugar. E non podía ser doutro xeito. Tamén é certo que me decatei de que si hai unha continuidade situacionista neste sentido. Quero dicir, en Os libros arden mal, o lugar eran as bibliotecas, os ateneos populares. En Todo é silencio hai unha escola, unha escola que ten que ver coa derrota. Estaba feita polos emigrantes e rematara abandonada, despois de ser queimada no golpe do 36. Malia todo era un lugar de refuxio, de agocho para xente máis ou menos náufraga. O rapaz que se ía xutar alí, os nenos que andaban cos seus primeiros amoríos…. Agora, efectivamente está a libraría. Penso que é un lugar psicoxeográfico, realmente máis relevante que a a rúa, o barrio ou a cidade, malia que o ser unha cidade atlántica ten a súa pegada.
O máis importante á libraría, si. Unha libraría que mesmo ten a súa xeografía interior. Ten referencias psicoxeográficas interiores propias e tamén exteriores. Porque a xeografía verdadeira da novela está na liña do horizonte, na memoria profunda, no pulmón de aceiro ou na Cámara Estenopeica, que neste caso si é unha referencia interior, está dentro da libraría.
Se te fixas ben, esta libraría, Terranova, é unha libraría anfibia, porque dalgún xeito é o lugar do exilio. Non só porque teña libros que proceden de fóra e que viaxaron nos dobres fondos das maletas, senón por que é un lugar de exilio interior. Porque quen a está a habitar podería estar no exilio. Iso dálle unha condición de illa, dalgún xeito non foi tomada. Ten a condición da terra liberada.
– P: Unha palabra clave que dixo sobre Terranova é “refuxio”.
– MR: Si, é un refuxio para os marxinais, digamos tamén para os que sofren agora especialmente a enxurrada da crise. É un lugar, ademais, no que ademais a memoria fai dos libros personaxes con trazos, con cicatrices. Tamén alí, en Terranova, conflúen vidas reais e imaxinarias. Aí está tamén a condición de anfibia, porque é un lugar de confluencia. Parécese un pouco aos portos, semella esas cidades como Tánxer ou Casablanca que temporalmente tiveron a condición de lugares nos que refuxiarse, nos que gorecerse.
A libraría ten que ver cunha posición moi situacionista, xa que estamos a vivir no mundo do deslugar e a libraría é o lugar. A medida que avanza a novela, a historia vaise parecendo máis a unha distopía. Pensemos en Coketown, a cidade dos Tempos difíciles de Dickens. Esa era unha cidade no que todo se medía pola cifra e mesmo había un personaxe que aseguraba que alí todo o que non se podía mercar ou vender por maior prezo non debería existir. Iso incluía a xente. Entón, nese contexto, o que significa a libraría é, dígoo entre aspas, o espazo do inútil fronte o imperio da mercadoría. Cada vez o mundo en que vivimos se parece máis ese Coketown.
No que chamamos cultura, nas librarías hai un compoñente singular imprescindible que é o factor humano. Esa é unha cuestión importante. Quero dicir que se desaparece o factor humano na intermediación, no intercambio cultural, no feito simple da entrega do libro por mans humanas… Se iso desaparece masivamente, penso que o factor humano tamén vai desaparecer do libro mesmo. (…)
– P: A primeira presentación que fixo do libro foi diante de libreiros e libreiras. Nese acto, asegurou que había unha relación entre a novela e o seu poemario A boca da terra. En que sentido?
– MR: Non é por unha cuestión temática… En realidade son siameses. Esa relación permitiume unha transfusión que tiña que ver coa enerxía das palabras. Traballar o libro e traballar cos poemas facilitoume o traballo. Cando quedaba varado na novela, digamos que os poemas traían vento, ardora. As palabras brincaban. Nese sentido, axudoume a escribir e a tirar cara a diante. Era un espazo común, un espazo sen medo da linguaxe. A literatura é así, traballas coa túa ignorancia e cos teus medos… A literatura é unha loita contra a ignorancia, contra a miña propia ignorancia. E tes que estar aí realmente para que salga. Este libro foi laborioso, mais tamén gozoso. E xa se sabe que o gozo ten unha parte de dor e tamén unha parte de descuberta. Descuberta de literatura, de vida, de historias. Se che digo a verdade, eu estiven catro meses de arresto domiciliario escribindo, con cu de chumbo e comendo as sardiñas dentro da lata. Comía así e volvía sentar. [Risos] (…)”
Marcos Calveiro: “Fontán foi un protonacionalista; sempre tivo Galicia por diante de calquera interese”
Entrevista
de Alberto Ramos a Marcos Calveiro en Praza:
“(…) – Praza (P): Vén de ser galardoado por unha novela na que percorre a vida de Domingo Fontán, un personaxe do que confesa sentirse obsesionado dende fai anos. De onde nace o seu interese?
– Marcos Calveiro (MC): O interese vén da primeira vez que atopo o seu nome e sei da historia da carta xeográfica do mapa. Debín ler con 16 ou 17 anos Arredor de si, de Otero Pedrayo. Nese libro hai unha escena mítica na que Adrián Solovio queda marabillado diante do mapa de Fontán. Pouco despois vin un artigo de Cunqueiro dedicado ao mapa de Fontán e practicamente vén dende aquela. Levo toda a vida lendo todo o que atopo sobre Fontán. Paréceme un tipo extraordinario, un tipo que sobe a un burro e que durante 17 anos viaxa só e, con moi poucos medios técnicos, traza unha marabilla científica de Galicia. Un adiantado do seu tempo. De aí vén a obsesión. É un deses galegos practicamente descoñecidos que conseguiron grandes logros e que hoxe están aí esquecidos por todo mundo. Como el, hai moitos. (…)
– P: Leva dende moi novo furando na historia de Fontán. Cando decidiu poñerse a escribila finalmente? Como foi o proceso de documentación?
– MC: Levo anos cunha carpeta no ordenador que se chama Domingo onde fun vertendo toda a información que atopei sobre el. Aí teño que destacar o traballo fundamental dunha fundación, da fundación da súa familia, que se chama Fundación Domingo Fontán e que ten moitos dos seus documentos persoais dixitalizados e á disposición a través da rede. Penso que é unha documentación bibliográfica impresionante, que debería estar nunha institución pública galega e a disposición de todo o mundo.
Realmente, o proceso de escrita durou todos estes anos. Estes anos eu viaxei moito visitando centros de ensino. Cada vez que ía algún lugar e cadraba preto algún dos lugares de referencia para Fontán, achegábame. Subín moitas curotas de montes que el visitou para trazar o mapa, visitei a súa casa en Porta do Conde que aínda existe, agora ocupada por outra familia… É dicir, visitei moitos lugares nos que el estivo. Tamén a primeira recta que mediu, en Santiago, pola zona de Boisaca; a recta que logo mide no Corgo para a triangulación do mapa… Foi un traballo de moitos anos. A novela leva escrita un par de anos e neste tempo, como non escribín ningunha cousa nova, pois funa reescribindo, adaptándoa e mudándoa até esta versión definitiva que foi premiada co Repsol. (…)”
Xoaquín Fernández Leiceaga: “Quixen fuxir do típico na literatura galega, que está feita dende a oposición franquista; interesábame a historia dos vencedores”
Entrevista
de Alberto Ramos a Xoaquín Fernández Leiceaga en Praza:
“(…) – Praza (P): Agosto de memoria e morte é a súa estrea literaria. Como viviu enfrontarse a unha primeira novela?
– Xoaquín Fernández Leiceaga (XFL): É unha dedicación moi diferente. A creación ten as súas regras, pero tes a posibilidade de crear o teu mundo. Eu escribo, mais até agora escribín en base á realidade, tentando entendela mellor. Dende o punto de vista persoal, significa un esforzo. Escribir leva un tempo importante de documentación, de ordenación, reflexión e escritura. É un traballo, sen dúbida, moito máis solitario que dedicarse á cousa pública.
– P: Falamos dunha novela negra, na que temos un protagonista principal, Miguel Santos, que investiga un par de asasinatos na vila de Noia durante os anos do Tardofranquismo. Pero por outra banda, hai outro fío narrativo que se centra no período da República e a Guerra Civil.
– XFL: Pensei xustamente a novela así, como unha especie de simbiose entre dous períodos que me interesan moito. A vida dos personaxes transcorre entre a República e a Guerra Civil e o final do franquismo. Iso culmina unha vida enteira. Falamos dunha serie de personaxes que ao redor de 1930 teñen quince anos e que no ano 72, xa van chegando á idade da xubilación.
Para a miña xeración, o momento fundacional en termos sociais é a Transición. Este libro non conta a transición, queda ás portas, intentando explicar como eran os comportamentos sociais no franquismo nunha vila galega nesa época. Pero para a xeración de meus pais e tamén para os meus avós, a República e a Guerra Civil significaron o momento forte da súa vida. Polo tanto, interesábame situar aí a historia.
Despois, efectivamente é unha novela de xénero. Gústame a novela negra, sobre todo a menos autorreferencial, esa que contén outras cousas non explicitamente, pero que si emprega a realidade como pano de fondo. Non sei, ocórreseme falar neste sentido de Vázquez Montalbán ou Paco Ignacio Taibo. Despois, xa no título hai unha referencia á novela Agosto de Rubem Fonseca, na que se indaga no suicidio de Getúlio Vargas, que vai nesa liña de mesturar o xénero negro con referencias históricas. E logo, claro está, Agosto do 36 de Fernández Ferreiro. (…)”
Héctor Cajaraville: “De remate é unha novela pouco convencional, anárquica, na que o lector vai construíndo a historia”
Entrevista
de Alberto Ramos a Héctor Cajaraville en Praza:
“Héctor Cajaraville (Santiago, 1975) vén de gañar o XXXII Premio Xerais coa novela De remate. Trátase dun libro pouco convencional, no que se recompilan os artigos de Bieito Sanmarful, xornalista ficticio que durante anos publicou unha columna de opinión no tamén ficticio xornal Loaira. O director desa cabeceira encárgase de escolmar os artigos nun libro no que tamén se recollen fragmentos dun diario persoal, así como outros tipos de textos. O conxunto das pezas conforman un collage a través do cal o lector traza a historia vital e profesional de Bieito Sanmarful. Segundo o xurado, os textos asinados polo xornalista inventado “retratan con humor e moita chispa a Galicia actual, afondando nela con ironía e orixinais xogos de palabras”. Co Premio Xerais, Cajaraville estréase na literatura. Ademais, quedou de finalista do Premio Merlín desta mesma edición co título Quen dá a quenda?
– Praza (P): Primeira novela e leva o Xerais. Foi chegar e encher?
– Héctor Cajaraville (HC): Esa probablemente é a frase que máis escoitei durante o sábado pasado, na propia Illa de San Simón cando se declarou o veredicto do xurado. Saíu alguén coma min, unha persoa totalmente descoñecida para case todos os que estaban alí. Esa era a frase, porque é así. Eu fixen unha novela, que ademais é moi recente, eu escribina de finais do ano pasado a comezos deste ano. E abriu o prazo do Xerais, enviei a novela e case que apurando para presentala ao primeiro certame no que participaba. Fai un par de semanas saíron os finalistas e vexo que estaba entre eles.
– P: E chega a semana horrible da esperar o resultado final…
– HC: Si, foi unha longa semana. Porque eu ademais, nese tempo tamén escribira unha novela máis, que foi tamén de finalista no Premio Merlín. Así que vivín bastante inquietude e, a verdade, tiña bastantes esperanzas, xa que ao chegar a estar entre os finalistas destes premios, pois creas unhas expectativas. E a verdade, é que non podo pedir máis. Dous libros que mando a dous premios e nun gaño e noutro quedo de finalista. (…)”
