Artigo 
de María do Cebreiro en El País:
‘(…) A presenza (ou ausencia) dos clásicos da literatura galega no sistema de ensino obrigatorio é unha cuestión decisiva. Afecta directamente ao xeito no que estamos enfrontándonos á transmisión do noso pasado cultural. Un pasado cultural ameazado. Por iso mesmo é de estrañar que o problema non estea a merecer a atención que require.
Paradoxalmente, a crise do ensino da literatura galega vén coincidir coa preeminencia concedida á lingua por parte do nacionalismo hexemónico. Pero ningunha lingua debería aspirar a ser un fetiche. E o que é máis importante, ningunha lingua é independente dos seus usos. As linguas transmiten ideas, sensacións e valores que a miúdo os textos literarios encarnan dun xeito singular. Unha cousa é impoñer nas aulas o pasado literario, como se se tratase dunha realidade unívoca, e outra ben diferente é minorizalo nos programas de estudos. Facelo implicaría limitar de xeito substantivo o horizonte de lecturas que nos permite habitar o mesmo espazo aos adultos e aos mozos.
Benvidos ao deserto do real. Na fin da Galaxia Gutenberg, o importante xa non é que os rapaces lean a este autor ou a aqueloutro. O importante é que lean. Xa non se trata de experimentar aquilo que só certos autores, e dunha certa maneira, transmitiron nalgunhas obras, e só nesas. Trátase de ler aquilo que os profesores, en cánones mudables, lles damos para que escollan. Como me dixo un dos meus alumnos: “Vostede lía o que lle mandaban, agora lemos o que queremos ler”. (…)’.
Arquivos da etiqueta: El País
Fran Alonso: “A invisibilidade é unha estratexia que nos oprime”
Entrevista 
a Fran Alonso en El País:
“- El País (EP): A vida nas cidades e Internet son as columnas vertebrais de Ninguén. Outravolta a contemporaneidade é o signo dun libro seu. É misión do escritor ser cronista do seu tempo?
– Fran Alonso (FA): A miña é estar atento ao que sucede e explicar esa realidade. Eu interprétoa sen afán de achegar solucións. Impórtame a complicidade co lector, que se recoñeza neste estarmos condicionados por sistemas universais. Este libro explora a condición urbana, inexcusábel no mundo desenvolvido onde das cidades mana todo, o que non acontece nos países pobres. Ninguén tamén está no mundo de hoxe, representado metaforicamente nun edificio. Todo o que sucede alí pode pasar en calquera parte.
– EP: Vostede ten blog desde 2003 e foi dos primeiros escritores galegos en empregar a Rede como difusora da súa actividade e mesmo prolongación do seu traballo. Cara onde o leva a súa reflexión sobre Internet?
– FA: Adoito pensar en como inflúe en nós e no noso comportamento. A meirande transformación dáse nas relacións humanas e a aparencia di que son a ciencia e a tecnoloxía o que máis cambia. A capacidade da Rede para salvar distancias é o máis significativo e, en xeral, é algo bo que, ademais, cambia os tipos de relacións. Tradicionalmente, as relacións estaban determinadas pola inmediatez e a veciñanza; hoxe agroman noutros contextos. (…)
– EP: E diante da desaparición alarmante de medios de comunicación en galego, poida que esta crise tamén estea comprometendo o futuro da lingua?
– FA: Descoñezo o fondo da cuestión en termos de xestión empresarial, pero está claro que estamos nun momento de tránsito en que os que primeiro caen son os máis débiles. A iso cómpre sumar que os nosos representantes institucionais eludiron facer que a información chegase tamén nunha das linguas dos galegos. Por outra parte, hai tempo lin unha estatística que reflectía que o galego era unha das linguas máis empregadas en Twitter. Hai un amplo sector galegofalante que trata de impulsar a lingua a través das novas tecnoloxías. Pero é evidente que hai un retroceso nos usos. Esa pésima circunstancia, en contraposición co magnífico estado da literatura e da creación en galego produce un enorme contrasentido. Perviven moitos prexuízos, como a identificación de lingua e opción política, cando as linguas non teñen ideoloxía, son patrimonio da cultura. A sociedade galega debe decidir. (…)”.
‘De traballo de cregos ao criterio filolóxico: os clásicos en galego’
Artigo de Daniel Salgado en El País: “(…) Raúl Gómez Pato avisa de que as carencias teñen marca de orixe nos Séculos Escuros. É dicir, Galicia non pasou polo Renacemento nin polo Século de Ouro, o tempo en que as literaturas europeas reintepretaron os clásicos nas súas linguas. Só en 1864, un ano logo de que Rosalía de Castro publicase Cantares Gallegos e inaugurase a literatura galega moderna, Francisco Mirás puxo en galego 11 fábulas de Gaio Xulio Fedro. “A súa versión aparece nunha gramática, no Compendio de Gramática gallega-castellana“, explica a profesora da Universidade de Santiago Teresa Amado, experta na historia de tradución grecolatina ao galego e ela mesma tradutora de Luciano ou do Dafnis e Cloe de Longo. Mirás colocou o seu traballo como apéndice do manual porque “aínda non había textos literarios galegos e usaban as traducións como exemplos”. (…) Xesús Alonso Montero lamenta que a Eneida de Gómez Ledo continúe inédita. E a profesora Amado pide novas versións de Homero e “todo o teatro grego, que ten unha influencia enorme no teatro galego actual, por exemplo en Manuel Lourenzo“. De momento, a Safo de Gómez Pato, os Relatos verídicos de Luciano de Samósata por Xurxo Pereira e Xosé Abilleira, e as Bucólicas de Fuentes Castro pechan a cadea.”
Dolores Vilavedra: ‘Tempo de devalar’
Artigo 
de Dolores Vilavedra en El País:
“Somos moitas as persoas que nos congratulamos de que a Fundación Premios da Crítica retomase o seu camiño, con máis pulo ca nunca, xa que non estamos sobrados de plataformas institucionalizadoras da nosa cultura que gocen de tanta tradición coma esta. Pois ben, pareceume ben significativo que o Premio da Crítica Galega na modalidade de creación literaria fose para un poemario, Estremas, de Ana Romaní, sendo como adoita ser a lírica un xénero discreto e pouco mediático, afeito á teimuda supervivencia dos que nada teñen que perder. Máis alá da indubidable calidade do libro, a decisión do xurado fíxome pensar que se cadra iso é o que precisamos nos tempos que corren: menos espaventos e máis fondura e teimosía, menos dispersión e máis claridade nas metas. Neste outono en que asistimos impotentes ao devalar de tantas certezas, botamos de menos máis voces poéticas de nós que se ergan para abrir fiestras de esperanza, para acompañarnos no descenso aos infernos, para clamar a imprescindible rebeldía, e é mágoa que non atopemos nada disto nas últimas entregas poéticas de Espiral Maior, esclerosadas de convencionalismo. (…)”.
Manuel Bragado e Víctor Freixanes: “Nunca tivemos menos onde acudir”
Entrevista
a Manuel Bragado e Víctor Freixanes en El País (Galicia):
“- El País (EP): Moitos editores din que é imposíbel gañar cartos cos libros que valen a pena. O dito ten volta?
– Manuel Bragado (MB): Ese é un tópico falso. Hai libros magníficos moi vendidos que axudaron a pagar outros. Atopámonos en tránsito, co cambio de modelo de analóxico a dixital. A loita entre homoxeneización e diversidade vai ser durísima. Xogámonos a viabilidade como país.
– Víctor Freixanes (VF): Einaudi diferenciaba entre edición de mercado e edición de cultura. Seguramente no termo medio é onde temos que movernos. En xeral, eu diría que cando un libro non se vende é por algo. (…)
– EP: Hai fórmulas cooperativas que custa poñer en práctica. Falta acordo entre os editores?
– VF. A historia do libro galego como industria, máis alá do discurso da resistencia, en termos de mercado moderno, vén de 1980. Unha etapa onde había vontade de construír, incluso ás apalpadelas. Logo hai un momento no que isto cae e se burocratiza. Si que se perdeu aquela busca para abrir espazos. A oportunidade de avanzar na revolución dixital, vencellada ao libro e á lectura. Internet é un produto Gutenberg pasado por 0 e 1.
– MB: Estou dacordo contigo, só engadiría un matiz. O da internacionalización. A aparición de Kalandraka, Oqo, Nova Galicia. Está en proceso, e para iso requírese unha estratexia de país. (…)
– EP: O 8% do publicado en Galicia xa non é papel, o que non quere dicir que sexa todo libro dixital. Cal é aí o posición de partida dos editores galegos?
– MB: O que pasou na recente Feira de Francfort foi a derrota dos editores europeos no ámbito dixital. A distribución de contidos dixitais de libro electrónico dos tres grandes monstros estadounidenses, Amazon, Apple e Google, vaise establecer en Europa, e vai competir cos modelos que existan aquí. Imos ter que convivir cun modelo de distribución que é propietario, baseado nunhas regras e porcentaxes que en boa medida adoptan o modelo norteamericano. Iso vai acelerar o proceso de dixitalización en Europa.
– VF: Non sei cando vai anunciar Amazon a apertura da súa tenda dixital, onde tamén pretenden que haxa libros en galego. (…)”
‘Mil e un Cunqueiros‘
Artigo 
de Daniel Salgado en El País (Galicia):
“Na nota ao pé dos Cantos de Hastings, catro poemas redactados nunha visita ás paraxes do sur de Inglaterra, Álvaro Cunqueiro (1911-1981) esquematizaba unha poética minúscula: “Aquí van algús, en versión ben provisional; son poesía de ocasión, pero toda poesía é de ocasión”. Era a voz do escritor en 1966, cando triunfaba coas súas propostas narrativas en galego e en castelán pero os seus poemas non atinxían repercusión equivalente. E con todo, aproveitaban calquera ocasión e inzaban as páxinas evanescentes de xornais e revistas de pequena difusión, pezas adoito ocultos tras o pano do pseudónimo. Esa etapa, rehabilitada inicialmente polo partisanismo de Méndez Ferrín na década dos setenta, é a que recolle Poesía 1933-1981. Xosé-Henrique Costas e Iago Castro Buerger encárganse dunha edición, impresa por Galaxia, que presenta en sociedade, entre outros materiais, medio cento de poemas espallados do mindoniense. (…)”
Pintan bastos, artigo de Dolores Vilavedra
Artigo 
de Dolores Vilavedra en El País (Galicia):
“Voltan as novidades ás librerías, aínda que con cautela pois pintan bastos para o libro galego. A recente anulación das axudas ao libro de texto deixa moitas editoras ao ventimperio, obrigadas a competir coas multinacionais do sector que abaratan custos (e aumentan o seu beneficio) a base de clonar modelos de libro estándar, sen preocuparse dos destinatarios. E unha pensa se sería moito pedir ao profesorado deste país que se comprometese co libro producido polas editoras de nós, uns libros feitos por nós e para nós, pensando en formar os cidadáns futuros deste país. Porque eses libros de texto son o balón de osíxeno que permite que as editoras afronten proxectos ambiciosos e arriscados. Claro é, as editoras galegas non poden facer os agasallos que fan moitas de fóra pero ¿iso é tan importante? ¿Non o é máis manter viva unha industria editorial que arestora é unha das trabes que alicerzan a nosa cultura? Os tempos son chegados, se queremos sobrevivir como colectivo dotado dunha identidade, do firme compromiso de cada un de nós coa nosa produción cultural, e iso, nestes intres, pasa por mercar libro galego. Tamén de texto. (…)”
‘Contra os escritores de verdade‘
Entrevista 
a Berta Dávila, Pablo García, Gonzalo Hermo e Andrea Nunes Brións, en El País (Galicia):
“A literatura, que non é un valor de seu nin garante nada, a sociedade -que non sabe que facer con ela- e a escritura sen expectativas. O vicio de estabular xente segundo marcas cronolóxicas -a algúns deles xa os chamaron outra vez novísimos-, o espazo da cultura cando só intervén como mercadoría e a cuestión do idioma, que o atravesa todo. Destes asuntos e algúns máis falan catro autores nacidos entre 1984 e 1987. Mañá participan no sexto congreso de autores mozos que organiza na Coruña a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, Da tinta á pegada dixital. Ningún deles ten traballo estable. Como preguntar por que se escribe é de mal gusto, a conversa empeza polo lugar onde radica aínda a importancia da literatura. “O importante é que valla para algo”, resume a poeta Andrea Nunes Brións. “Como xeito de se expresar e, amais, como forma de acción directa”, di a autora do recente Todas as mulleres que fun (Corsárias) e Corrente do esquecemento, editado en 2007 por Aturuxo, o colectivo galego que defende os dereitos das sexualidades non heterónomas. Gonzalo Hermo contrapón a lentitude do discurso poético ao “bombardeo semiótico” na vida. “Lía o outro día sobre a linguaxe do fascismo, obscenamente directa, como a da publicidade. A poesía sería a linguaxe do contrario” (…)”
“Os Sonetos de Shakespeare en galego: o soño dun lector”
Artigo
de Xosé Manuel Pereiro en El País (Galicia): “En 1609 editábase en Londres Shake-Speares Sonnets, unha colección de 154 sonetos “never before Imprinted” [nunca antes impresos], que desde o século XIX se veñen considerando unha das cimeiras da cultura universal. Se a universalización dunha obra se pode medir polas traducións, desde finais do XVIII fixéronse unhas 70 versións completas en alemán, e hoxe está verquida desde o latín ao klingon. As traducións ao español do libro completo tardaron (a primeira, Luis Astrana Marín, é de 1941) e non chegan a unha ducia. O galego acábase de incorporar a ese club cos Sonetos de Shakespeare (Edicións Xerais de Galicia). Tanto esa estrea no noso idioma como a última e sen dúbida a máis completa versión ao castelán (en Visor) son de Ramón Gutiérrez Izquierdo (Ourense, 1956). As dúas recibiron as loas máis expresivas por parte da crítica, a pesar de que é a primeira incursión importante no xénero do seu responsable (en 1984 traducira, con Gonzalo Navaza, un libro de Douglas Gifford sobre mitoloxía americana) e, xa postos, tamén na poesía. (…)”
“A cultura non pode ser un sector subsidiario das políticas públicas”
Reportaxe de Daniel Salgado en El País (Galicia):
‘(…) Da banda dos autores, Cesáreo Sánchez Iglesias, que encabeza a Asociación de Escritores en Lingua Galega (AELG), é contundente: “[Este Goberno] está, obxectivamente, desmontando o construído nos últimos 30 anos e está levando a cultura a nivel da preautonomía”. O tamén poeta agradece que o departamento de Roberto Varela considere a AELG “sen prexuízos como interlocutores”, pero non “o peso ínfimo da cultura nos Orzamentos”. “Non comprenden que a cultura é a maneira en que Galicia se identifica no mundo”, conclúe Sánchez Iglesias, “e que con deixala respirar un pouco, esta florece por si mesma”. (…)’.
