Agustín Fernández Paz: “A miña xeración ten unha sensación de estafa polo tempo que nos tocou vivir”

Entrevista de Santiago Jaureguizar a Agustín Fernández Paz en El Progreso (a través de Xerais):
“- El Progreso (EP): Resístese a falar de si mesmo, pero non da súa xeración. Faino en Non hai noite tan longa.
– Agustín Fernández Paz (AFP): Esta novela é dalgún xeito un retrato da miña xeración. Chega unha idade na que tes a necesidade de botar a vista atrás e ver como foron as cousas, como te foi levando a vida a facer determinadas cousas. Cando morreu Franco eu tiña 28 anos. 28 anos da miña vida marcounos o franquismo, pero máis que o réxime político, foi o modo de vida e a ausencia de pautas culturais que nos tocou vivir. Canda falaba iso cos meus alumnos custáballes entendelo. Moitos dos autores aos que facíamos referencia na clase son autores que eu debera ter lido na mocidade, pero non puiden: Camus, Beckett, Neruda, Alberti ou Castelao. No cine pasoume igual, eu sabía de memoria a filmografía de Godard polas revistas de cine que lía, pero hai películas que aínda estou vendo agora por vez primeira. Para os que viviron o franquismo con pracidez era normal, pero para os que tiñamos sede de cultura era unha estafa tremenda. A miseria moral e o atraso son vivencias xeracionais. O drama en materia de relacions afectivas marcou a toda unha xeración. (…)
– EP:  Escribiu Non hai noite tan longa pensando nos adultos?
– AFP: Non, escribína coa mesma dedicación cas outras. O editor leuna e falamos de metela nunha colección sen adscricións. Eu véxoa tan de adultos coma outras novelas miñas, como Aire negro. Daquela, no 92, preferín metela nunha colección para rapaces porque pensei en chegar a máis lectores. (…)
– EP: A que ámbitos debería acceder a Literatura Infantil e Xuvenil (LIX) para a súa normalización?
– AFP: Xa se fixo madura, aínda que en España tardou máis en chegar. Hai xente adulta que le este tipo de literatura e non lle caen os aneis. Saben que hai cousas boas, malas e regulares, como nos outros. Os escritores de LIX son máis visibles… se seguimos así, os editores non mirarán se publican nunha colección ou noutra.
– EP: A entrada na RAG dalgún autor sería o paso definitivo?
– AFP: Esa polémica anda por aí, pero paréceme máis importante a entrada das mulleres.”

Paco Martín: ”Terra Chá é a bisbarra do mundo que dá máis escritores por ferrado”

Entrevista a Paco Martín en El Progreso:
“- El Progreso (EP): Como respiran os libros para nenos en galego? Poden competir con calquera outro idioma?
– Paco Martín (PM): Estou orgulloso de compartir espazo con Xabier, Agustín, Manuel María e Darío, polo de agora, nomes aos que podemos engadir unha chea deles o que dá idea clara de que os libros en galego, tamén os que son para nenos, respiran con idénticos folgos que os de calquera outra fala e non precisan de competicións para demostralo.
– EP: Como valora a literatura galega? Costa saltar fronteiras? Ten o recoñecemento que merece?
– PM: Non é doado facer valoracións de algo que case sempre xoga en campo alleo e moitas veces co árbitro en contra, pero a literatura galega, a que nace en galego, cos altos e baixos normais en toda actividade, mantén un moi digno nivel aínda que, por ser este noso un idioma minorizado por razóns ben coñecidas, en determinados estamentos móvese con moita máis dificultade da que debera. (…)
– EP: Que opina das novas tecnoloxías? Publicaría en dixital ou prefire manter as súas letras nos libros?
– PM: Están aí e é bo que estean. De feito xa asinei algún contrato editorial por se fose o caso. De momento os dous soportes son compatibles…, claro que o meu segue a ser o papel.
– EP: Preoucupado polo galego, que opina da súa situación nas aulas?
– PM: Como ben di Eduardo Galeano, as cousas están tan desastrosamente mal que non nos podemos permitir ser pesimistas. E a ese optimismo forzoso é ao que nos debemos agarrar. A descarada falla de sensibilidade e de respecto que as autoridades académicas, e moitas das outras, están a demostrar agachando a súa pobreza de miras con desculpas nada convincentes por incertas, unidas á teimuda ignorancia dunha parte da sociedade, dificultan en moita medida a boa marcha de algo que debera ser, como noutros lugares é, do máis natural. As novas xeracións teñen a obriga de se facer oír, e con forza… Oxalá!”

Xavier Rodríguez Baixeras: “A poesía non mudou moito cos anos porque é pura, sen artificios e sen un propósito lucrativo”

Entrevista a Xavier Rodríguez Baixeras en El Progreso:
“- El Progreso (EP): Como ve vostede a situación da poesía en xeral e da poesía galega en particular?
– Xavier Rodríguez Baixeras (XRB): Respecto á situación da poesía eu penso que non hai moita mudanza. A poesía sempre foi algo íntimo e desinteresado e, polo tanto, iso convírtese en algo puro e sen artificios. Os poetas non escriben cun propósito lucrativo, nin o fan pola fama. É curioso porque trátase dun fenómeno que se da en todo o mundo, non só en Galicia ou en España. Eu estiven vivindo en Brasil e o certo é que a situación foi exactamente a mesma ca que estou a contar. A poesía sempre foi, en parte, unha actividade oculta, que é como realmente funciona. Se fose doutro xeito deixaría de ter esa esencia. Respecto á poesía galega hai que dicir que vive momentos moi felices. Dende a época do Rexurdimento está a vivir unha etapa moi boa e está a ser moi importante. (…)
– EP: Ultimamente está a recibir moitos premios. Como leva tanto recoñecemento xunto?
– XRB: Pois con tranquilidade. Eu xa estou nunha época na que un recibe as noticias con tranquilidade, pero iso non significa que non estea moi contento e satisfeito.
– EP: Cal é a función da poesía na actualidade?
– XRB: A poesía ten un labor moi importante, aínda que realmente a tivo sempre. Na actualidade penso que é un xeito de coñecer o pasado. Fai que poidamos comprender mellor a realidade actual porque entendemos o que vai detrás.”

Xabier Quiroga: “Semella que os que mandan nunca leron un libro en galego

Entrevista a Xabier Quiroga en El Progreso:
“El Progreso (EP): Cando e como sente Xabier Quiroga a paixón por escribir?
Xabier Quiroga (XQ): Sempre me sentín atraído polos libros, fundamentalmente polas novelas, pero tamén polas historias que contaban os vellos, polos contos que os da aldea lembraban ou inventaban, polas películas e por todo o fabuloso mundo de ficción e realidade que a mente humana pode crear. E xa de novo escribía, pero sen dalo a coñecer aos demais. Pero tampouco creo que nacese con esa suposta paixón, porque na miña familia non houbo precedentes. Iso si, foise alimentando cos anos e coas lecturas. (…)
EP: Cambiando radicalmente de tema, como está o oficio de escritor? Que pasa para que alguén coma Suso de Toro abandone?
XQ: O oficio que nomeas en Galicia non existe como tal. Oficio para vivir del, refírome. A non ser que publiques tamén en castelán, aquí é imposible subsistir coa literatura. Acontece que en galego non se le moito, non se publica moito, non se merca moita literatura. Semella como se o noso non se quixese potenciar, como se non se quixese apoiar por ser precisamente o noso. E iso que hai magníficos creadores e persoas intelectualmente moi válidas. Este proceder suicida da nosa cultura fala moi pouco de nós como pobo que quere ou debería afirmarse e subsistir. Non sei se é algo que vai nos xenes ou é un complexo do que non nos damos desprendido. Por iso vemos que calquera ‘libraco’ de fóra e en castelán que se promocione deseguido se merca e se le, e interesantísimas obras dos nosos autores pasan desapercibidas. Somos así de submisos e pailáns. E xa non digamos os que nos mandan, que semella que nunca leron un libro dos nosos creadores.”

Manuel Rivas: “Máis que a cocaína, o tema da novela é a loita polo poder”

Entrevista de Santiago Jaureguizar a Manuel Rivas en El Progreso:
“El Progreso (EP): Todo é silencio é a crónica dunha loita de poder e pola ostentación dunha riqueza conseguida rapidamente?
Manuel Rivas (MR): Si, máis cá cocaína, o tema desta novela é o poder. Había xente que se encontrou con que podía gañar diñeiro con algo que non era pecado, porque contrabando sempre houbo coas mulleres que pasaban a fronteira preñadas e volvían paridas.
EP: Foi un problema de escala, de empezar a facer o mesmo pero ao grande?
MR: Máis ben de que se rompeu a escala. Houbo un capitalismo máxico. Foi como eses días milagrosos nos que o barco volve a porto cheo de lubina ou robaliza, pero ese día milagroso eran todas as noites. Deuse algo que aparece no Manifesto comunista, onde se fai referencia aos capitalistas como o mago tolo, que ten superpoderes e non sabe que facer con eles. Sen embargo aquí había plan, os narcos foron infiltrándose nos concellos e nas cámaras de comercio, mesmo había plan para entrar na Xunta. Xa non lles chegaba con mercar coches mellores cós de Alberto de Mónaco ou de entrar como clientes importantes nos bancos suízos.
EP: Está vostede escribindo a historia do século XX en Galicia nos seus libros, mesmo en Os libros arden mal fala do país falando da Coruña. É algo premeditado?
É certo que hai unha continuidade. Os libros arden mal é un libro sobre o fascismo político, ideolóxico e cultural. Acaba coa pregunta «Que prezo ten isto?». Esa é a pregunta contemporánea e o que liga esa novela con Todo é silencio. Pero non é premeditado. É como o andar de Charlot, que non sabe onde vai, pero que ten un sentido. Agora teño tres historias na cabeza e hai unha relacionada con esta novela.

María Xosé Lamas: Poemas a ritmo de fado

Entrevista a María Xosé Lamas en El Progreso:
“‘Internet é a clave para saír ó mundo, sobre todo para os escritores que escribimos en linguas minoritarias’, comenta, mentres apunta que nun futuro próximo apostará ‘pola expresión do futuro’ e abrirá algún blog ou participará nalgunha editorial online, onde os lectores se multiplican.”