Aurora Marco, investigadora, autora do libro Elas

Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“A investigadora Aurora Marco é a autora do libro Elas, unha compilación de biografías de 400 mulleres galegas. A sede de Santiago de Afundación acolle agora unha exposición co mesmo título na que se amosan 38 cadros orixinais realizados por pintoras galegas que ilustran o libro de Marco. Pode accederse á entrevista aquí.”

Aurora Marco: “As mulleres de hoxe non chegamos ata aquí por xeración espontánea. Houbo outras que o fixeron antes”

Entrevista de Marcos Pérez Pena a Aurora Marco en Praza:
“(…) – Praza (P): Hai algún ámbito no que o esquecemento ou o silenciamento das mulleres fose maior?
– Aurora Marco (AM): En xeral, o descoñecemento sobre as achegas das mulleres sempre foi moi grande, sexa no ámbito que for. Iso funcionou como un mecanismo case automático: silenciar máis esquecer, é igual a invisibilizar. Durante moitos anos, co recurso da excepcionalidade semellaba que xa estaba todo feito: para o século XIX, por exemplo respecto ás escritoras, Rosalía de Castro, Concepción Arenal e Emilia Pardo Bazán aparecían en enciplopedias, algún libro de texto, nalgún congreso… E insistíase: “É que non hai máis”. Claro que había, e moitas… E isto acontecía en todos os campos. De todos xeitos, cando comecei co Dicionario de mulleres galegas, a finais dos 90, decateime que as científicas apenas eran coñecidas. Tamén había un baleiro informativo ben grande sobre as mulleres que tiveran actividades político-sindicais, sobre as represaliadas en xeral e sobre as guerrilleiras antifranquistas, en particular.
Hoxe mesmo, se preguntamos polo nome dunha científica, cun pouco de sorte, escoitamos “Marie Curie”. Das galegas, nada ou moi pouco. Cando falo da invisibilidade que houbo ata hai pouco das guerrilleiras, sempre lembro unha pregunta que me fixo un historiador, non galego, nun congreso sobre a guerrilla en Santa Cruz de Moya (Cuenca). Sabía moito do movemento guerrilleiro en Galiza mais botou un sorriso, que aínda hoxe non sei ben como cualificar, e dixo: “Hóuboas?, De quen vas falar?”. (…)
– P: O libro Elas publicouse nunha edición moi coidada, numerada e de tirada limitada. Tedes previsto realizar unha edición máis masiva?
– AM: Ben me gustaría e así o comentei publicamente nalgunha presentación. Mais entendo a resposta do editor: A Xanela Editorial comezou e seguirá con estes libros artísticos porque ese é o obxectivo de Xosé Manuel Calviño, que coñece ben o mundo en que traballa porque antes de fundar a súa editora, traballaba no sector comercial con libros deste tipo. Ese sería o meu desexo e o doutras moitas persoas que así o verbalizaron nas diferentes presentacións. De todos xeitos, non se trata dun volume para colocar nun andel e ficar alí como unha figura de cerámica: o libro, coas serigrafías que o acompañan, está nas principais bibliotecas do país e, polo menos, quen tiver interese, pode consultalo. E, da xente que o adquiriu, cónstame que xa se está lendo… E algo máis: para quen fixo algún comentario sobre Elas, en petit comité, direi dúas cousiñas: un, é un libro sen subsidios de ningún tipo; e dous, non merecen as galegas unha edición de luxo? Meréceno, si.”

Ribeira: presentación de Elas, de Aurora Marco

cartaz_elas

Aurora Marco: “As mulleres actuais non partimos de cero. As que nos precederon deixaron a leira decruada”

EntrevistaAurora Marco de Montse Dopico a Aurora Marco en Praza:
“(…) – Praza (P): A lectura de Elas lembra algo que xa explicaron historiadoras como Carmen Pallares: as mulleres desempeñaron moi diversas profesións e oficios. Desde sempre. Non é só de agora. Non eran só nais e labregas.
– Aurora Marco (AM): Eu son debedora, para a etapa antiga, medieval e moderna, do traballo de Carmen Pallares, Ofelia Rey, Serrana Rial… e en cada biografía que escribo cito a procedencia da información. A min cabréame que me copien descaradamente sen citarme. Así, Elas comeza na antigüidade, e desde aí ata a idade moderna baséome moito no traballo de historiadoras. Xa a información sobre o XIX e XX é máis froito da miña perseverancia de anos, desde os 80. Mais é verdade o que dis: sempre houbo mulleres en todos os ámbitos. O que ocorre é que moitas veces só se presta atención ás aristócratas, nobres e fidalgas, porque están citadas nos testamentos, doazóns…
– P: Como di María Reimóndez moitas veces, se ademais non coñecemos ás que viñeron antes, é como se sempre tiveramos que estar xustificándonos. Como se fósemos as primeiras.
– AM: Así é. As mulleres actuais no partimos de cero, pois as que nos precederon deixaron a leira decruada e a semente botada para que poidamos recoller os froitos vizosos. Moitas desas mulleres non puideron recoller os seus froitos en vida. Foron discriminadas, sobre todo as que se dedicaron a actividades de tipo intelectual. Na prensa do XIX chamábanlles ratos de biblioteca, pedagogos con saias, bachilleras, necias e insufribles. A finais do século houbo debate sobre a educación das mulleres e algúns defendíana, pero a maioría criticábanas. (…)
– P: Subliñas moito o dato de que non só atendiches a mulleres das clases acomodadas.
– AM: É que non me interesaban só os perfís de “prestixio”, as biografías máis “espectaculares”. Tiña claro que ía pousar a ollada en mulleres de distinta extracción social que realizaran importantes achegas á sociedade. Son, normalmente, mulleres que deixaron un ronsel no seu radio de acción, entón aparecen na historia local, en monografías… Ou sei delas polas fontes orais.
– P: O libro vai acompañado de serigrafías. E as autoras que as fixeron non tiñan fotos das mulleres das que se falaba nel. Nin as biografías.
– AM: Só lles pasamos unha pequena listaxe. Captaron moi ben o espírito que lle quería dar á publicación: coñecer, recoñecer, facer xustiza a homenaxear as mulleres. A todas as mulleres que me foi posible, e son máis de 400. (…)”

Aurora Marco: “Hai que deter a ollada nas mulleres alén das grandes figuras”

EntrevistaAurora Marco de Olalla Rodil a Aurora Marco en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Que podemos atopar en Elas?
– Aurora Marco (AM): Arredor de 410 mulleres que ao longo da historia deixaron pegada e contributos na sociedade da que fixeron parte. Comezo con Exeria, unha muller do século IV cuxo manuscrito, a modo de caderno de viaxes, foi descuberto no século XIX. Finalizou en 1975, foi a data límite que me marquei, porque marca un fito, pola morte do ditador, por se conmemorar o Ano das Mulleres, a emerxencia do movemento feminista… a partir dese momento a participación das mulleres aumentou notabelmente. A derradeira biografía é a dunha oleira de Gundivós.
– SG: Que criterio empregaches para as seleccionar?
– AM: Neste volume son todas as que están mais non están todas as que son. Até hoxe, nos meus traballos anteriores como o Dicionario de mulleres galegas (A Nosa Terra, 2007) todas tiñan a ver coa miña profesión, estaban relacionadas coas letras ou a educación. Elas tivo un carácter globalizador e recolle para alén daquelas que foron consideradas como relevantes, embora estas tamén teren presenza, como Rosalía de Castro ou Concepción Arenal. Porén, recolle aqueloutras mulleres anónimas, ignoradas mais que fixeron moito. Os meus obxectivos son sempre tres: coñecer, recoñecer, facer xustiza e homenaxear; valorizar o propio, polo que son todas mulleres galegas; e, alén das grandes figuras, deter a ollada en mulleres con grandes contributos noutros ámbitos. Isto foi algo que aprendín do meu profesor, mestre e amigo Ricardo Carvalho Calero. Estas mulleres foron abrindo un camiño polo que agora nós transitamos.
– SG: Recompilar información desas mulleres menos coñecidas supuxo un maior esforzo de pescuda, imaxino…
– AM: O volume de bibliografía multiplicouse. Consultei enciclopedias, historias locais, catálogos de exposicións… Todo canto libro caía nas miñas mans foi baleirado. Este é un traballo que comecei a finais dos ’80. Durante este tempo fun publicando outros traballos mais nunca pechei ningunha semblanza, volvo unha e outra vez sobre ese material. Como dicía Xoana Torres: “é que nada se entenderá de todo se antes non se volve ao punto de partida”. Tamén foron moi importantes as fontes orais, sobre todo cando se trataba de mulleres pertencentes a sectores da poboación que ficaron fóra do poder. (…)”