Entrevista 
de María Obelleiro a Francisco Castro en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Nesta novela [Iridium] fala do dereito a vivir e a soñar das persoas con dano cerebral adquirido e da súa realidade que, xeralmente, non transcende á opinión pública. Con que obxectivo a escribe?
– Francisco Castro (FC): O obxectivo primeiro é escribir un bo libro, iso sempre, é dicir, o primeiro que lle pido, como editor, a calquera que me presenta un libro é que sexa un bo libro e o primeiro que me esixo a min como escritor é facer unha boa novela, independentemente de que despois, ademais, busque cousas. Creo que a literatura é unha actividade política. Non creo quen di que fai literatura como simple entretemento, aínda que a literatura tamén sexa entretemento. Adoptar esa posición de “eu fago literatura e non me comprometo con nada, non trato temas delicados e non me posiciono” é tamén unha maneira de facer política. Falo aquí de política no seu sentido máis grego, polis, cidadanía, e a min interésame moito, con este libro, transmitir a idea de que por riba das etiquetas hai persoas. As persoas con dano cerebral adquirido adoitan ser invisíbeis ou están colectivizadas. Esta é unha novela que fala dunha persoa que se comporta como unha persoa: namora, cabréase, decepciónase, ilusiónase… Fai todo o que fai calquera persoa e resulta que, ademais, ten dano cerebral. Por iso non é gratuíto que eu a converta nunha raíña de Instagram. (…)
– SG: Estamos diante dunha novela que convida a reflexionar.
– FC: Gosto moito de escoitar isto porque é algo que me están formulando lectoras a través das redes sociais. O outro día dicíanme: “Cría que non tiña prexuízos sobre esa cuestión [o dano cerebral adquirido] e teño prexuízos; acabo de detectalos ao ler o teu libro”. Este libro ten moito de fábula, ten unha certa moralexa. Ademais da historia en si, insisto en que quero que a novela atrape, que non poidas parar de ler, quero que cando feches o libro te cuestiones certas cousas que hai na túa cabeza e, ao mellor, non sabías nin que estaban aí. Esta novela quere abordar a sexualidade e o amor na discapacidade que, en xeral, é un tema tabú. (…)”
Arquivos da etiqueta: María Obelleiro
María Xosé Queizán: “O que non é lingua galega é o que falamos agora, que é crioulo”
Entrevista 
de María Obelleiro a María Xosé Queizán en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Ten o recoñecemento que cre que debería?
– María Xosé Queizán (MXQ): Pois si, mais eu non o interpreto como deber, eu fixen o que quería facer. A pesar de todos os inconvenientes eu teño forza e enfróntome con todo, non teño medo. A xente diría que son valente, pero son forte e vital.
– SG: Por que non ten cadeira na RAG?
– MXQ: Como van meter unha persoa coma min aí? Nas estruturas masculinas, nas que apenas había mulleres e nas que segue habendo poucas, as que entran son aquelas que saben que van traballar para eles pero que non van desbaratar a cuestión. É lóxico, entran mulleres, eu non quero chamarlles dóciles nin quero insultar as que están aí, pero evidentemente están porque calan e outorgan, porque na medida en que tivesen outro comportamento, xa non estarían. Pero en todo é así, non só na Academia.
– SG: Vostede é partidaria de empregar grafía portuguesa.
– MXQ: Totalmente. Déronme o premio Lois Peña Novo e estaban alí os do ILG, os catedráticos, os académicos… e falei a gusto sobre a miña teoría, que é evidente. O que había antes era o galego e todo isto que falan de galego-portugues é mentira porque falar diso antes de que exista Portugal… A lingua dos cancioneiros era o galego, a lingua que se creou aquí. O que non é lingua galega é o que falamos agora, que é crioulo, está contaminada de hai anos. Acabei dicindo que eu escribo neste crioulo pola mesma razón pola que me inclinei a falar galego, porque é a lingua que fala o pobo, pero que iso non impide saber que o portugués é o galego culto.
Nas miñas memorias conto moito da culpa de Piñeiro. Cando introducen o galego no ensino ese era o momento de normalizar a grafía, mais el estaba en contra. Os do ILG, dirixidos por un asturiano, Constantino García, decídense pola dialectoloxía, que é a maneira de destruír unha lingua.
– SG: Que supuxo para Galiza Piñeiro?
– MXQ: O gran poder. Tiña un poder impresionante. Tivo moitísimo poder e influíu en todos os aspectos, no cultural, no lingüístico, no político… en todos. Era un home poderoso que vivía austeramente, como un cura. Nunca traballou… creo que a xente ten que traballar. A xente que non traballa sempre vive a costa de alguén que fai o seu traballo.”
“Renacer á descuberta das palabras”
Artigo
de María Obelleiro en Sermos Galiza:
“De Nós. Monografías con perspectiva galega, a nova cabeceira que lanzou Sermos Galiza S.A. neste 2018, edita un novo número, dedicado á figura de María Victoria Moreno, a quen a Real Academia Galega decidiu homenaxear o Día das Letras Galegas do presente ano. Afondamos nunha publicación que, dado o seu valor literario e divulgativo, ficará na memoria.
Coordinado por Mercedes Queixas e Cesáreo Sánchez, secretaria e presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), sae do prelo o segundo número de De Nós. Monografías con perspectiva galega, a nova cabeceira editada por Sermos Galiza, S.A. con motivo do inicio de 2018. A través de oito textos, preténdese achegar unha idea de conxunto de quen foi María Victoria Moreno, explica Mercedes Queixas, quen sinala que o monográfico “recompila un breve argumentario expositivo dun perfil humano e literario moi amplo, moi diverso e moi vizoso que pode axudar a entender a calquera persoa cales foron as razóns que levaron a Academia a decidir que o Día das Letras Galegas de 2018 se centrase no coñecemento e na recuperación da figura de Mª Victoria Moreno, a cuarta muller en 55 anos de historia do Día das Letras Galegas”.
A coordinadora deste volume pon de manifesto que esta é unha “oportunidade histórica” para “recuperar unha voz da literatura galega que marcou moito o propio sistema literario” e advirte de que “quen a descobre por vez primeira percibe unha voz absolutamente en tempo presente, co cal se conclúe o seu carácter pioneiro, vangardista, adiantado do seu momento vital e de creación literaria”. “Unha muller culta que era coñecedora dos procesos de escritas e das inquedanzas culturais doutros países e que ela sempre intentaba importar para reactualizar conforme o noso propio criterio para a literatura galega”, engade.
Os textos
“O lectorado vai atopar oito colaboracións en que participan persoas moi achegadas a Mª Victoria e que conviviron con ela, mesmo nalgún caso sendo alumna –como é Fina Casalderrey– ou compartindo con ela proxectos comúns, como Antonio García Teijeiro, quen, xunto David Otero e a homenaxeada, foron responsábeis da posta en andamento da colección Árbore da editorial Galaxia, que era moi punteira á hora de difundir a literatura infantil e xuvenil en galego”, explica. “Vai atopar tamén colaboracións de persoas estudosas e biógrafas como Eli Ríos, quen fixera a primeira biografía adaptada a todos os públicos da editorial Urco, e agora tamén Montse Pena Presas, que presentou biografía de Mª Victoria Moreno en Galaxia este mesmo ano. Tamén vai atopar colaboracións de estudosas da obra ás que lles pedimos que fixesen un proceso de relectura e interpretación”, engade. Refírese a Susana Sánchez Arins, que se mergulla en Guedellas de seda e liño; a Marta Dacosta, que interpreta o conxunto da poesía ou a Carme Vidal, cunha análise do diario de enfermidade de Mª Victoria Moreno, Diario da luz e a sombra, un dos poucos exemplos dunha escrita biográfica destas características. Ademais, Mercedes Queixas asina unha peza en que analiza algunhas personaxes femininas poderosas na obra da escritora, “máxime se temos en conta as datas en que foron escritas”. Refírese ás claves feministas, de igualdade e de xustiza social de Onde o aire non era brisa e de Anagnórise.
Con esta monografía, salienta Queixas, que fai un especial énfase en agradecerlle á familia da homenaxeada a súa colaboración, “tratamos de convencer o noso lectorado para que unha vez remate o volume se incorpore á lectura da obra directa e viva de Mª Victoria Moreno”. (…)”
Moncho Iglesias Míguez gaña o XV Premio de xornalismo Johán Carballeira
Nacho Taibo: “Hai algo que me afecta moitísimo máis que unha crítica negativa, e é a ausencia, o silencio total”
Entrevista
de María Obelleiro a Nacho Taibo en Sermos Galiza:
“- Sermos Galiza (SG): Dalgún xeito a túa obra representa un boom entre 1975 e 1980 na literatura galega.
– Nacho Taibo (NT): A miña literatura nunca representou nada dentro da literatura galega, teño que dicilo obxectivamente ou, cando menos, honradamente. Busquei sempre a orixinalidade, nunca quixen camiñar por onde xa camiñaran outros. Non sei se o conseguín algunha vez, pero nesa época si que gañei algúns concursos, tiven críticas, algunhas moi favorábeis, e estiven un pouco “en palmiñas”, mais seguramente, como me dixo un catedrático o ano que me deron o Premio da Crítica, “é que non había outra” [ri]. A partir de aí xa deixei de estar “en palmiñas”, até hoxe.
– SG: Por que?
– NT: Esa pregunta fágoma con frecuencia a min mesmo, porque non atopo quen me conteste. O espello non contesta, entre outras cousas, porque non me miro moito ao espello, pero hai ano e medio publiquei unha novela gorda que me aceptou Xerais. Estoulle moi agradecido a Xerais por embarcarse aí, porque supoño que era un risco. A respecto da pregunta anterior, nos primeiros anos a literatura galega non sabía moi ben por onde tirar e vou facer un salto no baleiro: ao mellor alguén decidiu por onde tiña que tirar, pero non sei quen nin con quen criterios. Non me atrevo a sinalar. Teño conciencia clarísima de que non son un autor comercial e nunca quixen selo e iso puido influír moito.
Unha vez levei unha novela gorda a varias editoriais e un rapaz dunha editorial, despois de lela, díxome, bastante nervioso e moi cordialmente, “polo prezo desta novela tan extensa podemos publicar tres libros que se coloquen facilmente no ensino”, e esa declaración tan sincera posibelmente explique moitas cousas. Houbo unha época en que se publicaba demasiado con vistas aos alumnos, e ademais pensando que os alumnos son bobos e que non se lles deben meter nin problemas políticos, nin sociais nin moito menos de sexo na cabeza. Esa época creo que xa pasou hai algúns anos. Hai unha polémica sobre se está infantilizada a literatura galega por isto mesmo que estou dicindo e penso que si, que se infantilizou a narrativa, non toda a literatura, mais iso non explica todo o que se publica actualmente, moitas cousas non se fan con vistas aos alumnos dos institutos.
– SG: Que impacto tiveron en ti as e os críticos?
– NT: Son sensíbel ás críticas, non son indiferente, non paso delas e algunha vez rebótome contra o que considero unha crítica inxusta. Crítica inxusta chamo á de aquel que non entendeu nada ou a de aquel que aparenta que non leu o texto que está criticando. Creo que son capaz de admitir críticas negativas se me parecen xustas, cando me parecen inxustas rebótome comigo mesmo. Hai algo que me afecta moitísimo máis que unha crítica negativa, e é a ausencia, o silencio total. Unha vez publiquei unha novela bastante gorda, que se chama A ponliña irlandesa (Edicións do Castro), e que me deu bastante traballo, non tivo ningunha palabra. Prefiro que me poñan a caldo que ese silencio. (…)”
A AELG acorda a creación dun Parlamento de Escritoras e Escritores
Artigo
de María Obelleiro en Sermos Galiza:
“A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) congregou na mañá do sábado as súas socias e socios na Asemblea Xeral, en que aprobou recoñecer como Mestra e Mestre da Memoria Luz Fandiño e Manuel Pazos, así como ratificar Isabel-Clara Simó como Escritora Galega Universal e Xoán-Ignacio Taibo como Escritor na súa Terra Letra-E. Entre as novidades, a AELG acordou celebrar un Parlamento de Escritoras e Escritores no outono.
O Museo do Pobo Galego acolleu na mañá do sábado a Asemblea Xeral da AELG, en que se acordou a creación do proxecto Parlamento de Escritoras e Escritores, que se celebrará en outono na cidade de Pontevedra. A iniciativa parte da idea de que a escritora ou o escritor, alén de atender a súa actividade creativa, “ten que analizar e ser altofalante da situación actual de falta de garantías democráticas no exercicio dos dereitos civís”.
Neste contexto, a AELG xulga necesario “convocar as escritoras e os escritores para falar da situación dos medios de comunicación e o poder, da violencia estrutural, da violencia contra das mulleres, da destrución do noso patrimonio cultural e o noso medio natural, ademais de analizar o efecto das dinámicas lexislativas regresivas no Estado Español, que comportan novas e diversas formas de censura”.
En declaracións a Sermos Galiza, o presidente da AELG, Cesáreo Sánchez, pon de manifesto que a entidade “constatou que é necesario tomar consciencia e conciencia de que o escritor ten que participar en defender a cultura e en ser parte moi activa da defensa da cultura no sentido máis amplo do noso patrimonio natural e cultural”. “Ten que pronunciarse nun momento en que autores de letras de cancións e mesmo actores e diversos creadores están a ser imputados para ser xulgados, atacando a liberdade de expresión”, engadiu, “ante este novo tempo de diversas formas de censura teñen que dar un paso á fronte”.
Cesáreo Sánchez explica que o Parlamento xorde da necesidade de “crear un lugar onde poder defender e denunciar ataques aos dereitos civís e nacionais”. “Pensamos que hai momentos na historia en que hai moitas cousas en perigo e que o escritor ten que ser unha das partes máis activas da sociedade, non só coa súa obra, senón como portavoz das necesidades públicas e sociais”.
A Presidencia da AELG, encabezada polo propio Cesáreo Sánchez, tamén expuxo á Asemblea a necesidade de defender o libro en galego coa creación dunha ampla plataforma así como a instar o Goberno galego a que cumpra as súas responsabilidades estatutarias, entre as que está o desenvolvemento efectivo da lei do libro e da lectura.
A este respeito, Cesáreo Sánchez, afirma en declaracións a este medio que “se non hai libros, non se pode concretar a escrita” e emprega unha metáfora coa xente do mar e as cotas pesqueiras, “os mariñeiros e armadores reivindican cotas no Gran Sol, se non, non hai barcos”. Salienta, ademais, que “sen libros, non hai país” e sinala que a AELG ten constatado un empobrecemento no ámbito cultural, “a través da nosa axenda cultural, detectamos que nos últimos dous anos houbo un descenso dun 10% da actividade”. Estas, di, “son alertas que indican que hai menos actividade social porque hai menos libros e menos fondos de apoio á cultura”.
Ademais, a Asemblea Xeral da AELG acordou recoñecer como Mestra e Mestre da Memoria 2018 Luz Fandiño e Manuel Pazos, a proposta da Comisión de Literatura e Tradición Oral da AELG, previa deliberación do grupo de traballo formado por Ana Acuña, Félix Castro Vicente, Carme Pernas Bermúdez, Calros Solla, Xurxo Souto, X. Manuel Varela, Lois Pérez e Antonio Reigosa. A AELG entregará estas distincións na III Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria, que terá lugar en Lugo no outono.
A entidade tamén ratificou Isabel-Clara Simó como Escritora Galega Universal 2018, “desde o profundo respeito e afecto á súa persoa e á valoración da altísima calidade literaria da súa obra, así como por ter defendido e defender a lingua, a cultura e a dignidade nacional dos Països Catalans”. O galardón entregaráselle o 19 de maio de 2018 na III Gala do Libro Galego, que decorrerá no Teatro Principal de Santiago de Compostela.
A escritora de Alacant súmase, deste xeito, aos nomes de Mahmud Darwix, Pepetela, Nancy Morejón, Elena Poniatowska, Juan Gelman, Antonio Gamoneda, José Luis Sampedro, Lídia Jorge, Bernardo Atxaga, Luiz Ruffato, Pere Gimferrer e Hélia Correia, que anteriormente recolleron o premio da man da AELG.
A Asemblea Xeral aprobou nomear Xoán-Ignacio Taibo “Escritor na súa Terra-Letra E”. A homenaxe, que chega este ano á súa vixésimo cuarta edición, terá lugar en xuño no Concello de Oleiros.
A este respeito, Cesáreo Sánchez salienta que “celebramos poder agasallar co recoñecemento esas persoas que nomeamos”. “Somos unha cultura cunha potencia creadora contrastada e só necesitamos apoio, infraestruturas, e instrumentos de desenvolvemento da nosa cultura, dese potencial creador que existe na cultura”, agrega. Como mostra, alude ás novas creadoras, “toda unha eclosión de creatividade”.
Entre outras cuestións, a AELG acordou incorporar Lois Pérez ao Consello Directivo e aprobou o programa de actividades para o ano, enceta coa inminente celebración do vindeiro Día de Rosalía de Castro. Entre os actos que formarán parte da programación da AELG para 2018 destacan os paseos literarios e os obradoiros da Escola de Escritoras e Escritores da AELG, así como as xornadas de formación dirixidas ao estudo das diferentes formas de crear literatura contemporánea, as polafías e a Xornada de Literatura de Tradición Oral.
A visibilidade da escritora e do escritor a través da web volverá ser un eixo central da actuación da AELG co enriquecemento do espazo común e mais de cada páxina individual con que cada socia e socio conta no Centro de Documentación da web.”
Xosé Manuel Sánchez Rei: “Moitos avós e moitas avoas son ‘reintegratas’ e non o saben”
Entrevista 
de María Obelleiro a Xosé Manuel Sánchez Rei en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): É posíbel unha restauración social cando o que se pretende restaurar está fortemente erosionado polo español?
– Xosé Manuel Sänchez Rei (XMSR): Eu penso que o único camiño para avanzarmos na normalización asenta nunha restauración seria e destonada, na medida do posíbel, de influencias do español gratuítas e desnecesarias.
– SG: Unha restauración que pasa por?
– XMSR: Suprimirmos todo aquilo foráneo e potenciarmos o que é máis noso. Humildemente, considero que eses modelos híbridos que se escoitan na televisión ou na radio, en programas con persoas que comen do galego e que propositadamente o destrúen, non constitúen avanzos para normalizarmos a lingua nin para a dignificarmos. A xente non pode verse reflectida nese galego barbarizado, híbrido, vulgarizado, e quizais sexa certo que non se vexa noutro máis culto, mais con aquel, con total seguranza, tampouco se identifica. En confronto, tamén acontece que en ocasións cando alguén di “Cómpre irmos traballar” unha persoa pode comentar “Así dicía o meu pai antes”; agora é moito máis común “Hai que ir traballar”. Lembro que na Fonsagrada, hai uns anos, unha moza de 90 anos, cando escoitou falar dun prato nun encontro familiar, ponderou sen dubidar: “Ai, así se falaba antes”.
– SG: Dentro do debate sobre a preferencia na escolla de estruturas morfosintácticas e repertorios lexicais debemos decantarnos polas construcións máis xenuínas e diferenciais, aínda sendo de escaso uso, ou polo máis común nos hábitos orais e escritos dos nosos días?
– XMSR: É un debate que ten suscitado certa controversia. O que se considera máis culto ou máis confluente coas outras variedades do noso sistema lingüístico pode estar presente en modalidades de diversa procedencia (locais, contextuais etc.). En ocasións, acontece que ao aprofundarmos na fala de xente de idade aparecen construcións máis xenuínas, documentadas no ámbito galego-portugués xa desde hai centos de anos.
– SG: Para termos unha lingua de calidade debemos acudir a esta tradición galego-portuguesa?
– XMSR: Sen dúbida, e non só a ela, mais tamén á nosa literatura contemporánea, ao portugués actual, ao falar das persoas de idade, etc. Hai xente que é lusista e non o sabe, moitos avós e moitas avoas son “reintegratas” e non o saben [ri].”
Montse Fajardo: “O culpábel só é o que mata, non a vítima nin a súa contorna”
Entrevista
de María Obelleiro a Montse Fajardo en Sermos Galiza:
“Ao seu pesar, Eva, Mariluz, Tina, Ana, Irene, Marga e Begoña son as protagonistas de Invisibles, un libro impulsado polo Concello de Pontevedra e escrito pola xornalista Montse Fajardo que recolle os relatos destas mulleres maltratadas a mans das súas parellas. Unha obra necesaria que pon o foco sobre os agresores. Entrevistamos a súa autora no Sermos275. Eis un avanzo da conversa.
– Sermos Galiza (SG): Faste eco do maltrato físico, mais tamén do psicolóxico. É moi revelador que unha das vítimas aluda ao “mexo baixando polas pernas”, cando sente pánico. Outra di, “que me mataba tíñao clarísimo, nin sequera sentía medo”. Estarrecedor.
– Montse Fajardo (MF): Isto non o reflicten as estatísticas nin os estudos. Téñenme dito, “Montse, non é nada a malleira comparándoa coa devastación do psicolóxico”. Tamén me chamou a atención o caso de Ana, que tiña claro que non ía sobrevivir, mais que quería esperar a que os nenos fosen maiores, e a súa dúbida era se o home metería os restos na fosa séptica da súa casa ou da casa dos pais del. O libro recolle dous casos de actuacións diferentes cando hai nenos polo medio, o de Ana –que permanece durante anos co seu maltratador para defender as súas criaturas– e o de Irene –que decide romper e sofre o calvario, un dos máis importantes do libro, de levar os nenos co home que te maltratou cando eles che están dicindo non nos leves con el que nos fai dano–.
– SG: A culpa tamén desenvolve un papel central no libro. De feito, unha das vítimas di “non foi a Miguel ao único que xulgaron”. Por que?
– MF: O tema da culpa é unha constante en todos os capítulos. Hai culpa na muller que non denunciou; hai culpa na muller que denuncia… e non só elas senten a culpabilidade, no caso das mulleres asasinadas tamén queda coa culpa a contorna que as rodea. Intentamos enfocar a culpa no maltratador, porque a culpa nunca a ten a vítima nin a súa contorna. O culpábel sempre é o que mata, non quen está a ser vítima nin quen a rodea. (…)”
Antonio García Teijeiro: “Mírannos con moito respecto cando viaxamos por aí”
Entrevista
de María Obelleiro a Antonio García Teijeiro en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Que supón para ti este novo recoñecemento?
– Antonio García Teijeiro (AGT): Após ter un premio europeo, que aquí non se valorou moito pero que é importante [o Pier Paolo Vergerio], que no Estado gañes o Premio Nacional cun libro de poesía en galego para min é a máis grande satisfacción, porque hai tempo que deixei a narrativa a un lado por escribir poesía. Sigo crendo que ese xénero esquecido é necesario, pero a xente tenlle moito medo.
– SG: E a que se debe ese medo?
– AGT: Débese a que a xente non foi educada na sensibilidade poética, porque a poesía sempre foi recitar como papagaios e poemas pouco axeitados cando se estudaba. Eu lembro, cando estudaba, que non había un poema que pagase a pena e a poesía case non existía máis alá do libro de texto, e algunha cousa só, para despois facer un comentario. Eu creo na poesía como medio de transformación da persoa, como medio de emoción, de cultivar as emocións e a sensibilidade. Igual que coa música. Son as miñas dúas grandes paixóns, a poesía e a música, e considero que a poesía ten que estar presente desde as primeiras idades para as nenas e os nenos. Loxicamente, desde hai moitísimo tempo, tratei de levar iso adiante. Como docente, as miñas clases empezaban sempre cun poema; nos últimos catro anos estiven dando obradoiros a rapaces de Secundaria e era unha pasada como eles se emocionaban a través da poesía… para min iso é fundamental. Eu manteño que os adultos, polo que che dicía, viven de costas á poesía, pero aos rapaces encántalles e iso é o que sempre me animou. Este premio reforza e dá azos para continuar por unha liña pola que creo que hai que seguir. Agora que estou xubilado, hai xente que está facendo cousas por min, cousas que eu facía, e iso éncheme de satisfacción.
– SG: Paco Martín, Xabier P. DoCampo, Fina Casalderrey, Agustín Fernández Paz, Ledicia Costas e agora Antonio García Teixeiro. Que riqueza de literatura infantil e xuvenil! Temos algo que envexarlle a outras LIX doutros sistemas?
– AGT: Temos unha literatura galega dun altísimo nivel. Eu leo moitísima literatura infantil e xuvenil, en castelán, catalán e en galego, e traducións do vasco, e podo dicirche que a nosa literatura está á altura de calquera. É unha auténtica referencia en literatura infantil e xuvenil a todos os niveis. Por iso eu estou moi satisfeito, porque se está a valorar moitísimo a nosa literatura e porque seis Premios Nacionais dunha lingua como a nosa é algo moi complicado. Isto débese a que hai moitísima calidade dentro. Ademais, son libros completamente diferentes os seis, non teñen nada a ver. É estupendo que haxa variedade e calidade. Mírannos con moito respecto cando viaxamos por aí. (…)”
Manuel Xestoso: “O libro parte da idea de que é a ruína a que realmente nos conforma”
Entrevista
de María Obelleiro a Manuel Xestoso en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): As ruínas de Europa consegue a amálgama precisa entre a historia e a actualidade: desde a destrución de Pompeia até o drama das persoas refuxiadas. Como construíches a obra?
– Manuel Xestoso (MX): Ben, antes de nada debo dicir que a alusión ao drama das persoas refuxiadas é unha interpretación túa que eu nin subscribo nin desminto: ante a idea de que o autor debe explicar os seus libros eu opoño a de que son os libros os que explican o autor. Por outra banda, a actualidade non me parece un terreo particularmente atractivo para sementar nel a palabra poética. Ao contrario, o libro parte da idea de que é a ruína a que realmente nos conforma. A ruína é aquilo que sobrevive á destrución, aquilo que se resiste á desaparición; é, xa que logo, o único que perdura á acción erosiva do tempo e da Historia, un indicio de permanencia ao que podemos agarrarnos.
O libro foi construído case como a crónica da viaxe por unha paisaxe crepuscular, unha viaxe de inverno por esa Europa posterior a Auschwitz na que, segundo Adorno, xa non se pode escribir poesía. Claro, cada libro de poemas que se escribe desde aquela debería pensar en como é posíbel refutar as palabras de Adorno, e con esa conciencia está escrito As ruínas de Europa. Tendo en conta, ademais, que a historia europea recente non fixo máis que engadir argumentos a favor de Adorno.
– SG: Falabas de Adorno. Precisamente, unha das principais características ten a ver coas múltiplas referencias filosóficas e literarias que agochan os poemas. Un trazo derivado da túa faceta como crítico?
– MX: Trátase de refutar o poema como aquilo que se definía como “expresión do eu íntimo”. O discurso poético está cruzado por infinidade de voces –ruínas, talvez– que proceden de, entre outros lugares, a propia tradición literaria. Enfrontarse con esas voces supón pasar da lectura como produción de sentido á relectura como produción de realidade. Desde Lacan sabemos que a conciencia está condicionada pola orde simbólica e, xa que logo, cuestionar e interrogar esa orde transfórmase nun deber de quen toma a palabra no espazo público.
Por outra banda, un dos detonantes na escrita deste libro foi precisamente o cuestionamento sobre a voz do crítico. Quen fala a través desa voz? Por soberbio que pareza, eu creo que o crítico debe falar en nome da comunidade, expresar as súas necesidades e, dalgún xeito, avaliar en que medida as obras que aborda contribúen ao ben común da sociedade á que se dirixe. Nun sistema cultural como o galego, sometido a circunstancias que impiden teimudamente a súa normalización, iso require unha responsabilidade e un esforzo suplementario que pode ser extenuante. Facer uso dunha voz na que ese compromiso se atenuase transformouse case nunha necesidade persoal para definir o lugar desde o que escribía. (…)”
