Estas son algunhas das fotografías do Roteiro Moaña, as traballadoras do mar, enmarcado nos Roteiros Literarios pola provincia de Pontevedra 2018, que dirixiu Xosé Daniel Costas Currás o sábado 25 de agosto. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Entrevista 
de María Obelleiro a María Xosé Queizán en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Ten o recoñecemento que cre que debería?
– María Xosé Queizán (MXQ): Pois si, mais eu non o interpreto como deber, eu fixen o que quería facer. A pesar de todos os inconvenientes eu teño forza e enfróntome con todo, non teño medo. A xente diría que son valente, pero son forte e vital.
– SG: Por que non ten cadeira na RAG?
– MXQ: Como van meter unha persoa coma min aí? Nas estruturas masculinas, nas que apenas había mulleres e nas que segue habendo poucas, as que entran son aquelas que saben que van traballar para eles pero que non van desbaratar a cuestión. É lóxico, entran mulleres, eu non quero chamarlles dóciles nin quero insultar as que están aí, pero evidentemente están porque calan e outorgan, porque na medida en que tivesen outro comportamento, xa non estarían. Pero en todo é así, non só na Academia.
– SG: Vostede é partidaria de empregar grafía portuguesa.
– MXQ: Totalmente. Déronme o premio Lois Peña Novo e estaban alí os do ILG, os catedráticos, os académicos… e falei a gusto sobre a miña teoría, que é evidente. O que había antes era o galego e todo isto que falan de galego-portugues é mentira porque falar diso antes de que exista Portugal… A lingua dos cancioneiros era o galego, a lingua que se creou aquí. O que non é lingua galega é o que falamos agora, que é crioulo, está contaminada de hai anos. Acabei dicindo que eu escribo neste crioulo pola mesma razón pola que me inclinei a falar galego, porque é a lingua que fala o pobo, pero que iso non impide saber que o portugués é o galego culto.
Nas miñas memorias conto moito da culpa de Piñeiro. Cando introducen o galego no ensino ese era o momento de normalizar a grafía, mais el estaba en contra. Os do ILG, dirixidos por un asturiano, Constantino García, decídense pola dialectoloxía, que é a maneira de destruír unha lingua.
– SG: Que supuxo para Galiza Piñeiro?
– MXQ: O gran poder. Tiña un poder impresionante. Tivo moitísimo poder e influíu en todos os aspectos, no cultural, no lingüístico, no político… en todos. Era un home poderoso que vivía austeramente, como un cura. Nunca traballou… creo que a xente ten que traballar. A xente que non traballa sempre vive a costa de alguén que fai o seu traballo.”
Entrevista
a Andrea Maceiras en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Como nace O que sei do silencio (Xerais, 2018)?
– Andrea Maceiras (AM): A novela está libremente inspirada nunha historia real que me contou unha amiga que era profesora, algún tempo antes de que eu comezara na docencia. O relato que me fixo emocionoume moito e fíxome reflexionar sobre a idea preconcibida e moitas veces errónea que temos (ou que eu tiña) do acoso. A vítima deste caso tiña un perfil moi diferente do que habitualmente imaxinamos e iso levoume a pensar en que todos somos susceptibles de sufrir acoso e que mesmo para unha persoa acosada pode chegar a ser moi difícil chegar a recoñecerse nese papel. A sociedade invítanos a parecer fortes, felices, populares. E fainos crer que pedir axuda nos volve débiles. Iso convirte o acoso nun monstro silencioso, difícil de explicar para quen o sofre e difícil de detectar para os demais. (…)
– PG: a nivel narrativo escolle voces distintas, o que permite visualizar a situación dende perspectivas e temporalidades diversas. Foi sinxelo codirixir todas estas voces distintas sobre a traxedia?
– AM: A novela foi difícil no sentido de que aborda un tema delicado que afecta a adolescentes que se achan nun momento sensible das súas vidas, construíndo a súa identidade persoal e a súa forma de mirar o mundo. O feito de que existan diferentes perspectivas responde á idea de que o acoso é un problema global que non afecta só a acosador e vítima, senón a toda unha comunidade. A narradora acaba por decatarse de que os responsables do acoso tamén son aqueles que, sabendo que existe, no fan nada por evitalo, á marxe da súa condición ou idade. O resto das voces que contribúen ao relato, completan a súa visión sobre o problema.
– PG: Delia, a voz máis principal, abre un blogue no que relata a súa visión de todos estes meses nos que acosou. Pensa que escribir é un acto terapeutico?
– AM: Escribir (igual que ler) ten algo de terapia, de catarse, de liberación. Delia é unha adolescente que busca redimirse, compartir a súa experiencia a modo de confesión. Elixe a escrita dun blog porque lle permite dar conta da súa historia desde a anonimia, ordenar o seu pensamento, reflexionar sobre o sucedido. O propio título da obra refírese a angustia que Delia sentiu ao gardar silencio ante eses feitos crueis: ela quere poñer en palabras o que viviu, avanzar a través delas e tratar de perdoarse a si mesma. (…)”
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Henrique Dacosta publica o libro de relatos Á deriva. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“A escritora Andrea Maceiras preséntanos O que sei do silencio, unha novela xuvenil, publicada por Xerais, atravesada polo acoso escolar. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Artigo
de Miguel Sande en La Voz de Galicia:
“A desaparición da casa familiar en Culleredo -que o pai construíra coas propias mans- por mor da ampliación do aeroporto de Alvedro impulsou este novo poemario de Pilar Pallarés, Tempo fósil, que agora vén de publicar Chan da Pólvora nunha edición moi especial e coidada. Un como lector aprecia -amais dos propios versos de Pilar- este libro nas súas mans como un agasallo. Non lle gusta demasiado a Pilar Pallarés falar publicamente deste episodio seu, familiar: «As explicacións que podo dar a través do propio sentimento xa están aí no libro, nestes poemas de perda e desaparición que saíron, coma todos, do máis íntimo», di.
De certo, os versos foron xurdindo, medrando, arredor daqueles entullos -«do monstruoso terraplén»- ao longo destes últimos anos. «No fondo está a perda das orixes, si; a destrución do lugar, esa imposibilidade de que queden xa pegadas físicas».
Pilar Pallarés escribe desde o máis íntimo para conectar co colectivo como só ela sabe facelo. Hipnótica e, aquí, radical. Cunha sensibilidade fría, quizais pola distancia, as circunstancias e o tempo. (…)
«Escríbese desde unha necesidade íntima, sen présa, para que? Nese senso son libre, sen presión ningunha», di. Ela foi a única poeta naquel colectivo dos 80, De amor e desamor; desde entón, as cousas mudaron: a presenza de mulleres poetas, tamén narradoras e dramaturgas hoxe en día, e lectoras, enriquece e fortalece as nosas letras. Así, en común.
Ela escribe de mañá; polas tardes a poeta coida os gatos todos da zona, fitándoos, «esculcándolles no fondo da pupila un rastro», mentres os animais, afeitos xa, comen da súa man.””
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Un proxecto multimedia en que os poemas de Olga Patiño dialogan coas fotografías de Carlos Lorenzo e que no seu formato libro publica Espiral Maior. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Entrevista 
de Montse Dopico a Xosé A. Neira Cruz en Praza:
“Unha igrexa que garda, na Costa da Morte, un incrible segredo. Unha familia de mulleres condenadas a vivir mortas en vida. Tres estraños que veñen de fóra, e que son os únicos que poden tentar desennovelar o misterio. Destes ingredientes parte O sono das sereas, a última novela de Xosé A. Neira Cruz, coa que gañou o premio de narrativa breve Repsol. Mais, baixo a intriga, -con elementos de medo-, agóchanse outras capas. A consciencia da morte como final ineludible das nosas vidas. As dúbidas sobre como vivilas. A procura do lugar propio no mundo. E unha sociedade patriarcal que condenaba, e condena, as mulleres que saían do rego. Falamos co autor deste libro e da súa obra en xeral.
– Praza (P): Estou lendo agora en internet que a Igrexa de Santiago de Traba, en Laxe, ten un retablo cunha imaxe da virxe con dúas sereas. Foi dalgunha maneira o punto de partida da historia?
– Xosé A. Neira Cruz (XANC): Esa imaxe tivo importancia, si, foi unha chamada para empezar a pensar cousas. En realidade non son dúas sereas: son Adán e Eva, pero iso sóubeno despois. A idea inicial era máis suxestiva e continuei con ela. Foi, si, semente da novela.
– P: A figura da serea interesábache por algunha razón especial?
– XANC: É unha figura moi suxestiva que percorre todas as mitoloxías, todas as culturas. Na cultura galega, ademais das súas raíces históricas e do seu desenvolvemento literario, foi unha figura recuperada por Castelao para crear unha nova heráldica de Galicia, supoño que recuperando a heráldica dos Mariño de Lobeira, unha familia de Rianxo, na que unha serea sostén o escudo. Ten que ver ademais cunha lenda medieval na que un mariñeiro namora dunha serea e os seus descendentes están condenados a volver ao mar. Pois seguramente Castelao coñeceu esta historia. E o que fixo foi recuperar esta figura da serea e vencellala á modernidade, converténdoa nun símbolo identitario de Galicia. (…)”
