Arquivos do autor: asociacionescritoras-es

Manifesto 17 de maio de 2020. Carta aberta a Ricardo Carvalho Calero

Publicado o por

Desde Queremos Galego:
“Hai trinta anos que nos deixou fisicamente, mais as súas sabias palabras continúan a resoar en nós, como tesouro de afecto, de admiración, de intelixencia e de amor con obras ao povo galego. Vostede dixo e escrebeu que a lingua galega, para viver, debe sobreviver. Nesas estamos. Os seus estudos, os seus artigos, analisaron perfeitamente a impostura radical da lexislación constitucional e estatutaria verbo da normalización necesaria da lingua de noso. Aínda por riba desta limitación, acumulamos anos e anos –décadas– de incumprimento sistemático das cativas normas favorábeis ao uso social e público do galego. A última década resulta particularmente escandalosa no maltrato que as autoridades autonómicas usan para co galego: non se trata xa de o contemplar como un mal menor, un ritual prescindíbel ou un símbolo vougo, senón que se procedeu directamente a lexislar na súa contra, a confinalo aínda máis do que xa estaba, a fomentar descaradamente a españolización por todas as vías: ensino, meios de comunicación, sociedades públicas… Non se trata só dun desprezo pasivo, senón da exclusión organizada con toda a prepotencia e, ao tempo, con todo o servilismo á indiscutida lingua oficial do Estado.
Fíxose, desde a mal chamada autonomía, o contrario do que a lingua galega precisaba. Ela, a lingua galega, necesitaba un constante e sostido exercicio de uso promovido desde os poderes públicos, desde todas as institucións; unha promoción atenta ao uso xurídico, ao uso comercial, ao uso eclesiástico, ao uso mediático, ao uso administrativo, ao científico, ao publicitario, ao uso cultural en xeral, ao audiovisual e cinematográfico, ao de novas técnicas de comunicación e difusión… Un exercicio de construción e de avaliación de resultados, para, sobre a marcha, irmos corrixindo e innovando todo o que fixer falta. O que vostede expresou tan ben no título dun artigo que case ten cuarenta anos: “O uso do galego para todo”. Tal necesidade non se atendeu; antes ben, desprezáronse as actividades, o combate pro-galego, a mobilización cívica de tantas e tantos galegos a prol de poderen viver con normalidade en galego, as 24 horas do día e os 365 días do ano, nen máis nen menos que en calquer lingua das que definimos como normais na sociedade respectiva.
Benquerido profesor, non esquivamos a nosa responsabilidade, isto é, a de todas e todos nós, galegas e galegos, que nos recoñecemos no povo do mesmo nome e queremos exercer non só os nosos dereitos de uso e devolución do noso idioma senón que tamén nos sentimos vinculados a un deber inescusábel: o de sermos dignos de quen nos precedeu, non adorando lápidas senón continuando o seu labor dignificador da lingua, amándoa con obras e non só con palabras que leve o vento. Este espello de responsabilidade querémolo ter sempre presente. Se a cuestión da lingua non se menciona especificamente como tal, creamos a impresión de que xa non precisa unha acción permanente ou, aínda pior, de que nos conformamos resignadamente co que hai: a compracencia na subordinación, na pequenez, na domesticidade mal entendida, na limitación vista como natural e inevitábel. O que vostede denominou “unha lingua ritual, reservada, confinada, refreada, conxelada, e, polo tanto, esmorecida, reprimida, asfixiada, acadarmada. E consecuentemente, unha lingua ferida de morte”. Así se pronunciaba vostede hai case cuarenta anos, e isto é mesmamente o que queremos conxurar de vez.
Unha lingua non pode denominarse normal se non posúe os atributos de tal: ha de ser ubicua, capilarmente circulante por toda a sociedade, con efeito multiplicador, renovábel e atenta a todas as necesidades comunicativas, científicas, expresivas e estéticas do mundo actual. Nen máis nen menos. Para isto precisamos que todas e todos os nosos compatriotas a sintan, a pensen e a practiquen como sinal irrenunciábel, como sacramento conferidor de personalidade, de todos nós, povo galego.
Don Ricardo, a persoa e obra de vostede foinos –e énos– axuda imprescindíbel nesta tarefa colectiva. Temos na lembranza unha súa intervención pública memorábel: foi, xustamente, a que clausurou o encontro sobre os problemas e as necesidades da nosa lingua de que derivou a constitución da MESA POLA NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA. Tal aconteceu en Compostela, en Abril de 1986. Desde aquela data a hoxe, queremos comunicarlle que as nosas demandas, as nosas reclamacións, a nosa loita pro-galego foi ratificada e corroborada por non poucos organismos internacionais, desde a UNESCO até a propria ONU, pasando por diferentes instancias europeas. Todo isto nos conforta, mais, naturalmente, o campo de ampliación e de dignificación da nosa lingua seguímolo tendo aquí, na Galiza. Somos nós, galegas e galegos, os lexítimos proprietarios da nosa lingua. Somos, igualmente, os responsábeis de que ela perviva non como unha reliquia ou un monumento literario senón con toda a práctica que aínda lle falta: para a vida de todos os días, para toda a sociedade, para a fala e a escrita, para ouvila e para lela de forma xeral, para non ter que a procurar, cal detectives, en cápsulas controladas.
Conceder dereitos con tal de que non se exerzan é artificio cínico e malsán. Nós queremos exercelos con toda a consciencia e con todas as consecuencias prácticas e visíbeis. Como vostede indicou: Hai que ganhar ou recuperar para o uso normal do galego aqueles sectores sociais que hoje tenhem como língua normal o castellano. Esta é unha tarefa á que queremos convocar, co amor, o respeito e o afán que a causa da lingua merece, toda a povoación galega e, nomeadamente, todos os mozos e mozas en cuxa man está a digna perpetuación viva do noso idioma. Somos galegas e galegos. A mellor forma de que esta condición se exteriorice, de que non se disimule, de que se admita coa necesaria naturalidade e orgullo, é a práctica da nosa lingua.
Neste Día das Letras Galegas, a vostede dedicado, manifestámoslle o noso afecto, a nosa memoria agradecida, a débeda con vostede contraída, débeda e exemplo que queremos converter en actos positivos para a lingua que vostede tanto e tan ben tratou e arrequeceu.
A nosa fonda aperta.

María Pilar García Negro
Galiza, Maio de 2020″

“Ilustrando a Carvalho Calero”

Publicado o por

O Centro de Estudos Galegos da Universidade Complutense  de Madrid resolveu pór en marcha unha iniciativa colaborativa en redes sociais para difundir o traballo de Ricardo Carvalho Calero e poder, así, festexarmos a súa figura. Aquí podes descargar a escolma de textos proposta: Escolma Ricardo Carvalho Calero.

Lois Pérez le un fragmento de Long Play

Publicado o por

Desde a AELG recollemos a lectura dun fragmento de Long Play por parte do seu autor, Lois Pérez, no marco da iniciativa #envozpropia de Edicións Xerais, aquí.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #Aculturasegue e/ou #CulturaNaRede.

Lito Vila Baleato le un fragmento de Campus morte

Publicado o por

Desde a AELG recollemos a lectura dun fragmento de Campus morte, por parte do seu autor, Lito Vila Baleato, no marco da iniciativa Lecturas fuxidas da Libraría Pedreira, aquí.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #Aculturasegue e/ou #CulturaNaRede.

Toño Núñez le O pirata Metepata

Publicado o por

Desde a AELG recollemos a lectura de O pirata Metepata, polo seu autor, Toño Núñez, aquí.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #Aculturasegue e/ou #CulturaNaRede.

María Xosé Queizán le un fragmento de Vivir a galope

Publicado o por

Desde a AELG recollemos a lectura dun fragmento de Vivir a galope por parte da súa autora, María Xosé Queizán, no marco da iniciativa #envozpropia de Edicións Xerais, aquí.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #Aculturasegue e/ou #CulturaNaRede.

María Solar le un texto de Deixe a súa mensaxe despois do sinal, Arantza Portabales

Publicado o por

Desde a AELG recollemos a lectura dun fragmento de Deixe a súa mensaxe despois do sinal, de Arantza Portabales, por parte de María Solar, no marco da iniciativa Lecturas fuxidas da Libraría Pedreira, aquí.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #Aculturasegue e/ou #CulturaNaRede.

Entrevista de Inma Otero Varela a Carlos Lorenzo en Insula Europea

Publicado o por

Entrevista de Inma Otero Varela a Carlos Lorenzo en Insula Europea:
“- Insula Europea (IE): Non é habitual atopar documentais sobre un xénero literario e, menos aínda, que fuxan dun formato excesivamente académico. Ti fixéchelo con Vértice de Versos, partindo dunha proposta conceptual e estética moi eficaz. Como xurdiu a idea?
– Carlos Lorenzo (CL): A idea de facer este documental naceu despois de descubrir que non existía ningún audiovisual que con certa profundidad tratara asuntos sobre a nosa literatura. Eu necesitaba ter referencias para facer un pequeno documental sobre os 20 primeiros anos do premio de poesía Concello de Carral, mais tan só atopei pezas feitas para exposicións ou didácticas sobre algún autor ou autora á que lle dedicaran o Día das Letras Galegas; ou reportaxes de televisión de non máis de 5 minutos sobre algún escritor ou libro, mais ningún amosaba o conxunto do ambiente de creación literaria que hai en Galicia. E sorprendíame moito, porque é constatable que a produción literaria en Galicia é densa e extensa. E claro está que nesta falta de atención sobre a nosa literatura, a poesía aínda estaba máis esquecida. Eu levaba moitos anos en contacto co ambiente poético de Galicia e parecíame que en Galicia estaba a pasar un fenómeno moi singular, e era que había moita produción de poesía, algunha dela moi recoñecida e premiada no exterior da comunidade. Estaba a ser un fenómeno moi descoñecido polo público en xeral. E pensei que había que contalo. Que tiñamos unha poesía galega da que sentirnos orgullosos e que necesitaba que se lle prestara atención. E sobre todo eu queríallo contar a quen non tiña ningún interese en coñecer esta situación ou en ler poesía. Quería abrirlles a porta dun mundo que lles ía causar unha gran sorpresa e satisfacción.
– IE: Participas en Vértice de Versos como produtor, guionista e director. Con que retos te enfrontaches neste triplo papel?
– CL: O primeiro que comecei a facer foi escribir sobre a idea do documental, que era o que quería contar e que persoas me parecían que debían contalo. Esa fase de preprodución, de conversas, lecturas e investigación, aínda me estaba a descubrir máis facetas da nosa poesía que eu non coñecía con detalle. Así fun confeccionando unha escaleta de contidos, xa que nos documentais non se traballa con guións pechados coma na ficción. As filmacións tamén determinarán como vai resultar a película. E nese primeiro proceso eu xa sabía que este tema había que contalo dun xeito atractivo e áxil, fuxindo de certos tópicos que se manexan de cotío neste tipo de producións. Así que me decidín a que tamén tiña que ser eu o director para controlar o resultado final. E para pechar o círculo de responsabilidades, sabía que o restante nivel de decisións e de risco tamén o tería que asumir eu. De feito, a miña formación no ámbito audiovisual é precisamente na faceta de produción. Convertín este documental nun proxecto persoal sen perder a perspectiva profesional coa que o asumía. A faceta que máis vertixe me producía era a de dirixir o documental, que para min era inédita. Asumina confiando no equipo do que me rodeei, que aínda que sendo pequeno, era dunha contrastada profesionalidade e que tivo moita implicación no proxecto. Aínda lembro a faciana de sorpresa da maioría deles cando lles contei por primeira vez que ía facer un documental sobre poesía. Inicialmente non tiñan o cenvencimento de que se puidera facer unha película atractiva falando de poesía, mais cando lles detallei como pretendía facelo, reaccionaron con moita ilusión. (…)”

Polafías Polavida (Cegos e cegas), en Vilamartín de Valdeorras

Publicado o por

Desde a sección de Literatura de Tradición da AELG convidámosvos a reunirnos cada día, momentaneamente, arredor da lareira virtual que representa o noso inmenso arquivo.
En varias das polafías da AELG participaron cegos, cegas e ata impostores. Que saibades que hai dúas persoas das cinco que imos presentar esta semana que pretenden enganarnos!
Lucía da Conceição Fernández “A cega de Covelo” en Vilamartín de Valdeorras o 15 de novembro de 2008 canta “Ela é toda a minha vida“.
Aquí podes ver os vídeos desta Polafía.

Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora, #CulturaNaRede e/ou #aculturasegue.

Héctor Cajaraville: “Quixen sobre todo deixar claro o compromiso permanente de Carvalho Calero coa lingua como creador, como intelectual e como docente”

Publicado o por

Entrevista a Héctor Cajaraville na Real Academia Galega:
“(…) – Real Academia Galega (RAG): Esta [Ricardo Carvalho Calero. A pegada do compromiso] é a segunda biografía sobre o protagonista do Día das Letras Galegas que escribe para Xerais, despois da dedicada en 2019 a Antonio Fraguas. Como foi desta volta a experiencia? Vostede é docente de lingua e literatura galegas. Que imaxe tiña de Carvalho Calero antes de escribir esta biografía e que descubriu del ao emprender a escrita deste libro dirixido a un público que se move entre a primaria e a secundaria?
– Héctor Cajaraville (HC): Ademais dos títulos das súas obras e algún episodio clave da súa vida, pouco máis sabía. Coñecía, por suposto, toda a polémica suscitada pola súa deriva cara á confluencia entre galego e portugués e algunhas opinións sobre a súa personalidade ou o seu carácter. E algo que a min me afectaba máis como biógrafo: fixérame á idea de que se trataba dun individuo gris e aburrido que non habería modo de “vendérllelo” aos rapaces e rapazas… Todos eses panos foron caendo e fun descubrindo unha personalidade fascinante, un intelectual pioneiro en moitas das súas múltiples facetas, arriscado, comprometido e valente, o que trouxo consigo a súa marxinación no ámbito académico e intelectual, e mesmo que tiña unha traxectoria vital interesante e atractiva.
No caso de Antonio Fraguas a tarefa xa non foi doada, pois non era o típico homenaxeado no Día das Letras Galegas dos últimos anos, con obra literaria infantil e xuvenil, cunha traxectoria coñecida a nivel xeral. Carvalho Calero, outro tanto, así que o traballo de novo non era fácil. Había que empezar polo máis básico: datos biográficos, obra publicada, recoñecementos… Pero, sobre todo, convencer o alumnado de que este autor non só era merecente da homenaxe que supón dedicarlle o Día das Letras Galegas deste ano, senón de que foi alguén que se dedicou en corpo e alma á lingua e á literatura, e incluso de que tivo unha traxectoria vital que paga a pena coñecer.
Algúns elementos xogaron ao meu favor, ademais dos múltiples escenarios en que transcorreu a súa vida, o que sempre axuda a artellar un relato máis ameno. Por exemplo, o variado da súa obra literaria (relatos curtos, textos infantís, narrativa, poesía, teatro…), que lle dá ao libro un dinamismo que non tería alguén que só cultivou a poesía ou o teatro, ou o seu labor académico, no que foi pioneiro en varios aspectos. E logo está tamén esa cuestión do outsider, do incomprendido, do que vai quedando só… Iso tamén posúe un innegable atractivo literario. Na parte das complicacións, o meu medo era abordar todo o relativo á preferencia lingüística de Carvalho Calero de xeito parcial, incompleto ou difícil de entender. Pero penso que esta cuestión quedou suficientemente clara: hai un capítulo enteiro do libro dedicado a isto, probablemente o capítulo no que investín máis tempo para a súa redacción.
– RAG: Como concibiu o libro?
– HC: Como unha especie de relato que avanza con fluidez e que só se detén nos momentos transcendentais na historia do autor, nos que a súa personalidade se mostra con maior claridade: a morte da nai cando el era aínda un neno, o seu namoramento de Santiago cando chega para estudar na súa universidade, o estalido da guerra civil –que o sorprende en Madrid presentándose a unhas oposicións–, os seus anos na fronte e no cárcere, a súa condición de represaliado durante máis dunha década, a súa capacidade de superación –acabou aprobando aquelas oposicións con 54 anos–, unha entrega á docencia que o leva a seguir traballando unha vez xubilado… Pero sobre todo quixen que quedase claro o seu compromiso permanente coa lingua, como creador, como intelectual e como docente. Un compromiso que o levou, como el mesmo recoñeceu, a abandonar a súa vocación de escritor, sobre todo de poeta, para desenvolver outro tipo de angueiras: elaborar unha gramática da lingua practicamente en solitario, abordar unha historia da literatura galega como nunca antes se fixera, compartir o seu coñecemento cos demais, abandeirar todo tipo de actos vinculados á defensa da lingua… (…)”