Entrevista
a Verónica Martínez Delgado no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Obra individual, mas também muita obra coletiva. Com observas a participação em obras coletivas? É apenas contextual ou também é uma necessidade de pertencer a um grupo, geração…?
– Verónica Martínez Delgado (VMD): As gerações são um invento para simplificar até ao extremo o que não pode e não deve ser simples. Embora a vida humana não possa ser resumida com um recurso tão pobre, é bem certo que, durante a existência duma pessoa, os relacionamentos que se vão produzindo são muito importantes. É esse um motivo das obras coletivas, deixarem pegada desses relacionamentos. Foram esses grupos de amigas e de amigos, de colegas, que propiciaram a minha participação nestas pequenas obras coletivas. Por outra parte, os grupos são importantes para aumentar a dimensão do trabalho criativo, num processo de criação coletiva. A obra individual vê-se em muitas ocasiões inserida num contexto, a recriação dum ambiente concreto enquanto se mexe com a obra parcial de outras autoras. Finalmente são pequenos testemunhos dum momento concreto, pequenas pegadas. (…)
– PGL: No teu caso, poesia feita por mulheres, poesia feminista ou simplesmente poesia numa sociedade que discrimina polo género, pola idade, pola língua, pola cor da pele, pola ortografia, polo capital económico…?
– VMD: Não existe uma ideologia única na qual incluir todo o feminismo, igualmente não existe uma única mulher a escrever poesia, nem uma ideia única que inclua o pensamento de todas as mulheres.
O que eu faço é poesia que fala dum contexto, dum tempo e dum lugar, em que o pensamento livre está a ser absolutamente aniquilado. Esse tempo e esse lugar em que o cristianismo pós-franquista continua a ser uma máxima inquestionável dentro da sociedade. A poesia deve fazer pequenos buracos para abrir um pouco de luz. Como mulher, o padecimento pessoal é enorme e, consequentemente, deve ser manifestado de forma contundente. (…)
– PGL: Finalmente, depois de uns anos tão prolíficos quanto a publicações e presença pública, de que falará a tua escrita no futuro? Aprofundar caminhos já abertos? Abrir novos caminhos?
– VMD: A criação é sempre um caminho aberto. A escrita foi sempre uma necessidade, pelo qual continuarei a me expressar desse jeito, mas creio que devo começar um tempo de descanso, de silêncio. Dar saída a outros projetos profissionais que têm ficado parados durante muito tempo, demasiado já.
Acho que escreverei sempre do que me despraz, do que me dói, continuarei a denunciar as situações injustas, também do gozo, das minhas pequenas coisas, mas nem sei se continuarei a publicar. Contudo, é difícil dizer por que percurso vai avançar a minha escrita nesta altura.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Elena Gallego Abad: “O dragón non ten cancelas”
Desde
Xerais:
“O programa Un sitio á sombra, da Radio Galega, emitiu unha entrevista con Elena Gallego Abad sobre Dragal IV, A estirpe do Dragón e toda a serie Dragal. Pode escoitarse nesta ligazón entre o minuto 10 e o 31 e 30 segundos.”
Comeza en Carballo o curso de verán Mocidade e lingua… non todo é fume
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
Entrevista a Valentina Formoso no inicio do curso de verán Mocidade e lingua… non todo é fume. Pode escoitarse completa aquí.”
Alberte Ansede: “Que se coñeza a obra de Manuel María e se visite a Casa Museo son obxectivos para o ano do Día das Letras”
Entrevista
de Carme Vidal a Alberte Ansede en Sermos Galiza:
“Se hai un espazo que deberá ser referente o vindeiro ano arredor da conmemoración do Día das Agardaban desde a Fundación que a Academia declarase a Manuel María como autor ao que se lle dedicará o Día das Letras Galegas do 2016?
– Sermos Galiza (SG): Agardaban desde a Fundación que a Academia declarase a Manuel María como autor ao que se lle dedicará o Día das Letras Galegas do 2016?
– Alberte Ansede (AA): Nin agardabamos nin deixabamos de agardar. Sabiamos que calquera das persoas propostas merecen a celebración das Letras Galegas e, posibelmente, a polémica xerada pola última decisión fixo que a Academia buscase unha persoa con potencial e consenso social para tentar restaurar dalgún xeito unha celebración ampla para as Letras Galegas. Recibimos a decisión moi serenamente e con total humildade, tratando de seguir o espírito de Manuel María que valoraba máis o que permanece no tempo que aquilo máis conxuntural e puntual. Como el dicía, o das modas é o máis efémero. Unha celebración como a das Letras ten que servir para afortalar o que permanece no futuro que é a presenza a súa obra na sociedade e non só unha homenaxe temporal.
– SG: A súa foi unha actividade intensísima, non só percorreu o país en distintas actividades senón promoveu unha morea de iniciativas no ámbito da cultura, desde a Nova Canción a propostas editoriais… Marcará esta condición tamén a dimensión da conmemoración?
– AA: No libro que publicaremos de Camilo Gómez Torres verase iso reflectido porque ten rexistrado como ninguén ese activismo cultural que sinala por data e lugar. Resulta impresionante. Nalgúns anos saen a unha media de dous actos por día fóra da súa localidade e hai que lembrar que el non dispuña de auto. Non puña condicións para nada e poderíamos velo non só en escolas senón nun teleclube, nun espazo cultural institucional, nunha entrevista de radio, nunha asociación de veciños… estaba en toda parte á que o chamaban e iso fai que sexa unha persoa moi querida. A súa desaparición recente fai que moita xente aínda o lembre e iso xunto con moitos lectores que recitaron e memorizaron os seus poemas fai que haxa esa identificación. O propio Convivio da Cultura Galega que se desenvolverá este sábado na Casa Museo será unha homenaxe do asociacionismo de base a súa figura.
– SG: A escritora Mercedes Queixas dicía que moita xente ía querer tentar devolverlle todo o que el deu este ano…
– AA: E a distintos niveis, un do asociacionismo cultural e outro da propia amizade. Moitas das visitas que temos son neste sentido, queren devolverlle a amizade, volver a quedar con el dalgunha maneira e chegan con grande familiaridade, relatando cantidade de episodios como se volvesen revisitar un tempo anterior. (…)”
Entrevista a Charo Lopes no Diario Cultural
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Entrevista a Charo Lopes, gañadora do Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño co libro De como acontece a fin do mundo. Pódese escoitar completa aquí.”
Entrevista a Helena Villar Janeiro
Entrevista
a Helena Villar Janeiro na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que é para ti a literatura?
– Helena Villar (HV): Despois de pensar tantos anos neste tema, hoxe considero que a literatura é un poder que me foi configurando como son e que forma xa parte de min. Xa que logo, vén a ser a mellor forma de expresar os contidos das miñas emocións, dos meus soños e da miña consciencia, e tamén a de facer calquera manifestación á que lle queira dar un relevo de estilo. Mediante o seu gozo primeiro e da creación despois, a literatura sumoume ao herdo que foi elaborando a humanidade, moi particularmente o meu pobo, a través das palabras máis creativas e menos suxeitas ás necesidades elementais da comunicación. O feito de ter traballado coa literatura asiduamente aínda que non fose a miña profesión -á que tamén me entreguei todo o que puiden- marcoume o xeito de me situar fronte á vida e fronte a min mesma. Éme moi difícil ver momentos e situacións sen facelo cos ollos da escritora. Non me dou subtraído á tentación de escoitar unha conversa como se estivese ante un diálogo narrativo nin de vivir unha situación de tensión emocional, propia ou allea, que non se encadre na atmosfera na que se desenvolve a lírica. Por un lado, isto convértese nunha forte imposición á que cada vez me resisto menos, pero tamén é nunha fonte de riqueza gorentosa e de distanciamento útil para mirar as cousas con perspectivas diferentes, para enfrontarse a unha e ao mundo doutra maneira. A experiencia pasou de ser preocupante a ser interesante.
– P: Como entendes o processo de criação artística e literária?
– HV: Traballo sempre moi motivada e simultaneando cousas que podo ou debo compaxinar. Son constante, pero tamén podo abandonar proxectos iniciados con interese, ou cando menos, pospoñelos para entregarme a outros que me urxen desde dentro ou que me solicitan desde fóra. Crear esixe unha dose de disciplina, máis dura para a narración que para a lírica, e tamén precisa dun oficio de estilo acumulativo que hai que ir conquistando día a día. Sempre estou disposta a ser crítica co que fago, polo que non escatimo tempo para reler e rescribir todas as veces que considero precisas nin para deixar que repouse o suficiente aquilo que dei por acabado. Sei que é necesario superar con distancia os momentos intensos do feito creativo para enfrontarse á obra con menos carga de proxección que a que se acumulaba no momento de escribila. Se aguanta a merma de carga emotiva, pode considerarse aceptablemente terminada. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– HV: Estamos vivindo cambios transcendentais aos que non é allea a literatura, que debe convivir tamén co fenómeno da rede. Vivimos unha democratización da literatura que aumenta o número de cultivadores, posto que poden publicar os seus textos, e dos lectores, que nos obriga a adaptar mellor ás mensaxes ao medio, por exemplo coa ilustración que atrae a vista e coa dimensión que chama á lectura. O uso que eu fago da literatura complementada coa imaxe está destinada ás redes. A cultura galega non pode quedar á marxe destes cambios. Xa perdemos trens dabondo. Pero é moi estimulante comprobar que as creadoras e os creadores galegos son conscientes deste feito e están facendo un bo traballo en todos os niveis. (…)”
Cuestionario Proust: Xosé Antonio Perozo
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xosé Antonio Perozo:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A xenerosidade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A nobreza.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Afecto.
4.– A súa principal eiva?
– A impaciencia.
5.– A súa ocupación favorita?
– A creación literaria.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Vivir namorado.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A morte dun fillo.
8.– Que lle gustaría ser?
– O que son.
9.– En que país desexaría vivir?
– Naquel no que teña un romance.
10.– A súa cor favorita?
– O arco da vella.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Quizais a rosa branca.
12.– O paxaro que prefire?
– Pode que o pardal.
13.– A súa devoción na prosa?
– Gabriel García Márquez, Mario Benedetti, Álvaro Cunqueiro, Camus, Kafka…
14.– E na poesía?
– García Lorca, Celso Emilio Ferreiro, Gabriel Celaya, Juan Ramón Jiménez, Walt Whitman…
15.– Un libro?
– Un só? Cien años de soledad.
16.– Un heroe de ficción?
– Lázaro de Tormes
17.– Unha heroína?
– Emma Bovary
18.– A súa música favorita?
– A barroca.
19.– Na pintura?
– Zurbarán, Velázquez, Goya, Picasso, Granell, Canogart…
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– O camareiro que me serve o café cada día.
21.– O seu nome favorito?
– Podería ser Llerena, o da miña vila natal.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A preguiza.
23.– O que máis odia?
– ¿?
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Adolf Hitler, Nerón…?
25.– Un feito militar que admire?
– Ningún.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A creatividade musical.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– De infarto do corazón como meu pai, meu avó, meu bisavó…
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Entusiasta.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A falta de talento, as picardías, o desánimo…
30.– Un lema na súa vida?
– Todo final sempre é un principio.”
Estevo Creus: “Pouca xente pensa que a poesía pode facer rir, que é algo moi necesario”
Entrevista
a Estevo Creus en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Tamén vostede estivo no mundo da edición, non?
– Estevo Creus (EC): Aquela editorial era Letras de Cal, a finais dos anos noventa. Eu era un socio máis e estaban Rafa e Miro Villar… Eramos uns 20 e a idea era publicarlle a xente que non tiña nada publicado e eran voces que había que sacar á rúa. Eses problemas da edición…
– LVG: Sigue sendo difícil publicar, sobre todo, poesía?
– EC: As editoras non o están pasando moi ben. Vender libros é cada vez máis difícil, e vender poesía aínda máis. De vez en cando unha editorial publica algún poemario por aquilo de manter a poesía.
– LVG: Por iso gañaron espazos os recitais poéticos?
– EC: Pois non sei. Levo retirado do mundanal ruído case dez anos, estiven traballando en dous proxectos que non me gustaron e están no caixón. Creo que cada vez hai máis recitais. Desde hai dous ou tres anos a xente moi nova é a que fai recitais de poesía. Aí é onde se ve que hai xente que crea, que ten gañas de crear, que fai poesía moi diversa, moi ligada ao humor. As veces parece que humor e poesía non casaban ben, non é a imaxe que se ten, e pouca xente pensa que a poesía poda facer rir, que un ámbito moi necesario… De todos os xeitos, o que vamos facer o sábado 4 Pablo Seoane e eu no CGAC é un ladrillo duro de roer, non é un espectáculo de humor. (…)
– LVG: Que pegada ten o territorio na súa poesía?
– EC: Marca moito, non podo concibir a poética sen o territorio que habitei de neno e que sigo habitando de adulto. Dáche a linguaxe para explicar as cousas universais, que non se poden explicar sen aludir á praia, á area da praia, aos cantís… O territorio está sempre presente para explicar o universal, tomas eses elementos particulares para explicar o universal.
– LVG: Prepara novo libro?
– EC: Estou traballando en cousiñas. O importante e o bonito é que de repente un se atope coa necesidade de plasmar no papel cousas. Ando traballando. Non teño nada para saír de maneira inmediata. (…)”
Elvira Riveiro Tobío: “(r)escribo (en parte) o que me rodea, o que vexo, o que leo, o que ouzo, o que me revolve…”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Elvira Riveiro Tobío en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Que ten en realidade a poesía que te ten tan engaiolada a este xénero? Xamais probaches con outros xéneros literarios?
– Elvira Riveiro (ER): Teño escrito relatos, un pouco sen pena nin gloria. Supoño que me custa máis e me gusta menos escribir relato simplemente por unha cuestión de hábito. De hábito lector, máis tamén de preguiza. Dáme preguiza narrar. O que ten o xénero lírico, se é que aínda existe como tal a día de hoxe, é que (no meu imaxinario, polo menos) me permite unha maior liberdade, permíteme unha permanencia no caos sen sentirme incómoda e mais unha total indisciplina como investigadora, investigadora das historias que revela (ou non) o poema, quero dicir.
– NG: Todos os xéneros literarios teñen moita interdisciplinariedade con outras artes e falando da poesía, quizabes as máis próximas sexan a música e a imaxe… artes coas que convive a túa actividade lírica, ou non?
– ER: Ben, si… Ese contacto ou intersección entre artes, que ás veces se presenta como algo novo, rompedor, de vangarda… xa existía na literatura grecolatina ou nos cancioneiros galego-portugueses, por poñer un par de exemplos coñecidos. O feito de botar man doutras disciplinas consideradas artísticas ten no meu caso moito que ver con relacións persoais (con ilustradoras, con músicos…) e tamén co meu propio interese pola música e pola imaxe. Non se trata de descubrir a pólvora, desde logo, senón de xuntar materiais de diferente procedencia para darlle máis pulo e máis matices ao que escribo. Tampouco debería obviar que me parece evidente que procurar a simbiose de poesía con música, ou de poesía con imaxe, ou do que cadre en cada caso, ten un efecto directo na cantidade de público interesado na obra en cuestión.
– NG: E claro, aquí a internet cobra un peso moi importante na poesía, un xénero que a nivel editorial está a pasar por grandes problemas aquí en Galiza… Podería ser a internet o futuro máis inmediato do que até agora foi a poesía en libro?
– ER: O futuro é o libro, mais tamén a internet, os e-books, os recitais… Todo é futuro. Non creo que sexan soportes incompatibles e tampouco que (polo menos polo de agora) uns vaian matar aos outros. Os problemas que poida ter a poesía a nivel editorial penso que teñen que ver, non coa poesía en si, senón cun sistema editorial precario e dependente e, fundamentalmente coa educación en xeral e coa situación do idioma galego en particular. A verdadeira revolución non sería editar máis, nin máis poesía, nin facer máis recitais, nin… A verdadeira revolución para a poesía (e para o ser humano galego ou de Filipinas, tanto me ten) sería ter unha educación universal, pública e realmente de calidade. Ese debería ser o gran investimento de calquera país con ou (coma no noso caso) sen estado. Todo o resto, viría rodado (a poesía, a música, a ciencia, o equilibrio mental…) (…)”
Ana Acuña: “Indicar que tipo de literatura é a axeitada, e facelo desde un lugar privilexiado, tamén é intervir politicamente”
Entrevista
de Montse Dopico a Ana Acuña en Praza:
“(…) – Praza (P): Por que os galegos en Madrid foron “pioneiros”? En que aspectos?
– Ana Acuña (AA): Un dos máis coñecidos é o político co nacemento da UPG. Os dez puntos básicos deseñáronse en Madrid. Tamén no aspecto literario, lingüístico e artístico coa revista Loia, o grupo Atlántica, a “Carta Circular ó cardeal, bispos e cregos de Galicia”, o especial da revista Signo dedicado a Galicia, a Estampa Popular Galega, a banda deseñada… O grupo máis coñecido é o que tivo máis trascendencia política: Brais Pinto… Pero os galegos en Madrid foron pioneiros en moitos aspectos. Moitos son estudantes que están de paso, pero moi implicados cos movementos reivindicativos. Por iso falo de “xeracións activas”, que é un termo de Julio Aróstegui. É dicir, grupos que nacen, introducen cambios e actúan como portadores dunha cultura nova. Moi conscientes da terra da que veñen pero tamén da que os acolle, da difícil situación das clases subalternas de Madrid, por exemplo, e coñecedores dos movementos de liberación anticolonialista. (…)
– P: A segunda xeración, a dos Brais Pinto, analiza “a problemática galega desde unha óptica socio-política e non só cultural”. Que é que os distingue da primeira xeración, – a da Mocedade Universitaria Castelao-, para non merecer o adxectivo de “culturalistas”, indo aos feitos?
– AA: Sobre a primeira xeración, eu digo que as súas actividades “foron eminentemente culturais pero que xa se apreciaban gomos dunha certa reivindicación” lingüística. Non se pode esquecer a polémica lingüística sobre a persecución do idioma nacida dunha actividade deste grupo de galegos en Madrid nin o seu eco en Bos Aires. Esta xeración carecía de mestres tralo corte provocado pola Guerra Civil.
En canto á actividade cultural de Brais Pinto, era para eles unha “tapadeira” de algo máis, dunha acción política. Non queren facer só arte. Son moi conscientes das necesidades e das eivas que había no ámbito artístico: os artigos de Patiño críticos coa pintura do momento, por exemplo. Reivindican a novidade, a innovación, pero para algo máis. Están aprendendo a realidade política e histórica coa que se implican co obxectivo de liberar Galicia. É significativa, por exemplo, a relación que manteñen con América. Ou actos concretos, como cando se erguen e marchan tras unhas determinadas afirmacións de Fraga sobre Rosalía… Eran tempos difíciles. Non é como coller e marchar hoxe. (…)
– P: Carmen Mejía fala de “insilio” ou exilio interior. Nese sentido, o libro [Letras nómades. Experiencias da mobilidade feminina na literatura galega] oponse a diversos tópicos. Nin as mulleres que emigraban eran meras “acompañantes” dos maridos. Nin a motivación era só a fame. Tamén a necesidade de saber. Nin a viaxe tiña que implicar necesariamente o traslado a moitos quilómetros de distancia.
– AA: Hai moitas formas de mobilidade e a interior é unha delas, si. Carmen Mejía trata, tamén, a mobilidade dos nenos do campo á cidade na Galicia dos anos 50 a través dun documento remitido por Luz Pichel. María do Carme Kruckenberg, que aparece no capítulo de Manuela Palacios e no de María Xesús Nogueira, viaxaba por necesidade de coñecer. Eva Moreda tamén amosa motivacións para a mobilidade máis próximas a nós (razóns laborais, académicas…). E claro que as mulleres non emigraban só para acompañar os maridos. Nos capítulos hai historias ben crúas, como as das mulleres que emigraban para aleitar os fillos doutras e levaban un canciño na viaxe a América para non perder o leite… (…)”
