Entrevista
de Montse Dopico a Carlos Callón en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Por que o título Atravesar o fantasma?
– Carlos Callón (CC): Nun dos paratextos do libro puxen, a xeito de brincadeira, “(e aquí iría unha cita de Lacan)”. Tamén é unha maneira de colocar algo de humor antes de tanta transcendencia. A psicanálise de Lacan paira despois pola obra enteira. Atravesar o fantasma é un concepto lacaniano. É o camiño que na psicanálise se percorre polo que nos determina na vida. É, dunha banda, o que nos contamos a nós mesmos da nosa propia vida, -o fantasma consciente-.
Atravesar o fantasma é ver o mundo doutra maneira. Tamén ten unha parte inconsciente, relacionada cos soños que todas e todas temos. Os soños que ás veces parécenos que non teñen que ver coa vida,e que nos conmoven especialmente. Hai poemas, no libro, que obedecen a unha situación biográfica concreta. Outros poderían responder máis aos significantes que aparecen nos soños.
– MD: Así que che interesa a psicanálise, como che interesaba a historia da homosexualidade, que te levou a escribir Amigos e sodomitas.
– CC: Curiosamente, eu coa psicanálise comecei sendo moi crítico. Cando Chao Rego escribiu A condición homosexual, eu sacara unha reseña que se titulaba: “Unha vela a Deus e outra a Freud”. Felicitaba o autor polo adianto que supoñía o libro no panorama ensaístico galego, pero criticaba a psicanálise. Eu daquela tiña prexuízos: que Freud era machista e todo iso. Coa práctica clínica lacaniana comprendín moitas cousas.
Transformou a miña maneira de vivir e de ver o mundo. É verdade que nos ambientes culturais, coñécese moitas veces a Lacan polo que Žižek di del, que non é a mellor maneira de coñecelo. A psicanálise, si, é un dos meus grandes intereses desde hai anos. Penso que pode mellorar moito a vida das persoas.
– MD: Esperaches para publicar os teus poemas ata que cumpriches 35 anos. Por algún motivo especial?
– CC: Ata hai uns días non tiña resposta para esa pregunta. Mais matinando din co concepto de contratransubstantación. A transubstanciación é un concepto católico, do momento da Eucaristía no que o sacerdote colle o pan e o viño, o corpo e o sangue de Cristo. E hai que ter en conta que, para a Igrexa, isto non é unha metáfora, senón algo real. Mesmo morreu moita xente por discutir isto.
A cuestión é que houbo momentos na miña vida que estiveron cargados de dor, como cando morreu meu pai sendo eu un neno. Coa psicanálise conseguín deixar atrás o pan deusizado, facelo pan comestible. Sabendo que a ferida continúa, pero doutra maneira. Non hai forma de vivir sen feridas. Ou tes feridas, ou non tes vida. Iso é o que di o último poema do libro. Nesta obra falo de cousas que me produciron moita dor. Cousas das que agora xa podo falar. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Cuestionario Proust: Susana Sánchez Arins
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Susana Sánchez Arins:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– O humor (muitas vezes sem sentido, mas que lhe vou fazer).
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A afabilidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que não sejam exigentes no conceito de amizade (pobre de mim, se não).
4.– A súa principal eiva?
– A nugalha.
5.– A súa ocupación favorita?
– Vista a resposta quatro: fazer nada.
6.– O seu ideal de felicidade?
– A vida que levo mas sem as ânsias das injustiças que me envoltam (impossível, ló).
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Nunca sabes como vas levar os golpes da vida, mas sempre penso que qualquer acidente/doença que me dane o cérebro (dos meus órgãos, o predileto).
8.– Que lle gustaría ser?
– Prémio Nóbel de literatura (mas sou ciente de que as minhas eivas -veja-se questão 4- dificultam o caminho).
9.– En que país desexaría vivir?
– Há tempo que fez a escolha. Vivo em Arcos de Arriba.
10.– A súa cor favorita?
– A lila de lilith ;)
11.– A flor que máis lle gusta?
– Houvo um tempo em que fui super-ulex, pola chorima do tojo, mas hoje tenho preferência polas gardénias e o seu ulido.
12.– O paxaro que prefire?
– A garça que pousa na bateia, indiferente ao rumo das dornas.
13.– A súa devoción na prosa?
– Como boa apóstata, não me vão as devoções: leio de todo. Agora ando com Chimamanda Ngozi Adichie.
14.– E na poesía?
– Pois na poesia não leio de todo: resiste-se-me a barroquizante. Adoro Wisława Szymborska.
15.– Un libro?
– Um só? A toupeira que não sabia quem lhe fizera aquilo na cabeça.
16.– Un heroe de ficción?
– Orlando, da Virgínia Wolf (mas é homem? é mulher?).
17.– Unha heroína?
– Karana, a rapariga d’A ilha dos golfinhos azuis.
18.– A súa música favorita?
– Estes dias, Martírio.
19.– Na pintura?
– Adoro as mulheres afoutas de Artemisia Gentileschi.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Heróis? heroínas? Pessoas que defendam o direito de todas a viver com dignidade. por exemplo, N. Manimekalai.
21.– O seu nome favorito?
– Qualquer nome “feio” do que acabe gostando pola pessoa que o embelece: Ubaldina, por exemplo.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A intransigência com os hábitos alheios.
23.– O que máis odia?
– Assim, em geral? O tomate, e o suco das uvas. Aaahhhggg!
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Aznar parece-me um tipo desprezável e desprezível, mas nem sequer entra na consideração de figura histórica (toma desprezo!).
25.– Un feito militar que admire?
– A deserção de Ramiro e Elias (Elías Rozas Álvarez e Ramiro Paz Correa).
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A boa vista (sou míope).
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Passados os oitenta e cinco anos, tranquila, ciente e sem dor. Com tempo para as despedidas.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A calma.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os da neinice nas meninhas, os da adolescência nas adolescentes, os da adultez nas adultas e os da velhez nas velhas. Qualquer alteração na ordem vira-me intransigente.
30.– Un lema na súa vida?
– O meu corpo, a minha festa.”
Manuel Portas: “Non creo que a creación teña que se submeter á función pedagóxica horaciana”
Entrevista
de Montse Dopico a Manuel Portas en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Como a túa novela anterior, Faneca Brava, este novo libro, Amor en alpargatas, ten moito de historia familiar. Mais desta volta parece que de fondo están os problemas do nacionalismo. Era ese o tema ao que querías apuntar? Por que neste momento?
– Manuel Portas (MP): Certamente hai un marco familiar ao que pertencen varios dos personaxes principais, mais non só. Ora, non creo que se trate da historia dunha familia ao estilo da que podiamos encontrar en Faneca Brava, unha especie de xogo sinfónico do clan familiar como marco humano da acción narrativa, senón de historias de amor entre individualidades que se entrelazan.
A contorna nacionalista é o pano de fondo, non é a materia da novela. Non é unha obra de temática política. A biografía dos personaxes protagonistas está situada nese contexto humano e histórico. Pertencen á xeración daqueles mozos e mozas que iniciaron a súa actividade política nos estertores do franquismo e os primeiros tempos da transición. Foron quen lle deron forma ao primeiro nacionalismo organizado da nova etapa que se abría, coas súas grandezas e as súas miserias, os que fraguaron unhas estruturas que herdamos no seu momento os que pertencemos a xeracións posteriores.
Por outra parte, como ben sabes, o momento de edición dunha novela non se corresponde co momento en que termina a súa creación. Amor en alpargatas foi escrita hai moito máis dun ano e a data da súa saída ao mercado depende dos lóxicos calendarios editoriais.
– MD: Non deixa de ser tamén unha historia de afectos náufragos, que tamén estaban bastante presentes en Un dedo manchado de tinta ou en Faneca Brava. Aínda que a nova novela non é coral, como as anteriores. Que teñen en común e en que se diferencian?
– MP: Pois non o sei ben, a verdade. Poida que en Denso recendo a salgado e n’Un dedo manchado de tinta houbese máis protagonismo desa colectividade coral que constitúe o mundo dos personaxes. En Faneca Brava, pese á importancia do ser colectivo, e sobre todo en Amor en alpargatas, os protagonismos individuais teñen moita máis presenza. Penso que o xogo das temporalidades e dos puntos de vista cambiantes si son algo que teñen en común. (…)”
María López Sández: A escritora á que lle gustaría ser unha nube
Entrevista
de Carlos Loureiro a María López Sández en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): E aquí encontramos a Galiza personalizada nun corpo de muller: beleza e tamén machismo… unha Galiza sometida igual que a muller está sometida a un patriarcado social…
– María López Sández (MLS): Ningunha escolla do imaxinario é inocente e toda elección, independentemente da intención primeira que a guíe, pode ter efectos inesperados. Cando Rosalía constrúe a percepción da paisaxe galega como feminina faino cunha intención dignificadora, tanto da paisaxe como das súas xentes -cómpre ter en conta que isto en Rosalía ía ademais unido a unha postura feminista, como se ten salientado nos achegamentos críticos recentes-, pero o discurso dominante usou este trazo para desartellar a potencia política desa construción. Neste sentido compréndese mellor a suposta misoxinia pondaliana, o feito de que el intentase unha construción de signo diferente, que procuraba a asimilación cos valores masculinos da agresividade e a loita. O éxito instaurativo correspondeu á imaxe rosaliana, pero o discurso dominante, patriarcal e antinacionalista, atopou unha vantaxe en asociar Galicia co estereotipo feminino, sen dúbida. (…)
– NG: Ultimamente vemos que a viaxe está moi presente nas tramas da novela galega (Rosa Aneiros, Xavier Queipo… e ti mesma nesta novela). Como xustificar o emprego desta viaxe (persoal, física…) na trama novelesca?
– MLS: En realidade non é algo que suceda ultimamente, senón que vén ocorrendo desde sempre, desde a Odisea homérica. O camiño, a viaxe, é a máis potente e ubicua metáfora existencial. Nas novelas de formación, a viaxe adoita acompañar o traxecto interior, e diso hai tamén exemplos sobranceiros entre os clásicos da literatura galega, como non podería ser doutro xeito. A viaxe é aventura, exploración, saída do eu e autocoñecemento. Hai xéneros enteiros, como a picaresca ou a novela de aventuras e exploración que se constrúen sobre este motivo. A viaxe exerce unha forte atracción e está chea de potencial narrativo. Xa en Propp toda narración adoitaba unha forma de viaxe, de saída ao outro reino, porque todo crecemento implica saír dunha mesma e iso é xa, en si mesmo, viaxar. A iso hai que sumar que nas narracións clásicas, e aí está outra vez a Odisea, a muller adoitaba ficar estática, encarnar esencias, agardar; o xiro dos últimos tempos é esa incorporación da muller á viaxe e á aventura, á vida, en suma, como reclamou Xohana Torres nese poema que chegou a ser un auténtico manifesto do feminismo galego e co que titulou o seu discurso de ingreso na Real Academia Galega. (…)”
Santiago Jaureguízar: “Creo nos libros que entrego; non vou facer unha liposucción para vender”
Dez anos encantados
Reportaxe
en Cultura Galega:
“Seres míticos, historias sobre topónimos, xogos ou lendas urbanas. O web Galicia Encantada acaba de facer, pasado 5 de marzo, unha década a compilar os máis variados exemplos da nosa literatura oral na rede. Un proxecto único nado da man de Antonio Reigosa que busca garantir a transmisión de historias condenadas doutro xeito ao esquecemento.
Cando hai unha década botaba a andar o portal Galicia Encantada, o seu responsable, Antonio Reigosa, non pensaba que puidese dar no que deu. “A verdade é que eu cría que podía ter certo futuro, pero non chegar a imaxinar que fose o que é. A idea era buscar novos xeito de transmisión para a literatura de tradición oral”. Daquela, segundo asegura, “parecíame que a rede, que non era o mesmo que é hoxe, podía chegar de xeito particular á xente máis nova, e a idea era buscar a transmisión deste patrimonio por esa vía”. Unha década depois, e a ollar as dimensións que acadou o proxecto, Reigosa recoñece que “durante os primeiros catro ou cinco anos levaba a conta de cantos artigos publicabamos, pero a partir de determinado momento deixei de o facer. Porque nalgúns casos dinme conta que era máis interesante fundir determinados textos, que achegaban unha visión máis completa sobre un tema. Ao mellor podemos falar de máis de tres mil entradas, pero a verdade é que non o sei”, apunta.
Colaboracións
A colaboración dos lectores revelouse como fundamental para o desenvolvemento do web neste tempo. Para o coordinador do proxecto, ademais, facilitou unha maior pluralidade de visións. “Sempre que se recolle un documento hai unha alteración, unha deturpación, e se ademais só hai un intermediario único, acabáselle dando unha orientación a ese material. Entón o ideal é que os transmisores ou intermediarios próximos a eles poñan ese patrimonio en circulación, e nese sentido a participación colectiva en Galicia Encantada evita tamén determinados nesgos”. Neste sentido, o proxecto contou ao longo deste tempo con achegas dunhas 150 persoas, que van desde aquelas que enviaron unha única historia ata outras que participan habitualmente como Xabier Moure. Como a amosar a importancia que poden chegar a ter estas contribucións, Reigosa lembra as historias que un neto dun galego emigrado en Arxentina lle enviou hai xa varios anos. “Mandoume varias lendas que lle contara o seu avó de San Amaro en Ourense, unha aldea na que xa non vive ninguén desde hai anos. Así, desde emigración chegounos un patrimonio que doutro xeito non podería conservarse”.
O libro
Como principal conmemoración do aniversario, acaba de saír publicado da man de Xerais Galicia Encantada. O país das mil e unha fantasías. O proxecto escolma un cento dos contos que se poden atopar na rede. “Con este formato queremos chegar a públicos que poden non estar afeitos a empregar Internet”, explica. A selección de historias pretende representar os diferentes elementos que están no web. “Hai relatos da maioría das seccións”, desde lendas tradicionais a urbanas, e téntase tamén achegar textos recollidos en diferentes lugares da xeografía”. Desta escolla, aproximadamente a metade corresponde aos colaboradores que participan de xeito voluntario no proxecto.
Novidades
Canda a isto, o portal conta cunha nova sección, Aulas do imaxinario que busca achegar materiais específicos pensados para o seu emprego nos centros de ensino. “Permite integrar directamente traballos escolares ou de investigación no web mediante un formulario. Acéptase calquera formato e permite intervir directamente no web”. Ademais, un novo mapa permite localizar os lugares nos que se recollen as narracións. E é que Galicia Encantada está a servir para moito máis que para deixar constancia deste patrimonio inmaterial, e fíxose unha ferramenta fundamental para educadores e investigadores. “Todo o mundo que está relacionado coa tradición oral coñece a páxina e moita xente emprégaa para consultas. Xa aparece na bibliografía de diferentes traballos,investigadores portugueses emprégana para atopar paralelos ás tradicións que coñecen no norte do país. Tamén chegan artigos e colaboracións de xente de León, Asturias ou Zamora que amosan que culturalmente somos o mesmo”. De feito, o portal conta cunha sección, chamada Veciñanzas dedicada a recolle contribucións de zonas próximas ao noso país. No entanto, segundo recoñece Reigosa, “a maior alegría para min é saber do uso regular e frecuente no ámbito escolar dos contidos do web. Aínda que sexa a través do profesor, deste xeito cúmprese o obxectivo de que este material chegue á xente nova”.
Proxectos
De cara o ao futuro, e canda a ese obxectivo de favorecer a difusión destes contidos entre a mocidade e no ámbito escolar, Galicia Encantada prevé fundamentalmente “seguir facendo arquivo”. Un ámbito no que, segundo sinala o coordinador deste proxecto, aínda é posible atopar novidades. “Un pensa que cos anos vai sabendo algo da estrutura sobre a que se constrúe a cultura popular, pero sempre aparecen sorpresas, variantes que non se agardan”. Aínda recentemente o proxecto incorporou a historia do rito de curación cun alicornio, que un informante recolleu directamente dunha muller que aínda hoxe o realiza e emprega este amuleto. “Ao comezo ela non quería divulgalo, e non o publicamos, pero logo deu permiso, e agora temos unha entrada, con foto e todo, na que se recolle este material”, explica Reigosa. Canda a incrementar o material, a idea é traballar máis a interpretación deste patrimonio, achegar artigos ou visións de especialistas, na liña da revista que publicamos en rede.”
Entrevista a Baldo Ramos en Palavra Comum
Entrevista
a Baldo Ramos na revista Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que supõe para ti a literatura?
– Baldo Ramos (BR): Para min a literatura é un xeito de ver, máis ca un xeito de escribir. Esta visión da literatura leva emparellada unha actitude persoal, non pretendida, pero inevitábel. Unha actitude de certa distancia coa maquinaria comercial da produción literaria. Por iso o meu territorio literario non o concibo fóra da poesía. Nel un está bastante a salvo das ambicións de chegar a un público masivo, compracente e consumista de literatura. Aínda que está moi ben que exista este tipo de produción literaria, que é a que permite que o negocio da literatura sexa rendíbel, o meu traballo nunca sufriu as tentacións deste reclamo.
– P: Como entendes o processo de criação artística (num sentido amplo)?
– BR: Poda e enxerto, iso é a creación, escribín nun libro-catálogo que editara a galería Sargadelos de Ferrol hai agora sete anos. Contención e equilibrio, por un lado, e experimentación, por outro. Non crear para, senón crear por. Por pura necesidade de dar coas portas de acceso a una casa que pretendemos, por todos os medios, facer habitábel. Esa casa que nos acolle da intemperie do tempo e das cicatrices que deixa en nós.
– P: Qual consideras que é -ou para onde deveria caminhar- a relação entre a literatura e outras artes (música, fotografia, artes plásticas, etc.)? Como é a tua -relevante- experiência nestes âmbitos?
– BR: Coido que nos últimos tempos se teñen dado moitas experiencias, e moi interesantes, a partir de diferentes diálogos e confluencias entre artes, aínda que, quizais pola excesiva especialización e certa miopía na recepción, non sempre se valoran de xeito integral e por iso a súa consideración tende a ser parcial e reducionista. Pero penso que, aos poucos, con achegas que, aínda resultando minoritarias, resulten atractivas, o público irá progresivamente tendo maior cantidade de referentes para poder xulgar estes diálogos que, de primeiras, non sempre resulta doado descodificar ou valoralos sen prexuízos.
No meu caso, a pintura é unha experiencia que ten enriquecido a miña escrita. Xa non podería entender os dous traballos de xeito disociado. Pero nos últimos tempos, a pintura proporcióname uns espazos de maior liberdade á hora de experimentar que a poesía non me ofrece de partida. De aí que moitos dos meus proxectos literarios, ultimamente, nazan ou se desenvolvan, dalgún xeito, superpostos á plástica. Porque é aí onde sinto que a experiencia poética se abre a espazos novos de maior interese para min nestes momentos. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– BR: É obvio que a literatura galega na actualidade ten unha vitalidade que seguramente non tivo nunca. Pero a sociedade non termina de conectar con ela, unhas veces por descoñecemento e outras por desconfianza. Imaxino que entre todos teremos que ir aproximando eses espazos de contacto, tan distantes en moitos casos. E aí todos temos cousas que aportar, non só os poderes públicos, que neste sentido deberían ser os primeiros en dar exemplo e planificar todo tipo de iniciativas de normalización cultural, indo ás necesidades de raíz, intervindo a pé de rúa e, dende logo, dende a idade primeira, na que os nenos deberían formarse sen prexuízos sobre o seu patrimonio lingüístico e cultural. E neste ámbito, dende logo, eu, que son pai de dous pequenos, vexo que as carencias son enormes. (…)”
Entrevista a Francisco Castro sobre Tes ata as 10
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Entrevista a Francisco Castro arredor da súa última novela, Tes ata as 10, publicada por Galaxia. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Entrevista a Anselmo López Carreira sobre O Miño. Un caudal de historia
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
Entrevista a Anselmo López Carreira sobre O Miño. Un caudal de hjstoria, publicado en Xerais. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Cuestionario Proust: Francisco Antonio Vidal
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Francisco Antonio Vidal:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Introvertido.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– Decencia.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Amizade.
4.– A súa principal eiva?
– Timidez.
5.– A súa ocupación favorita?
– Charlar cos amigos.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Que o tempo sexa rendible.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Ser arredado dos meus.
8.– Que lle gustaría ser?
– Científico.
9.– En que país desexaría vivir?
– Galiza.
10.– A súa cor favorita?
– Azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Chorima.
12.– O paxaro que prefire?
– Pardal.
13.– A súa devoción na prosa?
– Cunqueiro.
14.– E na poesía?
– Rosalía.
15.– Un libro?
– Cien años de soledad.
16.– Un heroe de ficción?
– Odiseo.
17.– Unha heroína?
– Ursula Iguarán.
18.– A súa música favorita?
– A Alborada de Veiga.
19.– Na pintura?
– A Venus do espello, de Velázquez.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Stephen Hawking.
21.– O seu nome favorito?
– Adrián.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Que se mollen sopas nunha fonte común antes de que se sirvan todos.
23.– O que máis odia?
– O engreimento.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Franco.
25.– Un feito militar que admire?
– A revolución dos caraveis.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Capacidade de retentiva.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sen ver vir á morte.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Reflexivo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A ignorancia.
30.– Un lema na súa vida?
– Non deixes para mañá o que poidas facer hoxe.”
