“Contemplar a extinción desde o poema”

Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“A poesía nace coa vontade de formar parte da existencia, de fundirse coa realidade e mesmo de contribuír a transformala. Nun tempo en que a principal ameaza sobre o mundo procede da súa sobreexplotación, na idade das extincións masivas, do quecemento global e do empobrecemento sen precedentes da biodiversidade, os poemas de Marta Dacosta apuntan unhas Notas sobre a extinción -o título do seu último libro- que advirten sobre o colapso do planeta, mais tamén invita a deterse e contemplalo para reparar na perda que se anuncia, para tratar de que sexamos conscientes da íntima conexión que o liga todo e que forma parte do noso ser.
A paisaxe érguese como horizonte último destes poemas, mais non a paisaxe épica dun Novoneyra, senón a das cousas humildes, a do morcego que se extravía no solpor, a da avelaíña que pousa nun libro, a da lentitude da herba. “É unha preocupación que teño desde sempre”, afirma Dacosta, “a paisaxe é algo moi importante para min, un tema de preocupación que neste momento de colapso acabou verbalizándose. O devir do mundo no que estamos é, loxicamente, un asunto que debe preocuparnos a todas e a idea de extinción recollía moitas das teimas que me ocupan o pensamento.
A extinción para min, non supón soamente a desaparición física, senón tamén a invisibilización, o esvaecemento que supón o non saber ver as cousas. Cando deixamos de ver algo, deixamos de nomealo, e iso, dalgunha maneira, é unha forma terríbel de extinción”.
Notas sobre a extinción, quizais pola magnitude do tema, semella máis reflexivo que o resto da obra de Dacosta, ou polo menos máis contemplativo. “Eu diría que é un libro de observación, de aprender a mirar as cousas. Mentres o escribía decateime de que deixaba un pouso diferente, talvez como resultado de adoptar esa posición de observadora. Claro, tamén é o resultado do paso do tempo, de como imos cambiando a mirada. Mais, en todo caso, si hai algunhas conexións con outros libros meus, de hai anos, que xa manifestaban ese interese pola paisaxe, como Crear o mar en Compostela. (…)”

Susana Sanches Arins: “Se desde os anos 80 tivéssemos um padrom reintegrador estou segura que a sorte do galego seria outra”

Entrevista a Susana Sanches Arins no Portal Galego da Língua:
“- Portal Galego da Língua (PGL): Qual foi a melhor iniciativa nestes quarenta anos para melhorar o status do galego?
– Susana Sanches Arins (SA): É difícil ter perspetiva, pois quase som os anos que eu tenho (47) e vêm-me à cabeça medidas tomadas tendo eu consciência delas, nom anteriores.
Suponho que a incorporaçom da língua galega ao ensino é a principal, uma medida falida polo boicote que os últimos governos do PP fizeram sobre ela. Eu sou das primeiras crianças que estudaram galego na escola, mesmo antes que outras da minha idade, acho que porque dei com uma escola sensível ao tema que colocou antes de ser obrigado o estudo da língua. E sou das pessoas, que existimos, galeguizadas na escola. Quer dizer, se falo galego é por essa atuaçom.
Anos depois acho que a do Xabarín Club foi uma medida que chegou de onde tinha que chegar aonde era necessária (da televisom pública para a povoaçom que menos usa a língua). Demostrou a força modelar que têm os meios de comunicaçom e como uma intervençom institucional pode mudar hábitos muito pessoais.
– PGL: Se pudesses recuar no tempo, que mudarias para que a situação na atualidade fosse melhor?
– SA: É claro que a questom do padrom. Acho que perdemos muita força e tempos e vontades ao afastarem (uns) o português das nossas vidas e ao ter (outres) que reivindicá-lo. Se desde os anos 80 tivéssemos um padrom reintegrador estou segura que a sorte do galego seria outra. Mesmo melhor.
– PGL: Que haveria que mudar a partir de agora para tentar minimizar e reverter a perda de falantes?
– SA: 1. Fazer das escolas espaços de imersom linguística na língua galega. Que esta seja a protagonista única da educaçom das futuras cidadãs.
2. Contar com um programa de galeguizaçom (legendagem, interpretaçom, produçom) de produtos culturais/espetáculos. Nom devera repetir-se o facto de a Disney estrear um filme em espanhol, euskera e catalão e que nom esteja em galego. Sei que isto se contradiz, em parte, com a minha ideia do reintegracionismo, pois podemos gozar desses produtos em português, mas nom o vejo incompatível.
– PGL: Que papel achas que pode ter ou tivo a criaçom literária em relaçom à normalizaçom linguística?
– SA: Poder ler na tua língua qualquer produto literário (de alta qualidade, clássicos, mainstream, de bolso) é um direito cultural básico. E para uma língua desprezada, ser protagonista naquilo que consideramos alta cultura é uma das maneiras de fazê-la digna para as suas utentes.
É claro que depois está quem detenta o poder nesses espaços, que modelo de cultura constrói e quais as prioridades editoras. Acontece o mesmo com a televisom. Acho que no seu momento a criaçom da TVG foi um fito normalizador, mas o modelo atual de televisom nom contribui a ela, pois nom está a intervir para desfazer preconceitos (nalguns afonda) nem programas para as faixas etárias que mais precisam o galego.
– PGL: Achas que seria possível que a nossa língua tivesse duas normas oficiais, uma similar à atual e outra ligada com as suas variedades internacionais?
– SA: Acho que neste momento é uma das poucas saídas que nos restam. Em 40 anos nom fizeram a jeito. Há que provar outras estratégias. Achegar-nos ao português devera ser uma delas. Também entendo que mudar o padrom, à brava, nestes momentos, nom seria o mais favorecedor para uma língua depauperada a nível social. Portanto, eliminar os atrancos às utentes dos padrons reintegracionistas e admitir estes como oficiais também seria uma soluçom. “

Pilar García Negro: “O centenario de Pardo Bazán converteuse nunha conmemoración falsa da súa persoa”

Entrevista a Pilar García Negro en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Publica unha visión moi crítica con Emilia Pardo Bazán, precisamente nun ano cheo de novidades editoriais en torno á súa figura.
– Pilar García Negro (PGN): No ano 1989 fixen o primeiro estudo sobre a súa obra, que xa contiña unha análise do que agora recollo no libro, estes dous macrotemas: Galicia e feminismo nesta escritora. No século XXI publiquei algún outro traballo; e un compañeiro de filoloxía animoume a publicar estes estudos en formato libro, que xa ten outra perdurabilidade. Outro estímulo que tiven foi a comprobación de como a lóxica conmemoración de calquera escritor no centenario do seu falecemento estábase convertendo nunha reconversión absurda e falsa da súa personalidade e da súa obra, para convertela no que ela nunca foi, nin pensou nin escribiu. Aí foi cando quixen comezar por establecer verdades obvias.
– LO: Coma cales?
– PGN: A primeira: ela é galega e escritora, pero non é escritora galega, da literatura galega. É galega de nacemento, pero é unha escritora da literatura española, que dedicou todos os seus afáns e enerxías a triunfar na cultura española, e non só isto, senón a defender constantemente unha visión española e política sobre a Galiza. Esta decisión condiciona a visión que ela proxecta do país na súa obra, porque ten unha narrativa de ambientación galega, mais o que se desprende dela é un tratamento onde abunda o atraso, a superstición, a barbarie, e, en definitiva, a falta de futuro.
– LO: Nos últimos meses houbo todo un debate en torno a súa figura. Cales foron os principais argumentos que a vostede non lle cadraron da personalidade e obra da condesa?
– PGN: Por exemplo, facer dela unha transgresora, case unha subversiva, practicante do feminismo sen fenda de ningún tipo. Ela, de si mesma, afirmou que era unha feminista radical. Isto non é o que se pode derivar da súa obra. Todo escritor ou escritora non se proxecta de si mesmo a través do autorretrato, ou do selfie. A súa ideoloxía ou concepción moral tamén se proxecta na propia obra. Tamén se fixo dela unha defensora da causa proletaria, baseado nunha novela como La Tribuna, ou unha defensora do naturalismo como estética ou procedemento literario. Iso non é así. La Tribuna ten, como novela, un fin claramente docente, que trata de demostrar o equivocado que está o pobo cando confía en solucións da República. Isto dio ela mesma no prólogo da novela. O desenlace verdadeiro desta novela prodúcese en Memorias de un solterón, onde o uso sexual e o abuso do que é obxecto a protagonista, Amparo, porque o fillo que ela ten acaba forzando ao pai, que é un impresentable, a que case coa súa nai. Ela está pendente de que os membros da súa clase social acaben ben tratados. Todos estes compoñentes ideolóxico-morais inflúen directamente no seu feminismo, no sentido de que as personaxes populares, a maioría social feminina, e dentro dela, moi en particular, as galegas, están sometidas a un exercicio de deshumanización. (…)”

Cancións para Ana Lúa. Xavier Seoane

Desde Radiofusión:
“A rapazada é coma unha esponxa máxica que non entende as cousas coma nós, dunha maneira tan racional. Xavier Seoane cre que os nenos son moito máis perceptivos para as artes do que cremos os adultos. O verde vizoso da natureza nesta época da primavera é unha marabilla. Estamos en plena explosión primaveral, apunta o escritor. O mundo da natureza está moi presente en toda a obra de Seoane. A vacaloura, o cempés, o grilo que ademais canta. O mundo dos animais é extraordinario. Ao mellor nun verán, só se ve un vagalume. Hai anos que se ven dous. Pero antes víanse moitos. Iso estámolo destruíndo. Para a rapazada, un gato, un can, un cabalo é un compañeiro.

Os nenos van á escola.
Lúa dorme no berce a perna solta.
Os nenos van ao mar.
Lúa pídelles cunchas para xogar.
Os nenos van á hora.
Lúa pídelles grilos, estralotes, amoras.
Lúa ten enfeitizo.
Se a arrolo e agarimo, quedo eu durmido.

Comeza así o primeiro dos poemas incluídos no libro Cancións para Ana Lúa, que vén de publicar Xavier Seoane en Edicións Xerais. Escoitamos a conversa co autor no clube de lectura de Radio Fene Radiofusión.”

A conversa pode escoitarse aquí.

Mário Regueira: “A normalizaçom jogou as cartas do sentimentalismo e a nom conflitualidade e muito pouco a do conhecimento e a exigência”

Entrevista a Mario Regueira no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Qual foi a melhor iniciativa nestes quarenta anos para melhorar o status do galego?
– Mario Regueira (MR): Ao rever quarenta anos dumha mudança que inicialmente foi tam radical no status jurídico e social da nossa língua é difícil passar por alto algumhas destas novas possibilidades. Poder termos umha rádio e umha televissom pública, a incorporaçom do galego ao ensino ou a sua normalizaçom na política autonómica fôrom sem dúvida referências muito relevantes para umha língua minorada e desvalorizada polo franquismo precedente. Sem esquecer estes factos inegáveis, gosto de ressaltar também o foco popular, umha defesa que se moveu de forma muito mais horizontal e apoiada nos movimentos sociais. Quero destacá-la por duas razons: em primeiro lugar porque da mao da movilizaçom social conseguimos cousas que nom seriam possíveis desde a oficialidade: desde a consciencializaçom individual ou o facto de ganhar espaços sociais novos para a língua até a defesa doutras alternativas históricas ou normativas. A segunda razom é que funcionou e funciona ainda como um canal de exigência política necessário e muito valioso para qualquer sociedade democrática. Como dizia, é difícil valorar um período tam longo que parte dumha mudança tam grande, gosto de pensar que umha parte importante da galeguidade nom deixou de valorizar a mudança de status que se deu a começos dos anos 80, mas também conserva a consciência da relativa precariedade desses direitos e nunca baixou a guarda à hora de exigi-los nem a vontade de ampliá-los.
Gosto de pensar que umha parte importante da galeguidade nom deixou de valorizar a mudança de status que se deu a começos dos anos 80, mas também conserva a consciência da relativa precariedade desses direitos e nunca baixou a guarda à hora de exigi-los nem a vontade de ampliá-los.
– PGL: Se pudesses recuar no tempo, que mudarias para que a situaçom na atualidade fosse melhor?
– MR: Penso que a dimensom histórica da língua galega, a que nos entronca com a lusofonia, foi umha vantagem que demorou e demora ainda em ser posta em jogo com todas as suas possibilidades. É algo que nos individualiza dentro das outras línguas do Estado espanhol, mas jogamos estes anos como se esse nexo nom existisse ou aproveitando-o só desde posiçons retóricas. Acho que umha Galiza que nestes 40 anos mirasse mais para Portugal e Brasil teria ganhado muito em termos de normalizaçom linguística e estima própria. Outro ponto é como desde praticamente todos os governos autonómicos houvo umha ambiçom muito baixa a respeito da língua e da pertinência da sua exigência legal. Atitudes que fôrom desde a irresponsabilidade e um medo estratégico pouco compreensível.
Penso que a dimensom histórica da língua galega, a que nos entronca com a lusofonia, foi umha vantagem que demorou e demora ainda em ser posta em jogo com todas as suas possibilidades. É algo que nos individualiza dentro das outras línguas do Estado espanhol, mas jogamos estes anos como se esse nexo nom existisse ou aproveitando-o só desde posiçons retóricas.
– PGL: Que haveria que mudar a partir de agora para tentar minimizar e reverter a perda de falantes?
– MR: É umha questom enormemente complexa, mas sempre penso que a normalizaçom jogou de forma exagerada as cartas do sentimentalismo e a nom conflitualidade e muito pouco a do conhecimento e a exigência. Está bem defender a língua porque a falavam as nossas avós, claro que sim, é um laço ao que nom devemos renunciar, mas também temos que ser conscientes de que a maioria das nossas avós fôrom defensoras de trincheira da nossa língua sem os recursos que hoje temos. Temos o dever de melhorar o que herdamos e recuperar a memória roubada que se perde na noite dos tempos, e aí entra de novo a dimensom histórica. Ficar com a atitude rebelde das avós é também lutar por outro status social da língua, algo que devemos fazer em âmbitos aos quais a língua nunca tivo a oportunidade de chegar mais que com enorme dificuldade. Particularmente apavora a situaçom do galego na universidade após estes 40 anos, há contextos, como Medicina ou Direito onde é quase impossível receber aulas em galego e mesmo continua a haver problemas para exercer os direitos do estudantado como falantes.
– PGL: Achas que seria possível que a nossa língua tivesse duas normas oficiais, umha similar à atual e outra ligada com as suas variedades internacionais?
– MR: Sim, acho possível e recomendável, embora países como Noruega (também com duas normas) achárom que também nom era umha soluçom mágica e continuava a haver desigualdades entre as duas variedades. Mesmo assim, penso que é importante rebaixar a intensidade da questom normativa, e nom haverá convivência possível com atitudes de marginalizaçom e mesmo criminalizaçom como as que tem sofrido o reintegracionismo durante as últimas décadas. O direito a existir e a defender com liberdade umha perspetiva de futuro para o nosso idioma deveria ser o mínimo marco de convivência.”

Visita a Bernardino Graña, con motivo do 40 aniversario da AELG

Con motivo dos traballos relacionados coa gravación do documental sobre o 40 aniversario da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias e Marta Dacosta, en representación do Consello Directivo, visitaron a Bernardino Graña esta semana en Nigrán, en recoñecemento á súa participación activa como fundador e primeiro presidente da nosa asociación.



Concha Blanco, Escritora na súa Terra 2021: “O galego nunca foi unha lingua morta, foi unha lingua oculta”

Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
Concha Blanco foi homenaxeada en Cee pola AELG como Escritora na súa Terra-Letra E. A súa traxectoria na escrita abrangue máis de 50 libros para todas as idades. O inicio literario de Concha estivo ligado ás necesidades de LIX en galego na escola.”
A entrevista pode verse aquí.

Nus. Manuel Gago

Desde Radiofusión:
“A novela publicada por Xerais (2021) provoca sorrisos e incluso gargalladas limpas. Aparecen compartindo un xantar Cunqueiro e Castroviejo e mestúrase na trama a gastronomía e o sexo. “O amor celébrase mellor cando a comida é feliz e abundante. (…) O sexo continua tras o pracer de xantar, como unha segunda sobremesa” afirma o narrador, Toño Figueroa, descendente da última aristocracia do pais. Manuel Gago contou en Radio Fene unha anécdota relacionada co nudismo. Pasoulle a Pio Cabanillas e a Manuel Fraga na zona do Salnés.
Toño Figueroa é un crápula, cínico e desvergonzado, pero pouco a pouco vai xerando empatía coa persoa lectora. Hai ademais dúas personaxes en Nus que xa apareceran na súa novela anterior O anxo negro. (…)
A Manuel Gago interésalle a gastronomía, a arqueoloxía, o sexo e aspectos da historia contemporánea de Galicia. Interésanlle cousas moi diferentes.
“Mirádevos, facédeme o favor. Nas mozas aínda ben, aí tedes a Lola, con eses xenerosos peitos de Venus prehistórica, e a Carmiña, toda ela fecundas cadeiras de egua árabe! Pero que hai de fermoso no corpo dun home coma nós, que non é máis ca unha acumulación de residuos de lacón con grelos e de ribeiro tinto! O último home merecente de amosar as vergoñas foi o David de Michelangelo!”
O escritor Manuel Gago e o narrador Toño Figueroa rinse de si mesmos con párrafos como este na novela Nus.”
Pode escoitarse aquí.