Entrevista a Fina Casalderrey desde De Vella a Bella, por Charo Valcárcel:
“(…) – De Vella a Bella (DVB): Fina, ti comezaches no ensino, como mestra, moi noviña, creo que con 19 anos. Foi vocacional a túa dedicación a esta profesión?
– Fina Casalderrey (FC): Posiblemente me rodearía dun certo halo de romanticismo se afirmase que xa dende nena, cando xogaba ás mestras, tiven moi claro que esa era a miña profesión soñada, pero non respondería á verdade. O certo foi que na casa dixéronme: “Queres ir aprender a coser ou estudar maxisterio?”. En calquera dos dous casos non tiña que saír de Pontevedra, co cal non implicaba moito gasto para unha familia académica e economicamente humilde…
A coser xa fora aprender, polo verán, aos nove anos e algo aínda lembro daquelas primeiras nocións de “corte y confección”, pero esa é outra historia… A verdade é que só podo dicir BENDITA ESCOLLA! Decidinme polo maxisterio e só podo dicir que moito aprendín dos rapaces e rapazas que pasaron polas miñas aulas. Un anaquiño de cada un, de cada unha, permanece tatuado en min con tinta permanente. Sempre digo que, oxalá, eu tamén quedase un pouco nese recuncho da memoria onde gardamos as lembranzas fermosas.
Nunca, nin nos malos momentos, nin nos máis esgotadores, que os hai, nin cando tiven oportunidade de “medrar” en popularidade e recoñecemento social, quixen deixar a profesión á que lle debo case todo. Si… creo que fun unha mestra vocacional.
– DVB: Comprobo que te implicaches en múltiples actividades, algunhas delas desenvolvidas ou relacionadas coa túa profesión de mestra. Por exemplo o teu interese pola etnografía, na que involucraches os teus alumnos en distintos traballos de investigación. Podes contarnos un pouco como naceu o teu interese por ese campo e cales os logros acadados?
– FC: Os ensinantes somos dunha madeira especial, o amor á profesión —aínda que soe melindroso— fai que nos atrevamos a ensinar o que a nós non nos ensinaron nunca e a nos manter acotío no camiño de ida. Por poñer un exemplo moi tanxible neste instante, ti, Charo, exerciches de ensinante, non te preparaches na escola de xornalismo e sen embargo estás a exercer de xornalista con total solvencia. Os e as docentes estamos afeitos a facer maxia: a facer de técnicos de son, luminotecnia, maquillaxe, decoración, vestiario, guión, dirección… se falamos de facer teatro co alumnado, sen ter moitas veces nin un escenario; ou a facer experimentos, sen termos laboratorio; a editar revistas de maneira artesá, sen posuírmos unha imprenta; de guías turísticos nas excursións, de coreógrafos —lembro ensinarlles a bailar o tango, sen telo eu bailado nunca— e incluso de psicólogos ou de sanitarios se a situación o requiría.
Pertenzo a unha xeración que medramos co caraelsol na escola, coas ventás cegas á liberdade, coa diglosia tatuada polas malas experiencias por falarmos galego na infancia e ignorantes de toda esa riqueza cultural como pobo, que se nos ocultara… A comezos dos setenta, estreeime como mestra e, asemade, as primeiras “liberdades” culturais, queriamos cambiar o ensino, algúns de nós, máis por intuicións ca por sólida formación. Descoñecendo todo o que aquela “Institución Libre da la Enseñanza” fixera, os primeiros cursos como ensinantes centrábanse en compartir experiencias. Queriamos educar no medio, partir da localidade, de todo o que podían tocar coa xema dos dedos: a literatura popular, os alcumes, as festas, os apeiros de labranza (o ambiente era rural), a climatoloxía e astroloxía popular, as crenzas, as plantas medicinais, as festas, os xogos populares, os hórreos (706 creo que había en Moraña), os cruceiros… Algúns daqueles traballos foron premiados polo Museo de Pontevedra, pero o logro máis grande a verdadeira conquista foi que viñan a clase felices.
Todo eran descubrimentos, tamén para nós, para min… Si, aqueles traballos foron verdadeiros obradoiros de aprendizaxe para o alumnado e para min. (…)
– DVB: No mundo literario galego Fina Casalderrey é a autora por excelencia da literatura infantil e xuvenil. Gustaríame saber se alá por 1991 cando publicaches (corríxeme se me equivoco) Mutacións xenéticas, a túa primeira obra destinada a este tipo de lectores, realizaches unha elección consciente dos destinatarios das túas obras ou foi casual?
– FC: Venme á cabeza O estanque dos parrulos pobres, un libro que está nunha colección infantil, a partir dos oito anos. Eu escribino naquel momento para que o lese meu pai para que, se chegaba a saber a estrema gravidade da súa enfermidade, non tivese tanto medo de morrer. Tratei de me mergullar na pel dunha nena de seis anos e falar dende a súa inxenuidade dun tema tan duro como é a morte dun ser querido. Se le esa historia un adulto, cáenlle as bágoas, se a le un neno, unha nena, parécelle divertida… As diferentes experiencias vitais do receptor inflúen nas múltiples interpretacións.
Imos ver, eu escribín Mutacións Xenéticas arredor de oito anos antes de ser publicada, cando nin soñaba con publicar nada. Líalle ao meu alumnado fragmentos coma unha actividade máis de aula. Logo, cando comecei a publicar, xa nunca máis lle lin nada meu por pudor. Porén, nin sequera estou segura de que a escribise para uns nenos concretos, mais ben eles me inspiraron a min para escoller un protagonista. Mentres dei clase, escribía sobre todo nos veráns, os ensinantes entendédesme ben se digo que durante o curso escolar —como canto máis te preocupan, máis te ocupan— non chegas á casa con moitas ganas doutras lerias. Todas as enerxías e horas son poucas para lles dedicar…
A raíz da “normalización” do galego nas aulas comezáronse a demandar obras literarias en galego… Aínda que a historia da publicación de Mutacións xenéticas é máis longa, resumiríaa dicíndoche que a fixen pensando en compartila coa rapazada das miñas aulas. Logo xa, o responsable da súa publicación foi un curmán meu, Xosé Carlos Mosteiro Fraga, que daquela tamén estaba dando clase en Moraña —e anos máis tarde tamén publicou con éxito varios libros—, deilla a ler e animoume a facelo. Mesmo foi el quen chamou á editorial Vía Láctea, eu limiteime a deixar o orixinal na, desafortunadamente desaparecida, librería Michelena de Pontevedra…
Resumindo, non era moi consciente de “para quen escribía”, érao máis de que o estaba a facer en galego. (…)”
Arquivo da categoría: Infantil e xuvenil
“Un libro para imaxinar aventuras”
Desde Radiofusión:
“Falo dos mestres e das mestras da fantasía. Gianni Rodari aportou moito á rebelión contra o establecido a través das letras, da pedagoxía. É un libro para viaxar, para xogar. Fálase de xogos e de posibilidades. Paula Carballeira publica Pan con chocolate. A merenda de Gianni en Edicións Xerais.
Conta anécdotas de Rodari que poden ser extensivas a calquera neno, a calquera nena en calquera parte do mundo. Neste libro hai gatos, piratas, bruxas, cans, trens, corvos, teléfonos, cebolas, tomates, …
Pode escoitarse aquí.”
Compostela: SELIC 2021. Festival da Lectura
Bases do IV Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro
“Como un medio de promoción para os novos autores e autoras en lingua galega de literatura infantil, e como homenaxe ao veciño deste concello Xosé Carlos Mosteiro Fraga, falecido en 2017, proponse a edición do IV Premio Carlos Mosteiro de Literatura Infantil, de obras literarias dirixidas a rapazas e rapaces de entre 3 e 12 anos.
Este premio concederase de acordo coas seguintes BASES:
1º. Poderán concorrer ao premio todas as autoras e autores de calquera nacionalidade que presenten os orixinais escritos en lingua galega (de conformidade coas Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego aprobadas pola RAG) de obras de creación literaria dirixidas a nenas e nenos de 3 a 12 anos. As obras deberán ser inéditas e non premiadas.
As persoas participantes deberanse atopar ó corrente das súas obrigas tributarias e coa Seguridade Social, e non estar incursas en ningunha das exclusións previstas no artigo 13 da Lei 38/2003, de 17 de novembro, xeral de subvencións.
2º. As obras poderanse presentar en papel ou en formato dixital (en formato .doc, .odt ou .pdf), preferentemente en soporte CD, no rexistro xeral do Concello da Pobra do Caramiñal ou na sede electrónica (https://apobra.sedelectronica.es). Tamén polo correo ordinario, mensaxaría ou en calquera dos rexistros públicos segundo o establecido no artigo 16.4 da Lei 39/2015, de 1 de outubro, do procedemento administrativo común das administracións públicas, dirixido ó seguinte enderezo:
Concello da Pobra do Caramiñal
II Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro
Rúa Gasset, 28
15940 – A Pobra do Caramiñal (A Coruña)
A presentación realizarase en 2 sobres pechados ou 2 arquivos dixitais co seguinte contido:
– SOBRE 1:
No exterior do sobre transcribirase o seguinte:
“Sobre n.º 1. IV Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro, Concello da Pobra do Caramiñal” e mailo título da obra.
No interior do sobre incluirase a obra que no caso de se enviar en soporte papel se presentará por triplicado, en exemplares separados, tamaño DIN A4, e impresos polas dúas caras. Ademais deberán estar numerados, grampados ou encadernados. De se presentar en formato dixital, farase do mesmo xeito por triplicado (3 CD).
En calquera soporte que se presente, na portada indicarase IV Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro, o título da obra e o lema ou pseudónimo.
– SOBRE 2:‣
No exterior do sobre transcribirase o seguinte:
“Sobre n.º 2. IV Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro, Concello da Pobra do Caramiñal” e o título da obra.
No interior do sobre incluirase a seguinte documentación:
-1.º Solicitude de participación no “IV Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro, Concello da Pobra do Caramiñal” e a autorización para que o Concello poida recadar da Axencia Estatal da Administración Tributaria e mais da Seguridade Social os datos que acrediten que o/a participante está ó corrente das súas obrigas tributarias e coa Seguridade Social, segundo o modelo oficial que se pode atopar na web do Concello da Pobra do Caramiñal, de Barbantia ou da editorial Galaxia.
-2.º Documento acreditativo da identidade (copia do DNI, pasaporte ou NIE) da persoa autora.
3º. O prazo de recepción de orixinais remata no día 30 de outubro de 2021.
4º. A obra que opte ao premio deberá responder á extensión habitual dos libros pensados para a literatura infantil.
5º. O premio, que poderá quedar sen adxudicar se o xurado estima que ningunha das obras presentadas acada a suficiente calidade literaria, considerará unha única obra gañadora, á cal se lle asigna unha dotación económica de 3000 euros.
Para tal efecto, existe consignación orzamentaria suficiente na aplicación 334.48300 do orzamento municipal para o ano 2021.
O premio estará suxeito ás retencións fiscais que corresponderen.
As obras premiadas serán publicadas na colección Árbore da editorial Galaxia.
As autoras e autores das obras premiadas comprométense a participar nos actos de promoción que a editorial organice e a realiza-la presentación no concello da Pobra do Caramiñal.
6º. O xurado estará composto por tres persoas de recoñecido prestixio na literatura infantil, unha delas da propia editorial. Ademais constará dun secretario/a, con voz, pero sen voto. As decisións do xurado serán inapelábeis.
7º. O ditame do xurado darase a coñecer no día 30 de novembro, e a entrega do premio será no mes de decembro de 2021.
8º. As obras non premiadas non serán devoltas. A partir do día seguinte á deliberación do xurado serán destruídas.
9º. A presentación a este concurso literario non xera dereito ningún ás persoas participantes ata que for resolto polo xurado e ata que non for outorgado o premio por unha resolución da Alcaldía do Concello da Pobra do Caramiñal. A presentación dos orixinais a este concurso literario supón a aceptación das presentes bases e o compromiso do/a autor/a de non retirar a obra antes do ditame do xurado, acepta-lo premio se lle for concedido, ou reintegralo de non se cumpriren os requisitos que se estabelecen na convocatoria.
O incumprimento dun ou varios apartados destas bases implicaría a automática exclusión da obra presentada.”
Foz: actos destacados na Feira do Libro 2021 para os 21 e 22 de agosto
O 22 de agosto finaliza a Feira do Libro de Foz (na Praza Conde do Fontao), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 17:30 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa:
Sábado 21
– 18:00 h. Estefanía Padullés asina Leopoldo, o pequeno monstro, publicado por Hércules, e Un mundo para Maruxa, publicado por Belagua.
– 19:00 h. Luz Darriba asina Abril, publicado por Belagua.
– 20:00 h. Presentación e recital poético arredor do libro Manifesto 25N. Trinta voces pola eliminación da violencia contra a muller, publicado por Alvarellos. Presentado por Montse González Álvarez, coa participación de Ruth Santiso, Toño Núñez, Pilar Maseda, Adela Figueroa e Luz Airado.
– 21:00 h. Presentación de Os mundos de agora, de Lois Oreiro, publicado por Galaxia. No acto, organizado pola Libraría Bahía, participan, xunto ao autor, Xavier Lombardero e Cielo Fernández.
Domingo 22
– 18:00 h. Concerto e sinatura de Extra!, de Paco Nogueiras, publicado por Kalandraka.
– 19:00 h. Ánxeles Goás asina exemplares de O asubío do avó, publicado por Galaxia.
– 20:00 h. Xulio Pardo de Neyra asina O abecedario no país das alvarizas, publicado por Medulia.
Foz: actos destacados na Feira do Libro 2021 para o 20 de agosto
O 20 de agosto continúa a Feira do Libro de Foz (na Praza Conde do Fontao), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 17:30 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa:
– 20:00 h. Carlos Labraña asina exemplares de Contra o reloxo, publicado por Galaxia.
– 20:00 h. Presentación dos poemarios gañadores dos Premios Illas Sisargas, O cuarto de Jane, de Charo Pita, e Rascamaceiras, de Laura R. Cuba, publicados por Caldeirón. Estarán acompañadas por Eduardo Estévez.
– 21:00 h. Paco Rivas asina Rosas envaiñadas, publicado por Medulia.
Viveiro: actividades destacadas na Feira do Libro 2021 para o 16 de agosto
O 16 de agosto finaliza a Feira do Libro de Viveiro (nos Xardíns de Noriega Varela, de 12:00 a 14:30 horas, e de 18:00 a 22:00 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, cos seguintes actos literarios destacados para este día:
– 19:00 h. Xavier Queipo asina exemplares de Corazón de manteiga, publicado por Galaxia, e O paso do noroeste, publicado por Aira.
– 20:00 h. Yolanda Castaño presenta e lerá fragmentos de Xela quixo ser ela, publicado por Xerais.
Corme: presentación de O Naranxo no Trasmundo, de Inma Vilariño
O 20 de agosto, ás 19:00 horas, na Praza da Ribeira, en Corme (en caso de choiva, o acto tería lugar no salón de actos da Confraría de Pescadores de Corme), preséntase o libro O Naranxo no Trasmundo, de Inma Vilariño, publicado por Edicións Fervenza. A autora estará acompañada por Xosé Manuel Varela, Suso Lista e Rafael Lema.
Bandeira, Silleda: presentación de Nobelo de luz, de Charo Golmar
O 21 de agosto, ás 19:00 horas, no Auditorio Manuel Dopazo da Bandeira (Silleda), preséntase o libro Nobelo de luz, de Charo Golmar, publicado por Fervenza. En dito acto, a autora estará acompañada por Juan Liñares, membro da directiva da A.C. Vista Alegre; a mestra Marita Casal; a directora do CEIP de Silleda, María Consuelo Rodríguez Costoya; a ilustradora do poemario, Amalia López Brea “Luchi” e a concelleira de Cultura do Concello de Silleda, Mónica González. Así mesmo, contarase co acompañamento musical de Xirandola.
Feira do Libro da Coruña 2021: actividades destacadas do 9 de agosto
O 9 de agosto continúa a Feira do Libro da Coruña (nos Xardíns de Méndez Núñez, s/n.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 11:00 a 14:00 h. e de 18:00 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa para este día:
– 18:30 h. Marta Dacosta asinará exemplares de Notas sobre a extinción, publicado por Galaxia, e do resto da súa obra.
– 18:30 h. Recital poético arredor do libro Manifesto 25N. Trinta voces pola eliminación da violencia contra a muller, publicado por Alvarellos. Participan Arancha Nogueira, Andrea Fernández Maneiro, Beatriz Maceda, Viki Rivadulla e outras autoras.
– 18:30 h. Presentación e sinatura de Don Carlos e o misterio dos lucecús, de Patricia Torrado Queiruga, publicado por Baía. Participa, xunto á autora, Belén López Vázquez.
– 19:30 h. Presentación e sinatura de Apelidos da Galiza, Portugal e Brasil, de Diego Bernal, publicado por Através. Participa, xunto ao autor, Alberto Pombo.
– 19:30 h. Héctor Carré asina exemplares de Medos, publicado por Xerais, e o resto da súa obra.
– 20:30 h. Presentación cruzada e sinatura de Zona a Defender, de Manuel Rivas, publicado por Xerais, e Miss Marte, de Manuel Jabois.