Desde Nós Diario:
“O notario Victorino Gutiérrez Aller faleceu o 18 de xullo en Lalín aos 87 anos de idade. (…)
Victorino Gutiérrez Aller naceu en Lalín en 1937, graduouse en Dereito na Universidade de Santiago de Compostela e ingresou no corpo de notarios en 1969. Así, desenvolveu a súa profesión en localidades como A Estrada (Tabeirós-Terra de Montes), Arzúa, Celanova, Forcarei (Tabeirós-Terra de Montes), Xinzo de Limia e Lalín, onde permaneceu desde 1983 até a súa xubilación en 2007.
A súa produción como xurista foi moi importante, destacando entre os seus libros Formulario Notarial en lingua galega e Réxime económico familiar e sucesorio na Lei do Dereito Civil da Galiza. Ao tempo, fixo parte da Comisión Redactora da Lei do Dereito Civil da Galiza.
A actividade de Gutiérrez Aller a prol da galeguización da Xustiza foi inxente. Neste sentido, a totalidade dos seus protocolos notariais desde medianos dos anos 80 están elaborados en lingua galega. O seu labor, neste eido mereceu diversos recoñecementos, entre eles o nomeamento como Fillo Predilecto de Lalín, nun acto onde interviron a sociolingüista Pilar García Negro e polo exfiscal superior da Galiza Carlos Varela.
O xurista finado fixo parte desde a súa fundación da Asociación de Funcionarios pola Normalización Lingüística. Neste sentido, o seu compañeiro na entidade Xosé González Martínez sinalou na súas redes sociais que “foi quen de escribir milleiros de protocolos notariais en lingua galega”, situándoo como parte do “núcleo de xuristas dispostos a introducir a lingua galega nos usos notariais e xudiciais”.
“De tantos notarios que houbo na Galiza foi o único que se involucrou realmente co galego”, afirmou González Martínez a Nós Diario quen recordou que “de oficio facía os protocolos notariais en lingua galega, facendo dunha soa tacada máis de 12.000 cos títulos da concentración parcelaria do Deza”.
O seu sobriño Xosé Ramón Paniagua Gutiérrez indicou a Nós Diario que “foi unha persoa excepcional”. Neste punto, lembrou que “para min foi un segundo pai, queríame como a un fillo e eu a el como un pai, crioume, traballei con el 28 anos e vivín moito con el”.
Paniagua destacou que o seu tío “foi un home de profundas conviccións galeguistas, que militou na UPG durante o franquismo e foi durante toda a súa vida un nacionalista consecuente”.
“Sempre foi nacionalista”, apuntou Paniagua, quen significou as “relacións do meu tío co mundo da cultura galega”. Neste sentido, Gutiérrez Aller participou de diversos proxectos culturais, como a Asociación Cultural do Deza, da que foi un dos impulsores en 1976.”
Arquivo da categoría: Obituarios
Falece en Ribeira, aos 72 anos, o profesor e tradutor Xosé Antón Parada
Nova e foto do autor en Nós Diario:
“O profesor de Secundaria do IES da Pobra do Caramiñal e tradutor especializado na lingua acadia Xosé Antón Parada Fernández, nado en Moaña pero asentado desde hai décadas en Touro (Ribeira), faleceu esta segunda feira aos 72 anos, segundo puido saber Nós Diario. Entrou en contacto co nacionalismo a finais dos anos 60 e integrouse na Frente Cultural. Formaría parte da UPG, ERGA, ANPG, BNPG e, por último, coa constitución do BNG, pasaría a militar nel.
Traballou en asociacións de veciños e veciñas e asociacións culturais como O Eixo, O Galo ou Xoves Culturais do Barbanza —da que foi presidente—. Actualmente era socio de Altofalante. Sindicalmente pertenceu á UTEG e estaba sindicalizado á CIG-Ensino, do que foi liberado durante dous anos. Tamén foi concelleiro en Ribeira.
Parada foi recoñecido por traducir ao galego numerosos textos dunha lingua morta como a que se falaba na antiga Babilonia, a acadia, como é o caso do Código de Hammurabi (Rinoceronte), un conxunto de 282 leis rexistradas nunha pedra polo rei de Babilonia Hammurabi. (…)”
A AELG manifesta o seu profundo pesar polo pasamento de Xusto Beramendi, membro desta Asociación
Xusto Beramendi, historiador e escritor de ampla traxectoria, finou o 3 de xullo de 2024.
O seu inmenso traballo centrouse na divulgación e análise da historia das ideoloxías e dos nacionalismos, tendo sido recoñecido con importantes premios ao longo da súa traxectoria.
No seu espazo na páxina web da AELG poden verse as entrevistas e obra do autor na súa propia voz.
O xoves, quinta feira, 4 de xullo, ábrese capela ardente no Museo do Pobo Galego desde as 10:00 até as 13:00 horas, de corpo presente. Seguidamente terá lugar a celebración dun acto cívico na súa honra.
Anteriormente, o mércores, cuarta feira, 3 de xullo, está no tanatorio Apóstolo Santiago, en Compostela.
A AELG lamenta fondamente a perda do seu Mestre da Memoria Aurelio Ramos Ogando
A AELG lamenta fondamente a perda do seu Mestre da Memoria Aurelio Ramos Ogando, veciño do lugar da Alén, na parroquia de Xirazga, no concello de Beariz (Ourense), magnífico contador.
Ben coñecido pola súa facilidade de palabra, o seu humor e a súa disposición, posúia distintos e notábeis talentos: tanto pode coller a gaita para animar unha festa como improvisar un discurso en verso ao xeito dos brindeiros.
Aurelio deu fe a través das súas narracións dos lugares onde os mouros deixaron as súas marcas e tesouros nos montes de Xirazga e arredores. Conservou a memoria intacta e contou de xeito sublime as historias e aventuras da xente da parroquia, dos que xa non están pero non se esquecen.
Foi galardoado pola AELG como Mestre da Memoria no ano 2021. Aquí pode lerse a laudatio de Aurelio Ramos Ogando, elaborada por Calros Solla.
Vexa aquí o fondo videográfico coas participacións de Aurelio na Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG.
A AELG quere manifestar o seu máis profundo pesar polo pasamento de Luz Fandiño, Mestra da Memoria en 2018
A nosa lingua e a nosa cultura, por suposto tamén a través da nosa tradición oral, axúdannos a sermos máis libres e de seguro a sermos máis felices porque contribúen a refacer o noso pensamento. E Luz Fandiño foi quen, nun contexto moi adverso, de vencer as fronteiras do pensamento e acadar precisamente algo de luz, que compartiu con xenerosidade con todas e todos aqueles que a trataron e que usou guiada por un profundo sentimento de solidariedade e xustiza social.
O pensamento foi feito para rivalizar co soño nesta viaxe que todas nós facemos ao imposíbel. E de viaxes ao imposíbel e de cruzar fronteiras soubo moito Luz, nomeada Mestra da Memoria da AELG no 2018, que, entre outras cousas, soubo e puido vencer nesa eterna loita que as persoas libramos entre a condena ao escuro e o desexo da luz.
Luz Fandiño naceu no ano 1931 no barrio do Sar e medrou nunha pequena casa canda a súa nai, súa avoa e súa irmá. Padeceu unha educación fortemente marcada pola fanatismo relixioso e polo fascismo tristemente triunfal daqueles anos. Nos arquivos da web da AELG pódese encontrar a gravación que a Asociación realizou no seu domicilio en 2018 con motivo da distinción de Mestra da Memoria. Nela, Luz explica que a influencia de súa nai e de súa avoa foron determinantes para modelar o seu carácter e combater as miserias daquel tempo. O que con seguridade foi algo así como unha sororidade de supervivencia, ben antes de que usásemos a palabra: unha sorte de pacto tácito das mulleres da súa familia pra se apoiaren e saíren adiante; e que parece que quedou xa para sempre gravado no seu xeito de ser e de se conducir polo mundo adiante o resto da súa vida.
Luz emigrou con 21 anos á Arxentina incitada polas súas curmás, nunha terríbel viaxe chea de penurias e dificultades a bordo do Santa Fe. Alí bota doce anos en Buenos Aires, doce anos de intenso debate entre a supervivencia, o sufrimento e novas miserias. Pero tamén onde vai adquirir unha fonda conciencia de país a través do contacto co Centro Galego de Buenos Aires e cunha persoa en especial (refírese sempre ao señor Ares, un dos responsábeis da biblioteca e do Centro). Neses anos de penuria hai tamén outras faíscas de máis luz, coas emisións dominicais dunha hora integramente en galego de Radio Carve de Montevideo. Vai ser en Buenos Aires onde Luz Fandiño entra en contacto coa poesía galega, cando descobre a Biblioteca do Centro Galego, marcándoa profundamente a figura e a obra de Rosalía de Castro, ademais de moitas outras autoras e autores. Tamén agromará aí o gusto pola escrita na nosa lingua, hábito que xa a acompañará para o resto dos seus días.
No ano 1963 abandona Arxentina e viaxa a Francia, cunha pequena parada en Vigo. En París vai formar parte do entorno da Casa de Galicia e vai asistir de primeira man aos acontecementos do maio do 68, onde afonda na súa conciencia de clase, na súa condición de muller e se reafirma tamén nos valores do compromiso cos de abaixo e coa loita social. Nese tempo volve con frecuencia cada verán á súa terra para retornar definitivamente ao noso país no ano 1979.
Dende entón, Luz nunca deixou de escribir e de se mobilizar dando guerra e firme na loita, sen deixar de celebrar a nosa lingua e a nosa cultura en todo tipo de actos e foros ao ancho e longo de todo o país. Foi unha extraordinaria comunicadora, declamadora e recitadora, unha dicidora puntual, entre outras, ás súas citas cos solsticios de inverno celebrados anualmente na Eira da Xoana, pero tamén a moitos outros festivais ou eventos que, especialmente nos últimos anos, viñeron recoñecer a súa valía en todos os eidos, sendo celebrada tamén polas novas xeracións, quen identificaron nela unha proxección inequívoca da vontade popular de supervivencia do país e do seu anhelo de superación con plena conciencia de pertenza á clase obreira galega. Con Luz Fandiño marcha unha loitadora, non só pola lingua e pola nosa cultura, senón pola conquista dunha sociedade máis xusta e dun país algo mellor do que encontrou.
A luz do Sol leva miles de anos iluminando o camiño das persoas, pero tampouco é que nos axudase a avanzar gran cousa. É probábel que precisemos outro tipo de Luz, talvez precisemos a luz da lúa. Esa Luz azul que ilumina algunhas das nosas noites e que cae con respecto e delicadeza sobre as cousas e as persoas e nos pon en contacto co noso lado feminino, axudándonos a mudar o noso xeito de mirar.
Dixo a poeta que non precisamos o renacer do Sol. Precisamos o renacer dos nosos corpos, o renacer da nosa terra, o renacer da nosa lingua… E se tal cousa acontecese algún día, será grazas ao esforzo e sacrificio de moita xente anónima, pero, sen dúbida será tamén grazas a persoas como Luz Fandiño.
Lois Pérez, responsábel da Sección de Literatura de Tradición Oral, en representación do Consello Directivo da AELG, abril dos caraveis de 2024″
Falece a poeta e activista Luz Fandiño
Desde Nós Diario:
“Defíníase a si mesma como poeta analfabeta, mais poucas persoas coma ela, nas súas mesmas circunstancias, tiveron tanta fame de saber e tanto orgullo pola cultura galega.
Ela era Luz Fandiño, a poeta insubmisa, unha muller, como dicía ela, demasiado rebelde como para, por exemplo, estar nun partido político: “Eu vou co pobo porque son pobo. Nin a bandeira nin o himno nin a loita polo país son de ningún partido”.
O domingo 28 de abril pola mañá, a alcaldesa de Santiago de Compostela, Goretti Sanmartín, confirmou a través da súas canles nas redes sociais o pasamento aos 92 anos dunha muller que, ademais de no eido da poesía, significouse como activista feminista.
Nada na capital galega en 1931, concretamente no barrio de Sar, en 1952 fixo as maletas para desembarcar na Arxentina, desde onde emigra a Francia en 1962.
O retorno á Galiza foi en 1979, onde agroma a súa produción cultural, participando en volumes colectivos como Xuro que nunca volverei pasar fame. Poesía escarlata (2003) e lanzando libros de poemas individuais, como Farangulliña de neve (1998) ou O pracer de envellecer (2014).
En 2018 foi galardoada co premio Mestres da Memoria, distinción outorgada pola sección de literatura de tradición oral da Asociación de Escritores en Lingua Galega (AELG) e coa que se recoñece o labor de “informantes de literatura popular.
Xa o pasado ano 2023 recibiu, na modalidade ‘Traxectoria’, o Premio “Begoña Caamaño” á acción cultural pola igualdade de xénero. Este certame, que convoca a área de Cultura da Deputación da Coruña, busca recoñecer e pór en valor as traxectorias de colectivos e persoas comprometidas coa promoción da igualdade de xénero desde o pensamento feminista e desde o campo da cultura, tanto no ámbito territorial da provincia como no conxunto do país.
O xurado definira Fandiño como un “exemplo de coherencia, rebeldía e dignidade, pola súa loita polos dereitos das mulleres e por ser inspiradora para as novas xeracións, que a seguen a buscar para escoitar a súa abraiante peripecia persoal”.”
Falece aos 71 anos o escritor Alfonso Álvarez Cáccamo
Desde Nós Diario:
“O escritor e profesor vigués Alfonso Álvarez Cáccamo (Vigo, 23 de outubro de 1952 – 4 de marzo de 2024) faleceu na tarde da segunda feira aos 71 anos de idade no Hospital Álvaro Cunqueiro, onde, segundo puido saber Nós Diario, levaba semanas ingresado por mor dunha enfermidade. Salientou como autor cultivando diferentes xéneros como a novela, o relato ou o ensaio, destacando especialmente como narrador, e no seu haber contaba con múltiples distincións como o Premio Xerais de Novela, o Premio Álvaro Cunqueiro de Narrativa ou o Premio de Novela Café de Catro a Catro.
Álvarez Cáccamo cursou os estudos de Filoloxía e Maxisterio e exerceu como profesor no CPI de Panxón, en Nigrán (comarca de Vigo), até que se xubilou hai xa unha década após 35 anos dedicados á docencia. Era fillo de Xosé María Álvarez Blázquez, de quen traduciu ao galego dúas obras —Na vila hai caras novas e Enchen as augas— e irmán dos tamén escritores Xosé María e Celso Álvarez Cáccamo, da pintora Berta Cáccamo e mais da asistente de clínica —xa xubilada— Elena. (…)
Nunha entrevista gravada no museo MARCO de Vigo en 2009 e recollida pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), Álvarez Cáccamo apuntaba ao seu contexto familiar como “decisivo” para decidirse a escribir, mais apuntaba igualmente ao seu gusto polas artes plásticas que tamén cultivou profesionalmente a súa irmá Berta: “Non só comecei a escribir moi noviño, senón tamén a debuxar, dúas afeccións que levo moi intimamente ligadas. Se tivese que escoller, non sei cal me reconfortaría máis”.
“Desde moi pequeno, ademais do pracer de escribir e de contar as cousas que me arrodeaban, tamén era o propio pracer táctil de coller o lapis e facer frases; mesmo facer uns libriños o meu irmán e eu que logo grampabamos”, engadira naquela conversa, incidindo na súa enorme paixón pola escrita.”
A AELG manifesta o seu profundo pesar polo pasamento de Alfonso Álvarez Cáccamo, membro desta Asociación
Alfonso Álvarez Cáccamo, narrador, poeta e tradutor prezado por todas e todos nós, finou o 4 de marzo de 2024 en Vigo.
A súa creatividade, centrada nomeadamente na narrativa, achegouse tamén á poesía, a tradución, a escrita xornalística, a biografía e a expresión pictórica, tendo recibido diversos premios ao longo da súa traxectoria.
Na páxina web da AELG poden verse as entrevistas e obra recitada polo autor na súa propia voz, así como consultarse, na súa Fototeca, as diversas mostras da súa participación en actividades colectivas vinculadas á nosa literatura.
A terza feira, martes, 5 de marzo, ás 19:00 horas, tivo lugar un acto civil de despedida no Tanatorio de Pereiró, en Vigo.
Falece a relixiosa e escritora Engracia Vidal, unha pioneira e revolucionaria da Igrexa galega
Artigo de Yuri Carrazoni en Nós Diario:
“Din que ninguén morre se permanece vivo no recordo, e Engracia Vidal é unha desas persoas. Relixiosa, docente, escritora, teóloga, galeguista, feminista, revolucionaria… son moitos os adxectivos cos que se podería describir a esta cambadesa nada en 1930 e finada esta terza feira, 23 de xaneiro, aos 93 anos de idade. O seu legado perdura intacto na memoria de quen compartiron vivencias con esta muller de firmes conviccións.
Ingresou moi nova no Sagrado Corazón de Praceres, en Pontevedra —onde esta quinta feira será despedida polos seus achegados— e impartiu aulas en diferentes centros da congregación. Engracia Vidal cursou estudos de Historia e diplomouse en Teoloxía, pero a súa aportación á comunidade vai máis aló da escola, pois insistiu en defender a lingua e identidade da Galiza e en abrir a Igrexa católica ás mulleres, como atesoura o feito de ser a primeira autora en lingua galega dun ensaio relixioso —Por unha Igrexa tamén feminina (2000)—, a primeira en ser mestra no Seminario Menor de Belvís (Santiago), ou de participar activamente nos inicios da Marcha Mundial das Mulleres. Foi, ante todo, “unha pioneira”.
“A Igrexa galega é hoxe o que é, en boa parte, grazas a ela, que estivo sempre traballando desde abaixo, apoiando, animando e creando novas iniciativas”, afirma, en conversa con Nós Diario, Marisa Vidal, mestra, teóloga e membro da Asociación de Mulleres Cristiás Galegas Exeria. Para ela, Engracia foi “unha muller moi activa” e de firmes conviccións.
O Concilio Vaticano II, destinado en esencia a abordar a relación da Igrexa co mundo moderno, marcouna profundamente. E xa nos estertores da ditadura franquista comezou a deixar unha forte pegada. “Nos anos 70, as monxas que se puñan ao carón do xente para escoitala, e exporse [como Engracia], estaban moi mal vistas”, apunta Vidal. Mais a ela non lle importaba, pois non había nada que a frease. (…)”
A Coruña: acto civil de despedida de Miguel López, Hematocrítico
O mércores 29 de novembro, ás 19:30 horas, no Tanatorio Albia da Coruña, terá lugar un acto civil de despedida de Miguel López, Hematocrítico, estando aberto a quen desexe achegarse durante todo o día.
