Arquivos da etiqueta: Bernardino Graña
Bon, Bueu: Id’ a San Momed’. Xornadas de Poesía e Mar
Nigrán: Homenaxe da Real Academia Galega a Bernardino Graña
Cuestionario Proust: Marta Dacosta, desde Lecturafilia
Entrevista a Marta Dacosta en Lecturafilia:
“1. O principal trazo do teu carácter? A espontaneidade.
2. Que calidade aprecias máis nun home? A intelixencia.
3. E nunha muller? A intelixencia.
4. Que agardas das túas amizades? Que me escoiten e que me corrixan con cariño.
5. O teu principal defecto? A espontaneidade.
6. A túa ocupación favorita? Ler.
7. O teu ideal de felicidade? Ter moito tempo para ler e pasear cos que quero.
8. Cal sería a túa maior desgraza? Perder os meus.
9. Que che gustaría ser? O que son.
10. En que país desexarías vivir? Nunha Galiza dona de seu, mais de momento váleme este.
11. A túa cor favorita? Verde.
12. A flor que máis che gusta? A rosa.
13. Que paxaro prefires? Garza.
14. Os teus autores/as favoritos en prosa? Castelao, quen puidese escribir coma el en Cousas.
15. E poetas? Bernardino Graña e Xohana Torres, á cabeza de moitos outros.
16. Un heroe de ficción? Jim Hawkins, o mozo protagonista da Illa do Tesouro.
17. Una heroína? Pippi Langstrum.
18. O teu músico ou música favorito/a? Uxía.
19. O teu pintor ou pintora preferido/a? Urbano Lugrís.
20. O teu heroe ou heroína na vida real? A miña bisavoa Saladina e a súa sogra Rosa, decididas, traballadoras e comprometidas cos seus.
21. O teu nome favorito? Nomes de ampla sonoridade como o do meu fillo Aldán.
22. Que hábito alleo non soportas? A mentira.
23. Que é o que máis detestas? A hipocrisía.
24. Unha figura histórica que che poña mal corpo? Tres. O trío Hitler, Franco, Mussolini.
25. Un feito histórico que admires? O traballo realizado polas Irmandades da Fala.
26. Que virtude desexarías posuír? A paciencia.
27. Como che gustaría morrer? Rápido e durmindo.
28. Cal é o estado máis común do teu ánimo? Cambiante, aínda que procuro ser optimista.
29. Que defectos che inspiran maior indulxencia? A precipitación.
30. Tes unha máxima ou lema de vida? Poñerme na pel da outra ou do outro.”
O Consello Directivo da AELG congratúlase do Premio da Cultura Galega na categoría de Letras a Bernardino Graña, Presidente de Honra da Asociación
Desde a AELG congratulámonos por ser Bernardino Graña (Cangas do Morrazo, 1932) a personalidade distinguida na categoría de Letras dos Premios da Cultura Galega 2021.
Foi catedrático de lingua e literatura en secundaria, até a súa xubilación en 1991. Desde ben mozo formou parte do Consello de Redacción da revista poética Alba. Participou tamén como articulista en La Noche e no Faro de Vigo, ademais de colaborar en numerosas publicacións. En 1958 participa na creación do grupo Brais Pinto en Madrid.
No ano 1971 foi impulsor do primeiro intento de formar un centro PEN Galicia canda Eduardo Blanco Amor e outros autores, e máis adiante sería presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, entidade na que tivo unha participación activa como fundador e primeiro presidente da AELG, en 1980, razón pola que foi nomeado Presidente de Honra da Asociación a finais do mes de setembro deste 2021.
O seu caudal creativo alimenta varios ríos que fornecen camiños fecundos para a nosa lingua e literatura desde hai máis de 60 anos, tal e como pode verse no seu espazo no Centro de Documentación da AELG.
Esta foi a extensa e completa entrevista sobre a súa traxectoria literaria realizada en 2009, dispoñíbel na nosa web nesta ligazón.
O Consello Directivo da AELG nomea Bernardino Graña Presidente de Honra da Asociación
O Consello Directivo da AELG nomea Bernardino Graña Presidente de Honra da Asociación, en recoñecemento á súa xenerosa participación activa como fundador e primeiro presidente da AELG, en 1980.
Bernardino Graña (Cangas do Morrazo, 1932) foi catedrático de lingua e literatura en secundaria, até a súa xubilación en 1991. Desde ben mozo formou parte do Consello de Redacción da revista poética Alba. Participou tamén como articulista en La Noche e no Faro de Vigo, ademais de colaborar en numerosas publicacións. En 1958 participa na creación do grupo Brais Pinto en Madrid.
O seu caudal creativo alimenta varios ríos que fornecen camiños fecundos para a nosa lingua e literatura desde hai máis de 60 anos, tal e como pode verse no seu espazo no Centro de Documentación da AELG.
Esta foi a extensa e completa entrevista sobre a súa traxectoria literaria realizada en 2009, dispoñíbel na nosa web nesta ligazón.
Visita a Bernardino Graña, con motivo do 40 aniversario da AELG
Con motivo dos traballos relacionados coa gravación do documental sobre o 40 aniversario da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias e Marta Dacosta, en representación do Consello Directivo, visitaron a Bernardino Graña esta semana en Nigrán, en recoñecemento á súa participación activa como fundador e primeiro presidente da nosa asociación.
“Manselle na memoria: os cachotes da utopía feita valo”
Entrevista de Irene Pin a Anxo Angueira en Nós Diario:
“(…) O prodixioso: a veciñanza de Manselle, unha pequena aldea do concello de San Xulián de Laíño -á que na época da República xa chamaban a aldea rusa- decide empregar os cartos dunha venda comunitaria para construír un muro de contención que faga practicábel un campo de xogos en terreos comunais, que a concentración parcelaria convertera en vertedoiro de lixos. “E ninguén os mandou nin os acode”, lemos.
“A decisión xa foi extraordinaria”, afirma o autor. “Estaba na asemblea veciñal e tomouse por maioría: imos facer nós un valo, de costas ás Administracións”, narra. Nesta determinación atópase “a revolución, constituíreste ti en nación, en institución, es ti quen te gobernas”. Mais ao saír da reunión, preguntábase como ían facelo. “Estamos tolos”, pensaba. E foi devagar. Os sábados. Todas xuntas.
“Era un soño, pero os soños están tamén para poder realizalos. Vivimos de esperanzas e ilusións”, lembra Angueira. O primeiro traballo foi máis doado, con aqueles azos que xermolaban do devezo no pulo inicial. Pero neses dous anos de obra pública tamén houbo momentos duros. O autor recorda con mágoa as que tiveron que emigrar.
E é que Angueira partilla o universo de Manselle desde a ollada interna, déixanos entrar, e fai protagonistas as mans que constrúen ese monumento, todo un triunfo. E as mans teñen nomes. Ovidio o da Ministra, Alfredo o de Lina, Antonio o de Calo, Marucha a da Olia, Berta a da Romera.
“Eu no poema menciono algunha, pero hai moita máis xente”, afirma, pois o valo non implicaba só as que estaban na obra, senón as que non podían comparecer en corpo: obreiros que tiñan que traballar, nais que debían facer a comida. Non podían ir, pero tamén era delas.
O libro foi para Angueira a posta en palabras dunha experiencia que marcou a súa comunidade labrega. “O valo foi unha ruptura vital e literaria, porque a aldea miña rompeu co código, co concepto que se tiña ou se ten dela coa súa construción”. Tamén, “dalgún modo atopeime como escritor, descubrín un pouco o rumbo”.
Os poemas nacían dunha necesidade, ese deixar constancia do que estaba a acontecer. “Eu fíxenme escritor nalgunha medida polo valo, aínda que xa publicara algo antes. Tiña que escribir isto”, conta con paixón. O poeta chamara a prensa, pero non o vía como algo relevante e el, que albiscaba a xenialidade do acontecemento, desexaba inmortalizar a “grandeza destas pequenas aventuras de aldea”, todo un símbolo do que “aprender unha lección”.
O valo de Manselle case fala máis que escribir, con ese apego á oralidade dun territorio concreto, que foxe da norma para reivindicar, tamén, o popular
Desde esa vontade de dignificación do agro, Angueira n’O valo de Manselle case fala máis que escribir, con ese apego á oralidade dun territorio concreto, que foxe da norma para reivindicar, tamén, o popular. “Fúndase neste poema unha nova ruralidade épico-lírica que nos coloca lonxe da retórica malencónica da perda da aldea e da extinción da Patria”, describe Xosé Luís Méndez Ferrín no limiar.
Consegue así o poeta retratar o arrouto das mans que ergueran no arrolo do común un valo qué moito máis que a estrutura. Porque naceu dunha fórmula de traballo colectivo con reminiscencias de antes, sobre o eco das restebas e as mallas.
Da serie de poemas que inclúe o libro, “O mar e o río do regreso” foi a primeira en ser redactada, aínda que figure no seu feche. “Visto desde agora, a verdade é que están aí os fíos cos que se foi tecendo a miña obra”, comenta Angueira, “comezando pola cita inicial do texto”. Como non, de Rosalía: “Que inchadiña branca vela / antre os millos correo soa…”. Sobre ela constrúe un canto á irmá defunta, que esgaza os ollos que len coa presenza inexpugnábel da morte.
Desfilan polo poemario figuras tan recoñecidas das nosas letras como o mestre Bernardino Graña, que exerceu o seu labor docente en Padrón. Mais hai outra protagonista indiscutíbel, María de Mariño, que desde o anonimato reflicte unha figura que moitas atoparán súa historia propia.
“Era unha persoa real”, apunta Angueira, “levaba unha vida paralela a todos os demais, vivía como noutra pista, noutra dimensión”, intenta explicar. El describiuna xa desde a consciencia de ser case un prototipo cultural -“miña siña Sinforosa”, escribe, en conexión con Castelao, ou coa “muller da herba” de Zeca Afonso. “Toda ela era poesía, nin que fose feita por Martín Sarmiento”, di.
O poema dá conta dun “dos momentos máis senlleiros da miña vida”, confesa Angueira. María deulle liño: “Sementa agora ti / eu vou pra morta”. Aquela encomenda pesaba, porque era “continuar algo que eu non sabería definir moi ben con palabras, non era só a propia semente do liño, había aí moitísimo máis”.
Todo un tempo, unha cultura, unha forma de vida, un respecto pola beleza. Depositaria dun mundo que estaba a esmorecer, ou xa esmorecera. María é a “memoria que ninguén xamais alcanza”, escribe Angueira.
As circunstancias da aldea hoxe son distintas. Manselle, en 25 anos, perdeu moita poboación. “O poema xa remataba con esa percepción algo pesimista na liña global do que vivía a Galiza, a perda de natalidade, nun proceso que vén de lonxe, mais que se pode reconducir”, explica o autor. “Hoxe non hai capacidade na aldea para facer iso, porque non ten ese pulo vital daquel momento”, engade.
Porén, “onde hai un espírito de esforzo colectivo polo ben común, onde hai unha unidade veciñal, aí está o valo de Manselle”. Un valo que é moito máis que un valo, cuxa lembranza se volve, se cadra, aínda máis esencial nestes tempos.
“O risco de desarticulación, condenar ao individualismo o ser humano sempre estivo presente, hoxe por suposto máis que nunca”, opina Angueira, “pero tamén somos capaces de nos rebelar contra iso, de decidir en pequenos grupos mudar as cousas”.
Fronte á atomización, latexa o espírito comunitario do que o valo é símbolo. Aquel lugar onde a utopía existe, aínda que sexa brevemente: “Eles somos nós / a tribo inmemorial que desafía / as obras públicas / […] os conceptos de pobo e soño institucionais”.
Así, ao noso presente chega o eco da música metálica da formigoneira que enchía outrora o val, a banda sonora dun traballo que foi -que é- remanso de esperanza, demostración do que pode o pobo, na unión, “forno onde se coce a resistencia”.”
Vigo: presentación de Lobísimo do saco. Tres titiritadas, de Bernardino Graña
Víctor Freixanes: “Carvalho Calero é a crónica do galeguismo do século XX”
Entrevista de Laura Ramos Cuba a Víctor Freixanes no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua (PGL): Carvalho Calero acabou de ser escolhido como figura homenageada para as Letras Galegas de 2020. Esta era uma reivindacação contínua de diversos movimentos sociais que, anos depois, é satisfeita. Como avalias esta resolução por parte da Academia?
– Víctor Freixanes (VF): Há tempo que a Academia é ciente de que a figura de Carvalho Calero não podia ser adiada nem marginalizada. Não deixa de ser uma injustiça histórica que não se reconheça o compromisso, o trabalho e a vida que este homem dedicou à cultura, à literatura, à língua galega… Mesmo com obras como a História da Literatura ou como a sua própria significação como primeiro catedrático de Língua e Literatura Galega na USC em 1972. Foi professor de muitos de nós, a mim leccionou-me Língua e Literatura Galegas… É certo que havia uma história detrás de desencontros, digamos assim, entre uns setores da Academia e o próprio Carvalho Calero e as suas posições arredor da língua na última etapa da sua vida. Eu acho que a nova sensibilidade da Academia está em que isso é um capítulo que forma parte da história e da pluralidade democrática dum país. E, portanto, o currículo e a memória histórica de Carvalho Calero não a vamos discutir. Havia que encará-lo com clareza, com transparência, com naturalidade e, também, aproveitando, não o oculto, que esse ano se cumprem 110 anos do seu nascimento e 30 desde a sua morte. São esses números redondos que dão pé a dedicar-lhe o ano a Carvalho Calero, que ademais também coincide com a reclamação que fizemos já ao Concelho de Ferrol para que restaurem a sua casa, de quem já vimos boa disposição. É uma oportunidade, era algo que até eu tinha que assumir. (…)
– PGL: Que destaca da sua figura e da sua obra? Quer a nível individual quer como presidente da Academia, como vai ser abordado o ideário linguístico de Carvalho?
– VF: Bem, vamos ver… A Academia tem dous momentos, além doutro tipo de atividades como são o Portal das Palabras ou a Primavera das Letras, que está pensado para escolas de primária a iniciativa dos professores. Destes dous momentos um é a celebração do Dia das Letras, com a intervenção formal dos académicos ao redor da figura de Carvalho. Então escolheremos três académicos que abordem a figura de Carvalho Calero desde diferentes perspetivas. E depois, em segundo lugar, haverá um simpósio académico onde haverá distintas vozes sobre a sua figura e onde todas as vozes que tenham algo que dizer, podam dizê-lo. Se têm que estar três dias, serão três dias, mas todo o mundo com uma posição documentada e consistente, terá espaço para poder dizê-lo com a madurez que permite hoje uma sociedade, incluso uma sociedade galego-falante, que pode abordar estes temas com uma tranquilidade, documentação e conhecimentos que não existiam há trinta anos.
Então isso também vai permitir que a figura de Carvalho Calero seja abordada dessa perspetiva, mas não é a única perspetiva de Carvalho. E isso também é importante. A Academia não aborda Carvaho Calero pelo tema da proposta ortográfica, senão que homenageia a sua figura histórica. Carvalho Calero é, de forma semelhante a António Fráguas, a crónica do galeguismo do século XX. Carvalho Calero viveu desde o período pré-Guerra Civil e República, porque é um homem muito comprometido com a República, o galeguismo do momento, o Seminário de Estudos Galegos e o Partido Galeguista… participa inclusive com Lois Tobio na redação do anteprojeto do Estatuto de Autonomia que promove o Seminário… Quer dizer, há uma série de atividades objetivas de Carvalho. E depois, na guerra, ele é uma vítima da repressão, com todas as consequências. É uma situação muito grave que eu penso que o afetou emocional e psicologicamente, afetaria a qualquer pessoa.
Depois, é um homem do que chamaríamos o exílio interior. Pratica um bocado -como aconteceu ao próprio Antonio Fraguas e Fernández del Riego– a clandestinidade. Ele viveu exercendo de professor às escondidas para manter a sua família. Foi uma situação muito dura. Teve a sorte de ser acolhido por António Fernández no [instituto] Fingoi, e aí está atuando já o grupo Galaxia, os que foram os fundadores de Galaxia. E ele não pode exercer como professor e é contratado como gerente! Ali chegaram também para serem professores pessoas como Ferrín ou o próprio Bernardino Graña. E nesse momento começa a trabalhar com Fernández del Riego –porque eram amigos íntimos– na História da Literatura Galega Contemporánea. E nesse livro de correspondência entre os dous é impressionante ver como trabalham, com que constância, com que método, com que teimosia… É um retrato dos dous, como procuram os livros, como os vão pedir… Claro, porque agora tudo está na Internet e há umas bibliotecas muito boas, mas daquela não havia nada. Encontrar um original de Proezas de Galicia de Fernández Neira ou encontrar uns documentos do que podia ser o galego patriótico da guerra contra os franceses, ou os primeiros textos em língua galega dos Precursores… Aí também estava Penzol, que estava comprando muito livro e dotando o que depois seria a partir de 1963 a biblioteca da Associação Penzol, e todos estavam aí puxando e construindo…
Ou seja, sou consciente de que Carvalho era o historiador da literatura e o gramático, porque foi a quem lhe encarregaram a Gramática do Galego Comum, de Galáxia, porque antes não havia nada, era uma seleção. E com esse material, Carvalho é quem nos dá aulas a nós na faculdade. (…)”