O 23 de febreiro, ás 17:00 horas, decorrerá a conmemoración do Día de Rosalía de Castro en Vigo, coorganizado entre a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega e a Asociación Cultural O Castro de acordo co seguinte programa:
– Hora de inicio: 17:00 h.
– Lugar: Imprenta de Juan Compañel e Centro Social A Revolta (Rúa Real nº 12, Vigo).
– Desenvolvemento: colocación dunha ofrenda floral na imprenta Juan Compañel e lectura do manifesto e de poemas de Rosalía no local social da Revolta.
Arquivos da etiqueta: Asociación Cultural O Castro
Día de Rosalía de Castro 2023
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) conmemora un ano máis o Día de Rosalía de Castro.
Para o 23 de febreiro, data do aniversario do nacemento da autora, esta entidade propón desde 2010 á cidadanía que agasalle cun libro en galego e cunha flor ás amizades e persoas queridas, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo, como se pode comprobar no arquivo audiovisual e de imaxes da nosa web.
Para a edición de 2023 Carme Adán foi a persoa escollida para a redacción do Manifesto da AELG, que será lido no acto central do Día de Rosalía de Castro, o sábado 25 de febreiro no Panteón de Galegos Ilustres, en Santiago de Compostela. O texto será tamén lido en todos os actos promovidos pola AELG, así como nos organizados por outras entidades que se sumen ás propostas que a entidade remite a concellos, asociacións e centros de ensino.
O lema escollido para este 2023 foi: #cumpriuseaxustiza
O cartel pode ser descargado en formato pdf aquí, e en png aquí.
CUMPRIUSE A XUSTIZA
Salvádeme, berrei. Axudáime, berrei, berrei, berrei…
Rosalía de Castro
As palabras outorgan existencia. Nomeamos as cousas, os sentimentos, os desexos, as accións pasadas e as futuras. Nomeamos para compartir, para saber ou para coñecer o mundo. Nomeamos para vivir.
Mais as palabras son esixentes: requiren da nosa lectura, da nosa escoita, da nosa mirada atenta. Necesitan do silencio para ser comprendidas. Tal é o ruído do mundo que transitamos que as palabras non chegan aos ouvidos, non pasan de ser grafías sen sentido. No noso cotián os berros das desigualdades, as violencias e as inxustizas baten contra muros de ruído e ignorancia. Non escoitamos. Estamos xordas. Xordos de tanta información sobre a información da información. Non escoitamos nada, nin a ninguén. Alguén berra. Está lonxe. Está noutra rúa, noutra clase, noutra cidade, noutro país, noutra lingua. Noutra pantalla.
Os ollos tamén outorgan existencia. Ou deberían. Se cadra fixérono noutro tempo e agora, cansos de tempestuosas imaxes, non son quen de mirar. Din aquelxs que aínda teiman en escribir Filosofía, que a dixitalización fai desaparecer o outro como mirada. Afirman que acentúa o noso egocentrismo nunha obsolescencia programada do mundo, da alteridade que nos configura en humanos. Malia ter sempre os ollos conectados, atentos a unha luz que se ilumina na pantalla, conectados a outro golpe de información, a outra mensaxe, ao próximo “gústame”; renunciamos a mirar.
Rosalía ensínanos a mirar e a escoitar. É unha guía, por momentos unha amiga ou unha camarada, que nos acompaña entre poemas, novelas e ensaios para superar a banalidade ética do noso tempo. As súas palabras dan existencia a un mundo de inxustizas e opresións contra as mulleres, os pobres, a lingua galega ou os migrantes. O seu narrar é a escoita do noso mundo. En cada verso xorde unha interpelación para nós: que ou quen permite e lexitima as desigualdades, as vulnerabilidades impostas, as guerras, as violencias, os corpos esquecidos e desposuídos de valor. Os que teñen fama de honrados seguen practicando a violencia? A mocidade que migra vai como rosas… e como volven? Ou volven? Poderá deterse o fascismo que vai percorrendo o mundo? Hai guerras que merecen a nosa atención e outras condenadas ao esquecemento? Só o consumo será o pracer do futuro? Merece a natureza ser oída? Que é unha vida vivíbel? Cada interrogante ábrenos unha nova cuestión ata que nos topamos de fociños contra o noso propio muro de ruído e ignorancia: Onde están as nosas palabras?
Hai un eco de vellas derrotas que nos paraliza.
Volvamos escoitar… Aí vén unha meniña gaiteira!
Moito máis forte é o eco das vitorias. Un eco indomábel que chega ata nós dándolle forma de dereitos a palabras como igualdade ou liberdade. Palabras activistas. Palabras que se resisten a ser esquecidas ou usurpadas. A xustiza é moito máis que unha palabra, si. Moito máis. Non obstante, necesita das palabras.
“Que a man tembrosa no papel só escriba
palabras, e palabras e palabras!”
Dos moitos legados de Rosalía de Castro, destacamos un, o da filósofa que sabe libre o seu pensar e non cede ante as cadeas impostas. Rosalía ensinounos da liberdade do pensamento que se afunde na realidade para interrogala por un futuro mellor. Se só cantamos as pombas e as flores, as luces de cores dos nosos autorretratos dixitais, de que teremos a alma?
Se desoímos os berros do noso tempo, de que teremos a alma?
Carme Adán
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#rdc_2023 #cumpriuseaxustiza
O Manifesto pode descargarse en formato .pdf aquí.
Acto central. Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), Santiago de Compostela
O acto central do Día de Rosalía de Castro tivo lugar o sábado 25 de febreiro, ás 12:00 horas, no Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), en Santiago de Compostela.
Este foi o programa:
– Intervención do coro da Asociación Cultural e Musical Solfa.
– Saúda do Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias.
– Lectura do Manifesto da AELG, pola súa autora, Carme Adán.
– Lectura de poemas rosalianos:
Xosé Ramón Fernández Vázquez (A. C. Solfa)
Susana Peleteiro (Asociación do Traxe Galego)
Xosé Manuel Carril (Federación Galiza Cultura)
Pilar Lueiro García (A. C. O Galo)
Eli Ríos (Comadres das Letras)
María Álvarez Landesa (Comadres das Letras)
Eva Teixeiro (Comadres das Letras)
Carmen Villar (Comadres das Letras)
Susana Méndez Rodríguez (CIG)
Beatriz Maceda Abeleira (AELG)
Anxo Angueira (Fundación Rosalía)
– Intervención do coro da Asociación Cultural e Musical Solfa.
– Ofrenda floral.
– Interpretación do Himno Galego polas persoas asistentes.
A Coruña
En colaboración coa A. C. Alexandre Bóveda, o 23 de febreiro, ás 17:00 horas, diante do Teatro Rosalía, tivo lugar a lectura do Manifesto da AELG, elaborado por Carme Adán, por Beatriz Maceda Abeleira, e unha posterior lectura pública da obra de Rosalía.
Lugo
Coa colaboración da Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo e a Vicepresidencia da Deputación de Lugo, o 23 de febreiro ás 12:30 horas no Parque de Rosalía de Castro, diante do busto de Rosalía de Castro. O acto contou coa lectura do Manifesto da AELG escrito por Carme Adán e a lectura pública de poemas de Rosalía.
Vigo
En colaboración coa Asociación Cultural O Castro, o 23 de febreiro, ás 17:00 horas, tivo lugar o Día de Rosalía de Castro en Vigo, na Imprenta de Juan Compañel (Rúa Real nº 12), onde se colocou a ofrenda floral. Posteriormente, no mesmo enderezo (Rúa Real, nº 12), no local do Centro Social A Revolta, leuse o manifesto da AELG escrito nesta edición por Carme Adán, e poemas de Rosalía de Castro.
Actos da Fundación Rosalía (Padrón e Santiago)
Proposta da Mesa pola Normalización Lingüística
Parlamento Galego
O Parlamento de Galicia acolleu, o 22 de febreiro, un acto de homenaxe á escritora polo Día de Rosalía de Castro 2023, onde representantes dos tres grupos parlamentarios leron fragmentos da obra rosaliana.
Allariz
Bertamiráns (Ames)
Arteixo
Este ano celébrase a novena edición do concurso de poesía en homenaxe a Rosalía de Castro, está organizado pola Concellería de Cultura do Concello de Arteixo a través da Rede Municipal de Bibliotecas. A infancia de entre 8 e 12 anos levará un agasallo pola súa partipación no concurso de recitados, outro por cada unha das tres categorías e a persoa gañadora recibirá o premio final. Ana Hermida dará lectura ao Manifesto da AELG, redactado este ano por Carme Adán e unha sentida homenaxe ao ilustre Arteixán Manuel Murguía, no centenario do seu pasamento. Mentres delibera o xurado composto polo Clube de Lectura da Biblioteca Central de Arteixo “Henrique Rabuñal”, terá lugar unha escolma do recital “Palabra de Muller”, onde unha muller presta a súa voz ás homenaxeadas, para darlles o lugar que a historia lles negou e a continuación outra escolma do recital “A Memoria é unha dama” para render homenaxe ás mulleres da Memoria Histórica, vítimas dunha desmemoria consentida. Ámbolos dous recitais estarán representados pola actriz arteixá Ana Hermida. Será o sábado 04 de marzo, na Sala de Exposicións do Centro Cívico Cultural de Arteixo, ás 11:30 h. A entrada é libre e gratuíta ata completar aforamento.
Barreiros
Desde o Concello de Barreiros organizáronse neste 2023 os seguintes actos:
– Lectura pública en dous puntos do Concello (nun dos centros educativos e diante dun mural de Rosalía) nos que se leu o manifesto de Carme Adán por parte da concelleira de Educación e Igualdade, Montserrat Porteiro, e onde o alumnado dos dous CEIPs leu poemas de Rosalía de Castro.
– Reparto de máscaras conmemorativas da autora, coas que se realizou unha gran foto grupal.
– No pleno municipal levouse a proposta da AELG para declarar no Concello de Barreiros o día 23 de febreiro como Día de Rosalía.
Boiro
O Carballiño
Sargadelos (Cervo)
Coirós
Gondomar
Lugo
Narón
Desde o Concello de Narón: A alcaldesa da cidade, Marián Ferreiro, participou o 25 de febreiro, xunto coa edil de Cultura, Olga Ameneiro, e o edil de Promoción Económica, David Pita, no acto de lectura pública organizado polo Concello para conmemorar o Día de Rosalía, que se celebrou o pasado 23 de febreiro. O acto desenvolveuse nas instalacións da Biblioteca municipal, onde se achegaron tamén veciñas e veciños que quixeron formar parte desta homenaxe pública á poetisa galega Rosalía de Castro. Ferreiro explicou que “un ano máis sumámonos á iniciativa da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega para programar este acto, que despois de dous anos podemos realizar de novo de xeito presencial”. Na planta baixa da Biblioteca, onde se levou a cabo a convocatoria, a mestra naronesa Julia Rodríguez, Muller do Ano de Narón no 2020, encargouse de ler o manifesto da citada asociación, escrito por Carme Adán. “Cumpriuse a xustiza” é o lema deste manifesto, no que se ensalza a figura de Rosalía de Castro, tanto a nivel persoal como profesional. Trala lectura a alcaldesa agradeceu a asistencia de todas as persoas que se sumaron ao acto e destacou tamén o legado da poetisa galega, sobre a que recordou a rúa e a praza co seu nome na cidade. Ferreiro leu o prólogo do libro “A filla do mar” e a continuación leron o resto de persoas que quixeron participar, entre elas os edís Olga Ameneiro e David Pita. O acto pechou o programa deseñado polo Concello con motivo do Día de Rosalía, que incluíu a entrega dun caravel vermello ás persoas que levaron nesa xornada un libro en calidade de préstamo dos dispositivos bibliotecarios municipais e tamén unha colaboración con oito librarías locais para realizar ese mesmo agasallo ás persoas que adquirisen ese día un libro en galego. Os establecementos Day, Nova, Contos, Nany, Merche, Albatros, Fina e Pasapáxina participaron nesta iniciativa o pasado 23 de febreiro.
Oleiros
O xoves 23 de febreiro tivo lugar na Biblioteca Central Rialeda (Perillo) unha sesión da Hora do conto especialmente adicada a Rosalía de Castro para nenas-os a partir de 6 anos que xuntou case 30 participantes: o espectáculo de Trémola Teatro titulado “Rosalía de Castro: a miña historia”, con pasaxes da súa biografía e algúns dos seus versos dramatizados que fixeron un retrato moi ameno e participativo da escritora galega por excelencia. A información transmitida foi suficiente e axustada á idade das-dos participantes que fixeron do aniversario de Rosalía unha festa.
O vestíbulo da Biblioteca Central Rialeda acolleu unha escolma bibliográfica de obras de Rosalía de Castro así como o cartel da AELG e o Manifesto de Carme Adán para esta xornada, nun lugar destacado para as-os usuarias-os.
Na Biblioteca Municipal Rosalía de Castro (Santa Cruz) púidose gozar dunha mostra da obra rosaliana baixo o tema “Sempre temos as verbas de Rosalía a nosa poeta máis popular, querida e admirada para que se faga xustiza co pobo”.
Padrón
Pontevedra
Pontevedra e Vigo
Desde a Deputación de Pontevedra celebrarase a homenaxe a Rosalía de Castro nun dobre acto, os días 23 e 24 de febreiro en Pontevedra e Vigo.
Pontevedra. 23 de febreiro de 2023
- 17:30 h Xardín do Pazo provincial: coa Fundación Rosalía de Castro
Plantación dunha filla da figueira de Rosalía (doada pola Casa-Museo), árbore monumental e senlleira dos tempos da autora (século XIX), e un dos rexistros florísticos máis prezados de Galicia. - 18:00 h Salón de Plenos. Pazo provincial de Pontevedra
- Condutora do acto: Mónica Camaño
- Espectáculo multidisciplinar de ilustración, poesía e música (ao comezo e ao peche):
- Marcos Escudero realizou ilustracións en directo sobre area
- Alba Cid recitou poemas de Rosalía de Castro
- Alba Barreiro tocou a arpa
- Lectura do manifesto: por Carme Adán, autora do manifesto de 2023, designada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
- Fallo do concurso escolar A Nosa Rosalía feminista: proxección das colaxes colectivas, lectura da acta do xurado con representantes dos centros escolares gañadores, entrega do recoñecemento e conexión en directo por videoconferencia coas nenas e nenos premiados
Vigo. 24 de febreiro de 2023
19: 00 h Sala Rosalía de Castro. Sede da Deputación en Vigo
- Condutora do acto: Mónica Camaño
- Espectáculo multidisciplinar de ilustración, poesía e música (ao comezo e ao peche):
- Marcos Escudero realizou ilustracións en directo sobre area
- María Lado recitou poemas de Rosalía de Castro
- Margarida Mariño tocou o cello
- Lectura do manifesto: por Xavier Queipo, designado pola AELG
- Concurso escolar A Nosa Rosalía feminista: proxección dos colaxes colectivas, lectura da acta do xurado e conexión por videoconferencia coas nenas e nenos premiados
Santiago de Compostela
Celebrouse o Día de Rosalía cunha sentida homenaxe á escritora compostelá, símbolo do pobo galego. Repasouse a súa obra e biografía, houbo poesías, cancións e historias marabillosas. Xunto coa homenaxe a Rosalía de Castro, celebrouse tamén o Día da lingua materna e Cen anos sen Murguía.
Tomiño
<br />
Vilalba
Terán lugar as Xornadas Rosalianas 2023.
Vila de Cruces
A A. S. C. Garatuzas de Piloño (Vila de Cruces) uniuse ás actividades do Día de Rosalía. O 23 de febreiro tivo lugar unha fermosa xornada en familia e de traballo en equipo, na que se falou de Rosalía, léronse poemas de Cantares Gallegos e creouse unha colaxe na que expresamos e reflexionamos sobre as inxustizas que están a acontecer actualmente e a necesidade de denuncialas. Poden verse estas actividades no vídeo do Facebook da entidade.
La Habana
- CEIP (e IES) de Arzúa. Colocáronse algúns dos seus poemas, que ilustrou o alumnado do centro, nuns folletos, que, simulando a carta dun restaurante, prepararon xunto co IES de Arzúa. O alumnado do instituto preparou as portadas e contraportadas dos folletos e o do colexio fixo as dúas páxinas interiores. O 15 de febreiro foron a Radio Arzúa as coordinadoras dos EDLG do instituto e do CEIP de Arzúa, xunto cunha nena de cada centro e a Concelleira de Cultura da vila para explicar en que consistía a actividade. Durante o Entroido repartíronse os folletos (fixéronse sete modelos diferentes) entre os bares, restaurantes, centro da terceira idade, Biblioteca da vila… Poden verse as actividades na web do centro.
- CEIP Plurilingüe Cespón (Boiro). Despois da lectura do manifesto, tivo lugar unha posterior lectura de poemas relacionados con distintos sentimentos dos que acostuma a falar nos seus versos: soidade, desamor, pobreza, morte… Cada aula relacionou cada poema tamén cunha imaxe que o represente. Ditos poemas e fotografías quedaron recollidos nun mural na entrada do centro. Para rematar, cantaron xuntos a canción “Adiós ríos, adiós fontes”.
- CEIP Plurilingüe Montemogos (Beluso, Bueu). Este foi o traballo no Día de Rosalía do alumnado de 6° de Educación Infantil.
- CEIP Plurilingüe A Cristina (Carballo). Poden verse as actividades feitas no centro na súa páxina web.
- CEIP Plurilingüe Os Casais (Maniños-Fene).
- CEIP Fondo Nois (Foz).
- CEIP San Ramón (Moeche). Poden verse as actividades realizadas no blog do centro.
- CEIP Virxe do Mar (Narón).
- CEIP Carlos Casares (Vilariño-Nigrán).
>
- CEIP Plurilingüe Chancelas (Poio). Desde a clase de quinto fixeron esta pequena achega, facendo o seu pequeno cadáver exquisito coa poesía de Rosalía de Castro, unha actividade coa que gozaron moito e que rematou con este pequeno video:
- CEIP Lamas de Abade (Santiago de Compostela). A comunidade educativa do Lamas quixo celebrar o Día de Rosalía a través das fotos que as familias nos foron achegando “berrando” pola xustiza social. Fíxose un mural onmemorativo cheo de “berros” máis unha montaxe de vídeo con esas mesmas fotos. Nesta ligazón pode accederse ao vídeo do traballo realizado no CEIP. Lamas de Abade
- CEIP Ramón Cabanillas (Santiago de Compostela).
- CEIP Ramón de Valenzuela (Bandeira-Silleda). As actividades realizadas poden consultarse no blog do centro.
- CEIP de Rebordáns (Tui).
- CPI Plurilingüe de Vedra. Pode verse a actividade nas redes sociais do centro.
- CEIP Plurilingüe Pintor Laxeiro (Vigo). Conmemorouse o Día de Rosalía realizando traballos de diversa índole, sempre tendo en conta as propostas da AELG.
En Ed Infantil os alumnos e alumnas confeccionaron un chamativo mural co nome das plantas que máis se repiten na obra de Rosalía.
En 1º ciclo de Ed Primaria realizáronse colaxes conmemorativas da autora.
En 2º ciclo de Ed Primaria compuxeron sinxelos poemas con palabras extraidas dalgunha obra de Rosalía en galego.
En 3º ciclo de Ed Primaria traballouse a cuestión “Que diría Rosalía?” sobre os migrantes, o feminismo, a lingua e o coidado do Planeta…
En resposta, xurdiron moitos e interesantes poemas. Algúns destes traballos decoraron as ventás e corredores do centro para dar maior visibilidade a esta data. Ademais, o xoves 23, as crianzas máis novas do centro fixeron un rego simbólico da roseira que se prantou no horto escolar hai tres cursos na honra da escritora; a continuación os alumnos e alumnas maiores recitaron poemas en lembranza de Rosalía.
Fíxose una recompilación de todos estes traballos nunha montaxe musicada.
Poden verse as actividades no blog do centro.
- CEIP de Celeiro (Viveiro). Poden verse as actividades feitas na web do centro.
- CEIP Plurilingüe de Covas (Viveiro). Estes son os murais que se fixeron no centro seguindo a proposta, expostos na cristaleira da entrada do centro.
- CEP Antonio Magariños Pastoriza (Cambados). Fíxose na horta do colexio un pequeno recuncho, chamado “O xardín de Rosalía”, onde cada aula plantou unha herba aromática e un poema da escritora.
- CEP Brea Segade (Taragoña, Rianxo). Poden verse as actividades no blog do centro.
– Decoración da fachada do colexio con rosas e o nome de Rosalía.
– Gravación en vídeo de poemas referidos á emigración e a xustiza.
– Recitado de Miña casiña, meu lar e posterior Caldo de Gloria, feito no colexio e compartido no recreo.
- CEP Carlos Casares (Alxén, Salvaterra do Miño). Aquí poden verse as actividades levadas a cabo, na web do centro.
- Colexio FEC San José (Lugo).
- Colexio A Merced de Sarria.
Comezaron o día recibindo a todo o alumnado coa interpretación musical de “Adiós ríos, adiós fontes” a cargo dos profes de música, Iñaki e Jesica. E unha vez nas aulas, cada curso fixo diversas actividades para conmemorar este día.
En Infantil, unha profe leulles aos máis pequeniños algúns poemas do libro Rosalía pequeniña de Uxía que, como tamén ten música, foi moito máis divertido. Ademais, os nenos e nenas fixeron uns preciosos marca-páxinas e colorearon “ao seu xeito” unhas siluetas de Rosalía.
Os nenos e nenas de 1º e 2º de EP festexaron o día de Rosalía cos xa tradicionais “Poemas con chocolate”. Nesta ocasión contaron cuns convidados moi especiais: os nenos e nenas de Infantil, cos que compartiron unha mesa moi doce…Apadriñaron aos máis pequenos lendo poemas e elaborando un fermoso mural dedicado á ilustre escritora.
En 3º e 4º de EP celebraron este día elaborando unha imaxe de Rosalía nun mapa de Galicia. Por detrás puxeron datos importantes da súa vida e escribiron “Eu son libre de corazón e pensamento”, o que lle escribíu a Manuel Murguia antes de casar con el. Tamén escoitaron, a canción de Adeus ríos… En varias versións, gustoulles moito a de rock de Astarot.
En 5º e 6º de EP e na ESO fixeron as actividades propostas pola AELG: un cartaz coa etiqueta #cumpriuseaxustiza e unha colaxe con imaxes de: conflitos bélicos de hoxe, da explotación infantil, da inmigración no mundo, da explotación no traballo, os prezos da vivenda… coa pregunta “Que diría Rosalía?”.
Ademais, en 1º e 2º de ESO gravamos o poema “Adiós ríos, adiós fontes” lido por alumnos e alumnas nas catro linguas vehiculares do Colexio.
E para rematar, cada un de nós degustou neste día un “Caldo de Gloria” (como nos conta Rosalía no seu poema) sobre o mantel individual co poema “Miña casiña, meu lar”.
- Colexio Plurilingüe María Inmaculada de Silleda. Baixo o hashtag #cumpriuseaxustiza no Colexio María Inmaculada de Silleda fíxose un macromural na entrada ao centro coa imaxe de Rosalía e fotos das inxustizas do mundo que nos rodea (guerras, inmigración, soidade dos nosos maiores, acoso, abusos laborais, explotación infantil,..). Nas aulas os alumnos da ESO relacionaron poemas da autora con estas inxustizas actuais pensando no que diría Rosalía sobre elas.
- EEI Monte do Alba (Valadares, Vigo). A actividade levada a cabo no centro pode consultarse na súa páxina web.
- IES Lamas de Castelo (Carnota). Poden verse aquí as actividades programadas neste centro
- IES Urbano Lugrís (A Coruña).
- IES Fin do Camiño (Fisterra). Estas foron as actividades feitas no centro:
– Creación do mural “Rosalía contra a inxustiza”. Cunha selección de recortes de prensa recollidos polo alumnado nas sesións de titoría, elaborouse un cartel-mural que quedou na entrada do centro.
– Reprodución durante o recreo, mediante o sistema de megafonía do centro, dun audio-recital poético protagonizado polo alumnado do centro.
– Reparto de poemas de Rosalía e chapas realizadas por alumnas do Equipo de Voluntarias da biblioteca coa colaboración do Departamento de EPVA.
- IES Auga da Laxe (Gondomar). O alumnado participou no acto organizado polo Concello de Gondomar. Abriron a celebración coa lectura do manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (“Cumpriuse a xustiza”, de Carme Adán), a cargo dun grupo de alumnos e alumnas de 2º Bach. A continuación fíxose unha lectura de poemas de Rosalía de Castro, por parte de varios rapaces e rapazas de 3ºESO, así como do alcalde de Gondomar, Paco Ferreira, e do Concelleiro de Cultura, Juan Rodríguez Bas. Pechouse o acto coa interpretación do Pasodobre dos Albariños a cargo dos gaiteiros Pedro Alonso e Marcos Crusat, alumnos de 2º Bach. Ademais, os alumnos e alumnas de 1º ESO repartiron entre as e os asistentes uns folletos que prepararon con poemas de Rosalía, nos que se se inclúe tamén unha ilustración realizada expresamente para a celebración polo noso alumno de 1º ESO Samu Piñeiro.
- IES Plurilingüe Terra de Turonio (Gondomar). Desde Radio Turonio emitiuse un programa especial con motivo da celebración do día de Rosalía. O alumnado de 4º de ESO presentou nesta edición un programa elaborado seguindo a proposta recibida da AELG, que constou da lectura do manifesto e as creacións literarias inspiradas no poema “A xustiza pola man”. Pode escoitarse na seguinte ligazón da web do centro.
- IES Plurilingüe Fontexería (Muros). Aquí poden verse as actividades que se levaron a cabo no centro.
- IES O Ribeiro (Ribadavia). Leuse o manifesto e poemas na biblioteca. O grupo de artes escénicas entrou nas aulas e fixo lectura dramatizada de Por que?. Pode verse aquí.
- IES Xelmírez II (Santiago de Compostela).
- IES Rosais 2 (Vigo). Poden verse as actividades realizadas no centro no seu perfil de Instagram.
PROPOSTA PARA OS CENTROS DE ENSINO
O lema é: #cumpriuseaxustiza
Educación Infantil e Primeiro ciclo de Educación Primaria
Recortade dunha revista, xornal… debuxos e escribide nun papel unha palabra para cada debuxo. Podedes escoller imaxes que teñan relación cos sentimentos, as emocións, ou cousas que están a acontecer no mundo e son importantes para vós. Logo, nunha cartolina co rostro de Rosalía, pegade as imaxes con cadansúa palabra, creando unha colaxe.
Segundo ciclo de Educación Primaria
Despois de ler un poema de Rosalía na aula, escollede as catro palabras que máis vos gustaron e compoñede con elas un pequeno poema de catro versos. Así comprobaredes o gran poder que teñen as palabras, xa que dependendo das outras que as acompañan, ás veces mudan o seu significado.
Terceiro ciclo de Educación Primaria, Educación Secundaria e Bacharelato
Escribide e describide as inxustizas do mundo que nos rodea. Dádelle forma de poema, de sentenza, de pensamento, de pequeno ensaio, de microrrelato, e pendurádeos das aulas, dos corredores, dos teitos, das paredes. Pendurade en palabras as miradas sobre o mundo.
Enviamos dous exemplos indicativos, entre os moitos que se vos ocorran nos centros:
Exemplo 1. Coller algunhas imaxes de conflitos bélicos de hoxe, da inmigración no mundo, da explotación no traballo, os prezos da vivenda… e facer unha colaxe coa pregunta “Que diría Rosalía?”
Exemplo 2. Recoller información sobre organismos e ONGs que actúan aquí para denunciar e combater as inxustizas ou asociacións que traballan con mulleres que sufriron violencia (a modo indicativo, Médicos do Mundo, Vagalume, Adega, Esculca, …).
A documentación gráfica xerada por estas actividades será compartida nas correspondentes redes ou medios de difusión do centro educativo, arredor do 23 de febreiro, ou ese mesmo día, coa etiqueta #cumpriuseaxustiza e #rdc_23. A AELG comprométese a colaborar na difusión da mesma a través da súa web e redes sociais, para o que agradecemos que se envíe noticia das actividades ao correo oficina@aelg.org.
A AELG vén impulsando desde 2011 esta iniciativa. Xa aprobaron a moción os seguintes concellos:
A Coruña, A Estrada, A Guarda, A Pobra do Brollón, A Rúa de Valdeorras, Allariz, Ames, Arteixo, Baiona, Bergondo, Betanzos, Bueu, Burela, Cambados, Cambre, Carballo, Carnota, Cedeira, Cee, Cerceda, Chantada, Entrimo, Fisterra, Foz, Lalín, Lobeira, Melide, Miño, Muros, Narón, O Rosal, Ourense, Padrón, Poio, Ponteareas, Pontedeume, Pontevedra, Porto do Son, Ramirás, Redondela, Rianxo, Ribeira, Riotorto, Rodeiro, Rois, Sada, San Sadurniño, Santa Comba, Santiago de Compostela, Silleda, Teo, Tomiño, Tui, Valdoviño, Vigo, Vilasantar e Xermade. Sumáronse tamén as Deputacións da Coruña, Lugo e Pontevedra.
A AELG continuou a facer chegar aos plenos unha moción neste sentido solicitándolles que recollan esta celebración nas súas programacións culturais.
ntidade propón desde 2010 á cidadanía que agasalle cun libro en galego e cunha flor ás amizades e persoas queridas, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo, como se pode comprobar no arquivo audiovisual e de imaxes da nosa web.
Para a edición de 2023 Carme Adán foi a persoa escollida para a redacción do Manifesto da AELG, que será lido no acto central do Día de Rosalía de Castro, o sábado 25 de febreiro no Panteón de Galegos Ilustres, en Santiago de Compostela. O texto será tamén lido en todos os actos promovidos pola AELG, así como nos organizados por outras entidades que se sumen ás propostas que a entidade remite a concellos, asociacións e centros de ensino.
O lema escollido para este 2023 foi: #cumpriuseaxustiza
O cartel pode ser descargado en formato pdf aquí, e en png aquí.
CUMPRIUSE A XUSTIZA
Salvádeme, berrei. Axudáime, berrei, berrei, berrei…
Rosalía de Castro
As palabras outorgan existencia. Nomeamos as cousas, os sentimentos, os desexos, as accións pasadas e as futuras. Nomeamos para compartir, para saber ou para coñecer o mundo. Nomeamos para vivir.
Mais as palabras son esixentes: requiren da nosa lectura, da nosa escoita, da nosa mirada atenta. Necesitan do silencio para ser comprendidas. Tal é o ruído do mundo que transitamos que as palabras non chegan aos ouvidos, non pasan de ser grafías sen sentido. No noso cotián os berros das desigualdades, as violencias e as inxustizas baten contra muros de ruído e ignorancia. Non escoitamos. Estamos xordas. Xordos de tanta información sobre a información da información. Non escoitamos nada, nin a ninguén. Alguén berra. Está lonxe. Está noutra rúa, noutra clase, noutra cidade, noutro país, noutra lingua. Noutra pantalla.
Os ollos tamén outorgan existencia. Ou deberían. Se cadra fixérono noutro tempo e agora, cansos de tempestuosas imaxes, non son quen de mirar. Din aquelxs que aínda teiman en escribir Filosofía, que a dixitalización fai desaparecer o outro como mirada. Afirman que acentúa o noso egocentrismo nunha obsolescencia programada do mundo, da alteridade que nos configura en humanos. Malia ter sempre os ollos conectados, atentos a unha luz que se ilumina na pantalla, conectados a outro golpe de información, a outra mensaxe, ao próximo “gústame”; renunciamos a mirar.
Rosalía ensínanos a mirar e a escoitar. É unha guía, por momentos unha amiga ou unha camarada, que nos acompaña entre poemas, novelas e ensaios para superar a banalidade ética do noso tempo. As súas palabras dan existencia a un mundo de inxustizas e opresións contra as mulleres, os pobres, a lingua galega ou os migrantes. O seu narrar é a escoita do noso mundo. En cada verso xorde unha interpelación para nós: que ou quen permite e lexitima as desigualdades, as vulnerabilidades impostas, as guerras, as violencias, os corpos esquecidos e desposuídos de valor. Os que teñen fama de honrados seguen practicando a violencia? A mocidade que migra vai como rosas… e como volven? Ou volven? Poderá deterse o fascismo que vai percorrendo o mundo? Hai guerras que merecen a nosa atención e outras condenadas ao esquecemento? Só o consumo será o pracer do futuro? Merece a natureza ser oída? Que é unha vida vivíbel? Cada interrogante ábrenos unha nova cuestión ata que nos topamos de fociños contra o noso propio muro de ruído e ignorancia: Onde están as nosas palabras?
Hai un eco de vellas derrotas que nos paraliza.
Volvamos escoitar… Aí vén unha meniña gaiteira!
Moito máis forte é o eco das vitorias. Un eco indomábel que chega ata nós dándolle forma de dereitos a palabras como igualdade ou liberdade. Palabras activistas. Palabras que se resisten a ser esquecidas ou usurpadas. A xustiza é moito máis que unha palabra, si. Moito máis. Non obstante, necesita das palabras.
“Que a man tembrosa no papel só escriba
palabras, e palabras e palabras!”
Dos moitos legados de Rosalía de Castro, destacamos un, o da filósofa que sabe libre o seu pensar e non cede ante as cadeas impostas. Rosalía ensinounos da liberdade do pensamento que se afunde na realidade para interrogala por un futuro mellor. Se só cantamos as pombas e as flores, as luces de cores dos nosos autorretratos dixitais, de que teremos a alma?
Se desoímos os berros do noso tempo, de que teremos a alma?
Carme Adán
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#rdc_2023 #cumpriuseaxustiza
O Manifesto pode descargarse en formato .pdf aquí.
Acto central. Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), Santiago de Compostela
O acto central do Día de Rosalía de Castro tivo lugar o sábado 25 de febreiro, ás 12:00 horas, no Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), en Santiago de Compostela.
Este foi o programa:
– Intervención do coro da Asociación Cultural e Musical Solfa.
– Saúda do Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias.
– Lectura do Manifesto da AELG, pola súa autora, Carme Adán.
– Lectura de poemas rosalianos:
Xosé Ramón Fernández Vázquez (A. C. Solfa)
Susana Peleteiro (Asociación do Traxe Galego)
Xosé Manuel Carril (Federación Galiza Cultura)
Pilar Lueiro García (A. C. O Galo)
Eli Ríos (Comadres das Letras)
María Álvarez Landesa (Comadres das Letras)
Eva Teixeiro (Comadres das Letras)
Carmen Villar (Comadres das Letras)
Susana Méndez Rodríguez (CIG)
Beatriz Maceda Abeleira (AELG)
Anxo Angueira (Fundación Rosalía)
– Intervención do coro da Asociación Cultural e Musical Solfa.
– Ofrenda floral.
– Interpretación do Himno Galego polas persoas asistentes.
A Coruña
En colaboración coa A. C. Alexandre Bóveda, o 23 de febreiro, ás 17:00 horas, diante do Teatro Rosalía, tivo lugar a lectura do Manifesto da AELG, elaborado por Carme Adán, por Beatriz Maceda Abeleira, e unha posterior lectura pública da obra de Rosalía.
Lugo
Coa colaboración da Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo e a Vicepresidencia da Deputación de Lugo, o 23 de febreiro ás 12:30 horas no Parque de Rosalía de Castro, diante do busto de Rosalía de Castro. O acto contou coa lectura do Manifesto da AELG escrito por Carme Adán e a lectura pública de poemas de Rosalía.
Vigo
En colaboración coa Asociación Cultural O Castro, o 23 de febreiro, ás 17:00 horas, tivo lugar o Día de Rosalía de Castro en Vigo, na Imprenta de Juan Compañel (Rúa Real nº 12), onde se colocou a ofrenda floral. Posteriormente, no mesmo enderezo (Rúa Real, nº 12), no local do Centro Social A Revolta, leuse o manifesto da AELG escrito nesta edición por Carme Adán, e poemas de Rosalía de Castro.
Actos da Fundación Rosalía (Padrón e Santiago)
Proposta da Mesa pola Normalización Lingüística
Parlamento Galego
O Parlamento de Galicia acolleu, o 22 de febreiro, un acto de homenaxe á escritora polo Día de Rosalía de Castro 2023, onde representantes dos tres grupos parlamentarios leron fragmentos da obra rosaliana.
Allariz
Bertamiráns (Ames)
Arteixo
Este ano celébrase a novena edición do concurso de poesía en homenaxe a Rosalía de Castro, está organizado pola Concellería de Cultura do Concello de Arteixo a través da Rede Municipal de Bibliotecas. A infancia de entre 8 e 12 anos levará un agasallo pola súa partipación no concurso de recitados, outro por cada unha das tres categorías e a persoa gañadora recibirá o premio final. Ana Hermida dará lectura ao Manifesto da AELG, redactado este ano por Carme Adán e unha sentida homenaxe ao ilustre Arteixán Manuel Murguía, no centenario do seu pasamento. Mentres delibera o xurado composto polo Clube de Lectura da Biblioteca Central de Arteixo “Henrique Rabuñal”, terá lugar unha escolma do recital “Palabra de Muller”, onde unha muller presta a súa voz ás homenaxeadas, para darlles o lugar que a historia lles negou e a continuación outra escolma do recital “A Memoria é unha dama” para render homenaxe ás mulleres da Memoria Histórica, vítimas dunha desmemoria consentida. Ámbolos dous recitais estarán representados pola actriz arteixá Ana Hermida. Será o sábado 04 de marzo, na Sala de Exposicións do Centro Cívico Cultural de Arteixo, ás 11:30 h. A entrada é libre e gratuíta ata completar aforamento.
Barreiros
Desde o Concello de Barreiros organizáronse neste 2023 os seguintes actos:
– Lectura pública en dous puntos do Concello (nun dos centros educativos e diante dun mural de Rosalía) nos que se leu o manifesto de Carme Adán por parte da concelleira de Educación e Igualdade, Montserrat Porteiro, e onde o alumnado dos dous CEIPs leu poemas de Rosalía de Castro.
– Reparto de máscaras conmemorativas da autora, coas que se realizou unha gran foto grupal.
– No pleno municipal levouse a proposta da AELG para declarar no Concello de Barreiros o día 23 de febreiro como Día de Rosalía.
Boiro
O Carballiño
Sargadelos (Cervo)
Coirós
Gondomar
Lugo
Narón
Desde o Concello de Narón: A alcaldesa da cidade, Marián Ferreiro, participou o 25 de febreiro, xunto coa edil de Cultura, Olga Ameneiro, e o edil de Promoción Económica, David Pita, no acto de lectura pública organizado polo Concello para conmemorar o Día de Rosalía, que se celebrou o pasado 23 de febreiro. O acto desenvolveuse nas instalacións da Biblioteca municipal, onde se achegaron tamén veciñas e veciños que quixeron formar parte desta homenaxe pública á poetisa galega Rosalía de Castro. Ferreiro explicou que “un ano máis sumámonos á iniciativa da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega para programar este acto, que despois de dous anos podemos realizar de novo de xeito presencial”. Na planta baixa da Biblioteca, onde se levou a cabo a convocatoria, a mestra naronesa Julia Rodríguez, Muller do Ano de Narón no 2020, encargouse de ler o manifesto da citada asociación, escrito por Carme Adán. “Cumpriuse a xustiza” é o lema deste manifesto, no que se ensalza a figura de Rosalía de Castro, tanto a nivel persoal como profesional. Trala lectura a alcaldesa agradeceu a asistencia de todas as persoas que se sumaron ao acto e destacou tamén o legado da poetisa galega, sobre a que recordou a rúa e a praza co seu nome na cidade. Ferreiro leu o prólogo do libro “A filla do mar” e a continuación leron o resto de persoas que quixeron participar, entre elas os edís Olga Ameneiro e David Pita. O acto pechou o programa deseñado polo Concello con motivo do Día de Rosalía, que incluíu a entrega dun caravel vermello ás persoas que levaron nesa xornada un libro en calidade de préstamo dos dispositivos bibliotecarios municipais e tamén unha colaboración con oito librarías locais para realizar ese mesmo agasallo ás persoas que adquirisen ese día un libro en galego. Os establecementos Day, Nova, Contos, Nany, Merche, Albatros, Fina e Pasapáxina participaron nesta iniciativa o pasado 23 de febreiro.
Oleiros
O xoves 23 de febreiro tivo lugar na Biblioteca Central Rialeda (Perillo) unha sesión da Hora do conto especialmente adicada a Rosalía de Castro para nenas-os a partir de 6 anos que xuntou case 30 participantes: o espectáculo de Trémola Teatro titulado “Rosalía de Castro: a miña historia”, con pasaxes da súa biografía e algúns dos seus versos dramatizados que fixeron un retrato moi ameno e participativo da escritora galega por excelencia. A información transmitida foi suficiente e axustada á idade das-dos participantes que fixeron do aniversario de Rosalía unha festa.
O vestíbulo da Biblioteca Central Rialeda acolleu unha escolma bibliográfica de obras de Rosalía de Castro así como o cartel da AELG e o Manifesto de Carme Adán para esta xornada, nun lugar destacado para as-os usuarias-os.
Na Biblioteca Municipal Rosalía de Castro (Santa Cruz) púidose gozar dunha mostra da obra rosaliana baixo o tema “Sempre temos as verbas de Rosalía a nosa poeta máis popular, querida e admirada para que se faga xustiza co pobo”.
Padrón
Pontevedra
Pontevedra e Vigo
Desde a Deputación de Pontevedra celebrarase a homenaxe a Rosalía de Castro nun dobre acto, os días 23 e 24 de febreiro en Pontevedra e Vigo.
Pontevedra. 23 de febreiro de 2023
- 17:30 h Xardín do Pazo provincial: coa Fundación Rosalía de Castro
Plantación dunha filla da figueira de Rosalía (doada pola Casa-Museo), árbore monumental e senlleira dos tempos da autora (século XIX), e un dos rexistros florísticos máis prezados de Galicia. - 18:00 h Salón de Plenos. Pazo provincial de Pontevedra
- Condutora do acto: Mónica Camaño
- Espectáculo multidisciplinar de ilustración, poesía e música (ao comezo e ao peche):
- Marcos Escudero realizou ilustracións en directo sobre area
- Alba Cid recitou poemas de Rosalía de Castro
- Alba Barreiro tocou a arpa
- Lectura do manifesto: por Carme Adán, autora do manifesto de 2023, designada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
- Fallo do concurso escolar A Nosa Rosalía feminista: proxección das colaxes colectivas, lectura da acta do xurado con representantes dos centros escolares gañadores, entrega do recoñecemento e conexión en directo por videoconferencia coas nenas e nenos premiados
Vigo. 24 de febreiro de 2023
19: 00 h Sala Rosalía de Castro. Sede da Deputación en Vigo
- Condutora do acto: Mónica Camaño
- Espectáculo multidisciplinar de ilustración, poesía e música (ao comezo e ao peche):
- Marcos Escudero realizou ilustracións en directo sobre area
- María Lado recitou poemas de Rosalía de Castro
- Margarida Mariño tocou o cello
- Lectura do manifesto: por Xavier Queipo, designado pola AELG
- Concurso escolar A Nosa Rosalía feminista: proxección dos colaxes colectivas, lectura da acta do xurado e conexión por videoconferencia coas nenas e nenos premiados
Santiago de Compostela
Celebrouse o Día de Rosalía cunha sentida homenaxe á escritora compostelá, símbolo do pobo galego. Repasouse a súa obra e biografía, houbo poesías, cancións e historias marabillosas. Xunto coa homenaxe a Rosalía de Castro, celebrouse tamén o Día da lingua materna e Cen anos sen Murguía.
Tomiño
&amp;lt;br /&amp;gt;
Vilalba
Terán lugar as Xornadas Rosalianas 2023.
Vila de Cruces
A A. S. C. Garatuzas de Piloño (Vila de Cruces) uniuse ás actividades do Día de Rosalía. O 23 de febreiro tivo lugar unha fermosa xornada en familia e de traballo en equipo, na que se falou de Rosalía, léronse poemas de Cantares Gallegos e creouse unha colaxe na que expresamos e reflexionamos sobre as inxustizas que están a acontecer actualmente e a necesidade de denuncialas. Poden verse estas actividades no vídeo do Facebook da entidade.
La Habana
- CEIP (e IES) de Arzúa. Colocáronse algúns dos seus poemas, que ilustrou o alumnado do centro, nuns folletos, que, simulando a carta dun restaurante, prepararon xunto co IES de Arzúa. O alumnado do instituto preparou as portadas e contraportadas dos folletos e o do colexio fixo as dúas páxinas interiores. O 15 de febreiro foron a Radio Arzúa as coordinadoras dos EDLG do instituto e do CEIP de Arzúa, xunto cunha nena de cada centro e a Concelleira de Cultura da vila para explicar en que consistía a actividade. Durante o Entroido repartíronse os folletos (fixéronse sete modelos diferentes) entre os bares, restaurantes, centro da terceira idade, Biblioteca da vila… Poden verse as actividades na web do centro.
- CEIP Plurilingüe Cespón (Boiro). Despois da lectura do manifesto, tivo lugar unha posterior lectura de poemas relacionados con distintos sentimentos dos que acostuma a falar nos seus versos: soidade, desamor, pobreza, morte… Cada aula relacionou cada poema tamén cunha imaxe que o represente. Ditos poemas e fotografías quedaron recollidos nun mural na entrada do centro. Para rematar, cantaron xuntos a canción “Adiós ríos, adiós fontes”.
- CEIP Plurilingüe Montemogos (Beluso, Bueu). Este foi o traballo no Día de Rosalía do alumnado de 6° de Educación Infantil.
- CEIP Plurilingüe A Cristina (Carballo). Poden verse as actividades feitas no centro na súa páxina web.
- CEIP Plurilingüe Os Casais (Maniños-Fene).
- CEIP Fondo Nois (Foz).
- CEIP San Ramón (Moeche). Poden verse as actividades realizadas no blog do centro.
- CEIP Virxe do Mar (Narón).
- CEIP Carlos Casares (Vilariño-Nigrán).
>
- CEIP Plurilingüe Chancelas (Poio). Desde a clase de quinto fixeron esta pequena achega, facendo o seu pequeno cadáver exquisito coa poesía de Rosalía de Castro, unha actividade coa que gozaron moito e que rematou con este pequeno video:
- CEIP Lamas de Abade (Santiago de Compostela). A comunidade educativa do Lamas quixo celebrar o Día de Rosalía a través das fotos que as familias nos foron achegando “berrando” pola xustiza social. Fíxose un mural onmemorativo cheo de “berros” máis unha montaxe de vídeo con esas mesmas fotos. Nesta ligazón pode accederse ao vídeo do traballo realizado no CEIP. Lamas de Abade
- CEIP Ramón Cabanillas (Santiago de Compostela).
- CEIP Ramón de Valenzuela (Bandeira-Silleda). As actividades realizadas poden consultarse no blog do centro.
- CEIP de Rebordáns (Tui).
- CEIP Plurilingüe Pintor Laxeiro (Vigo). Conmemorouse o Día de Rosalía realizando traballos de diversa índole, sempre tendo en conta as propostas da AELG.
En Ed Infantil os alumnos e alumnas confeccionaron un chamativo mural co nome das plantas que máis se repiten na obra de Rosalía.
En 1º ciclo de Ed Primaria realizáronse colaxes conmemorativas da autora.
En 2º ciclo de Ed Primaria compuxeron sinxelos poemas con palabras extraidas dalgunha obra de Rosalía en galego.
En 3º ciclo de Ed Primaria traballouse a cuestión “Que diría Rosalía?” sobre os migrantes, o feminismo, a lingua e o coidado do Planeta…
En resposta, xurdiron moitos e interesantes poemas. Algúns destes traballos decoraron as ventás e corredores do centro para dar maior visibilidade a esta data. Ademais, o xoves 23, as crianzas máis novas do centro fixeron un rego simbólico da roseira que se prantou no horto escolar hai tres cursos na honra da escritora; a continuación os alumnos e alumnas maiores recitaron poemas en lembranza de Rosalía.
Fíxose una recompilación de todos estes traballos nunha montaxe musicada.
Poden verse as actividades no blog do centro.
- CEIP de Celeiro (Viveiro). Poden verse as actividades feitas na web do centro.
- CEIP Plurilingüe de Covas (Viveiro). Estes son os murais que se fixeron no centro seguindo a proposta, expostos na cristaleira da entrada do centro.
- CEP Antonio Magariños Pastoriza (Cambados). Fíxose na horta do colexio un pequeno recuncho, chamado “O xardín de Rosalía”, onde cada aula plantou unha herba aromática e un poema da escritora.
- CEP Brea Segade (Taragoña, Rianxo). Poden verse as actividades no blog do centro.
– Decoración da fachada do colexio con rosas e o nome de Rosalía.
– Gravación en vídeo de poemas referidos á emigración e a xustiza.
– Recitado de Miña casiña, meu lar e posterior Caldo de Gloria, feito no colexio e compartido no recreo.
- CEP Carlos Casares (Alxén, Salvaterra do Miño). Aquí poden verse as actividades levadas a cabo, na web do centro.
- Colexio FEC San José (Lugo).
- Colexio A Merced de Sarria.
Comezaron o día recibindo a todo o alumnado coa interpretación musical de “Adiós ríos, adiós fontes” a cargo dos profes de música, Iñaki e Jesica. E unha vez nas aulas, cada curso fixo diversas actividades para conmemorar este día.
En Infantil, unha profe leulles aos máis pequeniños algúns poemas do libro Rosalía pequeniña de Uxía que, como tamén ten música, foi moito máis divertido. Ademais, os nenos e nenas fixeron uns preciosos marca-páxinas e colorearon “ao seu xeito” unhas siluetas de Rosalía.
Os nenos e nenas de 1º e 2º de EP festexaron o día de Rosalía cos xa tradicionais “Poemas con chocolate”. Nesta ocasión contaron cuns convidados moi especiais: os nenos e nenas de Infantil, cos que compartiron unha mesa moi doce…Apadriñaron aos máis pequenos lendo poemas e elaborando un fermoso mural dedicado á ilustre escritora.
En 3º e 4º de EP celebraron este día elaborando unha imaxe de Rosalía nun mapa de Galicia. Por detrás puxeron datos importantes da súa vida e escribiron “Eu son libre de corazón e pensamento”, o que lle escribíu a Manuel Murguia antes de casar con el. Tamén escoitaron, a canción de Adeus ríos… En varias versións, gustoulles moito a de rock de Astarot.
En 5º e 6º de EP e na ESO fixeron as actividades propostas pola AELG: un cartaz coa etiqueta #cumpriuseaxustiza e unha colaxe con imaxes de: conflitos bélicos de hoxe, da explotación infantil, da inmigración no mundo, da explotación no traballo, os prezos da vivenda… coa pregunta “Que diría Rosalía?”.
Ademais, en 1º e 2º de ESO gravamos o poema “Adiós ríos, adiós fontes” lido por alumnos e alumnas nas catro linguas vehiculares do Colexio.
E para rematar, cada un de nós degustou neste día un “Caldo de Gloria” (como nos conta Rosalía no seu poema) sobre o mantel individual co poema “Miña casiña, meu lar”.
- Colexio Plurilingüe María Inmaculada de Silleda. Baixo o hashtag #cumpriuseaxustiza no Colexio María Inmaculada de Silleda fíxose un macromural na entrada ao centro coa imaxe de Rosalía e fotos das inxustizas do mundo que nos rodea (guerras, inmigración, soidade dos nosos maiores, acoso, abusos laborais, explotación infantil,..). Nas aulas os alumnos da ESO relacionaron poemas da autora con estas inxustizas actuais pensando no que diría Rosalía sobre elas.
- EEI Monte do Alba (Valadares, Vigo). A actividade levada a cabo no centro pode consultarse na súa páxina web.
- IES Lamas de Castelo (Carnota). Poden verse aquí as actividades programadas neste centro
- IES Urbano Lugrís (A Coruña).
- IES Fin do Camiño (Fisterra). Estas foron as actividades feitas no centro:
– Creación do mural “Rosalía contra a inxustiza”. Cunha selección de recortes de prensa recollidos polo alumnado nas sesións de titoría, elaborouse un cartel-mural que quedou na entrada do centro.
– Reprodución durante o recreo, mediante o sistema de megafonía do centro, dun audio-recital poético protagonizado polo alumnado do centro.
– Reparto de poemas de Rosalía e chapas realizadas por alumnas do Equipo de Voluntarias da biblioteca coa colaboración do Departamento de EPVA.
- IES Auga da Laxe (Gondomar). O alumnado participou no acto organizado polo Concello de Gondomar. Abriron a celebración coa lectura do manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (“Cumpriuse a xustiza”, de Carme Adán), a cargo dun grupo de alumnos e alumnas de 2º Bach. A continuación fíxose unha lectura de poemas de Rosalía de Castro, por parte de varios rapaces e rapazas de 3ºESO, así como do alcalde de Gondomar, Paco Ferreira, e do Concelleiro de Cultura, Juan Rodríguez Bas. Pechouse o acto coa interpretación do Pasodobre dos Albariños a cargo dos gaiteiros Pedro Alonso e Marcos Crusat, alumnos de 2º Bach. Ademais, os alumnos e alumnas de 1º ESO repartiron entre as e os asistentes uns folletos que prepararon con poemas de Rosalía, nos que se se inclúe tamén unha ilustración realizada expresamente para a celebración polo noso alumno de 1º ESO Samu Piñeiro.
- IES Plurilingüe Terra de Turonio (Gondomar). Desde Radio Turonio emitiuse un programa especial con motivo da celebración do día de Rosalía. O alumnado de 4º de ESO presentou nesta edición un programa elaborado seguindo a proposta recibida da AELG, que constou da lectura do manifesto e as creacións literarias inspiradas no poema “A xustiza pola man”. Pode escoitarse na seguinte ligazón da web do centro.
- IES Plurilingüe Fontexería (Muros). Aquí poden verse as actividades que se levaron a cabo no centro.
- IES O Ribeiro (Ribadavia). Leuse o manifesto e poemas na biblioteca. O grupo de artes escénicas entrou nas aulas e fixo lectura dramatizada de Por que?. Pode verse aquí.
- IES Xelmírez II (Santiago de Compostela).
- IES Rosais 2 (Vigo). Poden verse as actividades realizadas no centro no seu perfil de Instagram.
PROPOSTA PARA OS CENTROS DE ENSINO
O lema é: #cumpriuseaxustiza
Educación Infantil e Primeiro ciclo de Educación Primaria
Recortade dunha revista, xornal… debuxos e escribide nun papel unha palabra para cada debuxo. Podedes escoller imaxes que teñan relación cos sentimentos, as emocións, ou cousas que están a acontecer no mundo e son importantes para vós. Logo, nunha cartolina co rostro de Rosalía, pegade as imaxes con cadansúa palabra, creando unha colaxe.
Segundo ciclo de Educación Primaria
Despois de ler un poema de Rosalía na aula, escollede as catro palabras que máis vos gustaron e compoñede con elas un pequeno poema de catro versos. Así comprobaredes o gran poder que teñen as palabras, xa que dependendo das outras que as acompañan, ás veces mudan o seu significado.
Terceiro ciclo de Educación Primaria, Educación Secundaria e Bacharelato
Escribide e describide as inxustizas do mundo que nos rodea. Dádelle forma de poema, de sentenza, de pensamento, de pequeno ensaio, de microrrelato, e pendurádeos das aulas, dos corredores, dos teitos, das paredes. Pendurade en palabras as miradas sobre o mundo.
Enviamos dous exemplos indicativos, entre os moitos que se vos ocorran nos centros:
Exemplo 1. Coller algunhas imaxes de conflitos bélicos de hoxe, da inmigración no mundo, da explotación no traballo, os prezos da vivenda… e facer unha colaxe coa pregunta “Que diría Rosalía?”
Exemplo 2. Recoller información sobre organismos e ONGs que actúan aquí para denunciar e combater as inxustizas ou asociacións que traballan con mulleres que sufriron violencia (a modo indicativo, Médicos do Mundo, Vagalume, Adega, Esculca, …).
A documentación gráfica xerada por estas actividades será compartida nas correspondentes redes ou medios de difusión do centro educativo, arredor do 23 de febreiro, ou ese mesmo día, coa etiqueta #cumpriuseaxustiza e #rdc_23. A AELG comprométese a colaborar na difusión da mesma a través da súa web e redes sociais, para o que agradecemos que se envíe noticia das actividades ao correo oficina@aelg.org.
A AELG vén impulsando desde 2011 esta iniciativa. Xa aprobaron a moción os seguintes concellos:
A Coruña, A Estrada, A Guarda, A Pobra do Brollón, A Rúa de Valdeorras, Allariz, Ames, Arteixo, Baiona, Barreiros, Bergondo, Betanzos, Bueu, Burela, Cambados, Cambre, Carballo, Carnota, Cedeira, Cee, Cerceda, Chantada, Entrimo, Fisterra, Foz, Lalín, Lobeira, Melide, Miño, Muros, Narón, O Rosal, Ourense, Padrón, Poio, Ponteareas, Pontedeume, Pontevedra, Porto do Son, Ramirás, Redondela, Rianxo, Ribeira, Riotorto, Rodeiro, Rois, Sada, San Sadurniño, Santa Comba, Santiago de Compostela, Silleda, Teo, Tomiño, Tui, Valdoviño, Vigo, Vilasantar e Xermade. Sumáronse tamén as Deputacións da Coruña, Lugo e Pontevedra.
A AELG continuou a facer chegar aos plenos unha moción neste sentido solicitándolles que recollan esta celebración nas súas programacións culturais.
Crónica fotográfica do acto do Día de Rosalía de Castro 2022 en Vigo
Estas son algunhas das fotografías do acto en Vigo do Día de Rosalía de Castro 2022, que tivo lugar o 23 de febreiro, organizado pola AELG e a A. C. O Castro, co apoio de CEDRO. A crónica fotográfica completa pode verse aquí (estas fotos foron feitas por Alexandre Insua, da A. C. O Castro.
Vigo: Día de Rosalía de Castro 2022
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, en colaboración coa Asociación Cultural O Castro, celebra o Día de Rosalía 2022 en Vigo o 23 de febreiro, ás 17:00 horas, na Imprenta de Juan Compañel (Rúa Real nº 12), onde se colocará unha ofrenda floral a Rosalía. Posteriormente, no mesmo enderezo (Rúa Real, nº 12), no local da Asociación Cultural A Revolta, lerase o manifesto da AELG escrito por Beatriz Maceda Abeleira e poemas de Rosalía de Castro.
Día de Rosalía 2021
O cartaz pode descargarse en formato .pdf aquí.
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) conmemora un ano máis o Día de Rosalía de Castro.
Para o 24 de febreiro, fixado no Calendario do Libro e da Lectura como aniversario do nacemento da autora, esta entidade propón desde 2010 á cidadanía que agasalle cun libro en galego e cunha flor ás amizades e persoas queridas, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo, como se pode comprobar no arquivo audiovisual e de imaxes da nosa web.
Miña Santiña, miña santasa, miña cariña de calabasa: hei de emprestarvos os meus pendentes, hei de emprestarvos o meu collar. Todo iso che hei de dar, santa, se me deixas bailar, todo iso. As fotos do instagram, os vídeos en directo, o streaming das voces, os reels e o youtube. Todo iso, santiña, che empresto se me deixas bailar, se me deixas tirar o pano, abrir a boca, bicar, apertar, atopar, ir á festa, danzarlle ao punto… miña santasa coa cariña linda de calabasa, déixame ser que este mundo hoxe moito ten daquel Santiago do 53 co cólera nas rúas baleiras e as necesidades daquela volven nas almas, santa, volven e precisamos do teu falar.
E ti dis que aquele. Que calme. Disque teño que buscar o xeito de atoparlle fondo e fin a esta noite que me asombra sen día, que en todo está i que é todo. E dis, sacha no campo, malla na eira, lava no río, vai apañar toxiños secos antr’o pinar. Queda na casa, pecha os postigos, foxe da xente, descansa ren, pensa naquelas, nas devanceiras que por ti porfiaron perante a inxusta lei.
Que hoxe son elas quen piden vida, e levas no bico a súa voz. O seu acto. O seu sangue. A súa forza. O seu sentir. O país enteiro cabe nun ferrado de terra de Ortoño, Padrón, Compostela, Bastavales, Muxía, Moaña, Londres, Berlín … todas esas voces nosas que se espallan na diáspora do país e do mundo, que desexan volver a este mar, a esta Galicia á que ti lle cantabas ás beiras de cada río que mirabas como o Sar.
Non habías ficar silente. Non te habían calar. Na túa liberdade hoxe serían os teus poemas os que definisen a nova normalidade, se tal cousa pode ser. Aínda hoxe saberías dar forma a como sentimos e encarnala no poema. Aínda hoxe andarías a escribir artigos nos xornais ou na procura da crítica social a un sistema abusivo. A nós, que permanecemos nesta terra, só nos queda ser e alzar a voz de Rosalía de Castro. Reivindicarte, traerte, engarzarte na gorxa e que se impregne dos teus ritmos avanzados e visionarios para reconstruír o futuro dun pobo.
Neste momento de incerteza, pode ser a ciencia a que nos faga pensar que todo cambio parte dun punto de partida da ruptura do equilibrio. Sexa entón unha oportunidade. Sexa o día do teu aniversario a primeira canción, a esperanza, a resiliencia toda. Sexa o día do teu aniversario o día no que Dios santo premita qu’aquestes cantares d’alivio vos sirvan nos vosos pesares.
Ser Rosalía é un acto de rebeldía, é unha acción política. Cada mirar nos ollos fire coma cen saetas. Non precisamos máis, só mirar. Quen mira a obra de Rosalía entende a muller de vangarda que hai detrás dela, a insubmisa, a creadora do pensamento, a inconformista, a muller valente que elixe a palabra para loitar contra a inxustiza e para crear un país sublime. Ser Rosalía é ollar cara a unha nova normalidade na que só podemos avanzar.
Ás miñas costas as palabras que me falaron de ti, Rosalía. Da túa multiplicidade poética, dos teus cantos de independencia e liberdade, do país debuxado na túa mente que respira ventos de liberdade, da fiestra aberta que redefine a historia na que contan as mulleres, que é contada polas mulleres, do manifesto do poema en vixencia do século XIX ao XXI do errar polo mundo das galegas e galegos todos. Manifestos de quen falou antes de min e falou ben, manifestos aos que me uno na pregaria, miña santiña, de que hoxe e sempre atopes acubillo no noso cantar.
Miña santasa, meniña gaiteira, cantadora do mar, necesidade do rexurdimento unha vez máis desta nación túa na procura constante da xustiza. Heiche de dar os pendentes por que me deixes bailar.
Te-lo teo, rapaciña.
Teño, santa, non o nego.
Teño o teo de seguir ergueita, cara adiante, na túa lembranza e no teu camiño. Na forza da túa modernidade, na forza da defensa das que nos precisan. Na construción da identidade. No cantar que nos libera, consolo dos mares, alivio das penas. No baile. Na voz.
No xeito de nunca nós calar. Así hoxe no teu aniversario, habémoste cantar, Rosalía.
Cantarte hei, Galicia,
teus dulces cantares,
que así mo pediron
na beira do mare.
Cantarte hei, Galicia,
na lengua gallega,
consolo dos males,
alivio das penas.
Anna R. Figueiredo
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#rdc_2021 #TeusDocesCantares
O Manifesto pode descargarse en formato .pdf aquí.
Actos promovidos pola AELG
No desenvolvemento das actividades aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes en cada momento. Será preciso cumprir coa distancia de seguridade e o uso de máscaras.
Acto central. Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), Santiago de Compostela
A AELG organizou o acto central do Día de Rosalía de Castro, o sábado 27 de febreiro, ás 12:00 horas, no Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), en Santiago de Compostela. Debido ás restricións sanitarias, no acto unicamente estiveron presentes as persoas participantes, representantes de diversas entidades e institucións e medios de comunicación.
Este foi o programa:
– Saúda do Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias.
– Lectura do Manifesto da AELG, pola súa autora, Anna R. Figueiredo.
– Lectura de poemas rosalianos:
Andrea Barreira Freije
Antía Yáñez Rodríguez
Arancha Nogueira
Jesús M. Calvo Rozas (Asociación Traxe Galego)
María Carme Guitián (Asociación Traxe Galego)
Miguel López Fariña (A. C. Solfa)
Pilar Reino (A. C. Solfa)
Xerardo Rodríguez Roca (A. C. Solfa)
Xosé Dios Diz (A. C. Solfa)
– Ofrenda floral.
– Interpretación do Himno Galego polas persoas asistentes.
A Coruña
En colaboración coa Agrupación Cultural Alexandre Bóveda, o mércores, quinta feira, 24 de febreiro, ás 17:00 horas, diante do Teatro Rosalía (Rúa Rego de Auga, 37), realizarase unha lectura pública da obra de Rosalía de Castro e unha improvisación oral en diálogo coa obra de Rosalía, a cargo de Alba María e Queco Díaz.
Lugo
En colaboración coa Área de Cultura da Deputación de Lugo, o 24 de febreiro tivo lugar un acto no Museo Provincial de Lugo que, debido á situación derivada da Covid-19, contou unicamente coa presenza de medios de comunicación.
Ese mesmo día, 24 de febreiro, os catro museos da Rede Museística Provincial de Lugo regalaron ás persoas visitantes unha lámina de Alba Nimbos, unha flor e o manifesto da AELG.
Vigo
En colaboración coa A. C. O Castro de Vigo, o 24 de febreiro ás 17:00 horas, realizouse unha ofrenda floral na imprenta de Juan Compañel (Rúa Real, 12). Posteriormente leron o manifesto da AELG Cruz Martínez, presidenta da A. C. O Castro e Marta Dacosta, integrante do Consello Directivo da AELG. Vítor Vaqueiro, homenaxeado pola AELG coa Letra E en 2020, recitou un poema de Rosalía. A asistencia ao acto estivo restrinxida por mor da normativa COVID e só estivo aberta á presenza dos medios de comunicación.
Actos organizados por outras entidades
Actos da Fundación Rosalía
[Por mor das restriccións derivadas da Covid 19 non se fixeron actos públicos]
24 de febreiro
09:30 Plantación dunha filla da Figueira de Rosalía no Parlamento de Galicia e acto institucional [non aberto ao público por mor das restriccións da Covid]
11:00 Acto institucional e ofrenda floral na Praza de Vigo, no lugar onde naceu Rosalía. [non aberto ao público por mor das restriccións da Covid]
12:30 Plantación dunha filla da Figueira de Rosalía no Parque do Recordo do Pazo de Faramello (Rois).
13:30 Ofrenda floral na estatua do Espolón de Padrón [non aberto ao público por mor das restriccións da Covid]
Alborada para Rosalía, organizada xunto á Asociación de Gaiteir@s Galeg@s.
Propúxose á cidadanía que contase a súa participación nesta actividade nas redes sociais co cancelo #DíadeRosalía
Ames
Rosalía, multiplicada por cinco e tinxida de actualidade preside desde onte a Avenida da Peregrina desde a casa de Barbazán. A obra de Yoseba MP, o muralista que inzou Galicia de superavoas, amosa a unha Rosalía que vende peixe, outra que fai deporte, unha heroína contemporánea, baseada na Vexeta de Son Goku, unha vendedora da ONCE e unha artista, esta última inspirada na cantante Rosalía. “Poñer enriba de corpos de mulleres contemporáneas a cabeza de Rosalía é unha metáfora, é poñer os seus valores, o que representa agora mesmo e a importancia que tivo como a primeira muller feminista declarada galega”, manifestou Yoseba Muruzabal mentres daba os últimos retoques ao mural, perfilando as letras dos versos rosalianos que se integran na obra: “Eu son libre ninguén pode conter a marcha dos meus pensamentos e eles son a lei que rexe o meu destino”, un pensamento tirado do artigo “Lieders”, publicado no ano 1858 e considerado como o primeiro manifesto feminista publicado en Galicia.
Tamén, desde o limiar, o Manifesto Rosaliano que este ano escribiu a escritora, vicepresidenta da AELG e veciña de Ames, Anna R. Figueiredo, alude á Rosalía libre, festeira e alegre que vincula á poeta coa actualidade: “Miña santiña, miña santasa, miña cariña de calabasa,ei de emprestravos os meus pendentes, ei de emprestarvos o meu collar, todo iso che ei de dar, santa se me deixas bailar, todo iso; as fotos, de instagram, os vídeos en directo, os o streaming das voces, os reels e o youtube. Todo iso, santiña, che empresto se me deixas bailar, se me deixas tirar o pano, abrir a boca, bicar, apertar, atopar, ir á festa, danzarlle ao punto…miña santasa coa cariña linda de calabasa, déixame ser que este mundo hoxe moito ten daquel Santiago do 53 co cólera nas rúas baleiras e as necesidades daquela volven nas almas, santa, volven e precisamos do teu falar.” O manifesto foi lido na súa totalidade pola propia autora e por cinco alumnas e un alumnos dos IES de Milladoiro e Bertamiráns.
A concelleira de Mocidade e Normalización Lingüística, Escarlata Pampín, agradeceu a Yoseba “o cariño, a paciencia e a entrega que puxo na realización do mural”, a Anna Figueirido “ese manifesto tan chulo”, aos centros educativos por seguir traballando e dando a coñecer a Rosalía ano a ano, e ao máis de medio cento de persoas que se achegaron á presentación do mural “nun tempo tan complicado como o que estamos a vivir”. Pampín lembrou que honrar a Rosalía non pode quedarse nun día de celebración: “Debemos ter presente, non só hoxe senón os 365 días do ano o legado que nos deixou Rosalía e o seu espírito de loita, de xustiza e de compromiso co noso país e coa nosa lingua”.
Despois da lectura do manifesto, falou a súa creadora, Anna Figueirido, quen se gabou de vivir nun concello, o de Ames, abondoso en creadores e entregado á cultura e á lingua galega. “Eu convídovos a que o pasar por aquí nos sintamos un pouco Rosalías e iso nos leve a ser quen queremos ser a calquera idade”, manifestou a escritora. Figueirido fixo ademais unha chiscadela ao comercio local convidando a todos e a todas a celebrar o día de Rosalía regalando as persoas queridas unha flor e un libro “Aquí levo os meus, mercados no comercio local”.
O acto concluíu cunha regueifa improvisada por Manolo Maseda, profesor de musica do IES de Milladoiro e integrante do equipo de Dinamización da Lingua dese Centro Educativo, que foi seguida con entusiasmo polo medio cento de persoas que celebraban en directo a presentación de “Rosalías”.
Ademais da presenza da imaxe de Rosalía en Ames a través do mural “Rosalías” de Yoseba Muruzabal, os versos da poeta lucen nos farois das rúas máis transitadas de Ames. Esta intervencion poética urbana responde á “A Luz de Rosalía”, unha actividade deseñada polo Servizo de Normalización Lingüística en colaboración cos equipos de Dinamización da Lingua Galega dos centros educativos do concello que, un ano máis, xuntan esforzos para espallar o pensamento e a obra da escritora con traballos realizados pola rapazada.
O alumnado de infantil e primaria do concello, escribiu e pintou estas lonas poéticas sobre os PVC que previamente entregou nos centros educativos o Servizo de Normalización Lingüística. A rapazada abeirou aos versos da poeta ríos, flores, paxaros, arbores, casiñas e campanarios, provocando que cada unha dos traballos amose a creatividade da que fan gala os nenos e as nenas de Ames. En cada lona sinálase ademais a aula que o realizou e o colexio ao que pertence. A exposición, toda unha intervención poética urbana, quedou aberta até o día 7 de marzo.
Arteixo
Tecín soa a miña tea. Homenaxe a Rosalía de Castro en Arteixo.
Ana Hermida fixo unha dramatización da obra da Nai das nosas letras con “Tecín soia a miña tea”, poemas, teatro, e algunha canción para honrar a nai da nosa terra no seu aniversario, unha muller interpretando a outra muller, a Rosalía feminista, divertida, defensora da súa terra. Tamén dará lectura ao Manifesto da AELG, que este ano foi redactado por Anna R. Figueiredo. Este acto central tivo lugar na Biblioteca do Concello de Arteixo o mércores 24 de febreiro.
Sabéndote Rosalía, Rosalía nena en Arteixo.
Coa inocencia propia da infancia, unha Rosalía aínda nena achegouse a Arteixo o martes 23F para presentar ás nenas arteixás que recitaron ese día a obra da escritora, e onde a propia Rosalía foi debullando a súa vida entre versos, cancións e soños. Quen mellor que Rosalía para facelo? Moito se ten escrito da nosa poeta, pero aínda non está todo dito. Foi este un achegamento ao mundo infantil da Nai das nosas letras, a Rosalía defensora da muller, da súa terra, unha Rosalía reivindicativa, divertida… Vida e obra contada en primeira persoa ao xeito de teatro infantil.
O Barco de Valdeorras
No Conservatorio e Escola de Música Municipal do Barco empregaron o Negra sombra de Rosalía para homenaxear o traballo de toda a sociedade nesta pandemia. Pode verse o vídeo aquí.
Cambados
O Concello de Cambados uniuse un ano máis á celebración do Día de Rosalía de Castro o mércores 24 de febreiro. Por ese motivo, a Concellería de Cultura e Normalización Lingüística decidiu agasallar con libros e rosas ás persoas que se achegaron ese día a calquera das catro librarías existentes en Cambados para mercar un libro en galego.
O concelleiro Tino Cordal quixo lembrar que a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) conmemora desde o ano 2010 o Día de Rosalía, propoñéndolle á cidadanía que agasalle cun libro en galego e cunha flor ás amizades e persoas queridas. O Concello de Cambados, ao igual que outros concellos, únese a esta proposta con entusiasmo, dado o firme compromiso do goberno municipal cambadés co noso idioma.
Así, o mércores 24 de febreiro, as primeiras 24 persoas que mercaron un libro en galego nalgunha das catro librarías cambadesas (Ramón Cabanillas, Castelao, Contos e Nobel) recibiron como agasallo o libro editado polo Concello de Cambados Ramón Cabanillas Enríquez. Esta é a súa historia e unha rosa. Con esa finalidade, o Concello repartiu 96 libros e 96 rosas entre os devanditos establecementos.
Con esta iniciativa, o goberno municipal pretendeu conmemorar esta data tan importante para a cultura e a lingua galega, e ademais amosar o seu apoio ás librarías cambadesas, que, ao igual que todo o sector do comercio, está a padecer as consecuencias da grave crise ocasionada pola expansión da pandemia da Covid-19.
É precisamente a existencia desta pandemia a que impide que o Día de Rosalía se poida celebrar con máis actividades, pois a Concellería de Cultura e Normalización de Cambados tiña pensado programar ademais un concerto musical e unha lectura pública de poemas para festexar a efeméride do 24 de febreiro.
A Coruña (Deputación)
Do día 18 de febreiro ao 3 de marzo desenvolveuse na rede o Festival Rosalía da Área de Cultura da Deputación da Coruña, que chegou á súa cuarta edición marcada pola pandemia. Persoas de distintos ámbitos do mundo da cultura participaron neste encontro dixital arredor de Rosalía, desde a rapeira Aid, as músicas Guadi Galego ou Uxía, escritoras como María Reimóndez, Rosalía Fernández ou Antía Yáñez e un feixe de propostas creadas arredor da grande figura da nosa cultura.
Rosalía de Castro foi de novo a protagonista da cuarta edición do festival que este ano se desenvolveu exclusivamente en liña debido ás restricións sanitarias vixentes. O Festival prolongou, deste xeito, a súa duración, mantendo como data principal o 24 de febreiro, día do nacemento de Rosalía de Castro.
A imaxe da Rosalía superheroína, en constante evolución, presidiu de novo o cartel do Festival Rosalía, evento organizado pola Área de Cultura da Deputación da Coruña, que nesta ocasión se desenvolveu desde as súas contas nas redes sociais Facebook, Twitter, Instagram e YouTube. O Festival deu comezo o día 18 de febreiro e contou con colaboracións audiovisuais de persoas procedentes de diferentes ámbitos da nosa cultura.
Nesta nova edición do Festival participaron dezasete creadoras e librarías procedentes dos mundos da literatura (María Reimóndez, Rosalía Fernández Rial e Antía Yáñez), da música (Uxía, Guadi Galego e a rapeira Aid), do teatro (Larraitz Urruzola, Nate Borrajo e Tero Rodríguez), do cinema (Zaza Ceballos), da creación e a artesanía (Amorote, Deica Creacións, Rei Zentolo, OZOCOgz, Punto e Coma), e das librarías (Libraría Pedreira e Libraría Lila de Lilith). No catálogo de participantes incluíronse boa parte das empresas e selos que en anos anteriores protagonizaron a feira de produtos dentro do Festival Rosalía.
Estes testemuños audiovisuais forneceron exemplos concretos do impacto e vixencia que hoxe ten a obra de Rosalía de Castro en diferentes ámbitos da creación artística galega do século XXI.
De xeito paralelo, e con vontade divulgativa sobre a escritora, realizárlonse sete publicacións sobre sete localizacións relevantes relacionadas coa súa vida, englobados baixo o cancelo #Rosalía7lugares.
A Estrada
A Asociación Cultural “Vagalumes” conmemora o día de Rosalía cunha celebración virtual nas redes.
Debido ás restricións sanitarias por mor da pandemia que sufrimos, a conmemoración do Día de Rosalía trasladouse ás redes sociais, mantendo o mesmo fin de lembrar a nosa poeta e todos os valores de rebeldía, amor á Terra, compromiso coas emancipacións e celebración da vida que ela representa. E moitas cousas máis das que nos gustaría que nos falases ti para encher un minuto co tema que desexes sobre esta escritora que tanto nos di cos seus versos.
Até o 19 de febreiro enviáronse intervencións gravadas de menos de 60 segundos ao correo: redaccion@tabeirosmontes.com, co fin de publicar nas redes sociais e na web www.tabeirosmontes.com o día 24 todas as achegas. Estas actividades remataron coa lectura do manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega ás 20:00 h. a través das canles virtuais da A. C. Vagalumes.
Un ano máis, o Concello e a veciñanza da Estrada renderon a súa homenaxe particular á figura de Rosalía de Castro a través dun video clip gravado por unha selección de persoas pertencentes ao ámbito da medicina e das emerxencias sanitarias. Esta escolla, realizada entre un longo abano de profesionais que protagonizou con valentía a loita contra a pandemia, serve, pois, para poñer en valor a heroicidade de dous baluartes da nosa historia pasada e presente.
O lema desta proposta videográfica, Mais ti vas indo, incidiu nesa capacidade de resistencia e resiliencia que escritora e profesionais do sector sanitario amosaron fronte as moitas adversidades que lles tocou afrontar. Se a saúde é cultura; ben podería afirmarse que a cultura é a mediciña da alma. Aquilo que nos impulsa, logo de caermos, a erguernos do chan e seguir camiñando con paso firme. Coma en entregas anteriores, da coordinación do proxecto encargouse o departamento de Cultura do Concello e da súa dirección e realización, o estradense Lucas Terceiro.
Moaña
Ourense
Este vídeo está baseado na técnica do Time Lapse, foi realizado por alumnas de 2º curso do grao de Educación Primaria da Facultade de Educación e Traballo Social de Ourense (Paula Abril Groba, Naiar Alborés Santos, Alba Álvarez Rodríguez, Anahí Barros Vidal e Cándida Veloso Barbosa).
Outes
O Concello de Outes sumouse un ano máis a celebrar o Día de Rosalía de Castro, o 24 de febreiro data na que se conmemora o seu nacemento, mediante a realización de diversas actividades nas que os máis cativos son os protagonistas. O Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Outes preparou este ano unha acción para socializar a obra de Rosalía co obxectivo de homenaxeala e achegarlle a súa figura e legado ao público máis novo do municipio. A actividade consistirá en que o alumnado do CEIP de Outes fará unha escolla de textos de Rosalía para plasmalos e ilustralos nos soportes facilitados polo concello. Segundo informaron desde o SNL quérese promover que os nenos e nenas fagan a súa propia interpretación dos poemas e debuxen o que lles evocan.
Unha selección dos poemas e das ilustracións feitas polos nenos e nenas estiveron presentes nos escaparates do comercio local, o que permitiu que a obra de Rosalía e a creatividade da rapazada estea presente nas rúas do concello. Ademais de distribuír debuxos e poemas polos comercios, na casa da cultura da Serra houbo una exposición con outros 150 debuxos que se puido visitar a partir do día 24 de febreiro. Por outra banda, todas as persoas que ese día acudiron á na biblioteca municipal levaron de regalo un libro en galego e unha flor. A obra de Rosalía está plenamente vixente cun discurso feminista e inconformista e os debuxos da rapazada permiten vela desde unha óptica diferente. Desde o Concello de Outes queren agradecer publicamente a colaboración do CEIP de Outes a do como comercio local, para que esta actividade sexa positiva para promover o comercio ao tempo que espalla a cultura entre a veciñanza.
Pontevedra e Vigo
Cada ano desde o Servizo de Cultura da Deputación de Pontevedra sumouse á celebración do Día de Rosalía cun acto institucional que tivo lugar o día 24 de febreiro, data na que se conmemora o seu nacemento. Leváronse a cabo as seguintes accións:
– A Nosa Rosalía
Desde a Deputación de Pontevedra, co obxectivo de homenaxeala e achegarlle a súa figura e legado ao público máis novo, puxo en marcha o concurso creativo de debuxo infantil A Nosa Rosalía. Esta convocatoria estivo dirixida a todo o alumnado dos centros de Educación Primaria da provincia de Pontevedra, que puideron participar, de maneira individual, elaborando un debuxo inspirado na personaxe, vida ou obra de Rosalía de Castro. Para iso dispuxeron dun documento modelo, no que realizaron o debuxo.
Categorías nas que puideron participar:
Categoría “Campaniñas”: 1.º, 2.º e 3.º de Primaria (de 6 a 9 anos)
Categoría “Airiños”: 4.º, 5.º e 6.º de Primaria (de 9 a 12 anos)
Ademais dun pequeno agasallo didáctico para os debuxos seleccionados e centros participantes, os mellores debuxos de cada categoría, anunciados o día 24 de febreiro, conseguiron como premio especial para o seu colexio unha actividade lúdica e participativa sobre Rosalía con formato de obradoiro a cargo de Polo Correo do Vento. Esta actividade realizarase no propio centro nunha data que se deberá convir coa Dirección deste, dentro do curso e horario escolar.
– Proxectando a forza de Rosalía!
Proxección de frases ou versos de Rosalía nas fachadas emblemáticas da Deputación e nos concellos da provincia.
O propio día 24 prendeuse de forma simultánea a palabra e a mensaxe de Rosalía en varios puntos da provincia, concretamente en edificios públicos dos concellos de Silleda, Caldas, Bueu, Salvaterra, Oia e O Rosal. O Servizo de Comunicación foi o encargado da ilustración do cartel e do deseño para proxectar as frases ou versos de Rosalía sobre as fachadas do Pazo provincial, da sede de Vigo e dalgúns edificios públicos de concellos da provincia. Nos edificios da Deputación permanecerán durante unha semana. Animouse a compartir a través das vosas fotos a palabra de Rosalía: #CoaForzadeRosalía #DíadeRosalía #ADepoconRosalía
– 24 de febreiro, celebración do Día de Rosalía
Tivo lugar un acto no Pazo provincial da Deputación en Pontevedra pola mañá e na sede de Vigo pola tarde
Realizouse un pequeno acto institucional, sen público presencial, que puido seguirse de forma virtual a través das canles da Deputación de Pontevedra. Nel participaron en remoto nenas e nenos que leron algúns poemas de Rosalía da súa escolla. Ademais das intervencións institucionais, sumaranse á proposta da AELG coa lectura do manifesto polo Día de Rosalía elaborado este ano por Anna R. Figueiredo, quen participou directamente na actividade. Anunciáronse tamén os gañadores e gañadoras do concurso de debuxo A Nosa Rosalía, contouse coa actuación de Uxía, que interpretou algúns poemas do seu disco Rosalía pequeniña e cun servizo de interpretación en lingua de signos para fomentar a participación e a inclusión da mensaxe universal de Rosalía.
Pola tarde, na sede de Vigo, o mesmo acto completouse co prendido da proxección sobre a fachada.
Pontevedra
Redondela
O Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Redondela celebrou o Día de Rosalía con flor e agasallo de libros.
Sada
O Concello de Sada programou diversas accións en redes sociais e na Casa da Cultura para o Día de Rosalía.
– Dirixido á cidadanía: “Manda a túa achega artística. Se tes creatividade e gañas de facer algunha aportación artística que nos queiras ensinar, podes enviala a cultura@sada.gal Encheremos o 24 de febreiro as redes sociais coas túas achegas. Non esquezas o cancelo #SadaconRosalía”
– Lectura do manifesto da AELG polas distintas asociacións de Sada. Ao longo de todo o día 24 de febreiro no facebook do Concello de Sada.
– Agasalla cun libro e leva unha flor. Merca o 24 de febreiro un libro na Libreria López, Quiosco Isabel, La Barrosa, CarlÍn ou Pequeño Tío e leva unha flor para ti.
– Teatro en familia – Rosalía. Culturactiva Producións presentou o mércores 24 febreiro ás 18:30 horas na Casa da Cultura Pintor Lloréns de Sada a obra Rosalía, para público infantil e familiar.
– Lectura do manifesto da AELG pola Corporación de Sada. 27 de febreiro. Ás 12:00 no facebook do Concello de Sada publicouse o vídeo homenaxe coa lectura do Manifesto da AELG pola Corporación Municipal de Sada.
Santiago de Compostela
A Concellaría de Cultura do Concello de Santiago, en colaboración coa A. C. O Galo, organizou un roteiro sobre “Rosalía en Compostela”, guiado por Francisco Rodríguez.
Tivo lugar o sábado 27 de febreiro de 2021, ás 17:00 horas, sendo o punto de encontro o monumento adicado a Rosalía na Ferradura.
Pitusiña é unha nena arrichada que pensa, fala e xoga en galego. Un día, farta de que sempre lle digan cousas que non entende: “Fala ben, así non se di…”, decide facer unha viaxe no tempo buscando a Rosalía de Castro para que lle axude. Unha viaxe á que vos convida, queredes acompañala? Espectáculo de monicreques e actriz. O acto tivo lugar o 27 de febreiro, ás 12:00 horas, no Salón de Actos da Biblioteca Ánxel Casal de Santiago de Compostela.
Actividades nos centros de ensino
Estes son os centros que nos comunicaron a súa participación:
- CEIP Plurilingüe Montemogos (Beluso, Bueu).
Cada ano o alumnado saíu á rúa con Camiños de poesía, poemas de Rosalía que poñen en diferentes ubicacións. Todos xuntos no centro da Beluso e copias dos mesmos repartidos pola parroquia.
- CEIP da Torre (Cela, Bueu).
Tiveron un 24 de febreiro cheo de actividades e moita arte con Rosalía por todo o cole: corredor, biblioteca, aulas, música adicada a Rosalía durante toda a mañá, coreografías e participación na proposta da AELG, ademais dun lenzo interactivo (con medidas de seguridade), continuaron poñendo voz a imaxes de Rosalía a través da aplicación Chatterpix e escoitaron a mensaxe de Miriam Ferradáns. Toda a información no blog do centro.
- CEIP Plurilingüe A Cristina (Carballo).
O 24 de febreiro celebrouse o Día de Rosalía de Castro e un ano máis quixeron seguir as propostas da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega para a súa celebración adaptándoas á realidade que estamos vivindo. De xeito colaborativo entre todo o alumnado do centro realizouse un vídeo onde poderedes atopar información sobre esta ilustre autora e ademais o recitado de varios dos seus poemas. Este traballo permite coñecer, reinterpretar e difundir a súa fantástica obra. Pode verse aquí, na web do Centro.
- CEIP Xoán de Requeixo (Chantada).
- CEIP Plurilíngüe Anxo da Garda (A Coruña).
Bailaron coa poesía da nosa escritora máis célebre musicada polo grupo de Astarot, para celebrar o Día de Rosalía 2021, sumándose á proposta da AELG. Nas aulas, traballouse con textos e imaxes de Rosalía:
En Educación Infantil fixeron realidade os “discos” do cartaz da AELG, reutilizando cartón, e decoraron a súa galleta cunha imaxe de Rosalía e un verso e unha flor na traseira. Pode verse máis información no blog do centro.
- CEIP Raquel Camacho (A Coruña).
- CEIP O Foxo (A Estrada)
As actividades polo Día de Rosalía foron desenvolvidas no noso Xardín da poesía. Foron as seguintes:
– O alumnado de 6º curso cantou e bailou o Rap Rosaliano titulado ” Un beixo de a´mor” (poema de Xosé Luna).
– 3º e 4º elaborou un busto de Rosalía utilizando a técnica de Andy Warhol.
– 1º, 2º e 5º recitou varios poemas de poeta.
Previamente elaborouse un mural colaborativo feito por toda a comunidade educativa do centro coas palabras que para nos son as máis bonitas da lingua de noso.
- CEIP Rosalía de Castro (Lugo).
- CEIP de Xanceda (Mesía).
- CEIP de San Ramón (Moeche).
- CEIP Carlos Casares de Vilariño (Nigrán).
- CEIP A Ponte (Ourense).
Poden verse as actividades realizadas no blog do centro.
- CEIP Plurilingüe de Seixalbo (Ourense).
- CEIP Vistahermosa (Ourense).
Propuxeron para a comunidade educativa a actividade Rosalía Desconfinada, tal e como se pode ver na web do centro. Aquí poden verse os videos e resultados da actividade, tamén na súa web.
- CEIP Lamas de Abade (Santiago de Compostela).
Desde o centro lévase conmemorando desde hai anos esta data. Aquí pode escoitarse este podcast elaborado desde o propio centro.
- CEIP Monte dos Postes (Santiago de Compostela).
- CEIP Barrantes (Tomiño).
O alumnado de Infantil a 3º de Primaria traballará e interpretará o poema musicalizado de Rosalía do Lelli Kellies, mentres que o alumnado de 4º a 6º de Primaria fará o propio co poema de Sebastian Black e Its Soul. Elaborarase un vídeo coas súas interpretacións. Ademais de distintas actividades sobre Rosalía que se desenvolverán nos distintos grupos, convidarase ás familias a participar na elaboración dun mural conxunto sobre Rosalía. Todas as actividades serán recollidas no blog do centro.
- CEIP Pintor Laxeiro (Vigo).
Dentro do proxecto de centro titulado “Ecolaxeiros, construindo camiños”, confeccionaron, dun xeito dixital e colaborativo, un roteiro rosaliano interactivo baseado na ruta promovida por Avelino Abuín nos anos oitenta. Por outra banda, plantaron unha roseira no horto escolar en homenaxe a Rosalía. Pode verse a actividade no blog do centro.
- CEP Celso Emilio Ferreiro (Vigo).
Creouse un recurso interactivo desde o centro tomando como base a proposta da AELG para este 2021. Pode consultarse aquí.
- CPI Progreso (Catoira).
- CPI de Ponte Carreira (Frades).
Poden verse os traballos realizados no blog do propio centro.
- CPI de Xanceda (Mesía).
- CPI Antonio Faílde de Coles (Ourense).
- Colexio San Pío X (Ourense).
Trátase dun “Draw My Life” narrado en galego por Uxía Salgado da Silva, alumna de 6º de primaria do centro. As ilustracións foron obtidas do vídeo orixinal en castelán publicado en maio de 2019 polo equipo “TikTak Draw” de YouTube, e que lle outorgou autorización ao Colexio. Tamén contaron coa axuda da Fundación Rosalía de Castro, que participou na revisión dos datos biográficos.
- Colexio La Merced (Sarria).
Poden verse máis vídeos aquí e tamén nesta ligazón.
- Colexio Plurilingüe María Inmaculada (Silleda).
1. Infantil: As nenas e nenos de Infantil caracterizados para a ocasión, realizaron a dramatización da canción “Esta clase parece un galiñeiro” do grupo The Lelli Kellies, proposta pola AELG.
2. Primaria: O alumnado de Primaria realizarou varias actividades, entre as máis destacadas a elaboración de máscaras coa imaxe de Rosalía e cuns versos da autora polo reverso que recitaron na aula.
3. ESO/Bacharelato: Nun ano nos que os saúdos dende as ventás foron habituais, no que saímos á ventá a aplaudir, no que colgamos debuxos na ventá con mensaxes de ánimo… nada mellor que conmemorar o Día de Rosalía amosando imaxes súas, recitando poemas, ou mesmo poñendo música da nosa autora máis universal a través das nosas fiestras. As derradeiras palabras de Rosalía foron: “Abre a ventá que quero ver o mar”, pero quizais non haxa mellor metáfora no seu derradeiro suspiro que querer ver o símbolo da inmensidade, do inabarcable, do infinito, da liberdade, a través dunha pequena fiestra. Son as pequenas cousas as que nos abren as portas desa inmensidade inabarcable. Son as palabras de Rosalía as que nos fixeron infinitos e libres, por iso, co alumnado da ESO e Bacharelato, levaron a cabo as seguintes actividades:
a) Realizaron unha foto desde as ventás das súas casas acompañados dunha imaxe de Rosalía e completando o lema “Abre a ventá que quero…”, no que manifestaron os seus desexos a realizar cando esta situación de pandemia remate. Con estas imaxes elaboraron un vídeo co poema musicado de Rosalía “Tecín soa a miña tea”, interpretado por unha das súas alumnas. Este lema pendurou das fiestras do colexio durante toda a semana.
b) Ambientación do colexio con carteis e un mural na entrada versionando o cartaz da AELG e con ambientación musical con versos da autora durante todo o día.
- IES Primeiro de Marzo (Baiona).
- IES Aquis Celenis (Caldas de Reis).
- IES Rodeira (Cangas).
- IES Losada Diéguez (A Estrada).
- IES de Foz.
- IES Terra de Turonio (Gondomar).
Vaise facer un concurso de videopoemas. Ademais, lerase o manifesto da AELG na radio escolar, como fan todos os anos.
- IES Díaz Castro (Guitiriz).
Celébrase o Día de Rosalía. O venres 26 lévase a cabo un recital poético da obra da autora en varias linguas, para conmemorarmos tamén o recente Día da Lingua Materna. Tamén está previsto divulgar o traballo nas redes sociais do centro (A lus do mundo -Instagram e Facebook-)
- IES Leiras Pulpeiro (Lugo).
Podedes ver as actividades realizadas no blog do Centro.
Aínda que Rosalía de Castro merece ser lembrada todo o ano, foi ben que se decidise por escoller o 24 de febreiro, día do seu nacemento en 1837, coma un día para homenaxeala. Dende o IES Leiras Pulpeiro quixémonos unir á festa rosaliá con diferentes actividades realizadas polas nosas alumnas e alumnos.
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega fixo este ano unha proposta de actividade vinculada á música e á danza. E algo argallamos…
En primeiro lugar, seleccionamos un poema, Amores cativos e fixemos fotografías que amosasen persoas, animais, obxectos… que amosasen os sentimentos que suxiren o texto, que son moitos e moi profundos💔💕😒😢😫😔🔥😡💥😞. Puxemos un toque de humor, que boa falta fai nestes tempos🎉😝 Creamos un panel con fotos📷📷- podédelo ver na imaxe- xunto co Manifesto deste ano 2021 de Anna R. Figueiredo. Está exposto na entrada do centro.
A seguir, aproveitando a boa acollida que está a ter o Dicionario de Galego para Boomers, o alumnado de 1º de BAC A realizou un interesante experimento recreando este poema e adaptándoo ao vocabulario da xeración Zoomer😮. O resultado poderédelo ver entrando no Dicionario en Instagram. Poñémosvos imaxe da entrada cos versos orixinais para que vos veña a intriga 😜
Inda temos máis! Unha alumna e dous alumnos de 4º de ESO C, compuxeron e cantaron un trap a partires da versión Z de Amores cativos. Estupendo traballo o de Jarno, Ainhoa e Samuel que vos amosamos no vídeo de abaixo!
🎤🎥🎶👏👏👏👏
Tamén o podedes ver no Dicionario para Boomers.
E non perdades o divertido vídeo de Antía, de 3º ESO D cantando e bailando para pedirlle un home San Antonio bendito😂 Precisabamos de rir, bailar e cantar!
E a ritmo de gaita galega, Noa e María, tamén de 3º D, recitan Miña Santiña, miña santasa.
Grazas aos alumnos e alumas de 1º de ESO C por axudar na montaxe no panel de Rosalía, aos de 1º de BAC A pola súa versión poética, aos de 4ºC e ás rapazas 3º D polos seus vídeos.
- IES Nosa Señora dos Ollos Grandes (Lugo).
- IES Melide.
- IES Plurilingüe San Rosendo (Mondoñedo).
Vídeo gravado co alumnado de 4º ESO-B para o Día de Rosalía. Pode verse no perfil de Instagram do IES San Rosendo.
- IES Plurilingüe Fontexería (Muros).
Versión artística do cartaz oficial da AELG realizada por alumnado do IES Plurilingüe Fontexería-Muros, para conmemorar o Día de Rosalía 2021. As actividades poden verse na web do centro.
- IES Pazo da Mercé (As Neves).
- IES Xermán Ancochea Quevedo (A Pobra de Trives).
- IES Breamo (Pontedeume).
- IES Chapela (Redondela).
- IES O Ribeiro (Ribadavia).
- IES Carlos Casares (Vigo).
Propostas da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega para a celebración do Día de Rosalía de Castro nos centros de ensino
A proposta realízase en base a un escenario de actuación cos centros de ensino bastante pouco habitual debido á problemática da COVID-19.
A proposta trata de unir a idea da música na literatura, a música en Rosalía e a reinvención da nosa tradición lírica-poética-musical en torno á figura senlleira da poeta. A música serve para curar, salva distancias, comunica, únenos e hai poucas cousas que sexan tan universais como a necesidade de cantar, para expresar dor ou ledicia. Tamén en Rosalía. Neste ano no que as visitas aos coles están medidas, no que precisamos unha nova canción para anovar o mundo, como as baleas cando nacen, sementemos música e retrousos que nos fagan confraternizar e recoñecernos malia levar a cara tapada.
A proposta didáctica para o Día de Rosalía ten os seguintes obxectivos:
Dinamización e coñecemento dos versos de Rosalía e a súa figura nas aulas: integración do legado rosaliano nas novas tecnoloxías empregadas polo alumnado, proposta da obra da nosa artista emblemática como elemento de recuperación e reinterpretación das raíces da literatura e a creación de novos medios de arte e comunicación.
A Rosalía innovadora: a figura de Rosalía é unha representación da modernidade e actualidade no seu tempo e debe ser comprendida tamén coma un motor de movernos cos tempos e de crear a nosa propia identidade aproveitando as vantaxes ambientais de tecnoloxía e sociedade do momento. Tamén aproveitándonos, no que se poda, dos obstáculos. A figura de Rosalía é resiliente, forte, emerxe de entre as dificultades e propón novas vías de expresión da literatura, da linguaxe e da lingua.
Rosalía como persoa do seu tempo e semente de futuro, creadora dun alicerce sólido e reivindicado cara a igualdade e a normalización da lingua e do patrimonio inmaterial e material galego.
Propostas didácticas:
A proposta didáctica para coñecer, reinterpretar e difundir a obra de Rosalía, baséase na creación dun vídeo curto apto para o consumo en redes sociais (para o alumnado de máis idade) ou para difusión no propio centro, en circuítos pechados ou cara ás familias (no caso de alumnado de menor idade). Para facelo, desde a AELG, ofrecemos diversos xeitos de participar:
Neste ano, tendo en conta a situación sanitaria correspondente e tamén os ánimos que aniñan nas aulas, reivindicamos a idea de Rosalía de Castro desde a música, desde o ritmo do poema, desde a actualidade e o espírito de liberdade, superación e anovador da poeta chegado aos nosos días. Podemos cantar, podemos expresarnos a través do movemento, podemos concentrar os sentimentos que se revolven no noso interior a través da modulación da voz. Ela xa o fixo, deixando textos que reivindican a nosa realidade, malia estaren escritos hai ben de anos.
Ela xa o fixo a través da visión política da paisaxe, do feminismo, da forza, do tesón, do amor e da dor, a través dos camiños líricos e narrativos, das accións. Ela deixou un legado que podemos recoller e levar ás nosas realidades de aula. Ante as condicións de supervivencia, atopemos esas forzas que nos anovan, que manifestan as dores e as ledicias a través da voz e do xeito de cantar.
Desde a AELG convidámosvos a participar no festexo de Rosalía de Castro a través das seguintes propostas para o día 24 de Febreiro (mércores) de 2021, a propia semana ou para facelas perdurar no tempo tendo en conta o carácter eterno da nos Rosalía.
Propostas para INFANTIL E PRIMARIA:
THE LELLI KELLIES- A clase é un galiñeiro…
A que algunha vez o tedes pensando? A que algunha vez o alumnado ten escoitado esa expresión vindo de nós? “Esta clase parece un ghaliñeiro!” Pois que sexa. Que sexa un ghaliñeiro que lembre un dos poemas de Rosalía. The Lelli Kellies ofrécenos unha pequena versión para empregar na aula e reproducir a letra e coreografía, nos lugares de traballo e grupos burbulla correspondentes, desta proposta divertida que nos permite descargar adrenalina e botar unha gran risotada. Cacarexar as frustracións!
Escoitade a proposta e tratade de levala a cabo na aula coa rapazada. Primeiro podedes xogar a adiviñar o que di a letra e sobre que trata. Engadimos unha pequena ficha de traballo para que se poida concretar na aula e que a nosa rapazada teña o seu verdadeiro pasaporte Rosaliano do día 24. Rosalía desconfinada!
Podedes descargala aquí.
Actividades de aula:
1.- Proxectamos o vídeo:
2.- Reto 1: Intenta cacarexar ao tempo que o fan os protagonistas do vídeo
3.- Cres que os protagonistas do vídeo son galos ou galiñas? Por que? (Escribe o porqué en 7-10 palabras, e só podes usar un adxectivo).
4.- Completa a letra:
Isca d’______
_________ maldita,
Isca d’_____
Nó me mate-la ______.
Isca d’_______
Galiña _______
Isca _______
Pra ______ tua dona.
Cantares gallegos. Rosalía de Castro. 1863.
Vente, rapasa
5.- Poderías cantar a canción sen escoitala de fondo? Intentádeo (Lembrade mover os brazos como se tivésedes ás) para poder canalizar toda a forza creadora das/dos poetas.
6.- Debúxate como se foses un galo/galiña/paxaro do teu gusto.
7.- Hora de dalo todo! Gravamos en vídeo o noso baile e canción Rosaliana imitando aos Lelli Kellies!
8.- Extra: Botade unha ollada aos seguintes vídeos de outras persoas que cantaron a Rosalía. Podedes, mentres escoitades, bailar un pouquiño no sitio…
9.- Cal vos gustou máis? Poderiades inventar na casa un baile para esa canción e compartilo coa clase a través da aula virtual coa axuda da vosa familia?
10.- Gravación da proposta de coreografía da aula para:
a) Compartir en redes cos cancelos #rdc_2021 #TeusDocesCantares
b) Enviar ao mail da AELG: oficina@aelg.org e á comunidade educativa relacionada coa aula (familia, claustro docente…)
PROPOSTA PARA OS MAIORES DE PRIMARIA-ESO-BACH-FP (Proposta de 10-99 anos)
SEBASTIAN BLACK e ITS SOUL- Non me asombres, negra sombra.
A proposta de Sebastian Black e Its Soul está máis relacionada co alumando que entra nas etapas de estudo das/dos maiores.
Podedes descargala aquí.
Actividades de aula:
1.- Escoita activa do audio da canción.
a) Identificación dos elementos. Ritmo, somos quen de identificar que ritmo ten? Poderíamos marcalo coas mans, ou cun lapis?
b) Letra: entendemos ben a letra? Poderíamos copiala nun papel de borrador tras escoitala un par de veces? (Realizamos a escoita e, en gran grupo, corriximos a proposta).
c) Elemento sentimental/visual: Pensemos, por unha banda, con que pode estar relacionada esta letra. Que nos fai sentir a nós? Tristeza, amor, nostalxia, proximidade, desexo de saír, desexo de soidade, desexo de atoparnos con alguén, medo, suspicacia, angustia, tranquilidade…
d) Tendo en conta o que nos fai sentir a canción buscamos no noso arquivo de imaxes do móbil (ou nun arquivo de imaxes que poida ter x docente) unha imaxe que reflicta ese sentimento, podemos escoller incluso a imaxe dunha persoa, ou se é algo moi ligado a nós e non queremos manifestalo en alto podemos escoller un “selfie” e explicar que, de momento, non estamos cómodxs compartindo ese sentimento coa clase.
e) Elemento sentimental/visual: Credes que a intención de Rosalía era crear ese sentimento en particular ou ela podería ter outro calquera pero a vós escoitar a canción non vos comunica o mesmo que o que ela tentaba comunicar ao principio?
2.- Agora proxectamos o vídeo proposto por Varadero para a coreografía.
a) Poderíamos reproducila?
b) Poderíamos mellorala?
3.- Gravación da proposta de coreografía da aula para:
a) Compartir en redes cos cancelos #rdc_2021 #TeusDocesCantares
b) Enviar ao mail da AELG: oficina@aelg.org e á comunidade educativa relacionada coa aula (familia, claustro docente…)
4.- Poderíamos reproducir esta experiencia de crear unha canción e unha proposta de baile, para realizar desde os nosos postos na aula, escollendo algún outro poema Rosaliano? (envíanse propostas pero, obviamente, dáse liberdade x docente para empregar outros materiais da riquísima obra de Rosalía de Castro)
A AELG comprométese a colaborar na difusión da mesma a través da súa web e redes sociais, para o que agradecemos que se envíe noticia das actividades ao correo oficina@aelg.org. A este mesmo correo podedes comunicarnos a vosa intención de participar nesta iniciativa ou noutras coas que o voso centro celebre o Día de Rosalía 2021, para a irmos facendo constar na nosa web.
Extra:
Como inspiración, podemos recorrer a estas propostas que grandes intérpretes galegos teñen realizado arredor da obra Rosaliana (podedes buscar os textos e localizalos na obra de Rosalía, e pensar se algunha vez vos tedes sentido deste xeito):
Narf:
Entrevista co autor sobre o seu achegamento a Rosalía: https://www.youtube.com/watch?v=0MJy-zAAAX0
Son Trío:
De vacas (Rexurdimento):
Uxía (Rosalía pequeniña):
Uxía (Alborada):
A AELG vén impulsando desde 2011 esta iniciativa. Xa aprobaron a moción os seguintes concellos:
A Coruña, A Estrada, A Guarda, A Pobra do Brollón, A Rúa de Valdeorras, Allariz, Ames, Arteixo, Baiona, Bergondo, Betanzos, Bueu, Burela, Cambados, Cambre, Carballo, Carnota, Cedeira, Cee, Cerceda, Chantada, Entrimo, Fisterra, Foz, Lalín, Lobeira, Melide, Miño, Muros, Narón, O Rosal, Ourense, Padrón, Poio, Ponteareas, Pontedeume, Pontevedra, Porto do Son, Ramirás, Redondela, Rianxo, Ribeira, Riotorto, Rodeiro, Rois, Sada, San Sadurniño, Santa Comba, Santiago de Compostela, Silleda, Teo, Tui, Valdoviño, Vigo, Vilasantar e Xermade. Sumáronse tamén as Deputacións da Coruña, Lugo e Pontevedra.
A AELG seguirá a facer chegar aos plenos unha moción neste sentido solicitándolles que recollan esta celebración nas súas programacións culturais.
Crónica fotográfica do acto do Día de Rosalía de Castro en Vigo 2021
Estas son algunhas das fotografías do acto do Día de Rosalía de Castro 2021 en Vigo, que tivo lugar o 24 de febreiro, organizado pola AELG xunto á A. C. O Castro. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Día de Rosalía de Castro 2020
Pode descargarse o cartaz en formato .pdf aquí.
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) conmemorou un ano máis o Día de Rosalía de Castro.
Para o 24 de febreiro, fixado no Calendario do Libro e da Lectura como aniversario do nacemento da autora, esta entidade propón desde 2010 á cidadanía que agasalle cun libro en galego e cunha flor ás amizades e persoas queridas, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo, como se pode comprobar no arquivo audiovisual e de imaxes da nosa web.
Para a edición de 2020 Daniel Asorey foi a persoa escollida para a redacción do Manifesto da AELG, que foi lido no acto central do Día de Rosalía de Castro, o domingo 23 de febreiro no Panteón de Galegos Ilustres, en Santiago de Compostela. O texto foi tamén lido en todos os actos promovidos pola AELG. así como nos organizados por outras entidades que se sumaron ás propostas que a entidade remitiu a concellos, asociacións e centros de ensino.
Compartimos as palabras do autor homenaxeado no Día das Letras Galegas deste 2020, Ricardo Carvalho Calero, sobre a nosa poeta, a quen dedicou gran parte do seu rigoroso traballo crítico: “A realidade rosaliana é particularmente complexa -mesmo, a nível superficial, contraditória, ainda que, a nível profundo, se conciliem as contradiçons na raiz unitária da singularidade pessoal de Rosalia. […] Enfim, Rosalia é umha rosa de cem folhas.”
Ambos errantes polo mundo andamos, dixo a muller. Daquela, as xentes silenciadas, ás que lle roubaran ata as palabras, recuperaron o alento. Fixérono de golpe. Souberon decontado o que eran, o que somos. Transmatria errante nunha humanidade errante. Seres humanos que vagaron e vagan; que pularon e pulan; que morreron e morren na procura do pan e da liberdade. Logo, a muller aquela, desafiando leis masculinas, sentenciou: Toda a terra é dos homes e das mulleres. Toda a terra.
Foi evidente entón que ela xa non precisaba apelidos. Sería sempre Rosalía, e había sinalar futuros e denunciar dores e inxustizas. Errantes polo mundo.
A súa palabra inzou poderosa, precisa, contundente. Outra vez os vaivéns da fertuna / para lonxe me arrastran, afirmou, así que axiña entendemos que os camiños nos igualan e os tránsitos nos fan humanos.
Si, Ambos errantes polo mundo andamos! Elas e nós. Ti e mais eu. Nosoutres.
Camiñamos. Marchamos. Fuximos. E, no medio do desamparo, da dor da partida, do mundo deixado e do degoirado, Rosalía amosou o desconsolo de migrar e o afliximento de ficar. Tamén nos aprendeu a ollar, a saber, a ser. Dende entón a nosa voz foi para sempre palabra de muller. No éxodo infinito. A nosa voz errante polo mundo.
Velaquí talvez o inaudito. Rosalía, unha daquelas que debían ser silenciadas pola forza, daquelas que pretenderan enmudecer tantos deuses e leis dun heteropatriarcado opresivo, ergueu a palabra libre e entregóunola. Será por iso que habemos ser unha anomalía? Unha transmatria errante con voz de muller. Unha nación errante que nos iguala no camiño coas desposuídes. Ambas errantes polo mundo.
Mais que é de Rosalía agora? Vivimos tempos duros, sen dó, nos que rexorden discursos de odio e medo. Decotío, vemos homes que acenan carraxes co seu dedo. Berregan palabras de ferro. As vítimas son sinaladas polos verdugos. No entanto, nesta transmatria nosa conservamos armas lilas contra a desolación. Fabricounas unha muller con versos irredentos. Vacinas contra a xenofobia que han formar parte do noso ADN. Sermos errantes ha impedir que a arañeira do odio medre no corazón. Grazas a Rosalía temos o sangue envelenado coa afouteza das que foxen. Infectado con versos que denuncian e nos fan ser as outres. A miseria está negra en torno deles / ai!, i adiante está o abismo!, dixo. Si, o abismo. Cemiterios no mar. Refuxiadas. asasinadas. O silencio.
Cremos por iso en identidades errantes, aquelas que elixamos nós. Ninguén ha decidir o noso xénero nin os afectos. Ninguén nos ha retirar dereitos nin nos ha facer súbditas. Ninguén nos ha expulsar de ningures, porque Rosalía instalou en nós a insubmisión de ser e un futuro para soñar. El serán os seus versos un andazo? Insubmisión na denuncia da violación e da violencia de xénero: que morden si acariñan, que cando miran queiman/ que dan dores de raiba, que manchan e que afrentan. Insubmisión contra o poder e o capital: Embargaránnos todo, que non teñen/ esas xentes conciencia, nin tén alma. Insubmisión contra quen coloniza, contra quen explota: déronlle fel por bebida/ peniñas por alimento.
É difícil imaxinarnos sen Rosalía, como é difícil alentar sen ar ou vivir sen auga. É difícil entendérmonos sen nos saber errantes. Fagamos vivos os seus versos en cada persoa que foxe, en cada ser humano que chimpa un muro, que se bota ao mar, que decide o seu futuro e a súa identidade libremente. Levamos no sangue a valentía de quen camiña e, grazas a Rosalía, sabemos que as errantes tamén somos nós. Contra o medo e a intolerancia. Errantes polo mundo e sempre libres!
Daniel Asorey
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#ErrantesPoloMundo_rdc_20
O Manifesto pode descargarse en formato .pdf aquí.
Acto central. Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), Santiago de Compostela
A AELG organizou o acto central do Día de Rosalía de Castro, o domingo 23 de febreiro, ás 12:00 horas, no Panteón de Galegos Ilustres (San Domingos de Bonaval), en Santiago de Compostela, con entrada libre. Este foi o programa previsto:
– Actuación da Coral da Asociación cultural e musical Solfa.
– Saúda do Presidente da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias.
– Lectura do Manifesto da AELG, polo seu autor, Daniel Asorey.
– Lectura de poemas rosalianos:
Jakson Renner Rodrigues Soares
María Novoa
Concha de la Fuente
Alexandre Espinosa
Elisa Barreiro
Marilar Aleixandre
Pilar Astray
Miguel Fariña
Mercedes Queixas
– Actuación musical da Coral da Asociación cultural e musical Solfa
– Ofrenda floral
– Interpretación do himno
Alén deste acto central, a AELG, en colaboración coa súa base asociativa, organizou lecturas públicas da obra de Rosalía de Castro.
En todos estes actos leuse o tradicional manifesto da AELG, que este ano elaborou o escritor Daniel Asorey.
A Coruña
O luns 24 de febreiro, a partir das 18:00 horas, na Sala de exposicións Salvador de Madariaga (Rúa Durán Loriga, 10), en colaboración coa Agrupación Cultural Alexandre Bóveda, tivo lugar a lectura do Manifesto e de poemas de Rosalía de Castro.
Ferrol
O 21 de febreiro, a partir das 20:00 horas, no Ateneo Ferrolán (Rúa Magdalena, 202-204), en colaboración con esa entidade, tivo lugar a lectura do Manifesto e un recital de poemas rosalianos.
Lugo
O 22 de febreiro, ás 13:00 horas, no Parque Rosalía de Castro de Lugo, tivo lugar a lectura pública da obra de Rosalía, coa música de Germán Díaz.
Vigo
O 24 de febreiro, ás 18:00 horas, tivo lugar a colocación dunha ofrenda floral na Imprenta de Juan Compañel (Rúa Real, número 12), e posteriormente realizouse unha ruada até o local da Federación de Asociacións Veciñais Eduardo Chao (Praza da Princesa 7, 2º), onde se levou a cabo a lectura do Manifesto da AELG e o recitado de poemas de Rosalía de Castro.
Actos da Fundación Rosalía de Castro
Arteixo
O 24 de febreiro, ás 11:00 horas, na Residencia de Maiores de Arteixo, Ana Hermida fixo unha dramatización da obra da Nai das nosas letras con “Tecín soia a miña tea” e deu lectura ao Manifesto da AELG. As persoas usuarias do centro tamén renderon homenaxe á padronesa universal dando lectura á obra Rosaliana. O acto central tivo lugar na Residencia de Maiores do Concello, pertencente ao Consorcio Galego de Igualdade e Benestar da Consellería de Política Social.
Betanzos
Bueu
Burela
A Concellería de Cultura de Burela organizou diversas actividades con motivo da conmemoración do Día de Rosalía.
O 24 de febreiro, ás 12:45 horas tivo lugar a colocación na fachada do Concello da pancarta conmemorativa do día de Rosalía e ás 12:55 procedeuse á lectura do manifesto da Asociación de Escritoras-es en Lingua Galega no salón de plenos. Ás 13:00 horas o alumnado do CEIP Vista Alegre interpretou Negra Sombra, baseada na composición de Rosalía de Castro. Estarán acompañados de Óscar Fernández, guitarrista de Eu Son Band.
Ao longo da semana fíxose un reparto nos colexios de Burela de marcapáxinas conmemorativos, tamén dispoñíbeis para os usuarios e usuarias que se acheguen eses días á Biblioteca Municipal, á Casa da Xuventude ou ao propio Concello.
O Carballiño
Sargadelos, Cervo
O 22 de febreiro pola tarde, no Café Bar Cultural A Sacabeira, tivo lugar un acto onde Eli Ríos deu unha charla co título “Todas as escritoras somos fillas de Rosalía de Castro?” Posteriormente leuse o manifesto.
A Estrada
O vindeiro luns, 24 de febreiro, día de Rosalía, a Asociación Cultural Vagalumes sumouse á iniciativa para conmemorar esta data cunha xornada de diálogo entre os/as escritores/as estradenses e Rosalía de Castro. A autora que inaugura o sistema literario galego contemporáneo ten unha pegada decisiva nos escritores posteriores de toda Galiza. Quixeron lembrar a influencia e relación entre a súa poesía e a obra de Avelina Valladares, Manuel García Barros, Varela Buxán e Cabada Vázquez. Para iso achegáronse aos seus espazos vitais para amosaren o seu recoñecemento aos que deron continuidade á obra rosaliana, estendéndoa aos outros xéneros literarios como o teatro (Varela Buxán) e actualizando as novas temáticas que se impuxeron co tempo, pero sempre leais á Nosa Terra e á nosa lingua.
Os actos comezaron en Berres, ás 12:00 h. da mañá, diante da tumba de Avelina Valladares, contemporánea de Rosalía. Alí deuse lectura dun texto da escritora desta parroquia Chus Nogueira e de poemas de Rosalía e de Avelina.
Ás 13:00 h. da mañá, diante da tumba de Manuel García Barros en Callobre, guiados pola introdución do profesor Carlos Loureiro, o actor Gonzalo Valcárcel realizou unha breve intervención escénica e a continuación deuse lectura a textos de ambos os autores que poñen en evidencia a súa relación.
Ás 17:00 h, en Lamas, diante da súa igrexa, celebrouse o encontro co dramaturgo Varela Buxán, orixinario desta parroquia, coa lectura de textos que poñen luz sobre os vencellos que os unen. Intervieu a escritora do Foxo Susana Sanches Arins.
Por último, na parroquia de Codeseda, ás 18:00 h. no seu adro, diante da tumba de Cabada Vázquez, lembraron da man do seu sobriño e biógrafo Manuel Cabada Castro, a conexión entre ambos os poetas, coa lectura dos seus versos irmandados polo sentimento común de amor á Galiza e á súa redención.
Para rematar a xornada, deuse lectura ao Manifesto de Rosalía deste ano, elaborado pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega ás 20:00 h. no MOME.
Foz
A Concellaría de Patrimonio e Normalización Lingüística do Concello de Foz organizaron o 24 de febreiro, ás 17:00 horas, no Centro de Interpretación da Mariña, un acto aberto ao público que consistiu na lectura do manifesto da AELG e o recitado de poemas de Rosalía de Castro.
A Guarda
Lugo
O sábado 22 de febreiro, ás 13:00 horas, a AELG realizou no Parque de Rosalía de Lugo a tradicional lectura popular da obra de Rosalía, á que se puideron sumarse todas as persoas que o desexen. Antes, leuse un manifesto asinado polo escritor Daniel Asorey centrado no fénomeno da emigración e do que signifou para Galiza.
O venres 28 de febreiro, ás 20:00 horas, no Salón de Actos da Deputacíon de Lugo, celebrarase un acto poético musical coa presenza de 23 poetas que lle porán voz a poemas de “Follas Novas” e “Cantares Galegos” e recitarán versos da súa propia autoría sobre temáticas abordadas por Rosalía de Castro. A cantautora Paloma Suanzes acompañará o acto con varias pezas musicais.
Durante o Mes de Rosalía, dúas montaxes teatrais xirarán polos concellos da provincia. Unha delas é Rosalía de Culturactiva, unha montaxe para público familiar que recrea parte da infancia da escritora e que se está a estrear en toda Galiza. A primeira representación foi o sábado 15 de febreiro ás 18:00 horas no Salón de Actos do Pazo de San Marcos.
A outra produción que poderá verse en distintos escenarios da provincia ao longo desas semanas será A pluma viva de Rosalía dos Quinquilláns, unha obra sobre igualdade e liberdade a partir dos textos da poeta de Padrón baseada nun feito real de censura da súa obra.
Zoelas, Paloma Suanzes, Faia, Xoana e García MC completan o elenco de actuacións musicais que se desenvolveron durante o Mes de Rosalía, no Salón de Actos do Pazo de San Marcos.
O graffiti foi o outro elemento da oferta cultural do Mes de Rosalía. Otro Prisma e Concepto Circo realizaron intervencións artísticas en doce colexios da provincia.
Ademais, o 6 de marzo, o Salón de Actos do Pazo de San Marcos acollerá unha proxección de audiovisuais realizados en centros escolares arredor do Día de Rosalía, na que a pintura mural tamén terá protagonismo.
Narón
Noia
Ourense
Pontevedra
O venres 21 de febreiro, ás 11:00 horas, no Pazo Provincial, a Deputación de Pontevedra organizou un acto institucional aberto ao público no que actuou o grupo ‘Xardín desordenado’ interpretando poemas musicados de Rosalía de Castro. Ademais das intervencións da presidenta Carmela Silva e da deputada de Lingua María Ortega, a escritora vilagarciá Montse Fajardo leu o manifesto da AELG. Todas as persoas asistentes ao acto e as que se achegaron ao Pazo provincial durante todo o venres recolleron unha camelia e o último número da Colección Cíes da Deputación de Pontevedra, A conversa expansiva, froito do traballo no obradoiro internacional de tradución poética celebrado na Illa de San Simón en 2018 con 36 poemas e as súas correspondentes traducións do iraquí Abdul Hadi Sadoun, a portuguesa Rosa Alice Branco, a vasca Miren Agur Meabe, o indio Subhro Bandopadhyay, o alemán Timo Berger, e o galego Xosé María Álvarez Caccamo.
O luns 24 de febreiro, a Deputación recibiu a visita ilustre da escritora Rosalía de Castro e do pintor e escritor Modesto Brocos no pazo Provincial en Pontevedra e nas rúas da contorna pola mañá, de 11:00 a 12:00 horas, aproximadamente, onde foron recibidos pola Presidenta da Deputación e percorreron parte das instalacións desta institución e pasearon pola rúa para conversar coa xente e compartir a súa poesía. Pola tarde, ás 19:00 horas, fixeron un paseo polas prazas e rúas da Porta do Sol e contorna da rúa Chao, dedicada a un apelido moi ben acaído nesta ocasión polo seu vínculo co xornalismo e a edición no século XIX (Eduardo e Alejandro Chao), para rematar a representación na Sede da Deputación en Vigo. Rosalía e Brocos, representados polos Quinquilláns, Tero Rodríguez e Lucho Penabade, viaxaron no tempo e interactuaron con toda a xente que se achegou a eles para compartir a importancia da cultura e a literatura en concreto, cunha sociedade presente que segue a ter a esta muller do século XIX como un auténtico referente, porque como proclama o manifesto deste ano da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua galega, “é difícil imaxinarnos sen Rosalía, como é difícil alentar sen ar ou vivir sen auga”.
Rodeiro
A Rúa
Santiago de Compostela
Coa inocencia propia da infancia, unha Rosalía aínda nena, foi debullando a súa vida entre versos, cancións e soños. Quen mellor que Rosalía para facelo? Moito se ten escrito da nosa poeta, pero aínda non está todo dito. Foi este un achegamento ao mundo infantil da Nai das nosas letras, a Rosalía defensora da muller, da súa terra, unha Rosalía reivindicativa, divertida… Vida e obra contada en primeira persoa ao xeito de teatro infantil.
A cita cos contos foi o sábado 22 de febreiro, no salón de actos da Biblioteca Pública de Santiago de Compostela, ás 12:00 h., con entrada libre e gratuíta ata completar aforamento.
Vilalba
O 23 de febreiro, ás 12:00 horas, na Praza da Constitución de Vilalba, celebrouse un recital poético polo Día de Rosalía. Acto que organizou o Concello de Vilalba, a Asociación Cultural CALDALOBA e Culturalia GZ. Voces como as de Marisa Barreiro, Miguel Díaz, Pilar Maseda, Luís Teixeiro Castro, Sesé Roca, Ana Mar Fraga Rábade, Adolfina Mesa, Martiño Maseda ou Vanesa Siso Calvo deron corpo poético aos versos de Rosalía de Castro ou da súa propia autoría. Tamén se realizou a lectura do Manifesto da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega no Día de Rosalía de Castro 2020, Errantes No Mundo, obra de Daniel Asorey. Pódese ver toda a información nesta ligazón de CulturaliaGZ.
Estes son os centros que nos comunicaron a súa participación:
- CEIP de Galán (Oseiro, Arteixo).
- CEIP Plurilingüe Montemogos (O Beluso, Bueu). O 28 de febreiro terá lugar unha lectura pública de poemas da autora, a cargo de adultos da contorna (alcalde, escritora local, familias, comerciantes…), nun lugar público de Beluso se o tempo acompaña e, de non poder ser, no salón de actos do centro. Aberto á asistencia da comunidade. Tamén se levará adiante a actividade Camiños de poesía, consistente na pegada de carteis con poemas de Rosalía, escritos e ilustrados polo alumnado do colexio, por toda a parroquia e unha copia de todos no centro de Beluso (no lugar donde se puxeron os anteriores anos, e que a veciñanza está xa a agardar).
- CEIP Plurilingüe San Clemente de Cesar (Caldas de Reis).
- CEIP Plurilingüe Mosteiro de Caaveiro (A Capela).
- CEIP Plurilingüe A Cristina (Carballo). Nesta ligazón á web do Centro poden verse as actividades realizadas.
- CEIP Plurilingüe Anxo da Garda (A Coruña).
- CEIP Plurilingüe Os Casais (Maniños, Fene).
- CEIP Lagostelle (Guitiriz). Seguindo o lema Errantes polo mundo, as actividades que realizamos son as seguintes: A maleta viaxeira de Rosalía, que consiste nunha maleta con obxectos relacionados coa vida da autora, para que o alumnado investigue sobre a súa figura; torneo de brilé Rosalía de Castro; recitado de poemas; maratón de lectura de poemas de Rosalía na biblioteca do centro en todos os recreos do mes de febreiro; mural “Noite estrelada rosaliana”, no que o alumnado decora estrelas homenaxeando a recente nomeada estrela de Rosalía de Castro; exposición de libros da autora no corredor do centro.
- CEIP A Ponte (Lugo).
- CEIP Rosalía de Castro (Lugo).
- CEIP da Cruz (Campos, Nigrán).
- CEIP Vistahermosa (Ourense). Desenvolveuse o proxecto “Galería de arte de Rosalía errante” (actividades encadradas no proxecto interdisciplinar de centro “A pintura” e co lema proposto pola AELG “Errantes polo mundo”), dirixido ao alumnado de 5º e 6º. Materias: Lingua Galega, Música e Plástica. A información pode verse na páxina web do centro.
- 1. Seleccionamos o poema “Adiós ríos, adiós fontes”
- 2. Recitado do poema enfatizando no sentimento de despedida, dor, a tristura ao despedirse do fogar e da terra por ter que emigrar.
- 3. Coloquio na aula sobre a emigración, tratar de comprender a situación de numerosos compañeiros e compañeiras.
- 4. Interpretación da versión de Amancio Prada vocal e instrumentalmente
- 5. “Galería de arte de Rosalía errante” Cada grupo de 3/4 rapaces elixiu unha estrofa e pintou un cadro que mostre a emoción e os sentimentos que pretencía a poeta.
- Na semana seguinte fíxose unha exposición coas pinturas realizadas.
- CEIP A Carballeira (Lourizán, Pontevedra). Elaboráronse láminas con versos de Rosalía sobre a migración, engalanadas con composicións e debuxos ideados polo alumnado. Asemade, adobiouse o corredor principal cun mural colaborativo sobre a autora. Convocouse tamén un certame fotográfico sobre a migración con achegas das familias (aínda se están recompilando as imaxes). Poden verse as actividades nesta ligazón ao blog do centro.
- CEIP Plurilingüe Os Tilos (Teo). Realizáronse as seguintes actividades:
A Estrela Rosalía. Traballouse conxuntamente o poema rosaliano “Adios ríos, adios fontes” e cada aula transcribiu a unha estrela unha estrofa. Escolleuse este poema pola temática que representa; xa que fala da dor que lle causa non ver os elementos característicos da paisaxe galega e no proxecto deste curso tratamos de transmitir a importancia do coidado da nosa contorna.Fotografías: Cada aula elixiu uns versos que traten da emigración e buscou unha fotografía que os represente.Tríptico de Rosalía de Castro.
- CEIP de Barrantes (Tomiño). Coas imaxes, debuxos e poemas escollidos polo alumnado elaborouse un mural e un libro dixital con audios das nenas e nenos recitando os versos escollidos para cada imaxe, que foi compartida na web do centro. Ademais, convidáronse ás familias a completar un mural de Rosalía continuando a oración seguinte: “Síntome Rosalía cando…”. Deste xeito, as familias compartiron coa comunidade educativa as súas vivencias, sentimentos, lembranzas, etc., asociados aos versos e á figura de Rosalía. Poden verse aquí e aquí as ligazóns ao blog do Centro coas actividades realizadas.
- CEIP Carrasqueira (Vigo). O alumnado de 6º da ESO invadiu as aulas da escola rapeando uns poemas desta autora sobre a emigración.
- CEIP Eduardo Pondal (Vigo).
- CEIP Plurilingüe Pintor Laxeiro (Vigo). Intentouse que o alumnado coñecese a precaria situación das correntes migratorias actuais, partindo da visión rosaliniana sobre a emigración, baixo o lema proposto: “Errantes polo mundo”. Os alumnos e alumnas traballaron nas aulas poemas da autora de temática migratoria, e que, por desgraza, dada a situación actual, se atopan en total vixencia a pesar dos cambios na sociedade. Quixeron plasmar o seu sentir con debuxos acompañados de versos de Rosalía. Con algúns confeccionouse un enorme mural ao que se lle deu visibilidade cara ao exterior; e con outros, unha pequena montaxe. O alumnado tamén compuxo algúns versos alusivos ao que podería ser a figura de Rosalía de Castro na actualidade, copiándoos nunha cartolina e decorando os corredores. Todo isto pódese seguir no blog de Dinamización da Lingua Galega.
- CEIP Plurilingüe Rosalía de Castro de Carril (Vilagarcía de Arousa).
- CEP Carlos Casares (Alxén, Salvaterra de Miño). Confeccionáronse tres murais.
- CPI Alfonso VII (Caldas de Reis). As actividades realizadas poden consultarse no blog do EDL do Centro.
- CPI Ponte Carreira. Aquí pode verse unha mostra dos traballos realizados polo alumnado.
- CPI Viaño Pequeno (Trazo). No blog do centro poden verse as actividades realizadas.
- Escola Infantil de Xuvia (Narón). A Galiña Azul.
- CPR Plurilingüe Nosa Señora do Rosario (Arzúa). Estas son as actividades realizadas para conmemorar a figura de Rosalía e a súa obra (poden consultarse tamén no blog da Biblioteca do Centro):
– Alumnas-os voluntarias-os da ESO fixeron unha pequena presentación adaptada a Infantil na que lles explicaron quen foi Rosalía e a importancia da súa obra. Despois desta breve explicación na biblio, realizaron un obradoiro de debuxo no que as nenas e nenos decoraron diversos debuxos relacionados coa vida e obra de Rosalía, axudados polas-os máis maiores. Finalizou a actividade cun recital poético onde alumnado da ESO recitou dous poemas sinxelos.
-Organizouse tamén unha función de títeres para Infantil, onde a profesora de Música relatou, de forma poética e musical, os aspectos máis característicos da vida e obra de Rosalía.
– Na ESO, concretamente nas materias de Oratoria, Lingua Castelá e Lingua Galega, e despois de traballar polo miúdo a súa figura, o alumnado deixou voar a súa imaxinación escribindo poemas sobre ela. Algúns graváronse en vídeo, outros empregando códigos QR e mesmo algúns outros se interpretaron en forma de rap.
– Fíxose tamén unha exposición sobre a súa figura na que colaboraron todas as aulas do centro, cada unha ao seu nivel. A actividade consistiu en traballar un aspecto determinado da súa vida e obra e facer unha exposición final con todos os traballos. O mural foi colocado na entrada do centro. O alumnado de infantil colaborou cos seus debuxos, 1 e 2 EP traballaron sobre a súa infancia e Padrón, 3 e 4 EP sobre a súa etapa de madurez e a figura de Manuel Murguía, 5 e 6 EP sobre os últimos anos da súa vida e a importancia da súa obra en galego, e o alumnado da ESO traballou con detalle as súas obras e fixeron unha investigación sobre curiosidades relacionadas con ela, onde descubriron, por exemplo, que está presente en moitos lugares, dun xeito ou outro: nomes de prazas, avenidas, aeroportos, etc.
Todas as actividades foron programas polo Equipo de Biblioteca e contaron coa colaboración de todo o profesorado e alumnado dun xeito activo.
- CPR Plurilingüe La Merced (Sarria). Os nenos e nenas de EI e 1º, 2º, 4º de EP fixeron varias actividades: Matemáticas con Rosalía, intercambio de poemas, recitado. O alumnado de 6° de EP e de ESO lembrou a Rosalía de Castro no seu aniversario. Partindo do eixo temático “migracións actuais”, realizaron as actividades que consistiron en traballar poemas de Rosalía relativos a este tema relacionándoos coa actualidade. Cada neno/a trouxo unha foto referente a estas situacións, á que lle inseriron os seus correspondentes versos de Rosalía. Tamén elaboraron uns grandes carteis co lema #ErrantesPoloMundo_rdc_20.
- Colexio Fingoi (Lugo).
En 2º ESO elaboráronse murais con debuxos, imaxes, colaxes, etc. No mes de marzo, coincidindo co Día da Poesía e o da Árbore, tense previsto realizar estas actividades:
- – Intercambio de postais (internivelares).
– Elaboración de murais con poemas ilustrados e fotos sobre o tema das migracións (3º ESO).
– Programa de radio e recital poético (organizado desde á área de Imaxe e Son de 3º e 4º da ESO, no que participa alumnado de Primaria, Secundaria e Bacharelato).
- Colexio María Auxiliadora (Lugo). O traballo feito consiste nas seguintes actividades: investigación previa sobre a vida e obra de Rosalía de Castro; lectura pública de poemas, escritos e textos de Rosalía de Castro diante do seu busto no parque de Lugo que leva o nome da autora; deseño de marcapáxinas con citas da autora que inclúan un código QR que enlace a un poema musicado, algunha páxina web sobre a súa vida ou obra, un filme … para repartir pola rúa; realización da “Estrela Rosalía”, un panel en forma de estrela con información sobre a autora que quedou na biblioteca; e un exercicio de redacción a modo de pé de foto para o cartel deste ano: buscáronse versos de Rosalía que tratan as migracións en todos os seus aspectos: a soidade de quen fica, a morriña de quen vai, a dor, o medo, o desamparo, a xenofobia, a explotación, os conflitos …
- Colexio Concepción Arenal (Ourense).
- Colexio Plurilingüe María Inmaculada (Silleda). O alumnado de Secundaria elaborou postais co lema “Errantes polo mundo” nas que incluíron uns versos da obra da autora e unha foto relacionada cos mesmos e que intercambiaron no patio con outros compañeiras/os, xunto cunha camelia. Ademais, apoiando a iniciativa de rebautizar o aeroporto de Santiago co nome de Rosalía de Castro, todo o centro (Primaria e Secundaria) elaborou e lanzou desde as fiestras avións de papel de cores cos lemas “Errantes polo mundo” e “Voa, Rosalía, voa”.
- Colexio Andersen (Vigo).
- IES Manuel Murguía (Arteixo). Rosalía de Castro, na voz de Ana Hermida, estivo co alumnado do IES. Fixo un repaso pola súa biografía e pola súa obra, houbo representación teatral, dramatización da súa obra e participación do alumnado, que tivo ocasión de poñer voz á nosa Poeta nacional e deuse lectura ao Manifesto da AELG, escrito por Daniel Asorey. Foron dous días de encontro, 21 e 27 de febreiro, cunha Rosalía loitadora, feminista, comprometida e dona dunha obra de inmensa valía.
- IES Aquis Celenis (Caldas de Reis). En 3º ESO fixeron uns carteis con fotos escollidas ás que lle tiveron que introducir un (ou varios) versos de Rosalía de Castro acaídos para a ocasión. Nas fotos reproduciron as temáticas propostas (emigracións do século XXI, mulleres migrantes, soidade…) e acompañáronse con versos da nosa autora homenaxeada. As persoas participantes foron:
Rebeca, Alberto, Noa, Raúl e Laura (3º ESO) e Marta (4º ESO).
Doutra banda, estas dúas imaxes achegadas por dúas rapazas do EDLG: Inés (3º ESO) e Anaís (4º ESO).
- IES Nº 1 (O Carballiño).
- IES Lamas do Castelo (Pedrafigueira, Carnota). O 28 de febreiro tivo lugar un recital poético coa participación de moito alumnado do centro, profesorado e algunhas compañeiras do Concello de Carnota. Leuse o manifesto elaborado por Daniel Asorey e un lote de poemas de Rosalía de Castro. Todos os textos foron traballados previamente nas aulas de Lingua e Literatura galega. Aquí pode verse o deseño da actividade.
- IES Agra de Raíces (Cee). Aquí poden descargarse as actividades desenvoltas polo EDLG do Instituto.
- IES Terra de Turonio (Gondomar). Xuntáronse as postais que realizou o alumnado nunha presentación para proxectar na entrada do centro e fíxose un programa de radio en que o alumnado de 1º da ESO leu o manifesto.
- IES de Meaño. Neste curso fixéronse tres actividades:
A primeira, traballada desde a materia de Plástica, foi a creación dun panel coa cara de Rosalía, imitando o deseño de Andy Warhol; neste caso as distintas cores utlizadas foron as da bandeira LGTBI e creáronse con poemas da autora con carga solidaria; nos beizos ían os versos “Daquelas que cantan as pombas i as flores” entre outros. De feito, este panel coloouse debaixo da pancarta de respecto LGTBI.
O Departamento de Lingua Galega traballou en 2º da ESO os poemas de Rosalía, facendo recreacións actualizadas dos poemas máis solidarios.
Finalmente, púxose un photocall na entrada do centro para que todo o alumnado, profesorado e persoal non docente se puxese na pel de Rosalía. Neste caso contouse coa inestimable axuda dun debuxante alleo ao centro, Manuel Ángel Marín Rodríguez.
No blog da biblioteca do centro pode consultarse toda a información.
- IES Isaac Díaz Pardo (Sada).
-
IES Xograr Afonso Gómez (Sarria). Participou con dúas actividades:– A primeira foi o venres 21 de febreiro: consistiu na elaboración previa e publicación nesta data, a través das canles de comunicación do Centro, dun vídeo conmemorativo sobre Rosalía de Castro e a temática proposta para 2020: Errantes polo mundo.-A segunda actividade, o xoves 27 de febreiro, no Salón de Actos do Centro, consistiu nunha lectura ininterrompida da obra rosaliana durante toda a xornada escolar, na que participou todo o alumnado do IES. Asemade, durante a hora de lecer, a lectura estivo aberta a toda a comunidade educativa que desexase participar. Para a realización desta actividade tamén se usaron elementos escénicos, (estrela de Rosalía, maletas, carteis etc…), que lembraron a pervivencia do seu pensamento na sociedade actual.
- IES Santiago Basanta Silva (Vilalba).
- Conservatorio Profesional de Danza de Lugo.
As actividades a desenvolver no Conservatorio teñen lugar entre o xoves 27 e venres 28 de febreiro, consistindo na lectura de textos nas diferentes aulas.
Propostas da AELG para a celebración do Día de Rosalía no ensino
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) disponse a conmemorar un ano máis o Día de Rosalía de Castro. O 24 de febreiro, fixado no Calendario do Libro e da Lectura como aniversario do nacemento da autora, esta entidade propón á cidadanía que agasalle un libro en galego e unha flor, alén doutras accións que contan con grande aceptación e impulso por parte da sociedade, e moi especialmente polo sector educativo, como se pode comprobar no arquivo audiovisual e de imaxes da nosa web.
Por iso, para expandir o poder da súa palabra entre a xente nova, a AELG convida a celebrar o Día de Rosalía de Castro nos centros de ensino con estas accións colectivas de difusión da súa obra, ideadas a partir do manifesto da AELG no Día de Rosalía de Castro, creado nesta ocasión polo escritor Daniel Asorey.
O lema da proposta, Errantes polo mundo, pode desenvolverse a través de actividades que permitan ao alumnado observar e reflexionar sobre a vixencia do amplo abano de inxustizas sociais, incluída a situación da lingua galega, presentes na obra de Rosalía de Castro.
Para isto, despois de facer un repaso da figura literaria da Autora, e dalgunhas lecturas que dean conta da pluralidade significativa da súa obra, propoñemos para o venres 21 de febreiro a realización das seguintes actividades:
-
Suxerimos que o alumnado traballe fotos, debuxos, fotos pintadas, editadas, gravados… que tratasen o tema das migracións actuais, baixo o lema #ErrantesPoloMundo_rdc_20. As fotos, debuxos, gravados, etc., terán como pé versos de Rosalía que traten as migracións en todos os seus aspectos (a soidade de quen fica, a morriña de quen vai, a dor, o medo, o desamparo, a xenofobia, a explotación, os conflitos…). Trataríase de textos que o alumnado e profesorado estimen interesantes (por exemplo, os poemas “Airiños airiños, aires”, “Adios rios, adios fontes”, “Castellanos de Castilla”, “Vivir para ver”, “Tecín soia a miña tea”, “Pra a Habana!”, “¿Que lle digo?”, “Tan sóio”, “Daquelas que cantan”, “Amores cativos” ou “A xustiza pola man”).
-
Tamén se podería ampliar a elección das fotografías, deseños e versos a aqueles teñan en conta a idea de errante na elección da identidade sexual, afectiva e de xénero, a partir, igualmente, dos versos de Rosalía que o alumnado considere acaídos.
-
Todas as fotos, deseños, gravados… cos seus versos como pé, poderían encher os corredores dos centros e divulgarse en redes sociais como Instagram, Facebook, Twitter…, tamén baixo o lema #ErrantesPoloMundo_rdc_20
-
Como remate poderíase realizar unha actividade de Postcrossing (enviar esas postais cun verso de Rosalía no pé sobre o tema #ErrantesPoloMundo_rdc_20 a outras persoas). As postais pódense enviar individualmente, entre clases ou entre centros, ben por correo postal ou empregando as redes sociais como Whatsapp, Telegram… Despois pódense compartir as recibidas, ben fisicamente, ben nas redes sociais.
-
En relación a esta proposta de actividades, recomendamos encarecidamente que se usen imaxes con dereitos de uso libre en internet (indicando, en todo caso, a fonte desde a que se obteñen).
A documentación gráfica xerada por estas actividades será compartida nas correspondentes redes ou medios de difusión do centro educativo, antes do 24 de febreiro, ou ese mesmo día, coa etiqueta #ErrantesPoloMundo_rdc_20. A AELG comprométese a colaborar na difusión da mesma a través da súa web e redes sociais, para o que agradecemos que se envíe noticia das actividades ao correo oficina@aelg.org. A este mesmo correo podedes comunicarnos a vosa intención de participar nesta iniciativa ou noutras coas que o voso centro celebre o Día de Rosalía 2020, para a irmos facendo constar na nosa web.
Desde a AELG, convidamos á comunidade educativa a que se implique de forma activa nesta festa que celebra o nome e a obra da poeta maior de Galicia, chave mestra da nosa literatura e da nosa conciencia como pobo.
Redes sociais
#ErrantesPoloMundo_rdc_20
Crónica fotográfica do Día de Rosalía de Castro en Vigo 2020
Este é o resumo fotográfico do acto do Día de Rosalía de Castro 2020 en Vigo, que tivo lugar o 24 de febreiro, organizada xunto á Asociación Cultural O Castro. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.