Desde Criticalia, de Armando Requeixo, e artigo en Praza de Xulio Ríos:
“O mércores 2 de decembro fóisenos o intelectual Ramón Lugrís, que nacera no Ferrol en 1932. Tradutor na BBC en Londres e na ONU en Nova York, malia a súa diáspora estivo sempre atento á realidade sociocultural e literaria galegas e mantivo o contacto coas figuras principais do galeguismo do seu tempo.
Reproduzo aquí unha carta inédita que enviou a Ramón Piñeiro o 2 de outubro de 1961. Nela, á parte doutras cuestións relativas a envíos bibliográficos, escribiulle ao de Láncara para transmitirlle a súa moi positiva lectura do poemario Nimbos de Xosé María Díaz Castro, opinión que confirmou días despois ao comentar gabanciosamente o libro para o xornal La Noche (9-11-1961).
Piñeiro fíxolle chegar esta carta a Díaz Castro con outra que el mesmo lle escribiu (8-10-1961). Respondendo á mesma (10-10-1961), o de Guitiriz confesoulle ao de Láncara estar asombrado e moi agradecido “polos termos desmesuradamente eloxosos” que Lugrís dedicara a Nimbos, o mesmo que repetiu a Piñeiro noutra carta días máis tarde (24-10-1961), misivas todas estas que hoxe poden consultarse no Epistolario do guitiricense.
Sirvan estas liñas como recoñecemento ao estudoso de Risco, ao galeguista que axudou a pensar os rumbos do país no faladoiro do Derby compostelán, onde coñeceu a Otero Pedrayo, Del Riego, Piñeiro, García-Sabell, Cabanillas e tantos outros e onde logo foi irmán dos Franco Grande, Rodríguez Mourullo ou Cores Trasmonte, o mesmo que na BBC foi compañeiro de Pérez-Barreiro Nolla e Punset e en Nova York compartiu angueiras con Martínez López ou Guerra da Cal.” Sigue lendo
Arquivos da etiqueta: Criticalia
Poemas de Amor en Outono, de Toño Núñez, por Armando Requeixo
Desde
Criticalia, de Armando Requeixo:
“O pasado venres 6 de novembro tiven o pracer de acompañar a Toño Núñez na presentación do seu poemario Poemas de Amor en Outono no Salón de Actos do Instituto Lucus Augusti. Na mesa estiveron tamén Xosé Otero Canto e mais Bruno Máez, un como moderador e recitador e o outro na apoiatura informático-cinematográfica. Amais, o grupo Batital amenizou a velada interpretando diversos temas, un deles musicación dunha composición do libro que se presentaba e que ilustrou Miguel Anxo Macía. As palabras que seguen foron as que dediquei a introducir o libro de versos do poeta de Navia.
A poesía é o gran milagre do mundo, deixou escrito Luís Pimentel, poeta maior desta urbs romana que nos acolle. E é verdade. Sen a palabra que aloumiña o Tempo, ¿quen podería aturar os días avarentos?, ¿como celebrar as xeiras solares? Somos raqueiros da verba. Tiramos dela as enerxías necesarias para fundar o futuro, para guiar o presente, para honrar o pasado. Por iso, que nos convoque hoxe aquí a celebración destes Poemas de Amor en Outono de Toño Núñez é a mellor confirmación, máis unha vez, de que somos por obra e arte da palabra, a casa do ser, o miliario áureo a partir do cal cobra sentido a medición do que imos sendo.
Coñezo poucas persoas que posúan, en tan alto grao, a fe poética que Toño atesoura. Vencedor de todos os anxos soturnos do desalento, este meu amigo naviego conxurouse consigo mesmo para facer realidade unha arela: a de ver publicado este volume –en realidade un libro cd– na compaña dos seus amigos; a saber: o pintor Miguel Anxo Macía, responsable das ilustracións que visten estas páxinas; o fotógrafo e director de cine Bruno Máez, responsable das imaxes e montaxe do dvd que acompaña o libro; e o músico Carlos Díaz, encargado de facer vibrar sonoramente a palabra aquecida do poeta. Neste concerto, servidor tivo a fortuna de axudar a colocar o ramo cunhas palabras limiares, que son apenas unha salutación e desexo de boa fada para que estes Poemas de Amor en Outono se fagan ver de lonxe polo Fachinelo no peito dos letraferidos. (…)”
Casas literarias: Manuel Leiras Pulpeiro
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Esta que aquí vedes é a casa natal de Manuel Leiras Pulpeiro. Veu ao mundo nela o 25 de outubro de 1854. Entón, a vía na que se atopa coñecíase polo nome de Rúa da Ronda (pois por alí discorría, en tempos, a vella muralla medieval da cidade) e a vivenda levaba o número 18. Hoxe chámase Rúa de Febrero (en honor a José Febrero, o famoso xurisconsulto mindoniense do século XVIII) e foi renumerada.
Temos constancia da súa nacenza nesta rúa porque así o testemuña o libro de bautizados do Arquivo Diocesano de Mondoñedo, tal como documentou no seu día Andrés García Doural nun seu estudo sobre a familia Leiras.
O que logo foi o primeiro dos grandes poetas mindonienses contemporáneos residiu en diferentes vivendas da súa cidade natal, pois foi dunhas a outras primeiro con seus pais —cando era neno aínda— e logo por si mesmo debido a diferentes causas (poño por caso, o seu casamento con María de los Milagros Andía Villar).
Leiras Pulpeiro é un acabado exemplo de mindonicidade xenuína, pois contados foron os períodos que permaneceu lonxe da súa raiceira (apenas o tempo dos estudos superiores, pois, unha vez licenciado en Medicina, regresou decontado a exercer en Mondoñedo). (…)”
Tabela dos Libros de novembro de 2015, por Armando Requeixo
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Como todos os primeiros de mes, na Tabela dos Libros danse a coñecer os volumes que Inmaculada Otero Varela, Francisco Martínez Bouzas, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
Ars dedicandi: Xosé Pérez Ballesteros
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Hoxe é o cabodano de Xosé Pérez Ballesteros (Santiago de Compostela, 1833-A Coruña, 1918), un dos intelectuais galegos máis destacados entre aqueles que os historiadores da literatura adoitan denominar Precursores.
Ensaísta e articulista en diversos medios da época, contertulio da Cova Céltica e membro fundador da Real Academia Galega, Pérez Ballesteros é lembrado, sobre todo, polo seu labor como folclorista, pois nese eido xogou un papel fundamental ao erixirse nun dos compoñentes máis activos da Sociedad El Folklore Gallego, creada na cidade herculina en febreiro de 1884 baixo a dirección de Emilia Pardo Bazán, institución da que Pérez Ballesteros formou parte como vogal da súa xunta directiva, ao abeiro da cal se alentou o traballo de recolleita que logo deu lugar á publicación dos tres volumes do seu referencial Cancionero Popular Gallego (1885-1886).
Mais Pérez Ballesteros foi tamén poeta e, como tal, figura xa no Álbum de la Caridad (1862) coa composición “Un soño”. Logo, publicou dous poemarios: Versos en dialecto gallego (1878) e mais Foguetes (1888).
Precisamente unha dedicatoria deste seu primeiro libro é a que se recupera agora aquí. A obra ofréceselle a un outro poeta coetáneo, Josep Francesc Sanmartín i Aguirre (Valencia, 1848-Madrid, 1901), co que presumiblemente coincidiu na capital do Estado, onde o compostelán se doutorou na Universidade Central e publicou varios dos seus libros e o valenciano viviu moitos anos. (…)”
Ars dedicandi: Xosé Trapero Pardo
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“O 10 de outubro de hai vinte anos faleceu Xosé Trapero Pardo. Os mindonienses sentimos a súa perda como propia, pois, aínda que era por nacenza de Castro Ribeiras de Lea, criouse de mozo na nación valeca e no Seminario de Santa Catarina adquiriu a súa formación.
A Trapero Pardo débenlle as letras mindonienses non pouco do seu esplendor: dirixiu semanarios emblemáticos da cidade como Justicia, Renovación e, sobre todo, Vallibria, onde publicaron por vez primeira Álvaro Cunqueiro ou Francisco Fernández del Riego; publicou estudos e monografías sobre as principais figuras históricas e literarias de Vilamaior, como Pedro Pardo de Cela, Antonio Noriega Varela ou Manuel Leiras Pulpeiro; e deu á luz o seu primeiro poemario —Lóstregos e moxenas (1926)— na Tipografía do Centro de Acción Social Católica de Mondoñedo. (…)
Este fillo adoptivo da cidade tratou estreitamente, como non podía ser doutra maneira, os escritores e artistas que nela foron, tamén as súas familias. De entre toda, talvez a relación cos Cunqueiro fose unha das máis prolongadas no tempo e tamén unha das máis queridas. A Álvaro, como dixen, axudouno a comezar a publicar. Con Pepe, seu irmán, tivo de sempre un trato moi amigable e con Carmiña uniuno un aprecio e admiración que se estendeu ao longo de case un século, pois el marchou con noventa e cinco anos (nacera no 1900) e ela con noventa e seis (finou a primeiriños de maio do 2006).
O Ars dedicandi que hoxe recupero amosa ás claras ese agarimo que se profesaron. Figura estampado nun exemplar de Non chores Sabeliña, a zarzuela galega que Trapero Pardo escribira e o mestre Gustavo Freire musicara, unha obra histórica, pois foi a primeira publicada en galego despois da Guerra Civil.”
Ars dedicandi: Advento de Manuel María
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“O 6 de outubro hai oitenta e seis anos que viña o mundo Manuel María, un dos poetas máis destacados e prolíficos da literatura galega da segunda metade do século XX.
Os seus comezos inscribíronse na lírica da anguria tebreguenta con títulos como Muiñeiro de brétemas (1950) ou Morrendo a cada intre (1952). Veu logo Terra Cha (1954), que marcou un cambio de rumbo na súa escrita que confirmaron libros posteriores.
No mesmo ano no que vía luz aquel volume darredor do mundo chairego publicábase tamén Advento, poemario que acolleron as Ediciones Galicia do Centro Galego de Bos Aires nunha lucidía edición para a que Luís Seoane creou a cuberta.
Este Ars dedicandi recupera as palabras que nun exemplar daquela primeira edición estampou Manuel María para os seus amigos Carmen Blanco e Claudio Rodríguez Fer, estudoso este último que lle dedicaría unha ben ampla análise baixo o título “Manuel María e a cultura popular” no libro Poesía galega. Crítica e metodoloxía (1989).
O “corazón ilusioado” do Manuel María que lembraba en 1984 a emoción coa que estreara aqueles versos trinta anos antes é o que agora contaxia estas liñas, que queren ser un pequeno testemuño para un home grande.”
Manifesto da NPG, por Armando Requeixo
Desde
Criticalia, de Armando Requeixo:
“Existe un lugar no mundo onde todo se derruba en lus, onde o Tempo desorballa os prados, as estrelas arden sobre o medo e o mal e treman as bágoas nos budios escuros. Existe esa xeografía escolleita por un anxo e salvada nalgún intre de amor desesperado. Existe e chámase os Vilares.
Esta terra trapaceira entretece fías de soños e palabras. Aquí o leite, o centeo e a lus da aurora nutren o berce dos poetas para que oian pacer canto hai. Por iso non causa estrañeza que no Vilariño, pé do río do Requeixo, medrase un neno capaz de domear a verba, de infundir co seu alento o drama cheo que as cousas precisan, darlles rostos pra que se conozan e palabras para que se entendan.
Ese reino de Terra Verde e Mar de Orballo é o que herdaron Mar Beres, Luz Campello, Xosé Antonio Cascudo, Fátima Fernández, Judiña de Lea e Jaki Quintela. Algúns por seren estas terras ou as contiguas as que coñeceron as súas andainas infantes e mozas, outros por radicar nestas landas a memoria do seu sangue, tamén a mandorla á que regresan sempre e mais despois.
Este sexteto non é unha xeración literaria, non precisa selo. Nin sequera é un colectivo formalmente constituído. É, iso si, un grupo que sente o vencello da terra, o urro telúrico do sangue dos devanceiros comúns, a lentor da chaira que lles agabea polo peito e os reclama para a tribo guitirica, poetas párracos, xente de ollada longa e largacío sentir, envisos nas lombas de Arxán cando o solpor oculta Lourenzo. (…)”
Tabela dos Libros de outubro de 2015, por Armando Requeixo
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“IN MEMORIAM MANUEL RODRÍGUEZ ALONSO
Esta Tabela dos Libros é especial, pois non só dá a coñecer os volumes que Inmaculada Otero Varela, Francisco Martínez Bouzas, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas, senón porque é tamén a primeira que sae á luz sen termos entre nós o compañeiro Manuel Rodríguez Alonso. A el queremos dedicarlla, na lembranza e recoñecemento máis afectuosos.”
Casas literarias: Celestino Fernández de la Vega
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Celestino Fernández de la Vega, Cilistro para os amigos, é un claro exemplo de intelectual no que o contexto natalicio, o espazo e paisanaxe infantes e xuvenís, acaban por conformar un xenuíno modo de ser.
Cilistro naceu en Friol, o 23 de setembro de 1914. A vila luguesa, próxima á Lucus Augusti de selo romano, é toda ela unha landa de antigos señoríos, con pazos e torres medievais que gobernan un territorio de casas fortes e vellos feudos cunha tradición que resoa na historia e nas lendas.
A paisaxe daquelas terras é dunha beleza incontestable. Prados largacíos e correntes fluviais que fixeron do fillo de don Higinio, xuíz e notario da localidade, un neno singular.
A casa de nacenza de Cilistro —e dos seus sete irmáns— foi o Pazo da Torre, unha vivenda onde estivo apenas os anos puerís, pois sendo mozote trasladouse a un outro lar cabo do Campo da Feira, vivenda, esta si, na que pasou a mocidade intelectivamente consciente e, polo mesmo, onde se preconfigurou o pensador e ensaísta que logo foi.
De rapaz, ao Cilistro tiráballe a natación e o fútbol. O seu era arrebolarse ao río e vadialo mergullado de lado a lado, submersión na que era, seica, un auténtico campión. Por descontado, tamén o balompé que daquela comezaba a causar furor, pois mesmo fican testemuños gráficos dos tempos da Preguerra nos que figura na aliñación do Sport Club de Friol. (…)”
