Comunicado da Federación Galeusca de Asociacións de Escritoras e Escritoras en linguas galega, éuscara e catalá sobre o segundo anteproxecto de Lei Orgánica de Mellora da Calidade Educativa (LOMCE)

O compromiso público coa cidadanía que a Federación Galeusca asumiu desde a súa fundación, obríganos a pór en coñecemento da sociedade a nosa preocupación ante o reforzo intencionado da vontade política de restar status educativo aos idiomas galego, éuscaro e catalán, propios e oficiais de Galiza, Euskadi e Paisos Cataláns, símbolos identitarios das nosas nacións e instrumentos de traballo para as persoas que creamos corpus literario nas súas diferentes manifestacións, sexan estas de ficción ou de ensaio e investigación.
Constatamos a incoherencia da teorización recollida na exposición de motivos do anteproxecto de LOMCE e, por tanto, a inviabilidade da súa concreción educativa no futuro formativo do alumnado, ao pretender defender como alicerce deste novo regulamento a calidade educativa desde o reforzo de valores, competencias e coñecementos no alumnado do Estado, marxinando e restando espazo de aprendizaxe activa á diversidade lingüística e cultural que sustenta o Estado español e que reafirman os nosos limitados e insuficientes Estatutos de Autonomía.
Entendemos que non pode avanzarse na mellora da calidade de aprendizaxe global do individuo se se prescinde ou limita a súa capacidade para coñecer e recoñecerse no seu contorno, marcado pola heteroxeneidade e a diversidade lingüística e cultural; democracia, respecto, solidariedade e equilibrio son palabras que perden, con esta filosofía segregadora que o anteproxecto de LOMCE ampara, o seu valor e centralidade máis profunda.
Resulta imposible defender a necesidade de formar unha sociedade aberta, plural, global e participativa, capaz de desenvolver ao máximo as capacidades de cada persoa se, partindo dunha estratificación a tres niveis das materias que se imparten nos currículos, as nosas linguas deixan de estar en pé de igualdade co castelán como materias troncais, que si manteñen a lingua castelá e a primeira lingua estranxeira, para pasar a ter a mesma consideración que unha segunda lingua estranxeira, nunha posición xerárquica inferior á que se lle concede á materia de Relixión.
Neste sentido, consideramos que este segundo anteproxecto empeora substancialmente o primeiro borrador da lei presentado no seu día, o que evidencia non só a falta de respecto ás linguas e culturas nacionais do Estado español, senón o desprezo que lles merecen aos seus redactores, pondo en evidencia a súa obsesión por, como recoñeceron, españolizar a infancia e mocidade dos nosos territorios nacionais.
Cremos que a vontade que recolle o documento de querer elaborar unha reforma educativa «sensata, práctica, que permita desenvolver ao máximo o potencial de cada alumno» contradise na interpretación da cuestión propiamente plurilingüe que caracteriza o Estado español e na posta en valor e protección de garantía de futuro para as diferentes linguas cooficiais que a Constitución obriga.
É por iso que, tras a lectura deste anteproxecto de Lei Orgánica de Mellora da Calidade Educativa, trasladamos á cidadanía a nosa preocupación pola progresiva deterioración tanto do prestixio social como do acceso ao dominio oral e escrito das nosas linguas para as xeracións máis novas, e esiximos aos responsables que retiren este borrador e traballen, desde a capacidade de diálogo e negociación precisa coas partes afectadas, nunha nova redacción consecuente coa realidade plurilingüe española, onde se recoñeza a capacidade de todas as linguas oficiais do Estado para crear habilidades cognitivas, enriquecer competencias transversais, ampliar o pensamento crítico, xestionar a biodiversidade natural e fomentar as destrezas creativas e a capacidade de comunicar e entenderse desde un eu que respecta ao outro.

En consecuencia,

a) A Federación Galeusca manifesta a súa radical oposición ao segundo anteproxecto de LOMCE presentado polo Ministerio de Educación. Esta oposición baséase no tratamento que o anteproxecto dá ás nosas linguas e ás nosas literaturas, un tratamento que traduce o desprezo por elas e a intención de reducir a súa presenza e valoración social, nun camiño que só conduce a unha situación aínda máis desfavorable e minorizadora.
b) Denunciamos a obsesión españolizadora e negadora das diferentes realidades que se fai patente tamén no atrevemento a financiar con fondos públicos o descoñecemento da lingua propia, arbitrando que cando os pais así o decidan será a administración autonómica quen teña que financiar unha formación allea á nosa lingua e que, por tanto, estaría a incumprir a nosa lexislación.
c) Desde a Federación Galeusca convocamos os gobernos galego, vasco, catalán, valenciano e das Illas, a analizar o verdadeiro significado da lei e esixir que non se invadan as competencias da Xunta de Galiza, do Goberno vasco, da Generalitat e dos Paisos cataláns.
d) A Federación Galeusca apoiará as reivindicacións cidadás que se promovan para reclamar a retirada deste anteproxecto, pois de manterse significaría avanzar na deterioración dos nosos idiomas até tempos predemocráticos.
e) As escritoras e os escritores da Federación Galeusca non podemos aceptar que quen ten a responsabilidade de gobernarnos actúe desta forma contra as nosas linguas, sen atender á realidade sociolingüística de cada territorio e pondo obstáculos a unha política lingüística normalizadora que debe marcarse como primeiro obxectivo frear a perda de falantes entre as xeracións máis novas.
f) A Federación Galeusca fai unha chamada á participación da cidadanía nas mobilizacións que se convoquen en defensa dos nosos idiomas.

Conclusións do XXIX Encontro Galeusca

O Congreso da Federación Galeusca reúne anualmente representantes da literatura galega, vasca e catalá arredor dun tema de debate, que nesta ocasión foi Oralidade. O que se escribe para dicir, unha reflexión desde o punto de vista do escritor/a, analizando as características dos textos que se crean para seren lidos e interpretados (guións de cinema e teatro, medios de comunicación, poemas, contacontos…). Tamén os modos nos que o escritor/a recrea a oralidade e, en especial, a intencionalidade do escritor/a na recreación da linguaxe falada tendo en conta as características e situación de normalización da lingua na que se escribe.
Así pois, reunidos en Donostia os días 26, 27 e 28 de outubro no marco do encontro anual da Federación Galeusca, os escritores cataláns, galegos e vascos, chegouse ás seguintes

CONCLUSIÓNS

1. Estimamos que a literatura debe ter unha presenza máis intensa en todos os niveis do sistema educativo, tendo en conta que o marco normativo, e en especial as últimas reformas educativas que pretenden a recentralización regresiva, obvia a existencia das literaturas minorizadas do Estado.
2. Esta mesma esixencia faise extensiva ao fenómeno da oralidade que, lonxe de ser entendida unicamente na súa dimensión tradicional, persiste como realidade actual e con capacidade de se adaptar ás novas tecnoloxías desde as experiencias máis vangardistas. Neste sentido, resaltamos a oportunidade de desenvolver as retóricas orais no ámbito da formación e da comunicación.
3. Denunciamos que os medios de comunicación de ámbito estatal, como reflexo da política activa das estruturas gobernamentais, negan e invisibilizan todas aquelas manifestacións literarias que se producen nas nosas nacións.
4. Reclamamos ás institucións públicas un esforzo engadido para recuperar a memoria colectiva, moi especialmente aquelas experiencias asociadas ás clases populares que teñen escaso acceso ao espazo público. Asemade, convocamos a sociedade para que se implique activamente neste labor común.
5. Fronte aos contidos banais e evasivos xerados polas industrias e medios de comunicación de masas, optamos pola incorporación e potenciación de experiencias culturais auténticas, arraigadas, comprometidas e críticas.
6. Por último, como parte da sociedade que alimenta as nosas literaturas, non estamos á marxe dos procesos históricos que están a vivir as nosas respectivas nacións co obxectivo de conseguirmos as máximas cotas de soberanía. Neste sentido, seguiremos a traballar para acadarmos a plena normalización das nosas realidades nacionais e, en consecuencia, das nosas culturas e sistemas literarios.

Este encontro é tamén o marco no que se celebra a Asemblea da Federación Galeusca, creada polas asociacións de escritores de Euskadi, Cataluña e Galicia como instrumento para a coordinación e a acción conxunta, esencial para a afirmación da profesión e combater a invisibilidade social dos escritores/as nas tres linguas. A Asemblea tomou, entre outros, o acordo de facer xestións ante o Ministerio de Cultura para que aplique e leve á practica a proposición non de Lei Medidas para que o Ministerio de Cultura asuma a multiculturalidade e plurilingüismo existente no Estado no sector da literatura (1), que, impulsada pola propia Federación Galeusca, foi finalmente foi aprobada por unanimidade o 15 de setembro de 2010 no Congreso dos Deputados. Esta proposición indica que o Estado debe crear as condicións para que poidan ser perceptoras das axudas económicas as asociacións de escritores nas distintas linguas oficiais no Estado, feito que non está a acontecer dado que a Asociación Colegial de Escritores de España recibe axudas ás que non optan as súas homólogas de Cataluña, Euskadi e Galicia.

(1) Foi aprobada nos seguintes termos:
1. O Congreso dos Deputados insta o Goberno a seguir avanzando no impulso e protección da multiculturalidade e o plurilingüísmo existente en España, mediante unha política de promoción, protección e difusión da obra artística e literaria, con independencia da lingua utilizada.
2. O Congreso dos Deputados insta o Goberno a seguir impulsando a incorporación de representantes do ámbito literario en todas as linguas do Estado en Actos, Premios, Xurados e Institucións dependentes do Ministerio de Cultura. Así mesmo insta a crear as condicións para que poidan ser perceptores das axudas económicas as asociacións de escritores nas distintas linguas oficiais no Estado.
3. O Congreso dos Deputados insta o Goberno a seguir establecendo canles de diálogo coas asociacións de escritores nas distintas linguas oficiais no Estado.

XXIX Encontro Galeusca: Donostia, do 26 ao 28 de outubro de 2012

A XXIX edición de Galeusca celébrase en Donostia, organizada pola (Euskal Idazleen Elkartea) baixo o lema Oralidade. O que se escribe para dicir (Ahozkotasuna. Esateko idazten dena).
Nesta edición quérese debater a oralidade desde o punto de vista do escritor/a, analizando as características dos textos que se crean para seren lidos e interpretados (guións de cinema e teatro, medios de comunicación, poemas, contacontos…). Tamén os modos nos que o escritor/a recrea a oralidade e, en especial, a intencionalidade do escritor/a na recreación da linguaxe falada tendo en conta as características e situación de normalización da lingua na que se escribe.
A delegación galega estará composta por Cesáreo Sánchez, presidente, Mercedes Queixas, secretaria xeral e os relatores/as:
Antonio Reigosa, que presentará o relatorio A oralidade nos textos literarios.
– Vanesa Sotelo, quen co título Operativos e literarios, participará na mesa Guións de teatro e cine.
Xurxo Souto, que participará na mesa Oralidade e medios de comunicación co traballo titulado Xeografía xeral do mar de Galiza.

O programa é o seguinte:

Venres 26 de outubro
18:00 h. Benvida.
19:30 h. Recital-concerto: Zazpi poeta / Alén da fronteira, en Koldo Mitxelena kulturunea. Trátase dunha sesión en galego e éuscaro na que participarán Xosé Estévez, José Ángel Irigaray e Luís Rei Núñez. O cantautor Ruper Ordorika e o músico Arkaitz Miner interpretarán varias composicións baseadas nos textos de Luigi Anselmi, Bernardo Atxaga, Jon Gerediaga, Tere Irastortza, Xabier Lete, Xabier Montoia e Joseba Sarrionandia, que protagonizan o poemario Alén da fronteira.

Sábado 27 de outubro
09:30 h. Acto oficial no museo San Telmo.
Conferencias: Oralidade
* 10:15-10:45 h. Juan Kruz Igerabide (EIE).
*10:45-11:15 h. Laia Martinez Lopez (AELC).
*11:15-11:45 h. Antonio Reigosa (AELG).
Conferencias: Medios de comunicación
* 12:15-12:45 h. Rafa Xambó i Olmos (AELC).
* 12:45-13:15 h. Xurxo Souto (AELG).
* 13:15-13:45 h. Arantxa Iturbe (EIE).
Conferencias: Guións de teatro e cine
* 16:30-17:00 h. Vanesa Sotelo (AELG).
* 17:00-17:30 h. Aitzpea Goenaga (EIE-Etxepare Institutua).
* 17:30-18:00 h. Lluís Arcarazo Martínez (AELC).
18:30-20:00 h. Contacontos: Joxemari Carrere (éuscaro), Cristina Mirinda (galego), Carles Garcia Domingo (catalán).

Domingo 28 de outubro
10:30 h. Asemblea e Conclusións finais da Federación Galeusca.

As asociacións de escritores en catalán, éuscaro e galego formaron a Federación Galeusca o 15 de xuño de 2008, en Poblet, coincidindo co 25 aniversario da reunión anual Galeusca creada para establecer relacións entre os creadores/as de obras literarias na tres linguas minorizadas de España. O obxectivo da súa creación é que as tres asociacións teñan un instrumento legal para a coordinación e a acción conxunta, e tres anos despois, a Federación Galeusca converteuse nunha ferramenta que é esencial para a afirmación da profesión e combater a invisibilidade social dos escritores/as nas tres linguas.

Durango: participación galega na Feira do Libro e do Disco Vasco

“O Culturgal, tras pechar a porta do Pazo de Cultura de Pontevedra, meteu na súa maleta unha escolma das propostas culturais que representan ao sector das industrias culturais galegas e viaxou cara a Durango Azoka, a Feira do Libro e do Disco Vasco. Como cultura convidada, Galicia respondeu ao convite de Gerediaga cunha mostra multisectorial que abranguen desde o audiovisual, á literatura, a música e o teatro. Para facelo, conta co apoio económico ofrecido pola Xunta de Galicia a través da Axencia Galega das Industrias Culturais. Este é o programa da presenza galega:
Domingo 4 de decembro:
12:00 h. Acto inaugural. Galicia somos todos. Con Antón Reixa.
18:30 h. Euskaraz eta galegoz. Os escritores vascos Harkaitz Cano, Leire Bilbao e Urtzi Urrutikoetxea ofrecerán un recital de poesía, no que lerán os seus poemas escritos en euskera e de seguido traducidos ao galego.
Luns 5 de decembro:
13:00 h. En Galego e Euskara, sobre Galicia e Euskal Herria. O escritor galego Darío Xohán Cabana e o euskaldún Pako Aristi, conversarán sobre o oficio de escribir e a situación da literatura en ambas as dúas linguas. Acompáñaos nos labores de moderador o doutor e escritor galego, residente en Euskadi, Xosé Estévez.
Martes 6 de decembro:
17:00 h. Sesión de animación con escritores vascos e galegos. Baixo o patrocinio de Gálix os escritores galegos Concha Blanco, Pere Tobaruela e Ledicia Costas, xunto cos escritores vascos Pako Aristi, Castillo Suárez e Felipe Juaristi realizarán unha sesión de animación de contos.
Martes 6 de 11:00 a 13:00 e de 16:00 a 19:00 h. e mércores 7 de decembro de 11:00 a 16:00 horas:
Caixiña de Mistos: Un misterio para Tintimán en Durango. Por Mr. Misto Films e Santiago Jaureguizar.
Mércores 7 de decembro:
12:30 h. A Asociación Escritores en Lingua Galega (AELG), cos seus homólogos vascos de EIE, participarán nunha mesa redonda sobre os 28 anos de historia de Galeusca e o seu futuro próximo. Xosé Estévez representará á AELG e Fito Rodríguez á EIE. Galeusca é un encontro anual de escritores e escritoras que reúne a representantes das literaturas galega, vasca e catalá e que organiza de forma rotativa cada unha das asociacións de escritores. No 2008 constituíuse a Federación Galeusca para establecer relacións produtivas e estables entre os creadores das tres culturas.
17:30 h. A empresa galega Imaxin|software e a vasca Elhuyar Fundazioa de Usurbil (Gipuzkoa) presentan o multimedia educativo ZooLoco ou Zoo Zoroa, que realizaron conxuntamente. Tras a presentación, realizarase un taller lúdico.
18:00 h. Mesa redonda na que Artur Trillo, representante de Talía Teatro, debaterá cun creador vasco sobre o teatro e as “linguas minorizadas”.
Xoves 8 de decembro:
– Vídeos musicais galegos, curtametraxes e o documental Digna Rabia, que mostra a historia das mulleres galegas na época franquista. Durante todo o día.
16:00 h. A importancia do son, por Sinsalaudio.
20:00 h. Concerto Acrobatak, con Ugia Pedreira, Fred Martins e Mikel Urdangarin.”

Queremos agradecer especialmente a Xosé Estévez o envío de fotos e información sobre a repercusión dos actos en diversos medios: AZOKA DURANGO 2011.

Manifesto da Federación Galeusca 2011

Damos publicidade ao Manifesto final do XXVIII Encontro Galeusca, organizado pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a Euskal Idazleen Elkartea e a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana, e que tivo lugar no Ateneu de Barcelona os pasados venres 30 de setembro e sábado 1 de outubro, baixo o título A tradución literaria. Profesión e creación.

MANIFESTO DA FEDERACIÓN GALEUSCA
ATENEU BARCELONÈS – BARCELONA 2011

Reunidos en Barcelona o día 1 de outubro de 2011, Nós, escritoras e escritores galegos, vascos e cataláns, MANIFESTAMOS:

1. En contra de todo intento de invisibilización, manipulación e desvirtuación cultural e nacional, somos escritoras e escritores galegos, vascos e cataláns aqueles que usamos como instrumento de creación as nosas respectivas linguas, é dicir, galego, éuscaro e catalán.

2. A pesar dos adiantos en normalización, non só nos atopamos moi lonxe aínda dos mínimos esixíbeis nunhas sociedades nacionais asentadas, senón que asistimos no presente ao que consideramos unha involución no recoñecemento das nosas identidades. Damos conta máis unha vez da falta de cultura plurilingüe do Estado español, que nos últimos trinta anos non manifestou a vontade de favorecer un clima de educación para a convivencia democrática real e mutuo entendemento entre as diferentes linguas e literaturas do ámbito do Estado, sometidas sempre a ese mito anacrónico do “destino histórico” da cultura española.

3. Diante dos novos intentos de recentralizacion do estado unitario español, seguimos a constatar que, só se cada unha das nacións aquí representadas accedemos a maiores cotas de soberanía, haberá garantías de pleno restabelecemento a niveis de normalidade.

4. Reiteramos o noso apoio aos modelos de inmersión lingüística aplicados polos nosos sistemas educativos como modelo de adquisición das nosas linguas e culturas minorizadas.

5. Que, vinte e sete anos despois do Manifesto de Poblet, os sucesivos encontros anuais demóstrannos a preocupación intensa dos escritores a respecto da problemática das nosas nacións sen estado, pois constatamos aínda hoxe a existencia de novas formas de censura económica e ideolóxica, que tamén afectan aos escritores e escritoras.

6. Reafirmámonos no compromiso firme de aprofundar nas relacións continuadas de intercambio e de acción conxunta entre as literaturas de Galicia, Euskal Herría e Países Cataláns, a través da Federación Galeusca. En concreto:

– Promover intercambios de escritores/as e experiencias das producións literarias respectivas.
– Pór en marcha publicacións comúns adaptadas aos novos formatos dixitais de edición.
– Impulsar traducións mutuas destinadas a favorecer o transvasamento de experiencias culturais.
– Velar pola defensa conxunta e solidaria dos intereses profesionais.

Finalmente, comprometémonos a continuar traballando no camiño xa comezado naquel primeiro encontro, celebrado en Poblet o día 24 de xuño de 1984, e autoconvocámonos anualmente para dar continuidade ao labor iniciado entón e hoxe desenvolvido a traves da Federación Galeusca, creada no ano 2009.

Aquí pódese ver o texto e unha ampla crónica con todo o acontecido.

Barcelona: XXVIII Encontro Galeusca, o 30 de setembro e 1 de outubro de 2011

O XXVIII Encontro Galeusca, organizado pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a Euskal Idazleen Elkartea e a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana, terá lugar no Ateneo de Barcelona o venres 30 de setembro e sábado 1 de outubro, baixo o título A tradución literaria. Profesión e creación. Este é o programa previsto:

– Venres 30 de setembro

17:00 h. Mesa redonda Repercusión da edición dixital na práctica e os dereitos do tradutor, e coloquio posterior coa participación de:
Armando Requeixo (Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, AELG).
– Xabier Mendiguren Elizegi (Euskal Idazleen Elkartea, EIE)
– Mario Sepúlveda (Associació d’Escriptors en Llengua Catalana, AELC). Posteriormente terá lugar un coloquio.

19:30 h. Día internacional da tradución. Fragmentos de lectura literaria na lingua orixinal e na versión traducida a cargo de:
– Manuela Palacios (Galego-Inglés).
– Texto de Iñaki Irazabalbeitia lido por Fito Rodríguez (inglés e éuscaro).
– Montserrat Abelló (Inglés-Catalán).
– Enric Casasses (Italiano / Francés-Catalán).
– Ramón Farrés (Alemán-Catalán).
– Feliu Formosa (Alemán-Catalán).

– Sábado 1 de outubro

10:30 h. Mesa redonda: Autotradución e tradución entre as nosas linguas e o castelán como lingua de mediación (ou non), e coloquio posterior coa participación de:
– Manuela Palacios (AELG).
– Carme Riera (AELC).
– Nicholas Zimarro (EIE).

12:30 h. Asemblea Xeral da Federación Galeusca.

14:00 h. Clausura.

A Coruña: XXVII edición de Galeusca, do 29 de outubro ao 1 de novembro

Organizados pola Asociación de Escritores en Lingua Galega, os encontros Galeusca chegan á súa XXVII edición, congregando na cidade da Coruña, entre os días 29, 30 e 31 de outubro e o 1 de novembro, a escritores e escritoras da AELG, da Euskal Idazleen Elkartea e da Associació d´Escriptors en Llengua Catalana.
As sesións da XXVII Congreso Galeusca celebraranse na Biblioteca de Estudos Locais (rúa Durán Loriga s/n.) da Coruña, baixo o epígrafe Literatura en galego, éuscaro e catalán: unha viaxe con futuro.
O XXVII Congreso Galeusca promoverá neste 2010 o debate ao redor da importancia das nosas literaturas en lingua propia como subministradoras de contidos para unha fértil industria cultural que a todos e todas sen excepción preocupa e interesa, pois na lingua e na literatura susténtase a identidade senlleira dun pobo, unha historia pensada e debuxada tamén polos seus escritores e escritoras, voces reveladoras dunha viaxe colectiva cara un país con futuro propio. Para falar destes aspectos e doutros puntos de vista que o tema suxira, distribúese o programa:

Venres, 29 de outubro:
Chegada das delegacións
22:00 Cea (Restaurante A Penela –Praza de María Pita, 12–).

Sábado 30 de outubro
10:00-11:30 Mesa redonda: A literatura como fornecedora de contidos da industria cultural: a literatura e o audiovisual, coordinada por Raúl Veiga:
Héctor Carré
• Harkaitz Cano (elaboración do relatorio) | Ander Iturriotz (relator)
Manel Bonany

11:30-12:00 Pausa café
12:00-13:30 Mesa redonda: As viaxes na literatura, coordinada por Xulio L. Valcárcel:
Anxo Angueira
• Urtzi Urrutikoetxea
Ignasi Riera
14:15 Xantar (Restaurante A Penela –Praza de María Pita, 12–).
17.00: Percorrido Rosaliano pola Coruña, por Diego Pardo Amado (con saída na Rúa do Príncipe,3 –Cidade Vella–).
18.30: Recepción na Casa do Concello da Coruña (Praza de María Pita, 1).
22.00 Cea (Restaurante A Penela –Praza de María Pita, 12–).

Domingo 31 de outubro
10:00-11:30 Asemblea da Federación Galeusca.
11:30-12:00 Pausa café.
12:00-13:30 Mesa redonda: A literatura como fornecedora de contidos da industria cultural: a literatura como modelo de convivencia de vellos e novos soportes, coordinada por Tati Mancebo:
Marcos S. Calveiro
• Nikolas Zimarro
Guillem-Jordi Graells
14.15 Xantar (Restaurante Ruído en la cocina –Praza de María Pita, 1B–).
19:00-20:00 Recitado/Lectura de textos + Música:
Olalla Cociña e Dores Tembrás
Nikolas Zimarro
Miquel Bezares
Xabier Díaz (música).
22.00 Cea (Restaurante Ruído en la cocina –Praza de María Pita, 1B–).

O luns 1 de novembro regresarán as delegacións invitadas.