Isaac Xubín: “É infantil e ridículo non comparar a situación galega coa vasca porque as linguas non sexan semellantes”

Publicado o 8 Novembro 2016 por asociacionescritoras-es

Entrevista de Montse Dopico a Isaac Xubín en Praza:
“(…) – Praza (P): A novela [Non hai outro camiño] parece situarnos, ás veces, no pasado. Outras, no presente. Outras, no futuro. Parece unha ao distopía ao estilo orwelián nalgúns detalles… Fala de poder: de micro e de macropoder, de corrupción, de manipulación… Fai pensar nunha ditadura socialista, ou nas falsas democracias occidentais actuais…
– Isaac Xubín (IX): Unha das razóns polas que me decatei de que os relatos tiñan algo en común foi que os personaxes teñen que tomar unha decisión nunha sociedade opresora. Ao mesmo tempo, nunca me gustaron as novelas da guerra civil, no sentido de que penso que é inevitable lelas coa bagaxe previa que cadaquén leva. Por iso decidín probar a enganar o lector, a través do estrañamento: contarlle unha historia sobre a guerra civil, pero sen que o saiba, porque a acción sitúase noutro lugar. Por iso o tema da ambientación no mundo eslavo. Como ademais fago descricións moi parcas, non é fácil situarse nun tempo.
– P: Os personaxes non son, precisamente, exemplos. Non teñen por que selo, que é novela contemporánea. Atópanse varados, teñen que facer algo… e non sempre escollen o “ben”. Un deles é traficante, outro censor orgulloso…
– IX: Sempre me gustou a xente con contradicións, tamén na vida. Considero que se unha persoa non ten contradicións é porque non se implica realmente, dito así de xeito simple. Adoita caerme ben a xente que as ten, que o sabe, e ademais, como dis, é normal na novela contemporánea, que non é de bos e malos. E, si, poño os personaxes nunha situación de compromiso na que teñen que definirse. (…)
– P: Tes un recital, co cantautor Ruper Ordorika, de versos de Joseba Sarrionandia, da antoloxía Tempo de exilio, que ti mesmo traduciches ao galego. Tamén traduciras, por exemplo, Bilbao-New York-Bilbao, de Kirmen Uribe. Como xorde o recital?
– IX: Foi a partir do premio de Tradución. A dotación inclúe premio para o editor, para o tradutor e unha cantidade para seguir a o libro. Por iso organizamos o recital, co gallo do premio, aproveitando eses recursos. Ruper Ordorika xa participara nunha experiencia anterior, con outro libro editado por Kalandraka, Sete poetas vascos, no que eu non estaba, pois vivía daquela en Cork. (…)
– P: Fuches membro das Redes Escarlata e publicaches un poemario, Con gume de folla húmida, que gañou o premio Eusebio Lorenzo Baleirón. En realidade, a novela é o teu segundo libro, entón.
– IX: Recibir un premio non cambia moito, pero é un indicador de que vas polo bo camiño. Ou que polo menos que houbo unha xente, no xurado, que considerou que merecías un premio. O que escribo agora non ten moito que ver co que ao principio, pero iso é normal. Nese libro xuntáronse cousas que levaba acumuladas, como a miña experiencia no País Vasco e en Irlanda.”

Isaac Xubín e Ruper Ordorika: “Ser dunha lingua minorizada implica que sempre tes que dar unha explicación”

Publicado o 26 Outubro 2016 por asociacionescritoras-es

Entrevista a Isaac Xubín e Ruper Ordorika en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como naceu este proxecto? De onde partiu a idea que deu lugar a esta mini-xira tans ingular por Galiza?
– Isaac Xubín (IX): Tempo de Exilio, a tradución ao galego de poemas de Joseba Sarrionaindia, recibiu o premio Etxepare, que na súa dotación económica destina unha parte a promocionar e axudar a difundir a obra premiada. É de aí de onde saen estes recitais con Ruper por Galiza.
– SG: Mais xa tiñades colaborado…
– IX: Isaac: A única experiencia que tiñamos antes foi no festival Literaturia, en Zarautz, onde coincidimos os dous, e como xa sabiamos que habería algo disto partillamos escenario nunha canción de Ruper con letra de Sasrrionaindia, ‘Martin Larralde’, que eu receitei en galego. Saiu ben e xa se activou isto. (…)
– SG: Como vedes a relación entre dúas culturas como a galega e vasca? De habela, claro. Haina? Considerades que houbo un achegamento? Viven de costas unha a outra?
– IX: Eu, persoalmente, creo que hai moito coñecemento superficial mais pouco coñecemento profundo. A proba é que eu non tería que ter sido, por idade, o tradutor de Joseba Sarrionaindia, tería que ser alguén da súa xeración. Que tardase tanto en se traducir ao galego a obra dun gran escritor tan próximo xeograficamente é proba non necesariamente de desinterese mais si de descoñecemento.
– Ruper Ordorika (RO): Eu teño unha visión un pouco diferente. De rapaces, no grupo Pott [del facían parte Bernardo Atxaga, Joxe Mari Iturralde, Sarrionaindia e Ruper Ordorika, entre outros] seguiamos bastante de cerca o que se facía en Galiza. Eu coñezo máis daquela época que do que se fai agora: Celso Emilio Ferreiro, Méndez Ferrín, Uxío Novoneyra… Mais tamén entramos nun tunel de afastamento, desde a miña experiencia, repito. Hai que ter conta que Gabriel Aresti xa traduciu hai décadas cousas do galego. Temos traducido a Castelao ao euskera hai moitos anos, o que era importante para nós. Curiosamente agora, que hai moita máis información a man parece que está todo como máis lonxe. Pero, insisto, é na miña opinión. E isto que digo para a literatura tamén o podo dicir para a música. Eu coñecía naquela época aos cantantes galegos e agora coñezo moito menos.
– IX: Ligando co que falabamos do pouco coñecemento profundo, todo o mundo coñece ‘Sarri, Sarri‘ mais moi poucos saben de que vai (rí). É como unha metáfora: coñecemos a canción, si, vale, chegounos aquí, mais non temos nin idea de que vai. Mais si, si que é certo que culturalmente houbo ese diálogo ao que se refería Ruper. (…)”