Vidal Bolaño ou o laboratorio de cultura que fai país

Reportaxe en Letra en Obras:
“(…) Cando lle preguntamos sobre os motivos da proposta de Vidal Bolaño como homenaxeado para o ano 2013 Margarita Ledo fala, en primeiro lugar, de “revisitar todo o que foi a súa traxectoria creativa”, que considera fóra de calquera dúbida. Mais a catedrática de comunicación da USC di que tamén pretenderon “incidir no momento cultural de moita inactividade para o teatro galego, que está a sufrir unha certa exclusión dentro das políticas culturais que se están levando adiante en Galiza”. Ledo defíneo como un “grande organizador”, ao falar do seu traballo con Grupo Antroido ou Teatro do Aquí, destacando “esa reflexión sobre a combinación do traballo creador coa organización deste dentro do sistema cultural no que funciona, que é o galego”. O seu compañeiro Manuel Lourenzo sintetiza este complicado exercicio de funambulismo ao defender que Vidal Bolaño “soubo utilizar os medios dos que dispoñía para crear unha plástica moi característica, e nunca agardou polo público: sempre o foi a buscar”. Comezar polos vieiros que abre a xestión da homenaxe ao dramaturgo no eido da planificación cultural non supón perder de vista a potencia anovadora da obra que deixou atrás de si. Neste sentido, Dolores Vilavedra cualifica a escolla de “idónea”, referíndose ao dramaturgo como “o máis ‘teatral’ dos escritores de literatura dramática” e destacando nel “a súa versatilidade e a súa capacidade para abordar temas de actualidade”. Nesta liña inciden tamén os dous grandes dramaturgos contemporáneos de Vidal Bolaño como son o académico Euloxio Ruibal, quen destaca “o seu interese polo popular e a valentía na abordaxe de temáticas contemporáneas que resultaban incómodas e das que a maioría fuxía”, e o propio Manuel Lourenzo, quen recorda que “meteu a maza na cabeza das cousas que estaban a pasar” (…)”

Ramón Nicolás: “Malia as dificultades, o talento creativo non está, en absoluto, en recesión”

Entrevista a Ramón Nicolás en Letra en Obras:
“(…) – Letra en Obras (LeO): Leva anos tirándolle radiografías á literatura galega como cre que anda de saúde nestes momentos?
– Ramón Nicolás (RN): Espléndida, sen dubidalo. Sempre fun optimista neste sentido e sono aínda máis agora. Cómpre pensar que a república das letras galegas nace nun ámbito resistente, sempre se desenvolveu en contextos nada favorables para a súa proxección e, por moitas razóns, tampouco os ventos tampouco son favorables agora, pero aí está, segue enraizando. Malia as dificultades da recesión actual ese capital que é o talento creativo dos escritores e escritoras de noso non está, en absoluto, en recesión. (…)
– LeO: Agora que acabamos de celebrar o Día das Letras que se debería facer para desestacionalizar a visibilidade da nosa literatura e lograr que teña máis presenza pública ao longo de todo o ano?
– RN: O Día das Letras non pode, nin debe, rematar o 17 de maio. A súa proxección debe ir máis alá e ocupar a totalidade do ano…, un camiño é estender as actividades do xeito que o ano pasado se realizou por mor do centenario de Cunqueiro ou, agora mesmo, coa figura de Celso Emilio Ferreiro. Nese último caso, do que son máis coñecedor, harmonízanse actividades de carácter institucional e editorial con outras numerosas posibilidades de actuación máis de base en centros de ensino, asociacións veciñais e culturais, recitais poéticos, presenza na rede, no ámbito audiovisual…, e coido que o resultado é moi positivo.
– LeO: Hai anos dicíase que internet ía ser un gran aliado para poñer en valor as culturas minorizadas. Mais hai voces que afirman a nosa literatura ten incluso menos proxección social que nos anos 90?
– RN: Internet é unha ferramenta, máis nada, e cómpre saber utilizala, algo que non sei se se fixo ou se fai ben, sobre todo para non perder ese barco que é o da presenza nela da lingua galega. Hai que promocionala sobre todo nas persoas que empregan a rede como algo normal no día a día e aí é onde tamén a literatura estará presente, como debe estar a gastronomía, o deporte ou a música. Outra cousa é a comercialización de produtos literarios na rede onde se cadra haxa que dar aínda máis pasos, e con máis apoios. (…)”

Samuel L. París: “O humor é mellor que a coherencia, o compromiso, a evasión e o lambeconismo”

Entrevista a Samuel L. París en Letra en Obras:
“Fago un esforzo para imaxinar como puido parir Samuel L. Paris (Muros, 1984) este seu libro de poemas que leva por título Inflamable (Edicións Positivas, 2012). Venme á mente a imaxe dun poeta pechado nun piso de corenta metros cadrados que en vez dunha pluma, unha máquina de escribir ou un computador emprega unha thermomix para compoñer os versos. Tamén vexo ciscado polo chan da cociña a Gran Enciclopedia Galega, coleccións enteiras de poesía, os xornais de maior tiraxe do país e gasolina, moitas latas de gasolina. Da banda sonora ben pode encargarse Sepultura ou mesmo Terbutalina. (…)”

Armando Requeixo: “A calidade da literatura actual é moi estimable pero as augas baixan demasiado avoltas”

Entrevista a Armando Requeixo en Letra en Obras:
“(…) – Letra en Obras (LeO): Na literatura galega os críticos son misericordiosos, andan coa navalla aberta ou simplemente son equitativos?
– Armando Requeixo (AR): Hai de todo. Existen compañeiras e compañeiros que prefiren comentar só libros que lles agradan, de xeito que unicamente fan recensións positivas. Outros, pola contra, están especialmente interesados en sinalar eivas para que a nosa escrita de creación mellore día a día, así que tenden a ser moi incisivos. Pero a maioría xulga tentando orientar sobre o que cre de maior ou menor interese, con ponderación.
– LeO: Como ve o panorama actual da literatura galega?
– AR: Como un río despois dunha gran treboada. As augas baixan demasiado avoltas. A crise non está axudando nada e, aínda que a calidade media dos nosos produtos se mantén nun nivel moi estimable, o certo é que os tempos son difíciles para a industria literaria. (…)
– LeO: Que precisa a nosa literatura para gañar cota de lectores primeiro no país e logo fóra das nosas fronteiras?
– AR: É difícil responder esta pregunta. En todo caso, creo que hai que seguir crendo na calidade das nosas autores e autores e procurar comercializar o mellor posible os seus produtos. E para iso tampouco viría mal un apoio máis decidido dende as institucións.
– LeO: Os libros electrónicos préstanse para a crítica pausada ou só para un rápido comentario en Facebook ou Twitter?
– AR: Préstanse moi ben para todo o que se queira. A decisión de que o comentario dunha obra lida como libro electrónico se verta en forma de recensión máis elaborada ou de simple apuntamento do Face ou Twitter débese á preferencia concreta do crítico ou das circunstancias que (im)posibilitan un ou outro tipo de comentario en cada caso e momento, pero, dende logo, non nacen do soporte no que foi efectuada a lectura.”

Miro Villar: “As Crebas é case un espello de min propio, para me ollar desde o outro lado”

Entrevista a Miro Villar en Letra en Obras:
“(…) – Letra en Obras (LeO): Podemos definir As Crebas coma o caderno de observación dun poeta en terra?
– Miro Villar (MV): Adoito facer uso da palabra do léxico mariñeiro “bitácora” para me referir ao meu blogue, porque pretende facer unha función semellante á dun caderno de bitácora. En efecto, podería dicirse que se trata “dun caderno de observación dun poeta en terra” (moi atinada a vosa definición), pois é unha bitácora cultural e literaria, con preponderancia da poesía como temática, pois alén de moitas cousas considero que son en esencia poeta. Daquela naceu para visibilizar a miña propia creación literaria nun momento en que os espazos no noso idioma estaban máis debilitados ca nunca. E xa non digamos en poesía, pois pecharon coleccións e as que existen reducíronse á mínima expresión. E tamén para dar testemuño das literaturas que me apracen (nomeadamente a sección Poemas) en calquera lingua do mundo, mais dando preferencia aos poetas amados que teñan traducións ao galego, ao portugués ou ao español. Xa logo, para dar conta doutras preocupacións varias: arte, cinema, teatro… ou incluso os roteiros que realizo en épocas de camiñada. A política tamén ten o seu lugar, mais é minúsculo a respecto dos outros temas fulcrais. En definitiva, é case un espello de min propio, para me ollar desde o outro lado do espello. (…)
– LeO: Definitivamente, a literatura e todo o que a rodea xa está máis na rede que no propio papel?
– MV: Non o sei, mais non o creo aínda. Évos ben curioso, recibo un premio por un blogue cando sempre adoito definirme coma un “dinosauro” a respecto da rede. Amo, talvez demasiado, a literatura en papel. Na casa teño problemas de espazo por culpa dos libros que ateigan os meus andeis. Continúo a mercar e tamén a gozar dos libros como obxecto, mais aínda así é ben certo que a día hoxe xa leo tamén moita literatura na arañeira, que ten unha virtude incuestionable que é poder achegarte a calquera literatura do mundo, até da nación máis pequena, en cuestión de segundos. Poño por caso, até hai pouco nada sabía da esplendorosa poesía indíxena de México e grazas á rede coñecín esa literatura que é minorizada nos propios Estados Unidos de México (denominación oficial, por certo). (…)”

Mario Regueira: “A cultura galega ten un grave problema de dimensión pública internacional”

Entrevista a Mario Regueira en Letra en Obras:
“(…) – Letra en Obras (LO): “A sorpresa do lector non diminúe malia a dosificación da traxedia, o que fala moi a favor das boas artes do autor”, afirma unha crítica asinada por Inma Otero. Era a novela curta [Outono aquí] o mellor xeito de manter a tensión narrativa ao longo de toda a obra?
– Mario Regueira (MR): O termo “novela curta” é moi útil a nivel informativo pero non deixa de ser bastante relativo, como case sempre que falamos de xéneros ou subxéneros literarios. Esta novela anda preto en dimensións da anterior, que nunca foi cualificada de curta, e algunha amiga fíxome notar que con dous capítulos máis podería competir sen problemas nun premio de novela longa. Nese sentido, non diría que foi pensada á mantenta como curta, e aínda que é certo que cada dimensión narrativa esixe a súa propia arquitectura, non creo que a tensión narrativa sexa máis doada de conseguir nos percorridos curtos, só que as técnicas para lograla son diferentes. (…)
– LO: A miúdo debátese sobre a necesidade de internacionalizar a nosa literatura. Aínda que houbo algúns casos puntuais, os intentos por entrar nos mercados máis próximos (mesmo no Estado Español ou Portugal) apenas deron resultados. Que é o que falla á hora de darnos a coñecer fóra?
– MR: Fai falta existir. Hoxe por hoxe a cultura galega ten un grave problema de dimensión pública internacional, que ningunha das iniciativas pasadas conseguiu aminorar. Fóra do noso país non somos practicamente coñecidos e así é moi difícil suscitar algún tipo de interese, e moito máis cando o que queremos poñer nos mercados son as nosas historias. Non serei o primeiro galego que, ao ver que non escribía en castelán, lle preguntaron no estranxeiro se era vasco ou catalán e tivo que explicar durante un bo anaco que non era ningunha das dúas cousas. Anécdotas coma esta, que se repiten nos países máis variados, deberan facernos pensar que vascos e cataláns existen, e nós estamos, para a maioría da xente, fóra da ecuación. E iso aínda en contextos, como o portugués, que deberan sernos naturalmente favorábeis. (…)
– LO: Outro dos debates candentes é a irrupción de novos formatos (libros dixitais), fálase moito sobre unha realidade que está aquí pero á vez semella que o sector (editores, autores, mesmo lectores) está como agardando acontecementos.
– MR: É moi frustrante a posición da maior parte dos axentes culturais galegos sobre este tema, especialmente porque o noso contexto cultural nunca se caracterizou por ser conservador nin temeroso ante os cambios. Porén, é como se a transición do libro obxecto ao libro dixital espertase fantasmas agochados e paralizase á maior parte das persoas que teñen que protagonizar o cambio. Guste ou non, os formatos dixitais acabarán tendo un papel moi importante no futuro, un papel que aínda se está definindo pero do que a cultura galega non pode quedar fóra. O estatismo, cautela, ou temor de moitos destes axentes o único que fará é que queden fóra dun cambio que se producirá de todas formas, mesmo pasando por riba deles. (…)”

Letra en Obras: ‘Precísanse poetas, razón aquí mesmo’

Envío de traballos para un novo libro colectivo en Letra en Obras:
“O inverno chama á porta e xa as rúas comezan a espirse de xente. E para onde van as galegas e os galegos cando xea en Lugo, Allariz, Toques, Becerreá, Forcarei ou no Castro de Beiro? Non vos enterastes? Volveron mercar bolígrafos e andan ensarillando unhas palabras nas outras porque se enteraron de que Letra en Obras quere artellar un novo libro colectivo, para dar conta do que di a xente cando se lla da por dicir mediante a poesía.
Quen pode participar?
Todas aquelas persoas que non teñan publicado un libro de poesía individual, enviando un máximo de tres poemas. @s que queiran participar utilizando un pseudónimo poderán facelo enviándonos os seus datos e o seudónimo co que queren asinar. Letra en Obras realizará a escolma de entre os textos recibidos cando remate o prazo de envío.
Cando remata o prazo de envío?
Co pasamento do mes de febreiro, en día 29.
Como se vai chamar o libro?
Iso é cousa vosa, pois dende agora queda aberta no espacio de comentarios desta noticia a posibilidade de facer propostas para un nome de entre os que nós escolleremos un.
Que levarán @s autor@s dos poemas elixidos?
Unha considerable cantidade de gratitude e a posibilidade de entrar en contacto cun público lector, a posibilidade de facer existir os seus poemas ao introducilos na cadea sen fin dos textos que un día se escribiron e non paran de volver nacer.
Esta, precisamente, é a arela primeira de Letra en Obras: ofrecer ferramentas para continuar tecendo esa rede pegañenta que nos segue a limpar dos ollos o contorno das cousas ordinarias.

Escríbenos á nosa caixa de correo: contacto@letraenobras.com

Iria Morgade: “Textos curtos e condensados parécenme o máis apropiado para unha literatura activa”

Entrevista a Iria Morgade en Letra en Obras:
“Iria Morgade Valcárcel (Pontevedra, 1988) vén de rematar a última versión da súa novela Verbas no ar, que usa as revoltas do último ano en diferentes sociedades asfixiadas para tecer un relato no que pretende explicar que “a humanidade ten algo en común”. A novela serviulle para gañar o VII Premio Biblos – Pazos de Galicia e estará nas librarías do país antes do nadal, despois de ter colaborado na fase final co escritor Xabier P. Docampo. Estudou Ciencias Políticas entre Compostela e Madrid e cando fala sobre a formación da afección á lectura recoñece que “de pequena sempre me gustou moito e a miña nai gústalle moito escribir polo que collo dela o gusto pola literatura, como tamén o gusto de escribir”. Desfruta lendo e se lle pedimos que chame a atención sobre xente que escribiu libros nos que naufragou felizmente di Lovecraft, Kundera, Ferrín, Auster, Fernández Paz, Rosalía ou Celso Emilio Ferreiro.
– Letra en Obras (LeO): De que maneira pode contribuír a literatura a cambiar o mundo?
– Iria Morgade (IM): Non se trata de abrir mentes, porque iso é un proceso propio de cada un pero axuda a reflexionar, ás veces utilizando as situacións límite para que se faga remover algo. Eu estudei políticas e vendo como a xente tenta concienciar doume conta de que ás veces é metódico, pouco atraente, unha simple exposición de ideas, máis de tese que outra cousa. Aí é onde xoga a literatura, ofrecendo un achegamento diferente.
– LeO: Que efecto pretendes producir no lector cando escribes?
– IM: Concienciar non é unha palabra que me guste, porque vexo que ten algo de imposición para que a xente pense dunha forma ou outra. Pero si que, ás veces, eu vexo as cousas dunha maneira clara e simple e tento achegar esa visión xa que ás veces semella que todo ao redor complica a nosa mirada, hai moito ruído que nos impide chegar ao fondo. As situacións límite axudan porque hai cousas que nós agora vemos máis difuminadas e podemos atopar nas situacións límite paralelismos nos que non pensaramos. (…)”

O primeiro libro de relatos de Letra en Obras supera as 1.000 descargas

“En Letra en Obras esta semana temos algo que celebrar. O libro homónimo, que recolle 17 relatos doutros tantos autores novos, superou xa o milleiro de descargas na rede. Os escritores Samuel L. Paris, David Pobra, Iria Ameixeiras, Brais Lamela, Elena Veiga Rilo, Andrés Carrasco, Raquel Boo Anderson, Paulo Martínez Lema, Alba Payo Froiz, Xurxo Martínez, Mónica Fernández Armesto, Brais Zas, Alberto Rodríguez Díaz, Celia Parra, Vidal, Paloma Calvo e Eva Moreda son os protagonistas desta obra que pode ser descargada na nosa páxina.” Vía Letra en Obras.

Alba Payo: “Na literatura a revolución tecnolóxica é inevitable”

“Así se define Alba Payo, que protagoniza unha das novas entrevistas de Letra en Obras: “Son Alba Payo Froiz da quenda do 1981, estudei Historia na USC, actualmente doulle á Historia da Arte pola UNED e ao Inglés na EOI. Recentemente publiquei O que Darwin non previu coa editorial Urco. Publiquei unha poesía; Matanza por Internet coa Solaina de Piloño. Participei no libro colectivo Deixade pois que voe o Paporroibo co relato A Roda. E publiquei na Revista Murguía de Historia Nº13: A rede escolar no Deza e Trasdeza nos ss.XVIII e XIX. A miña andanza literaria comezou na miña adolescencia obtendo o primeiro e o terceiro premio de relato curto Varela Buxán de Lalín e tamén alguna inmersión na poesía cun accésit no Francisco Añón de poesía en Serra de Outes. Actualmente son perpetua opositora á espera da miña oportunidade de ser profesora, mentres non caian os exames escribo as ideas que me rondan pola cabeza. (…)”. Vía Letra en Obras.