Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“O sector editorial vén sendo moi crítico desde hai anos coas axudas da Xunta de Galiza á tradución de obras literarias, por mor dos criterios utilizados para conceder subvencións ás obras que se traducen desde outras linguas ao galego e desde o galego a outras linguas. A censura chegou a un punto álxido o ano pasado, cando se soubo que a segunda empresa máis beneficiada polas axudas á tradución -a Editorial Tegra- era propiedade dunha muller condenada por estafa, constituída pouco antes de que se publicase a convocatoria e que posuía un catálogo de só vinte títulos, dezanove deles en castelán. A empresa recibiu, precisamente, axudas para traducir eses dezanove libros ao galego.
A convocatoria de axudas deste ano volve incorrer nalgunhas das incongruencias que o sector denuncia exercicio tras exercicio. Alejandro Tobar, responsábel da editorial Hugin e Munin, especializada en tradución, fixo público un documento no que debulla algunhas das eivas que se detectan na Orde de axudas públicas á tradución de 2022.
Entre os defectos sinalados por Tobar destacan algunhas medidas que a Administración implementou como presunta solución a carencias anteriores. Por exemplo, o ano pasado deuse a circunstancia de que até tres editoriais diferentes recibiron axudas para traducir a mesma novela –O xardín secreto, de Frances Hodgson Burnett. Este ano, a Xunta mostra a vontade de non recuncar nesa falta de rigor, mais faino sen valorar ningún tipo de mérito na realización do traballo, senón priorizando, simplemente, a orde de chegada da solicitude.
“Hai uns dez anos que as axudas son outorgadas desde criterios moi pouco comprensíbeis desde un punto de vista profesional”, declara Tobar a Nós Diario. “Pero creo que o máis inxustificábel da convocatoria deste ano é a desaparición dun criterio que se aplica universalmente, o da extensión das obras cuxa tradución se subvenciona. Se concorren dúas obras, unha de 40 páxinas e outra de 800 e ambas teñen a mesma puntuación, recibirán a mesma axuda, o que desvirtúa completamente o sentido destas axudas “.
Tobar acrecenta que o que sucedeu o ano pasado coa Editorial Tegra podería volver ter lugar: “Non se valora a traxectoria das empresas e iso propicia a aparición dunha picaresca que a Administración non debería estimular”.
Henrique Alvarellos, presidente da Asociación Galega de Editores (AGE), cre que a solución pasa por que unha representación da asociación estea presente na comisión que determina cales son os títulos aos que se lles conceden as axudas, ou mesmo na redacción da propia convocatoria. “Nós somos quen coñecemos as dinámicas de traballo das editoriais e o noso único desexo é ser útiles ao sector e á sociedade en xeral. Creo que coa nosa presenza se solventarían moitos dos problemas que se veñen repetindo ano tras ano”.
Até o de agora, o diálogo que a AGE estabelece coa Administración dáse a distancia. “Nós enviamos propostas e eles contéstannos que aceptan algunhas e outras non. Ás veces por motivos puramente administrativos e outras, por razóns que descoñecemos. É posíbel que se ese diálogo se estabelecese desde unha mesa de traballo conxunto, poderiamos aproximar posturas dunha forma moito máis fluída”.
Unha das reivindicacións históricas do sector é que se fagan convocatorias diferentes para a exportación e a importación de textos literarios, é dicir, para a tradución doutras linguas ao galego e do galego a outras linguas, dúas realidades diferenciadas, con condicionantes moi diferentes. Coa intención, presuntamente, de difundir no exterior a literatura galega, a convocatoria estabelece que se o orixinal é dunha autora ou autor galegos recibirá máis puntuación que se é do resto do Estado ou doutros países. Mais o que se propicia é que algúns dos máis beneficiados sexan proxectos que traducen ao galego obra de autores nacidos na Galiza e que escriben en castelán. “A convocatoria está ateigada deses pequenos desaxustes que estimulan o intrusismo e a picaresca”, resume Tobar.”
Arquivos da etiqueta: Nós Diario
A profesora Concha Losada substituirá Xusto Beramendi á fronte do Padroado do Museo do Pobo Galego
Desde Nós Diario:
“A profesora universitaria Concha Losada, actual vicepresidenta do Padroado do Museo do Pobo Galego, substituirá o historiador Xusto Beramendi como máximo dirixente da institución.
Losada presentou unha única candidatura de consenso, na que tamén figuran os nomes de María Xosé Fernández, Lino Lema ou Francisco Sanjiao.
Beramendi, cofundador do padroado nos anos setenta e presidente desde 2011, anunciou o pasado mes de abril a súa decisión de “retirarse”.
A asemblea de elección da nova presidencia terá lugar o 28 de maio. Co seu nomeamento, Concha Losada converterase na primeira muller en ocupar a presidencia do Padroado do Museo do Pobo Galego.
Após participar na fundación do Museo do Pobo Galego, exerceu como secretario do padroado entre os anos 1976 e 1986. Posteriormente, foi nomeado presidente da Xunta Reitora en 2000. Un posto que ocupou até 2011, ano no que foi escollido presidente do padroado.
No acto no que anunciou que se retiraba, Beramendi fixo referencia aos futuros retos aos que se enfrontará o padroado e o Museo do Pobo Galego: completar o programa museístico, ampliar o cadro de persoal e completar o relevo xeracional.”
Suso de Toro, Inma López Silva e Xesús Fraga, finalistas do Premio Novela Europea
Desde Nós Diario:
“As obras O libro da filla de Inma López Silva, Un señor elegante de Suso de Toro e Virtudes (e misterios) de Xesús Fraga foron seleccionadas como finalistas do Premio Novela Europea na modalidade de Novela traducida a outra lingua europea dentro da sección de lingua galega.
O sábado 14 de maio, o xurado dos galardóns desvelou o nome das novelas finalistas nun acto encadrado nas actividades con motivo do Día das Letras Galegas do Casino de Santiago.
O establecemento da rúa do Vilar do centro histórico compostelán acolleu a presentación das novelas elixidas para facerse co premio nesta categoría, que está dividida en dúas seccións: por un lado, aquelas obras finalistas en lingua galega e, por outro, as novelas publicadas noutros idiomas oficiais do Estado, como o castelán, catalán ou eúscaro. (…)”
“O rexurdimento de Anxo Angueira”
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“Ás veces a Historia escríbese así. Un dos nosos emigra, faise rico, e ao volver, escolle como emblema do diñeiro unha planta exótica que lle lembra ao mundo a orixe da fortuna: unha palmeira. Ás veces a Historia quere que esa palmeira –palmeira chafariz– acabe transformada en símbolo da aldea. Anos despois, un escaravello, o chamado bicudo, acaba con ela. Un escaravello vido do leste –de onde veu o Mao Zedong / a pólvora e as magnolias– remata con aquel brasón exótico e de novo hai que reescribilo todo, resituarse no complexo mundo das identidades, mirar desde o lado do bicudo e desde o da palmeira.
A morte da palmeira de Manselle, a súa aldea, impulsou a Anxo Angueira a volver á poesía. Ou como matiza, en conversa con Nós Diario, “á publicación, porque un nunca deixa de ser poeta”. Palmeiras, piueiros é o volume que nos trae de novo os versos de Angueira despois dun silencio poético de quince anos -desde aquela visión de Vigo que foi Fóra do sagrado, en 2007-. Un libro que fala, di Angueira, “da morte, da desaparición, e tamén do rexurdimento, da forza contraria á extinción. A morte da palmeira abaneoume de tal maneira que empecei a xuntar moitos cabos e a tecer este libro con materiais que teñen que ver coa terra, como a palmeira, e co mar, como o piueiro”.
O piueiro -o pandullo da volanta- é esa palabra que non aparece nos dicionarios e que unha asociación da Guarda recuperou. “Coa axuda deses mariñeiros da Guarda recuperei esa palabra –tan enxebre que a ignoramos– que constitúe un símbolo da súa cultura; igual que recuperaron un tipo de embarcación –o volanteiro– desaparecida hai cen anos. Un exemplo extraordinario non só para a cultura naval, senón para toda a cultura galega contemporánea”.
Os poemas de Angueira teñen ese don: nomean, recuperan palabras –e polo tanto, realidades–, que pasan a engrosar as filas da resistencia. “O encontro feliz e revolucionario entre as cousas e as palabras”, di Chus Pato nas achegas das Contornas que pechan o volume. Esa, talvez, é a máis alta finalidade do poeta. “Efectivamente”, concorda Angueira, “así contribúe o poeta a ese esforzo colectivo de rescatar do desacordo, de desenterrar o que temos esquecido, e de sentirnos orgullosos do que somos para manter viva a esperanza”.
E claro, o bicudo que rematou coa palmeira ten o seu correlato noutros bicudos. “O da alienación, o do control, o que nos mantén incapacitados para ter claras as coordenadas en que vivimos e para organizarnos e intentar mudas o estado das cousas”. Sodes mentres non sexan / a fouce e o martelo / a independencia. (…)”
Marcos Calveiro: “O meu orgullo sería que alguén, despois de ler esta novela, decidise investigar sobre Curros”
Entrevista de Antón Escuredo a Marcos Calveiro en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como foi a experiencia de introducirse no mundo de persoeiros e personaxes históricos?
– Marcos Calveiro (MC): Recoñezo que foi un pouco casualidade. Estaba documentándome para outra novela que quería escribir e descubrín esa mítica e case lendaria viaxe de Curros Enríquez a Londres. Ao parecer estivo alí oito ou nove meses, aínda que non hai acordo na data en que foi nin nos motivos que tivo para realizala. Pareceume unha idea bastante atractiva e pregunteime que estaría a facer alí.
Comecei a darlle voltas á idea e Holmes apareceu despois indagando na actualidade dese momento nese país. Era o período vitoriano e pensei que podía estar en Londres buscando acontecementos e o detective por antonomasia nese mesmo período era Holmes. Eu son seguidor das súas novelas e hai moi pouca información mais hai constancia de que Conan Doyle nalgunha das súas obras falaba de que na súa adolescencia viviu perto do British Museum, lugar que visitaba para estudar as ciencias que lle interesaban. Ese foi o nexo que atopei para que se encontraran. Un Holmes adolescente investigando cun Curros de 20 anos… así naceu a idea.
Logo a relación con Karl Marx veu por adoitar escribir na sala circular desa institución. Naquel momento estaba redactando a segunda parte d’O Capital que se publicaría postumamente e tiven a idea de pensar que llo roubaban e desa maneira coñécense os tres. A ocorrencia pareceume divertida e paseino moi ben escribíndoa.
Igual senta mal a algún ortodoxo de Curros mais coido que o meu retrato quedou ben. As súas opinións políticas posteriores están recollidas no libro, cando discute con Marx sobre política. Tirei moito da súa poesía e da súa obra para metelo na novela, pensando que chegará a un público adolescente que estuda un Curros en Literatura Galega en branco e negro, algo que lle queda lonxe. É unha forma de achegarse a un autor clásico da nosa historia de maneira atractiva.
– ND: Conta con que a lectora ou o lector teña información previa dos protagonistas da novela?
– MC: Nas miñas novelas sempre mesturo persoeiros históricos con personaxes de ficción. O meu maior orgullo sería que alguén, despois de ler esta novela, decida investigar sobre Curros. Mesmo unha rapaza ou un rapaz que non o coñecera previamente. Procurei facer un personaxe atractivo para que despois se decidan a entrar na súa poesía. Sería o éxito da novela.
Recoñezo que na obra hai un percorrido polos pubs e algunha borracheira ademais dalgunha visita a un local pouco recomendábel, mais son persoeiros da nosa historia e tamén homes e mulleres. Como calquera de nós cunha vida normal. Non hai que santificalos e sacralizalos. Esta novela é unha maneira de desmitificalos un pouco. (…)
Cesáreo Sánchez Iglesias: “A obra é unha viaxe a unha terra que é unha galaxia de culturas, de crenzas e de idiomas”
Entrevista de Antón Escuredo a Cesáreo Sánchez Iglesias en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como nace A árbore que dá as lágrimas de Shiva?
– Cesáreo Sánchez Iglesias (CS): A través de tres viaxes que fixen á India ao longo de seis anos. A viaxe, no fondo, é unha viaxe interior, na busca do desnudamento, da desposesión, de desaprender. É unha viaxe extrema na procura da soidade. Extrema, tamén, no sentido da percepción da beleza, da dor que existe no que ves, no que sentes física e mentalmente.
Aínda que ten un soporte físico, é unha viaxe que está feita a unha terra que é unha galaxia de culturas, de crenzas e de idiomas. No fondo, é un diálogo desde a propia cultura, que é a equipaxe que leva quen alí vai, coas outras culturas que se atopa. Non é posíbel o diálogo se non coñeces a túa propia cultura. Precísalo para que poidas sentir, ás veces, a entraña daquela cultura que dalgunha maneira achégate á túa, a aquela que acrisolas humanamente.
Non é fácil nunha entrevista falar do contido dun libro que non sabes se o conseguiu, hai unha certa imposibilidade de abarcar a inmensidade e a profundidade do que estás a ver e a sentir. En todo libro sempre hai unha sensación de que te achegaches á cerna do que buscas mais hai outras moitas formas de concibir o mundo que estás a ver e que dialogan coa túa e co que ti es.
É un exercicio de desposesión no sentido de que tamén realizas un desnudamento daquilo non esencial do que culturalmente nos arrodea. Quero dicir, do que chamamos cultura occidental ou euroamericana. No fondo, tamén, é un proceso de descolonización cultural o que estás a vivir cando te achegas con empatía, con necesidade de inmersión, nesa outra galaxia de culturas.
É tan distinta e ás veces non tan distante por todo aquilo que nos une aos humanos, o que nos fai ser sobre lugares e terras concretas. Ás veces ves que a Galiza de hai 60 anos que viviches da infancia e que desapareceu da realidade está alí. É difícil comunicalo se non é poeticamente.
– ND: Foi preciso un traballo de achegamento previo á cultura da India?
– CS: Non. Eu normalmente cando vou a outra cultura nunca preparo previamente o que vou ver. Si é certo que leo escritoras. Neste caso, especialmente, foron escritoras por ser dalgunha maneira un mundo en feminino, a pesar de que é negado. Quero ver como se ven a si mesmas as escritoras e os escritores das culturas que hai na India. Ese proceso deuse en min posteriormente á escrita, coñecer cousas que tiña visto e que quería entender.
A información que podes ter é a que che permite camiñar fisicamente e ir duns lugares a outros. Neste caso é unha escrita da miña experiencia poética. Dalgunha maneira agardo que as persoas que fagan realidade o libro coa lectura, ao final é o que fecha o círculo da escrita, se acheguen a el desde o propio sentir, do propio ser e do propio mundo poético que todo o mundo ten e está a construír cando le un libro de poemas.
– ND: Seguimos descoñecendo a cultura da India?
– CS: O que nos chega da India son determinados clixés, determinado mundo angloindio que foi asumido alí e que vén de volta á eurocéntrica Europa. Mais a realidade é que o mundo de homoxeneización, de pensamento único, fai que só apareza o que é de postal. Está feito a propósito polos mass media en xeral.
Hai pobos que teñen relacións históricas coa India. Un exemplo témolo nos Països Catalans que levan tempo escribindo sobre a cultura da India. Un dos primeiros dicionarios que se fixeron na Europa de sánscrito é o catalán. Nós temos, e dalgunha maneira quixen facerlle unha humilde homenaxe, o libro de Vicente Risco sobre a India e a cultura oriental. O coñecemento daquela cultura formou parte da nosa cultura.”
Pesar polo falecemento de Arcadio López Casanova
Desde Nós Diario:
“O poeta, profesor e académico Arcadio López Casanova faleceu o 11 de abril aos 79 anos de idade. Considerado un dos grandes poetas galegos contemporáneos, deixa tras de si unha importante obra literaria e como investigador.
Nado en Lugo en 1942, en plena posguerra, licenciouse en Filosofía e Letras pola Universidade de Santiago de Compostela (USC).
A súa vinculación coa cultura galega vén dos seus anos como estudante no Instituto de Lugo. Alí, editou canda outros compañeiros unha publicación en lingua galega, tomando contacto cos círculos galeguistas.
Neste tempo, trabou amizade co escritor Manuel María e coa súa compañeira, Saleta Goi, persoas decisivas na formación política e literaria do primeiro López Casanova.
A etapa universitaria de López Casanova destacou pola súa intensa actividade política, cultural e literaria. Membro da asociación cultural O Galo de Compostela, gañador de diversos premios literarios fixo parte do círculo máis próximo de Ramón Piñeiro.
A conexión con Piñeiro resultou decisiva para López Casanova. A un tempo, guiouno na súa actividade literaria e comprometeuno en diversas actividades do galeguismo. Neste sentido, xogou un papel de relevo no Consello da Mocidade, organización clandestina da mocidade nacionalista operante entre 1963 e 1964.
O seu primeiro traballo como docente tivo lugar no Colexio Fingoi, un centro educativo fundado e impulsado polo empresario galeguista, Antonio Fernández López e dirixido durante anos por Ricardo Carvalho Calero.
Unha vez aprobadas as oposicións do ensino público, desprazouse ao País Valencià, primeiro como mestre nun instituto, e despois como docente da Facultade de Filoloxía na Universidade de Valencia.
A actividade investigadora de López Casanova estivo moi vinculada o seu labor docente. Así, destacou polos seus estudos sobre a novela e poesía española do século XIX e XX, sendo un dos críticos de referencia da obra poética de Miguel Hernández ou Luís Pimentel.
Arcadio López Casanova foi, primeiro de nada, un poeta. As súas primeiras composicións datan de finais da década dos 50, aparecendo a comezos da década seguinte as primeiras publicacións.
Autor en español e galego, deu ao prelo, entre outros, Sonetos da esperanza presentida (1965), Liturxia do corpo, (1976), Noite do degaro (1994) ou Do tempo posuído (2004).
Mesteres (1976) e Herdo do canto (2006) son os dous volumes mais celebrados de toda a súa produción poética. O primeiro rematou como finalista do Premio Nacional de Poesía e o segundo gañou o Premio de Poesía de Caixanova.”
Premios da Crítica Española para Diego Ameixeiras e Medos Romero
Desde Nós Diario:
“Os Premios da Crítica concedidos pola Asociación Española de Críticos Literarios (AECL) recoñeceron as obras de Diego Ameixeiras O cervo e a sombra e de Medos Romero E o sol era Ela como mellor novela e mellor poemario respectivamente.
A novela de Ameixeiras está protagonizada por Mateo, un traficante que tenta saír adiante vendendo cocaína e deixándose enredar en estraños negocios por un vello amigo co que se sente en débeda. Unha mestra xubilada que xa non pode levarlle flores ao seu irmán morto, un sacerdote que anos atrás o axudou a desintoxicarse e agora insiste en solucionarlle as dúbidas de fe, e un grupo de anarquistas que okupa e rehabilita un vello edificio, rodean a Mateo e mostran o singular sentido do noir do autor, que adoita debruzarse sobre personaxes perdedores outorgándolles unha dignidade que a sociedade lles nega.
E o sol era Ela, de Medos Romero, escava na infancia da autora centrándose na perda de conexión coa natureza na sociedade moderna, cunha empatía que logra unir a vindicación ecolóxica co sentimento de perda polo mundo rural tradicional, a nostalxia pola ruptura da infancia coa celebración da vida e da irmandade entre os seres vivos. A obra de Romero fora gañadora do Premio de Poesía Afundación, cuxo xurado destacara que regresa á natureza non nun sentido paisaxístico, senón a través da reflexión dunha voz feminina”.
Os premios tamén recoñeceron en catalán, a novela Els angles morts (Os ángulos mortos), de Borja Bagunyà, e o poemario La vista als dits (A vista nos dedos), de Joan Todó. En éuscaro, foron a novela Izurdeen aurreko bizitza (A vida anterior dos golfiños), de Kirmen Uribe, e o poemario Gu gabe ere (Incluso sen nós), de Itziar Ugarte Irizar. E en castelán, a novela tríptico Infierno, Purgatorio, Paraíso, de Jordi Ibáñez Fanés e o poemario Incendio mineral (Vaso Roto), de María Ángeles Pérez López.
Esta edición, ademais, incluíu como novidade a modalidade en lingua estranxeira, que obtivo a novela Hamnet, da autora irlandesa Maggie O’Farrell.”
Pere Tobaruela: “Que a nosa literatura medre axuda a consolidar e a expandir o uso da lingua galega”
Xosé Monteagudo: “Estou convencido de que o que describo na novela existirá nun futuro próximo”
Entrevista de Antón Escuredo a Xosé Monteagudo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Vivimos un tempo en que se lle dá máis importancia á recuperación da memoria?
– Xosé Monteagudo (XM): Hai dous tipos de memoria: a memoria persoal e a memoria social ou colectiva. A memoria persoal sempre foi algo importante. Cada persoa trata de deixar unha imaxe de si mesma, do seu paso pola terra, que transcenda a súa vida unha vez que desaparece a persoa. Eu creo que todo o mundo temos ese certo desexo ou afán de deixar unha pegada. A memoria social é distinta. Faise con actos que teñen unha relevancia máis social, máis pública. É importante noutros aspectos que teñen máis que ver co devir histórico e coa política.
– ND: Na proposta da súa obra intervén a situación de precariedade laboral que hai na actualidade.
– XM: A precariedade laboral é algo actual aínda que sempre existiu, non é propia destes tempos. Na historia máis recente a xente do común, as traballadoras e os traballadores sempre estiveron nunha precariedade bastante grande. A inseguridade a nivel de mercado de traballo é unha constante. Quizais visibilízase máis nestes tempos como se visibilizan moitas outras cousas que estiveran máis agochadas, ocultas ou que non se lle daba esa visibilidade pública.
– ND: As novas tecnoloxías, tal e como figuran na novela, facilitan calquera escenario?
– XM: A revolución dixital é algo que está espallándose a todos os eidos do ser humano e da súa actuación. Desde os máis sinxelos até os máis transcendentes. O curioso é que nese espallamento do eido dixital o tema da morte aínda non foi tocado polo mundo das novas tecnoloxías. O que conta a novela é o intre en que ese eido, o do desexo de transcender, entra dentro da esfera dixital, da revolución dixital.
Nese sentido creo que é unha novela de anticipación. Estou convencido de que o que describo na obra, a aplicación que conto ou algunha semellante, existirá nun futuro próximo. Estou convencido de que non tardará moito en ser así.
– ND: Tamén hai interese en borrar a pegada dixital. É algo contraditorio non?
– XM: É curioso. Prodúcese unha situación moi paradoxal na actualidade. Temos as leis máis protectoras, máis restritivas da intimidade, da propia imaxe. Están aí as leis de protección de datos e tes que dar consentimento para case todo. Pola contra, a realidade é que nunca a vida das persoas estivo tan exposta á publicidade e ao coñecemento público a través das redes sociais e calquera das aplicacións de internet. Só tes que pór en calquera buscador de internet o nome dunha persoa, sexa a que sexa, e serán poucos os casos en que non haxa información desa persoa.
No exemplo da novela trátase do desexo da transcendencia do ser humano, de como queremos que sexa o que quede de nós.
– ND: Contén algunhas experiencias propias?
– XM: Toda novela é un pouco autobiográfica no sentido de que unha escritora ou un escritor sempre emprega pequenos detalles da súa experiencia, do que coñece, para encher os ocos da ficción e para ficcionalizar a realidade. O que describe a novela en si non é autobiografía, mais o que son os sentimentos, o feito de situarme na realidade leva algúns elementos da miña vida.
Máis que nos feitos, está na actitude ou no punto de vista que un ten diante da vida e diante da realidade. Quen escribe non pode afastarse das ideas que ten para contar unha realidade diferente e do que pensa sobre determinadas situacións. Non quero dicir que sexa unha novela de tese nin que exprese as miñas ideas conscientemente mais, seguramente sen decatarme de maneira plena, si que hai unha actitude e unha visión da realidade que transcende a novela. É algo que nos sucede a todas as persoas que escribimos.”
