Desde Nós Diario:
“Xosé Ricardo Losada, profesor e escritor do municipio de Rianxo (O Barbanza), recibiu este sábado en Noia (comarca homónima), o premio do XXII Certame Literario Relato de Aventuras Antón Avilés de Taramancos polo seu traballo Un inferno frío.
No concorrido acto, que tivo lugar na Casa da Cultura Antón Avilés de Taramancos, foi presentado o libro co mesmo título, editado por Toxosoutos e coas ilustracións a cargo do artista noiés Xosé Luís Veiras Manteiga.
Alén da publicación do libro, que foi entregado a Losada por Veiras Manteiga e que forma parte do premio, o gañador recibiu os 3.000 euros nos que está valorado o certame por parte do concelleiro de Cultura da localidade, José Pérez. Ademais, recibiu unha escultura realizada polo coñecido artista local Alfonso Costa da man do escritor ribeirense Antonio Piñeiro.
Segundo sinalou Xosé Ricardo Losada, o libro trátase dunha homenaxe a Faustino Rey Romero, crego de Rianxo que emigrou a Bos Aires (Arxentina) e do que el mesmo fixo unha biografía. Así mesmo, o libro tamén trata de facer tributo a Alfonso Daniel Rodríguez Castelao e Virxinia Pereira.
Nesta ficción con personaxes que foron reais, Castelao e Virxinia tratan de desentrañar a verdade sobre o asasinato en Bos Aires de Don Faustino, segundo relatou o autor durante a súa intervención, na que non faltou a lembranza e a poesía de Avilés de Taramancos. Neste sentido, o acto tamén estivo acompañado pola actuación de Serafín Marcos, tamén ao redor da obra de Antón Avilés. (…)”
Arquivos da etiqueta: Nós Diario
Falece a poeta e activista Luz Fandiño
Desde Nós Diario:
“Defíníase a si mesma como poeta analfabeta, mais poucas persoas coma ela, nas súas mesmas circunstancias, tiveron tanta fame de saber e tanto orgullo pola cultura galega.
Ela era Luz Fandiño, a poeta insubmisa, unha muller, como dicía ela, demasiado rebelde como para, por exemplo, estar nun partido político: “Eu vou co pobo porque son pobo. Nin a bandeira nin o himno nin a loita polo país son de ningún partido”.
O domingo 28 de abril pola mañá, a alcaldesa de Santiago de Compostela, Goretti Sanmartín, confirmou a través da súas canles nas redes sociais o pasamento aos 92 anos dunha muller que, ademais de no eido da poesía, significouse como activista feminista.
Nada na capital galega en 1931, concretamente no barrio de Sar, en 1952 fixo as maletas para desembarcar na Arxentina, desde onde emigra a Francia en 1962.
O retorno á Galiza foi en 1979, onde agroma a súa produción cultural, participando en volumes colectivos como Xuro que nunca volverei pasar fame. Poesía escarlata (2003) e lanzando libros de poemas individuais, como Farangulliña de neve (1998) ou O pracer de envellecer (2014).
En 2018 foi galardoada co premio Mestres da Memoria, distinción outorgada pola sección de literatura de tradición oral da Asociación de Escritores en Lingua Galega (AELG) e coa que se recoñece o labor de “informantes de literatura popular.
Xa o pasado ano 2023 recibiu, na modalidade ‘Traxectoria’, o Premio “Begoña Caamaño” á acción cultural pola igualdade de xénero. Este certame, que convoca a área de Cultura da Deputación da Coruña, busca recoñecer e pór en valor as traxectorias de colectivos e persoas comprometidas coa promoción da igualdade de xénero desde o pensamento feminista e desde o campo da cultura, tanto no ámbito territorial da provincia como no conxunto do país.
O xurado definira Fandiño como un “exemplo de coherencia, rebeldía e dignidade, pola súa loita polos dereitos das mulleres e por ser inspiradora para as novas xeracións, que a seguen a buscar para escoitar a súa abraiante peripecia persoal”.”
Antón Lopo e Manuel Veiga, gañadores dos Premios da Crítica en poesía e narrativa
D
esde Nós Diario:
“O Premio da Crítica en Lingua Galega, galardón que cada ano concede a Asociación Española de Críticos Literarios, recae este ano en Manuel Veiga Taboada no apartado de narrativa, pola novela Perder as bestas (Xerais, 2023), e no tamén xornalista e escritor Antón Lopo na categoría de poesía, pola obra Diarios / 1. Azul Monforte (Espiral Maior, 2023). Nunha nota de prensa, da obra de Veiga destaca o xurado que “nunha comarca fronteiriza, a novela descóbrenos un dos episodios máis silenciados da historia da posguerra na Galiza, a actuación das ‘contrapartidas’, grupos paramilitares promovidos polo Goberno que pretendían sementar o terror entre a poboación para desprestixiar a guerrilla e rematar con ela”.
Nun escenario “dominado pola natureza e pola violencia sen paliativos”, salientan que Veiga emprega un “estilo minimalista, de altísima eficacia grazas a un poderoso traballo de selección léxica”, para achegarnos a un grupo de seres anónimos, cunha vidas que aparecen “condicionadas polo medo, a precariedade e a obrigada (e perturbadora) convivencia con individuos que ostentan o poder malia a ser refugallo humano”. Deste modo, din, a novela representa unha nova visión da posguerra e da historia da guerrilla (os fuxidos), “pero tamén das formas posíbeis de identificación entre os seres humanos e a terra”. (…)
Por outra parte, sobre o galardón concedido a Lopo, precisan que “a través da estrutura do diario que, en ocasións, dialoga coas memorias doutras autorías como Jordi Esteva ou Rafael Chirbes, reflíctese a morte da nai e, por extensión, todas as mortes”. “A experiencia estimula a reflexión sobre a evolución dos coidados e o lastre que supón a convivencia, sobre todo na mocidade. A fuxida é unha obriga que se materializa nas viaxes e se razoa na madurez, cando a conversa e a escritura se encamiñan cara á reconciliación”, enxalzan.
“O esforzo por comprender as lembranzas que abrollan cando finaliza a vida da nai vértese desde a progresión propia da narrativa e o lirismo das imaxes. Impacta a sinceridade do eu lírico, a procura de varios estratos de lectura a través da experimentación discursiva e os finais escintilantes, próximos á revelación”, engaden. (…)”
Gisele Mato: “O sufrimento non debe ser algo íntimo porque está para atraer a mirada e o coidado do outro”
Entrevista de Laura Veiga a Gisele Mato en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Que quería transmitir con Habitar as fendas?
– Gisele Mato (GM): Habitar as fendas é unha continuación dunha reflexión que comecei co meu poemario anterior, Fraxilidades. Entendo a poesía como unha forma de conversa, de lanzar preguntas e que as persoas que lean poidan seguir reflexionando. Dentro desta continuidade, quedábanme cousas por contarme e por contar.
A conversa en ambos os poemarios xira arredor do ser humano e de esquecernos desta extensión que somos de dispositivos, das persoas máquinas. É reflexionar sobre o que nos fai seres humanos, como a vulnerabilidade ou o sufrimento, e poder mirarnos as fendas, as feridas, e que facemos con elas. Penso que o sufrimento, a dor, ten consecuencias nos afectos, na forma na que nos relacionamos, no corpo, e quería explorar todas estas facetas.
– ND: É unha reflexión que xira arredor do sufrimento individual para achegarse ao sufrimento universal?
– GM: A poesía permite abrir o debate sen dar nada por concluído nin dar nada por feito. As imaxes permiten que as persoas interpreten aquilo que lles resoe. Interésame moito tocar emocionalmente porque é desde onde se poden ter unhas reflexións máis fondas sobre o que nos pasa. Tamén quería afastarme do que é o sufrimento como espectáculo. Unha cousa é tapar a dor e ensinar as máscaras do sorriso, que é algo que se nos dá moi ben, mais tamén se dá o outro extremo que é abrirse e expor toda esa dor nunha canle de Youtube de formas verdadeiramente obscenas.
O sufrimento é unha emoción que merece reflexión e atención, porque senón as fendas supuran, e creo que desde logo non é algo íntimo. Debemos compartilo e observalo, porque para iso están as emocións que consideramos negativas, para atraer a mirada e o coidado do outro; mais é moi diferente facer isto a exhibirnos e facer un negocio da nosa propia dor.
Igual que cando te cortas e tes unha ferida física miras para ela e intentas coidala ou incluso pides que a mire un médico, as fendas emocionais normalmente son tapadas. Vivimos nunha vertixe que non nos permite pararnos e ver que está a acontecer, que nos están a dicir as nosas emocións negativas. Queremos fuxir delas e agochalas a través de filtros de Instagram. Quería salientar a posibilidade de facer algo coas emocións negativas e deixarnos de tanto postureo. (…)”
Bieito Ledo, galardoado co XL premio Celanova Casa dos Poetas
Desde Nós Diario (foto do autor, Wikipedia):
“O xurado do premio Celanova, Casa dos Poetas, presidido por Antonio Puga Rodríguez, resolveu concederlle o XL Premio Celanova, Casa dos Poetas a Bieito Ledo, pola súa contribución á cultura galega desde o ámbito da xestión cultural, da edición e de propostas que procuraron sempre o afondamento nas nosas raíces dende a súa aldea de Padroso.
Os membros do xurado, logo de teren deliberado sobre as propostas internas presentadas e valoradas as súas traxectorias vitais no campo da defensa da cultura galega e da Galiza, tal e como recollen as bases do certame, adoptaron esta decisión por unanimidade.
Bieto Ledo, concluíron, “é un ourensán universal que en todos os ámbitos onde estivo traballou a prol da cultura e da convivencia”.
Neste ano, 46 anos despois da creación dos Premios da Crítica da Galiza, aclara a Fundación Curros Enríquez nun comunicado, “cumpre recoñecer o seu aporte á vitalidade cultural do pobo”.
Neste sentido tamén destaca a súa achega “ao mundo editorial e ao saber cultural e científico do noso país co legado enciclopédico da editorial Ir Indo”. Salienta ademais o xurado que a súa “ourensanía fixo posíbel desde o Círculo Ourensá Vigués reunir ás mocedades da transición arredor dun proxecto de paz e convivencia de longa vida”.
O Padroado da Fundación Curros Enríquez reuniuse coa presenza de representantes do Concello de Celanova, da Consellería de Cultura, Educación, Formación profesional e Universidades, da Deputación Provincial de Ourense, da Real Academia Galega, do Consello da Cultura, da Universidade de Vigo e outros patróns a título individual, co fin de aprobar as contas e actividades de 2023 e outros asuntos internos da entidade, ademais da concesión do premio.
Así, informou, máis de 13.780 persoas foron atendidas pola Fundación Curros Enríquez ao longo do ano pasado. A Casa dos Poetas acolleu numerosas exposicións, presentacións de libros, conferencias e proxeccións “que enriqueceron a proposta cultural da vila ó longo de todo 2023”. A mesma liña de actividades vaise manter para o 2024, ano en que reforzarán a proposta de actividades literarias con roteiros destinados a escolares, grupos e visitantes en xeral.
A Fundación Curros Enríquez informou, ademais, da nova incorporación ao padroado desta entidade do poeta celanovés Baldo Ramos a título persoal.”
A poeta María Mariño, nomeada Señora das Letras 2024
Desde Nós Diario:
“A plataforma de crítica literaria A Sega vén de anunciar que o Día das Galegas nas Letras homenaxeará este ano a María Mariño Carou, unha das poetas máis relevantes do pasado século. Xa en 2007 a Real Academia Galega dedicáralle o Día das Letras Galegas. (…)”
María Solar: “Vivimos nunha sociedade que non admite o diferente nin acepta outras verdades”
Entrevista de Laura Veiga a María Solar en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Por que quería facer un retelling de Carmilla?
– María Solar (MS): Hai moitísimo que quería escribir este libro. Cando lin Carmilla, fascinoume. Para min foi unha descuberta que a primeira novela do xénero vampírico estivese protagonizada por unha vampira. Drácula devorou a Carmilla, pero apareceu 25 anos despois. Carmilla realmente sentou as bases da novela vampírica. Ademais, a protagonista era unha rapaza adolescente que seducía outra rapaza, e isto escrito en 1872. Pareceume incríbel porque creo que pecamos moito de adanismo, de pensar que sempre estamos facendo o máis innovador cando de súpeto descobres que hai xente que xa nesa época creou todo un xénero novo e ademais desde esta perspectiva. Entón daquela ocorréraseme traer a novela á actualidade. Quería escribir unha novela vampírica, que collese a esencia de Carmilla, pero que o fixese con outras armas que temos hoxe en día na escrita e que resultan moito máis atractivas para os lectores da actualidade.
– ND: E ademais dirixida á adolescencia.
– MS: Claro. Eu pretendía manter algúns puntos esenciais da novela para que fose unha homenaxe. Con todo, a miña pregunta era que pasaría se hoxe sucedese isto? Aí entran situacións como a saúde mental. Se unha persoa ve mortos hoxe en día ou fai algo que se sae do normal, sen dúbida a nivel social vaise pensar que é unha persoa cun problema mental. Vivimos nunha sociedade que non admite o diferente, mais tampouco acepta que haxa outras verdades.
Na novela aparecen a amizade, o amor, o ser diferente, mais un dos conflitos fundamentais de Adeline é que os vampiros amosan a súa razón de ser e confróntana á dos humanos. Os humanos pensamos que a nosa sociedade e a nosa maneira de pensar é a boa e eles teñen a propia cos seus valores e a súa cultura. Persoalmente gústame xogar con esta idea do enfrontamento nas miñas novelas, incluso en Quokka Moka (Xerais), que é infantil. Gústame ver como se sente a persoa que le cando a pos diante da evidencia do diferente. (…)”
José Luis Baños de Cos gaña o premio Laudamuco de textos teatrais
Desde Nós Diario:
“O escritor José Luís Baños de Cos (Xerez da Fronteira, 1977) é o gañador da sexta edición do Premio Laudamuco para textos teatrais, un certame literario convocado polo Concello de Brión, a Academia Galega de Teatro e Edicións Positivas. O autor gaditano concorreu ao certame coa obra A porta. Un relato de violencia, pola que recibirá un premio de 7.000 euros e a edición da peza por parte de Edicións Positivas.
Ao certame presentáronse 49 escritos, duplicando a participación das dúas últimas edicións, só superada polos 54 orixinais recibidos na primeira edición. Deste xeito, o Premio Laudamuco leva promovido a escrita de máis de 200 textos teatrais en galego, cumprindo así o obxectivo para o que foi creado inicialmente.
O xurado -composto por Xoana Balado Fernández, Antonio Francisco Simón Álvarez Pérez, Miguel Pernas Cora, Francisco Oti Ríos e Carlos Vizcaíno Fernández, quen actuou como secretario- destaca que “o texto posúe unha poderosa dramaturxia construída a partir do cruzamento entre ficción e realidade, personaxes e intérpretes, metateatro e psicodrama, ben como o feito de a obra construír unha abafante atmosfera bélica como eixo do conflito humano, incluído o propio proceso de creación”. (…)”
Cesáreo Sánchez, presidente da AELG: “O libro en galego precisa mellorar a súa saúde”
Entrevista a Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): A AELG vén de celebrar a súa Asemblea Xeral de Socias. Que valoración fai do período que remata?
– CS: Este foi un período no que constatamos algo que, nos últimos anos, está dentro da nosa normalidade: o aumento da base asociativa. Neste ano chegamos aos 530 asociados e asociadas, algo que é importante polo que significa para o proxecto colectivo, para afortalar o sistema literario galego, e para axudar na medida do posíbel a que se desenvolva coa normalidade que necesitaríamos. A AELG ten este ano 25 escritoras e escritores máis entre a súa asociación, un feito que valoramos de maneira positiva: a incorporación de novas asociadas e asociados dálle razón de ser á entidade.
Ademais, analizamos os apoios que ten a AELG nas institucións e que iso implica ter capacidade económica para desenvolver temas. O peso da Administración local é grande, realmente, o cal nos permite facer cousas como mandar escritoras aos centros de ensino. En concreto, por exemplo, da man da Deputación da Coruña irán perto de vinte escritores e escritoras aos centros escolares para falar de Luísa Villalta.
Ao mesmo tempo, analizamos a necesidade de dar máis contido á asesoría xurídica, pois, é importante para que os escritores e as escritoras saiban dos seus dereitos e de como estar asesorados na súa actividade.
Valoramos tamén a necesidade de elaborar informes xurídicos sobre as boas prácticas dos premios literarios. Desde a AELG consideramos que iso axuda non só aos escritores e ás escritoras, senón tamén a editores e á sociedade en xeral.
Destacamos ademais a importancia da nosa páxina web, na actualidade adaptada para consulta desde teléfonos móbiles e dotada de máis de 60 millóns de entradas. A páxina web da AELG recibe diariamente unhas 20.000 visitas, tendo especial relevancia a sección da axenda.
– ND: A Asemblea Xeral de Socias da AELG acordou premiar co galardón ‘Escritor na súa Terra-Letra E’ o dramaturgo Euloxio R. Ruibal, e co ‘Escritor Galego Universal’, Joseba Sarrionandia.
– CS: Creo que non é necesario explicar a importancia de Euloxio R. Ruibal no teatro, na dramaturxia galega. É un recoñecemento á súa traxectoria e tamén unha maneira de agardecer o seu tempo como presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. Hoxe é, polo tanto, un día de celebración.
En canto a Joseba Sarrionandia, é un escritor cunha obra amplísima en Euskadi, e que ten obra tamén traducida ao galego. El mesmo foi tradutor de obras do euskera ao galego. A el farémoslle entrega da Rosalía que damos no evento dos premios Follas Novas.
Para nós Sarrionandia é un autor coñecido, é unha figura referencial dentro da literatura de Euskadi. E con este ‘Escritor Galego Universal’ queremos que formase parte tamén do que é ser un escritor galego.
– ND: Que liñas de traballo se marca a AELG para este período que acaba de comezar?
– CS: Do traballo a desenvolver este ano destacamos os premios Follas Novas, para os cales xa se fixo pública a selección previa do xurado.
Ademais, a AELG estará presente no galeuska de escritoras e escritores que este ano decorrerá en Mallorca, organizado pola Asociación de Escritoras en Lingua Catalá. O tema central será a tradución como maneira de internacionalización da nosa literatura e a delegación galega estará integrada pola tradutora María Reimóndez e pola poeta, ensaísta e escritora Marga do Val.
Valoramos tamén a posibilidade de poder organizar na Galiza unhas xornadas galego-brasileiras na cidade de Compostela, algo que consideramos moi necesario.
– ND: Sinala que a AELG experimentou un incremento no número de asociadas e asociados. É este un síntoma de que o libro galego goza de boa saúde?
– CS: A literatura escrita en galego ten boa saúde. Isto está contrastado con todos os premio que damos dentro do país e que nos dan fóra do mesmo. Porén, o que necesita mellorar a súa saúde é o libro.
Pensamos que ten que haber un apoio máis decidido, por parte da Administración que teña esta responsabilidade. Entre outras cuestións, dándolle presencia ao libro galego nas feiras internacionais. É dicir, a industria editorial necesita máis alimento e máis fortaleza para que todo ese caudal que hai de literatura, de escrita, de escrita dramática, de poesía, de narrativa, teña máis capacidade de ser visibilizada. Xa non digo o que significa, por exemplo, como teñen en Euskadi ou en Catalunya, uns apoios especialmente determinantes por parte das súas Administracións. Mais aquí é un tema moi mellorábel.
– ND: A AELG sumouse recentemente ás voces que criticaron a censura aplicada na Deputación de Pontevedra a catro escritoras galegas por motivos políticos. Considera que este foi un caso illado ou teñen detectado outros casos de censura?
– CS: Agardamos que sexa un caso illado. Que escritoras como Mercedes Queixas ou Montse Fajardo, que precisamente vén de gañar o premio Xohana Torres en Compostela, sexan censuradas polas opcións políticas que defenden… Que democracia se basea niso? Esta dinámica non di nada a favor dos responsábeis políticos.
Como dicía Antón Avilés de Taramancos, a quen lembro con especial cariño: “Se non existisen os escritores e as escritoras, non existirían as Consellarías de Cultura, nin as Deputacións, nin os deputados de Cultura, nin os conselleiros de Cultura”. Isto é, os escritores e as escritoras son os que lle dan contido ao pensamento dun país. Ser demócrata é respectar a pluralidade de pensamento e neste caso a xustificación para quitar dunha programación a catro escritoras foi pouco imaxinativa.”
Euloxio Ruibal e Joseba Sarrionandia serán premiados pola Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega
Desde Nós Diario:
“A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) recoñecerá cos galardóns O Escritor na súa Terra – Letra E’ e ‘Escritor Galego Universal’ os autores Euloxio R. Ruibal e Joseba Sarrionandia.
Este sábado, a asociación reuniu en Compostela a súa Asemblea Xeral de Socias, na que revisaron e analizaron o feito o pasado ano, así como tamén programaron as actividades deste 2024.
Segundo trasladou o presidente de AELG, Cesáreo Sánchez, o escritor recoñecido como ‘O Escritor na súa Terra – Letra E‘, unha homenaxe que chega este ano á súa XXV edición, será Euloxio R. Ruibal, para dar visibilidade e recoñecemento a “toda unha vida de entrega á escritura dramática”.
A entrega do galardón ‘Letra E’, unha peza escultórica, efectuarase na capital galega a segunda semana de xuño, cando se plantará unha árbore simbólica elixida polo propio autor e colocarase un monólito conmemorativo. Para iso, a asociación conta co apoio do Concello de Compostela e do Centro Español de Dereitos Reprográficos.
Doutra banda, o recoñecido como ‘Escritor Galego Universal‘ neste 2024 será o poeta vasco Joseba Sarrionandia, escritor con obra traducida ao galego e que tamén traduce obras do galego ao vasco.
Ademais, a próxima semana a AELG participará en Soria na Conferencia de Asociacións de Escritoras e Escritores de todo o Estado español, onde demandarán á Administración “determinadas cuestións que nos corresponden”, como a compatibilización das pensións co cobro de dereitos de autoría.
De igual maneira, a asociación continuará facendo os seus roteiros literarios por distintas cidades galegas, así como a súa gala de premios ‘Mestres da memoria’, que levará a cabo en Lugo, xornadas sobre literatura dramática no outono, e un congreso das novas voces narrativas.
Así mesmo, Cesáreo Sánchez recalcou a implicación de AELG coa dedicación do Día das Letras Galegas a Luísa Villalta, por formar a escritora parte da directiva da asociación. Deste xeito, farán talleres literarios dedicados á vida e obra da escritora, que decorrerán en centros educativos de toda a Galiza.
Tamén quixo destacar a preparación, xunto a editoras e librarías, dos Premios Follas Novas, que se entregarán unha semana antes do Día das Letras Galegas (17 de maio).
Por último, nesta asemblea anual os e as participantes debateron sobre as boas prácticas nos premios literarios, para tentar atender as necesidades das persoas asociadas, á vez que traballan para que “a literatura galega siga cumprindo o papel tan importante que cumpre”.”
