Entrevista a Eduard Velasco en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Comecemos cunha idea forte. Que significa a literatura para vostede?
– Eduard Velasco (EV): Como lector, unha das actividades que me fan crer que investín ben o tempo, e sempre teño a obsesión de que o perdín miserablemente. Ler, chegar a ser un lector competente, é a actividade literaria que me parece, con diferenza, máis difícil e que require máis dedicación, unha dedicación para a que arestora non teño vagar. Eu, ademais, leo moi lento porque son un neurótico: necesito resolver todo o vocabulario, subliñar, glosar, anotar, mirar mapas… e ao cabo quedo coa sensación de que non entendín nada. No que fai á escrita, e lonxe de idealizacións románticas, despois dos intentos que fixen non podo dicir que a literatura me reconcilie con nada nin me conecte con nada nin me sexa necesaria para nada. Éme un entretemento e pásoo moi ben, si, pero é que a min me entretén mesmo fregar os cacharros. (…)
– PG: Como definiría o seu proceso creativo? É diferente segundo o xénero a traballar?
– EV: Creo que na prosa son moito máis libre, máis apaixonado, divírtome moito máis. No caso da poesía, o proceso é máis técnico, todo vai milimetrado (para algo se inventaron os teares), e procurei ir quitando paixón para que os textos non quedasen afectados e a propia vida non se metese demasiado na ficción dos poemas. Xa contei que Os días felices de Benvido Seixas é anterior a Ruído de trens e a O filósofo coxo, e non entendo como escribín dous poemarios tan serios despois dunha novela tan divertida. En todo caso, móvome no terreo das suposicións, porque o pouco que escribín non dá para facer medias. (…)
– PG: Recentemente publicou Palabras de Opoton O Vello, de Avel·lí Artís-Gener, obra que traduciu do catalán. Confesouse moitas veces namorado desta obra. Cal é o elemento que fai desta obra algo tan interesante?
– EV: Esa tradución é máis importante de todo o que fixen ata agora. É así porque é unha grandísima obra literaria, que está impecablemente escrita, cunha riqueza lingüística excepcional, cun argumento sorprendente, con moita tenrura cara ao personaxe protagonista e, o máis importante, cun sentido do humor refinadísimo, á altura do traballo inxente que Tísner, como era coñecido o autor, tivo que desenvolver para poder construír as Palabras de Opoton o Vello. Só con iso queda abondo xustificado traducila, editala, mercala e lela. Pero, ademais, ten unha lectura anticolonial, de defensa da liberdade dos pobos e de denuncia da opresión, que é o que lle engade o interese sociopolítico ao estritamente literario. Unha lectura que infelizmente nunca perdeu vixencia. Esta novela é un exemplo magnífico de que as ideas, na literatura, teñen que estar sempre supeditadas á forma e á linguaxe literaria. Non hai que esquecer, para entendela mellor, en que época e en que circunstancias foi escrita e editada, que é o que intento reconstruír eu no estudo introdutorio que preparei para a edición de Xerais, no que propoño que se lea coma unha testemuña da colaboración entre os exilios catalán e galego en México. (…)”
Arquivos da etiqueta: Palabra de Gatsby
Manuel Portas: “Nutrirme de sensibilidades diferentes á miña, acirrar a miña creatividade, saborear a orixinalidade dos demais, iso é o que significa para min a literatura”
Entrevista de Palabra de Gatsby a Manuel Portas:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): – Comecemos cunha idea forte. Que é para vostede a literatura?
– Manuel Portas (MP): Se tivese que facer unha definición ampla, eu diría que calquera mensaxe lingüística con vontade estética é literatura. A literatura está na vontade de quen escribe e nos ollos e nos ouvidos de quen le ou escoita. Se a defino desde un prisma máis persoal, a literatura é ese estela que me permite navegar por outros mundos, largando amarras e gozando dunha realidade, a literaria, máis alá da que me rodea. Nutrirme de sensibilidades diferentes á miña, acirrar a miña creatividade, saborear a orixinalidade dos demais, iso é o que significa para min a literatura.
– PG: Lembra cando comezou a escribir?
– MP: Supoño que, como todo o mundo, comecei a escribir ripios na mocidade. Axiña despertei ao compromiso coa lingua e iso levoume a centrar os meus intereses na sociolingüística, tanto na acción como na reflexión. Na acción, cando botamos a andar a Mesa pola Normalización e máis tarde na acción política e institucional. E na reflexión, cando preparei unha obra divulgativa, Língua e sociedade na Galiza, dada a carencia que había de visións de conxunto do que estaba a acontecer lingüísticamente no país. Con todo, nunca deixei de ser un lector voraz, nin sequera nos momentos máis intensos da actividade política, principalmente de narrativa. Despois, terminada esa etapa de maior acción social e política, bordeando os cincuenta, recuperei vellas querenzas e mergulleime na escrita creativa, cunha novela Denso recendo a salgado, centrada no mundo do narcotráfico que se desenvolveu nas rías e que a xente da miña xeración viviu na mocidade.
– PG: Como definiría o seu proceso creativo? Cal é a parte máis complicada?
– MP: Non creo que invente a roda se che digo que non teño unha pauta única para a creación. En xeral, todo comeza cun papel, con nomes, con monosílabos, con frechas, debuxos, esborranchando,… Cando xa teño problemas para lembrar que significaba unha frecha ou un ionterrogante, entón paso ás palabras, aos esquemas… e, a partir de aí, entro nas grandes decisións, quen a vai contar, que cores, que tonalidades.
– PG: Cal é o xerme de Cadencias (Xerais, 2020)?
– MP: Cadencias é un cadro impresionista a partir dun ménage à trois atípico. O triángulo amoroso preséntase de xeito fragmentario, como unha serie de fotos fixas cargadas de lirismo nas que a relación amorosa e o sexo aparecen idealizadas. O xerme, como non pode ser doutra maneira, nace do interese por ese topoi tan complexo como é o amor, a relación máis medular de todas as relacións humanas.vai ter esa voz, en que momento da historia comezo, cal é o final que pretendo. Despois, todo é atraizoar esa idea inicial. O máis complicado, cando parar. (…)”
Elba Pedrosa: “Diría que son unha escritora intimista, que tento facer “escrita dende a alma”, e engado tamén “dende o silencio””
Entrevista a Elba Pedrosa en Palabra de Gatsby:
“- Palabra de Gatsby (PG): Cal é o xerme de O que non sabías (Xerais, 2020)?
– Elba Pedrosa (EP): A necesidade que temos as persoas de atopar toda a verdade da nosa vida, para rematar de vez coas inquedanzas que deixan os misterios, ás veces agochados nas familias, dunha xeración para outra sen que ninguén saiba nada. Neste caso, o silencio que arrodea aos segredos familiares tórnase abondo insoportábel. Silencios por mor, tamén, dos prexuízos e acoutamentos da época na que se desenvolve a historia. Aínda que hoxe, se cabe, podería suceder do mesmo xeito.
Ademais desta necesidade de comprender e atopar sentido de vida, a voz da muller tamén empurrou moito de min para escribir O que non sabías. Sentín que tiña que ser protagonista e contar, neste traballo, os seus segredos.
– PG: Como valora o proceso de escrita desta historia?
– EP: Diría que, pola miña banda, foi unha grande oportunidade de aprendizaxe, xa que logo é primeira novela e primeira escrita longa en galego. Supuxo un proceso de creatividade en incremento. Aínda que abordei a escrita cun esquema inicial, onde todos os cabos asemellaban ben anoados, xurdiron tensións novas, ata cambios de perspectiva sobre algún asuntos. Falo de anos de concentración e case que obsesión no manuscrito, momentos da cabeza a bulir, tamén de documentación e observación activa e, dende logo, dunha alta implicación emocional. Non son quen de abranguelo doutro modo.
– PG: Primeiro título que escribe en galego e debuta cunha das editoras máis importantes do país. Cales son as súas sensacións?
– EP: Non podo estar máis satisfeita, gratificada, agradecida. Cando andaba na procura dunha editora, sabía que non sería doado acadar a súa atención e confianza. E dende logo non foi. Mais tiña que contar esta historia, e quería facelo tamén na nosa lingua, porque a mensaxe acadaba toda a forza. Nalgún momento estiven a piques de deixala na gabeta e esquecela. Un día o meu editor chamoume para dar a boa nova. Estaba xa esgotada, pero aínda tiven folgos para soltar unha gargallada e mesmo chorar un pouco, si. Xerais é unha das editoras máis serias e profesionais que temos. Síntome moi valorada. (…)”
Diana Varela Puñal: “A nosa cultura é o noso estandarte”
Entrevista
a Diana Varela Puñal en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Comecemos cunha idea forte. Que é para vostede a literatura?
– Diana Varela Puñal (DVP): No meu caso, escribir é a parte final dun proceso que pasa, primeiro pola observación e máis tarde pola reflexión, para ás veces cristalizar na escrita. Non é nada premeditado, nin moito menos que olle a realidade que me rodea para “aproveitala” como un recurso literario. Nin sequera me gusta demasiado tomar notas de sucesos, ou intres que me chaman a atención. Se verdadeiramente “me tocan”, permanecen en min palpitando para sempre. Nunca temín esquecer eses pequenos lampos, porque se os esquezo, supoño que non eran o suficientemente importantes como para ser a semente de algo, que sinta necesario escribir. Iso é como eu definiría a literatura. Aquilo que cando se le ou se escribe, un sinte que lle era necesario. A ollada de quen coa súa escrita é capaz de arroxar luz sobre a realidade, sen falta de describila. Pero a arte ten distintas “frecuencias” e cada quen conecta cunha distinta. De modo que, se ben isto é valido para min, pode non selo para outra persoa.
Distinto é falar de métodos de traballo. Eu, cando xa teño un libro en proceso, entón si apunto detalles, episodios, versos. Pero son dúas etapas diferentes. Digamos que o tempo de fermentación é algo que non manipulo, nin pretendo manipular racionalmente. A posterior elaboración do texto, non digamos a corrección, si a controlo con rigor.
Diría, por tanto, que definiría a literatura como o froito do pensamento abstracto, cando o vivido está tan interiorizado que xa nin a penas se pode rastrear a súa orixe, a anécdota da que xurdiu. Para posteriormente ser o resultado dun rigoroso, cabal e responsable exercicio de corrección. A sucesión de enxeños, información acumulada para xuntar páxinas, ou achados literarios, non son o que eu, por volver ó fío da pregunta formulada, cualificaría como literatura. Pero insisto en que son “frecuencias” e cada quen ten a súa propia coa que conecta. A poesía, a música, a pintura, a literatura que a min me fai tremer, é a que me transporta máis alá da realidade “vivencial” ou concreta, a que me arrastra ata augas profundas sen falta de artificios. (…)
– PG: Escribe principalmente poesía, mais ten textos narrativos e teatrais. Hai en cada eido unha autora distinta ou enfoca o proceso creativo da mesma forma?
– DVP: O método de traballo é completamente diferente en cada xénero. Cando escribo poesía non busco nada, nin pretendo recuperar tampouco nada. Tan só de repente sinto a necesidade de expresarme e fágoo, case sempre cuns cantos versos en aparencia inconexos e apresurados, escritos a man. Isto sucédeme con frecuencia cando xa case estou durmida, o que supoño tamén explica a presa coa que os escribo, chea de sono e ás atoutiñadas… Ó cabo do tempo volvo sobre eses textos manuscritos e vounos “pulindo”. Algo parecido fago coa novela e co teatro, case nunca parto dunha historia preconcibida. Comezo escribindo “retallos” e nun momento determinado noto como se van integrando, a base de traballo, de pensar moito neles, de moitísima corrección e de darlle o tempo necesario para que asenten.
– PG: Cal é o xerme de Diario sen datas dunha aborixe galega (Laiovento, 2019)?
– DVP: Son avogada e exerzo a miña profesión en galego, tanto na redacción de todo tipo de escritos, na interactuación co funcionariado, así como na celebración dos xuízos. Esta decisión que é, por outra banda, de elemental coherencia, tenme ocasionado algún que outro incidente. Comecei a traballar con apenas vintedous anos, antes de rematar a carreira, e a miña condición de muller nova e galego falante era unha auténtica bomba de reloxería nun sector historicamente conservador -cómpre dicir que con valiosas excepcións-, como é o da Administración de Xustiza. Nunha ocasión, cando cheguei á casa, cansa e abatida por non sei que cousa me pasara por este tema, comecei a facer unha listaxe con todas as anécdotas que me tiñan sucedido por falar, traballar e vivir en galego. Esa listaxe foi o xerme de Diario sen datas dunha aborixe galega, que en realidade xa comezara na miña adolescencia, cando chegamos desde Corme á Coruña.
A partir de aí, desde o colexio, o instituto, a facultade e na miña vida diaria -coido que non só polo idioma, senón tamén polo acento non neutral co que falo-, lembro incidentes relacionados con isto. Algún dos relatos ou temas funos dando a coñecer, ou cando menos tratándoos, no desaparecido xornal Galicia Hoxe, onde colaborei facendo primeiro unha pequena columna e logo a contraportada dos domingos. Pero incluso o concepto de “aborixe” era algo no que levaba traballando (e sigo) desde que fun consciente da miña condición de muller galega e galegofalante con acento non neutral. E diso, por sorte ou por desgraza para min, fun consciente sendo practicamente unha mociña. (…)”
Carlos Negro: “Gústame a poesía contaminada polo día a día das cousas, non perfecta, que corra o risco de ser efémera, aínda que no fondo aspire a perdurar”
Entrevista
a Carlos Negro en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Comezamos forte. Que significa a poesía para vostede?
– Carlos Negro (CN): Como lector, significa un asombro, unha expectativa, unha válvula de escape. Un interrogante que esixe de nós un esforzo e unha apertura, saírnos de nós mesmos a través da palabra da Outra ou do Outro. Como escritor, a poesía redúcese ao poema: un intento concreto de poñer en tensión a linguaxe para indagar na vida sen concesións gratuítas, a través dun oficio que combina rigor, expectativa, intuición e gozo. (…)
– PG: Como definiría o seu proceso creativo?
– CN: Os procesos creativos son complexos e non sempre responden a pautas estritamente racionais. Hai, polo xeral, unha fase de inicio onde operan estímulos intuitivos, ideas inconexas e soltas, imaxes que nos afectan dun modo inesperado, un magma prelingüístico que vai collendo forma na cabeza, non aínda no papel ou pantalla. Ese magma, remexido durante tempo dun modo introspectivo, vai transformándose no lévedo primario dunha idea global, dun punto de partida para escribir un conxunto de textos que pulan na mesma dirección, aínda que non se saiba ben o destino.
Cando xorde esa idea-forza, adoito incidir en cada poema como parte dun todo, e non como unha peza solta que brille por si mesma; de aí que traballe case sempre cun conxunto de textos que interaccionan entre si, procurando unha estrutura sólida, interdependente, que sume no contraste das partes.
Logo, tras unha primeira fase de escrita bastante libre e salvaxe, onde se deixa aflorar todo o que xorde de dentro, vén o oficio: construción de sucesivos borradores, recolocación de textos dentro dun conxunto dado, adicción ou supresión de versos, depuración de lingua e estilo, fase de repouso e, tras un tempo prudencial, revisión última. E, sobre todo, rigor para eliminar todo aquilo que o oído perciba como fanfarria excesiva. (…)
– PG: Como valoraría a situación da poesía actualmente en Galicia? Podería destacar algúns títulos de entre as publicacións máis recentes?
– CN: Unha valoración xusta do momento histórico que vive a poesía galega precisa dun distanciamento temporal e crítico que eu non son quen de facer; desconfío das idades de ouro que ás veces se establecen con certa lixeireza. De todas formas, coido que a nosa poesía goza dunha excelente mala saúde, tendo en conta que escribimos nunha lingua que subsiste con respiración asistida. Aínda así, cada ano leo dous ou tres libros de poesía dun nivel excelente, o que non é pouco para unha literatura dun país relativamente pequeno. Poño exemplos recentes: gocei moito coas Fosforescencias de Lupe Gómez, coa Feliz Idade de Olga Novo, co Atlas de Alba Cid ou con A cama do meu avó Manuel Sanmartín Méndez, de Celso Fernández Sanmartín, entre outros títulos.”
Andrea Maceiras: “O acoso é un problema global que non afecta só a acosador e vítima, senón a toda unha comunidade”
Entrevista
a Andrea Maceiras en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Como nace O que sei do silencio (Xerais, 2018)?
– Andrea Maceiras (AM): A novela está libremente inspirada nunha historia real que me contou unha amiga que era profesora, algún tempo antes de que eu comezara na docencia. O relato que me fixo emocionoume moito e fíxome reflexionar sobre a idea preconcibida e moitas veces errónea que temos (ou que eu tiña) do acoso. A vítima deste caso tiña un perfil moi diferente do que habitualmente imaxinamos e iso levoume a pensar en que todos somos susceptibles de sufrir acoso e que mesmo para unha persoa acosada pode chegar a ser moi difícil chegar a recoñecerse nese papel. A sociedade invítanos a parecer fortes, felices, populares. E fainos crer que pedir axuda nos volve débiles. Iso convirte o acoso nun monstro silencioso, difícil de explicar para quen o sofre e difícil de detectar para os demais. (…)
– PG: a nivel narrativo escolle voces distintas, o que permite visualizar a situación dende perspectivas e temporalidades diversas. Foi sinxelo codirixir todas estas voces distintas sobre a traxedia?
– AM: A novela foi difícil no sentido de que aborda un tema delicado que afecta a adolescentes que se achan nun momento sensible das súas vidas, construíndo a súa identidade persoal e a súa forma de mirar o mundo. O feito de que existan diferentes perspectivas responde á idea de que o acoso é un problema global que non afecta só a acosador e vítima, senón a toda unha comunidade. A narradora acaba por decatarse de que os responsables do acoso tamén son aqueles que, sabendo que existe, no fan nada por evitalo, á marxe da súa condición ou idade. O resto das voces que contribúen ao relato, completan a súa visión sobre o problema.
– PG: Delia, a voz máis principal, abre un blogue no que relata a súa visión de todos estes meses nos que acosou. Pensa que escribir é un acto terapeutico?
– AM: Escribir (igual que ler) ten algo de terapia, de catarse, de liberación. Delia é unha adolescente que busca redimirse, compartir a súa experiencia a modo de confesión. Elixe a escrita dun blog porque lle permite dar conta da súa historia desde a anonimia, ordenar o seu pensamento, reflexionar sobre o sucedido. O propio título da obra refírese a angustia que Delia sentiu ao gardar silencio ante eses feitos crueis: ela quere poñer en palabras o que viviu, avanzar a través delas e tratar de perdoarse a si mesma. (…)”
Estíbaliz Espinosa: “Na literatura randéome sen rede”
Entrevista
a Estíbaliz Espinosa en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (P): Comecemos cunha idea de peso. Que supón para vostede a poesía?
– Estíbaliz Espinosa (EE): Mmm, un clásico para crebar o xeo dun machadazo ☺
De nena, os poemas eran iso que lle dedicaba ao meu gato ou á virxe María [son a típica atea caldeada nun colexio de monxas]. Moito tempo despois, pensaba na poesía como unha radiación lingüística destas unidades de carbono que somos. Unha torsión da linguaxe, a ver até onde é capaz de chegar.
A nivel social, a poesía é un tanto bipolar: tanto a consideran como pura e xenuína dun corazón auténtico [oh, Stephen King escribe poesía en secreto, ten un paxaro azul que quere saír!], como a brasa inintelixible de xente tipo Asuranceturix, presuntuosa, vaidosa, un bluff nacido da música que chegou demasiado lonxe, unha vez emancipada na era Gutenberg e confinada en páxinas de libro. Faime chiste iso. Atráenme os paradoxos, os crebacabezas.
Esta mañá véxoa como un transbordador que quixen pilotar para chegar a outro lado, pero o outro lado en si non é o único que me interesa. Tamén interésame a nave en si. E iso que en ocasións sentínme unha intrusa na poesía, alguén que debería estar escribindo novela gráfica, relato, programas sinfónicos…ou dedicándome só á música ou á astronomía. Pero, sabes que pasa? Que cando por exemplo me exclúen do presunto Canon da Poesía, considéranme unha friki, invisibilizan un vieiro literario de hai 20 anos que gustará máis ou menos [e iso do gusto é boa miraxe tamén, xa non só o digo pola socioloxía da distinción de Bourdieu: as redes sociais deixáronolo clariño coa cantidade de cousas que significan like]… refórzanme as ganas de dar coa palabra, de dar voz. Ao revés que esa tendencia a empregar a poesía para certa vitimización autoindulxente, trato de non caer nese cliché. Vitimizacións, as xustas. Son cero conspiranoica, sei que non existe ningunha confabulación secreta e consciente para eclipsar a ninguén. Simplemente, as regras de xogo na literatura –e iso custoume varias saudades asumilo- entrañan ás veces compoñentes extraliterarias, mesmo azarosas. Claro que ninguén che vai dicir que é recoñecido por coñecer a fulanito, ser máis plasta ca unha carracha ou por certas serendipias: ao final, a lectura que facemos do recoñecemento é a dos méritos propios. E logo o tempo peneira o seu. [Pero o tempo máis aló dunha vida humana, claro. Resulta que a posteridade literaria é unha idiotez.]
Así que son desobedientiña. Que non me consideran poeta nas antoloxías, retrospectivas? Pois velaí van, dúas cuncas. Aprendín a crer no que escribo, sei ben que quero dicir e onde vou…malia que esas coordenadas sexan as da incerteza. E ao final, collinlle cariño ao transbordador, gústame pilotalo mesmo para ir a ningures.
Se a pregunta foi de peso, a resposta deixoume baldada.
– P: Como concibe o proceso creativo?
– EE: Con optimismo na capacidade humana de observación lúcida e de inventiva: a alegría da que falaba Spinoza [o filósofo xudeu, nada que ver comigo, que eu saiba] nun mundo que tira de ti cara abaixo, que trata de apagarte se fulguras. A curiosidade é unha paixón animal, infantil, sagaz nun eido como o poético, non exento de imposturas amargadas, resentidas. Fuxo diso. Cultivo un escepticismo optimista, igual no fondo son unha melancólica ou unha idiota, pero tanto ten.
O proceso creativo para min é bastante introvertido e autoesixente. Non creo nesa superstición de escribir sen corrixir. A escrita ten moito de deriva pero tamén de rigor e técnica. Matino moito os temas, son teimas que levan comigo dende nena, e ás veces teño que raspar, furgar en silencio [e son nai monoparental de dous, imaxina que silencio], porque as modas poñen en bandexa falar de certos temas cando xa callaron socialmente. Igual que existe unha axenda política ditada polos medios de comunicación [debemos falar disto agora], existe unha axenda literaria [cómpre escribir disto agora]. É doado: sabes que se escribes novela negra en certo momento, malo será! Hai escritor*s expert*s en osmar as tendencias e engatarse a elas, e non falo só de best-sellers. Ben, opción moi válida sempre que se faga con estilo [ahhh, o punch da cuestión], cunha voz propia. Pero unha opción válida.
A min vaime a exploración espacial.
– P: Cal é o xerme de Curiosidade (Aira, 2017)?
– EE: Mentres o artellaba, pensaba nel como un libro de texturas diversas, un prisma de luz con algo Mentres o artellaba, pensaba nel como un libro de texturas, un prisma de luz con algo de crebacabezas. Funo escribindo en anos, pero tiña o título e o seu ADN, digamos, dende 2012-2013: sabía que quería abordar a curiosidade humana como punto de ebulición no que a ciencia pasa ao estado físico da literatura, que quería unha voz ás veces coloquial e outras divulgativa, non moralizante, con retranca, lizgaira. Como a propia curiosidade que vai dun tema a outro, dunha extensión a outra [texto longo, chío de Twitter], coa mesma actitude de captura e mordacidade. Non se fala moito da curiosidade como motor, ás veces si como defecto [sobre todo nese feminino de fisgona, curiosa, sabichona]: quería poñer sobre a mesa a relevancia desta actitude pouco grandilocuente, e a reivindicación da curiosidade feminina polas corgas non trazadas, non esperables [dende mitos como Pandora a figuras como a astrónoma que abriu á teorización da materia escura, Vera Rubin], da muller como mente ademais de, como de sobra sabemos, corpo.
Estou algo cansa de utilizar a beleza como punto de partida para protestar de que só se fale da nosa presunta [ou non] beleza. Cansa do eu, do meu sufrimento, eu. Sempre tratei de esquivar ese eu de melaza, falar dun nós dende unha perspectiva de cosmonauta. Ou falar dende outras perspectivas. Neandertal, tardígrado, humana do futuro noutro planeta… Un prisma de voces. (…)”
Iolanda Zúñiga: “Nós tamén somos portadoras desa construción cultural que é o machismo, por iso temos que comezar identificando esa pegada en nós para poder reaccionar contra el”
Entrevista
a Iolanda Zúñiga en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Como xorde Noites de Safari (Xerais, 2018)?
– Iolanda Zúñiga (IZ): Xorde como vinganza e, por extensión, como terapia. Alá polo ano 2012 coñecín un tipo egocéntrico, irrespectuoso e desorientado en materia amatoria e decidín escribir un relato vomitando as dores psíquicas que me causara ter sucumbido a el. Pero quedárame un texto moi dramático e nada atraente, semellante a un folletín de autoaxuda, mediocre para ser obxecto de consumo de futur@s lector@s. Así que anos despois decidín darlle un xiro, brusco, e tinguín o relato de humor. Intuín entón que esa fórmula si podía funcionar e foi aí cando a historia de Marleen comezou a engordar: engadín outros personaxes masculinos -algúns roubados á realidade e a maioría tirados da ficción- ata completar un libro, que finalmente resultou traxicómico. (…)
– PG: Entre o humor, a sátira e a crítica social máis mordaz tamén atopamos unha reflexión sobre todos o daño que fan as mulleres todos eses comportamentos herdados da estrutura heteropatriarcal…
– IZ: Nós tamén somos portadoras desa construción cultural que é o machismo, por iso temos que comezar identificando esa pegada en nós para poder reaccionar contra el. A baixa autoestima que padecemos, como resultado do heteropatriarcado feroz ,está presente nestes textos, si. O estrañamento ao que nos somete a nosa sociedade, ou o autoflaxelo das propias mulleres ao sentir que non son quen de satisfacer o que esa mesma sociedade lles demanda, segue vixente. Sen ir máis lonxe, o meu entorno trazara para min un decorrer vital que non cumprín. Defraudei en moitos aspectos: laboral, sentimental…, e no relacionado coa procreación. Eu, como Marleen, non elixín os camiños que o capitalismo heteropatriarcal considera adecuados. É esa ollada de conmiseración dos demais a que nos fai sentir fracasadas; en lugar de sentirnos triunfadoras, por irreverentes, por libres. (…)
– PG: Para rematar. Saberemos máis de Marleen MaLone no futuro?
– IZ: Espero que non en plan literario, haha! Talvez debería de reencontrarme con ela, coa persoa que inspirou estes textos, e confesarlle que convertín a súa predación nocturna en materia literaria. Pero non creo que suceda. Ademais, seguro que lle incomoda saber que todo canto recordo dela, despois de tantos anos, sexa a súa arte para a caza; ao cabo, malia ser un asunto que envaidece aos homes, é algo ben irrelevante.”
Manuel Gago: “Quería escribir unha historia que cambiase o paso, que falase dos guerrilleiros doutro xeito: sen eludir os luscofuscos, porque os heroes do século XXI son imperfectos e cheos de contradicións”
Entrevista
a Manuel Gago en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Para comezar cunha idea potente. Como profesor, divulgador e xornalista é evidente que hai unha vinculación da súa personalidade cara á escrita. Tamén foi así dende sempre coa ficción literaria?
– Manuel Gago (MG): Si, xa desde moi novo, escribindo, como devorador de libros e como parte do meu traballo como xornalista cultural. Durante bastantes anos canalicei boa parte da miña escrita para determinado tipo de formatos de comunicación académicos, xornalísticos ou de escrita dixital coma o blog Capítulo Cero. Xa que logo, textos máis breves, para unha comunicación máis rápida e directa cos lectores. Foi a partir de 2012 cando decidín comezar a explorar o ámbito literario. Tiven unha baixa prolongada no tempo que me permitiu pasar uns meses de vida doméstica nos que puiden estar concentrado na creación.
De aí naceu Vento e Chuvia, unha colección de relatos mitolóxicos ambientados na Idade do Ferro, pero tamén a disciplina e o ánimo de comezar a desenvolver narrativas escritas de máis longo alento. Ten que ver, na miña percepción, cos cambios da vida, tamén físicos. Cando te vas aproximando os corenta, un día descobres que estás nunha encrucillada entre o vivido, o aprendido e aínda tes, en teoría, unha certa distancia de futuro. Xa es plenamente consciente de moitos dos teus límites, tanto vitais como intelectuais, pero ao mesmo tempo o teu pasado pasou de ser un recordo instrumental e pouco útil a converterse, el mesmo, nunha especie de relato que fas de ti mesmo. O que se vén chamando madurez, vaia. E para contar o que sentía preciso contar, para organizar o que me pasaba pola miña cabeza, a literatura revelouse coma o mellor formato. Sempre tiven unha mentalidade transmedia: cando intúo que algo debe ser contado nun soporte e dun xeito específico, non dubido en aprender esa linguaxe.
E hai outra cousa: escribo as novelas que me gustaría ler. Coido que moita da literatura parte da idea de ausencia. Alguén que percibe que no mundo falta unha idea, e pasas tempo dándolle forma a esa idea para que estea no mundo.
– PG: Cal é o xerme de O exército de fume (Xerais, 2018)?
– MG: Non adoito ter unha especie de big-bang creativo. Hai moitos xermes que acaban por fermentar xuntos, ás veces a partir de catalizadores absurdos. En O exército de fume converxeron varias historias que serían longas de contar, pero podería mencionar brevemente algúns vértices. Por unha banda, unha convalecencia miña con varios soldados británicos feridos en Afganistán. O goberno británico tiña un programa para ir reintegrando a aqueles homes á sociedade. Despois de pasar a primeira fase en hospitais militares, aqueles rapaces, con membros amputados, transferíanse a un hospital civil, onde eu os coñecín. Faláronme da guerra. Pasaban as noites chorando e berrando, atrapados no recordo da experiencia traumática que os deixara sen unha perna ou un brazo. Condenados, coma nun pórtico románico, a revivir o inferno unha e outra vez. Aquilo orientoume emocionalmente cara a guerra. (…)”
Carlos Taboada: “A existencia, traballo e accesibilidade das bibliotecas resulta fundamental para acadar unha sociedade mellor”
Entrevista
a Carlos Taboada en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Cal é o xerme de A biblioteca de Pedrarcana (Xerais, 2018)?
– Carlos Taboada (CT): Os libros que nos cambian e a xente vencellada a eses libros. Familia, amigos, mestres, autoras, bibliotecarias, libreiras… Como son de importantes nas nosas vidas as bibliotecas que temos a man? Percorro decote centros de ensino e espazos de lectura de toda Galicia por medio do colectivo Polo Correo do Vento, facendo obradoiros de ilustración e actividades de animación á lectura, e sempre me fago esta pregunta… Os libros aos que temos acceso dende nenos, na nosa casa, no colexio, na nosa vila… O investimento en cultura de cada rexión, de cada país… Os profesionais que traballan neste eido poñendo paixón onde non chegan os medios… Son moi optimista, xa o sei (a tempo parcial, como dicía Galeano), mais penso que a influencia neste sentido é incuestionable e que mellora a nosa calidade de vida en moi diversos planos, mais lonxe de facer un asisado estudo ao respecto ocorréuseme contalo con moito humor nunha historia infantil e xuvenil.
– PG: Nesta obra ademais de autor tamén é o ilustrador…
– CT: A creación desta historia iniciouse con bosquexos de textos e debuxos por partes iguais. Fun escribindo e debuxando a un tempo os mapas, lugares, frases… Aínda que para o Premio Merlín unicamente enviei o texto. Neste sentido é de agradecer poder ilustralo tamén eu mesmo para a súa publicación, xa que a mestura de dúas formas de expresión por parte dun mesmo creador é unha versatilidade que sempre admirei en moitos autores como Jacobo F. Serrano, Anxo Fariña, Antoine de Saint-Exupéry, Eduardo Galeano ou Chris Riddell. Tiña moitas ganas de facelo e resultou moi divertido. (…)
– PG: Cal é para vostede a chave para construír un bo libro infantil?
– CT: A verdade é que descoñezo totalmente cal pode ser a chave para acadar un bo libro. Aínda así, eu escribo e debuxo pensando como son os libros que me gustan como lector. Os libros que non podes deixar de ler e reler, ben sexa polo seu humor, intriga ou polo seu estilo engaiolante. Aqueles que aínda que van dirixidos a un público infantil podan interesarme a min como adulto, como pedía Agustín Fernández Paz.
– PG: Como valoraría o momento actual do libro infantil en galego?
– CT: O panorama actual da LIX galega en canto ao nivel de autoras e autores é sen dúbida brillante. E cando digo autoría inclúo a ilustradores e ilustradoras. Obras tan divertidas como orixinais que veñen da man de nomes como Ledicia Costas, Xosé Tomás, María Solar, Lucía Cobo, Teresa G. Costa ou Jacobo F. Serrano (por citar algúns dos que máis me gustan), conforman un vizoso canon galego actual, non só polos premios que recollen a eito dentro e fóra de Galicia, senón pola morea de lectores aos que chegan e enfeitizan xa que ao final é o que importa. (…)”
