Entrevista
de Marcos Pérez Pena a Carlos Meixide en Praza:
“Foron moitos e moitas as persoas que este mes de agosto seguiron as pegadas de Paula nas rúas da cidade do Porto. Durante varias semanas a última novela de Carlos Meixide, A memoria dos meus pasos, publicouse por entregas en Praza.gal. Meixide vén de iniciar agora unha campaña de micromecenado en Verkami para editar o libro en papel. Non é a primeira vez que o autor se lanza á autoedición, un camiño que xa explorou en Ons, Cans ou Inge e Robbie. Tampouco era a primeira vez que botaba man da rede como espazo de experimentación e difusión literaria: hai xa unha década publicou O Home Inédito, primeira novela en galego editada directamente na rede (e máis tarde en papel por Edicións da Rotonda). Falamos con el sobre o recibimento que tivo a publicación por entregas do seu último libro e sobre o funcionamento da campaña de crowdfunding que vén de iniciar.
– Praza: Quedaches satisfeito coa experiencia? Que feedback recibiches dos lectores e lectoras?
– Carlos Meixide: Quedei bastante contento porque teño a impresión de que a novela responde ao que basicamente se lle pide a unha novela por entregas: foi capaz de xerar cada día unha certa expectación por saber o que ía ocorrer no capítulo seguinte. Atopei xente que me preguntaba cunha certa ansia que carallo ía pasar con Paula e isto é moi satisfactorio como autor. Mesmo algunha persoa chegou a comentarme que pasara por unha historia semellante, que coñecera unha persoa semellante a Paula e que por iso tivera tamén que ir a Porto. Creo que avivou tamén ese gusto que temos os galegos polo Porto. Mesmo cheguei a coincidir alí este mes de agosto con algunha persoa que estaba a ler a novela en Praza, e que estaba a seguir un pouco os pasos dos protagonistas. Anécdotas curiosas e divertidas que che suceden como autor cando expós directamente o traballo e recibes o feedback dos lectores. (…)”
Arquivos da etiqueta: Praza Pública
Memorajoj de kampara knabo: Memorias dun neno labrego, tamén en esperanto
Artigo
de Miguel Pardo en Praza:
“Memorajoj de kampara knabo. Memorias dun neno labrego. A obra máis lida da literatura galega xa ten a súa versión en esperanto. O filólogo vigués Suso Moinhos vén de publicala no pasado mes de xullo da man da editorial Mondial, con sede en Nova York e a máis importante desta lingua universal e internacional.
O profesor, poeta e falante de esperanto desde os 16 anos cumpre así coa promesa que el mesmo lle fixera a Xosé Neira Vilas, falecido hai case dous anos. Agora, a obra dedicada “a todos os nenos que falan galego” e con máis de trinta edicións na nosa lingua contará cunha versión máis e neste idioma internacional para engadir á morea de falas nas que foi publicada, desde o español, portugués, alemán, catalán, éuscaro, asturiano ou inglés.
Desde hai anos, Moinhos é redactor da revista en esperanto Beletra Almanako, onde propuxoe publicar algo de literatura galega. Decidiu comezar co capítulo sobre Pachín, o can de Balbino. “Púxenme en contacto con Neira Vilas e accedeu encantado, tanto que me dixo se podería traducir o resto do libro. E así comezou a cousa”, conta o autor a Praza.gal. Estudou os mellores tradutores nesa lingua e comezou cun longo traballo durante o cal -case ao final- faleceu o autor de Memorias dun neno labrego. Antes, o profesor vigués prometéralle que acabaría a tradución. “Díxenlle que confiara en min, que así o faría e creo que creu nas miñas palabras”, insiste.
A de Neira Vilas é a segunda obra da literatura galega que é publicada en esperanto logo de que o fose Retrincos (Viveroj), de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao. Nesta publicación, prologada pola profesora da Universidade de Vigo Iolanda Galanes, inclúense fotografías cedidas pola Fundación do autor de Vila de Cruces ou os debuxos orixinais de Isacc Díaz Pardo. (…)”
Xesús Couceiro: “O que se fixo coas axudas ao libro en galego foi pan para hoxe e fame para mañá”
Entrevista de Montse Dopico a Xesús Couceiro en Praza:
“A librería Couceiro de Santiago vén de cumprir 10 anos na súa actual ubicación, na praza de Cervantes. Mais a súa historia comezou moito antes, cando o seu fundador, Xesús Couceiro, buscaba, dentro do mundo do comercio, un sector do que puidese desfrutar. Pensou no libro e acertou. Falamos con el para repasar a traxectoria deste establecemento, parte imprescindible da paisaxe urbana e cultural de Compostela.
(…) – Praza: E así naceu…
– Xesús Couceiro: O día 10 de marzo de 1969. A librería foi unha auténtica revolución naqueles tempos. Os libreiros estaban anquilosados e eu, queiras que non, viña do mundo executivo. O primeiro que fixen foi poñer os libros ao alcance da xente. Empecei con libro escolar e papelería, na rúa de San Pedro. Despois abrín unha librería na República do Salvador, no ano 75, e seguín coa outra dous ou tres anos. Despois abrín outra en Rodrigo de Padrón, dedicada a libros de medicina, que me durou pouco por incompatibilidades miñas. Despois abrín outra no Franco, dedicada ao libro antigo, e despois a do Hórreo. Na do Franco, unha vez, veu a unha presentación dun libro Otelo Saraiva de Carvalho. A xente empezou a erguerse, a facer rebumbio, e el dixo: “non, non, por favor, que eu só veño ver ao meu amigo Couceiro!”.
– Praza: Xa daquela tiñan actividade cultural na libraría, entón?
– Xesús Couceiro: Polos anos 80 comezaron as actividades. Pero xa antes publicabamos un boletín, que se chamaba ‘Ben dado’, que facíamos chegar a todas as bibliotecas e centros de ensino e á xente que o pedía, que era entón o único censo de publicacións de Galicia. Polo ano 79 houbo que legalizalo no Ministerio de Interior, e era unha publicación en galego… Pero si, fixemos moitas actividades, coma exposicións do libro galego en Portugal, en Xenebra, en Lausana… (…)”
“Chegou a “novísima” poesía galega?”, por Montse Dopico
Artigo de Montse Dopico en Praza:
“”Chegan os Neos”. Baixo este suxestivo titular, o xornalista e escritor Antón Lopo propoñía, nunha reportaxe publicada cara finais do ano 2015 no suplemento Faro da Cultura do Faro de Vigo, unha escolma posible de voces dos “novos creadores poéticos” galegos. Non moito tempo despois, a revista Luzes recollía nas páxinas de República unha análise máis demorada do mesmo autor sobre este tema, acompañada dunha pequena antoloxía que xuntaba versos de Xabier Xil Xardón, Oriana Méndez, Berta Dávila, Gonzalo Hermo, Xesús Castro, Ismael Ramos, Lara Dopazo, Fran Cortegoso e Alicia Fernández.
Aquel intento de identificar algunhas tendencias de fondo na maré da creación poética última deu lugar a diversos debates, mais serviu tamén como substrato do volume 13. Antoloxía da poesía galega próxima, coordinado pola profesora María Xesús Nogueira e publicado por Chan da Pólvora, o proxecto editorial ligado á libraría compostelá homónima do que Antón Lopo é cofundador. A selección de nomes desta antoloxía revela, por outra banda, algunhas coincidencias coa outra obra semellante, No seu despregar, que tirou do prelo no 2016 a editora Apiario.
No limiar de No seu despregar, as creadoras de Apiario, Dores Tembrás e Antía Otero, dan conta da dificultade para consensuar unha definición do “novo” na literatura. “A que nos referimos con esta cualidade?”, apuntan. “Trátase dunha condición temporal, cronolóxica? Son *s poetas *s nov*s ou os textos? Que proclama esa novidade? Existe? Podemos nomeala?”, reflexionan. En 13. Antoloxía da poesía galega próxima, María Xesús Nogueira admite que “a xuventude poética foi un elemento mitificado na literatura” e subliña, ademais, as “tensións e polémicas” que, de xeito cíclico, desata a “novidade” ou, polo menos, as tentativas de visibilizala como potencial de contestación dos paradigmas que a precederon.
No caso da literatura galega, -engade Nogueira-, a cuestión das “novas voces poéticas” mesturouse co debate sobre o axeitado da periodización das últimas promocións poéticas en base a criterios xeracionais e biolóxicos. Deste xeito, propostas como “empregar o problemático termo xeración no sentido sociolóxico-cultural formulado por Karl Mannheim”, -formulada polo profesor Arturo Casas-, ou identificar “a tensión entre unha tendencia apolínea a unha dionisíaca”, -achegada pola crítica Iris Cochón-, non puideron vencer, segundo Nogueira, “unhas inercias cronolóxicas que tampouco semellaron atopar, aínda a estas alturas, ferramentas para cartografar a poesía que seguiu á dos noventa”. (…)”
Patricia A. Janeiro: “Cústanos máis identificar a explotación laboral na hostalería cando o local é do noso ‘rollo’ político”
Entrevista
de Montse Dopico a Patricia A. Janeiro en Praza:
“Patricia A. Janeiro foi reaparecendo como escritora nos últimos meses, tras publicar no 2009 unha das poucas obras da narrativa galega que tratan o tema da represión do movemento independentista, A perspectiva desde a porta. Primeiro, a plataforma A Sega escolleuna como señora do Día das Galegas nas Letras. Despois, editouse con motivo da SELIC, a nova semana do libro de Compostela, o seu libro Os últimos indios. E hai unhas poucas semanas, Positivas tirou do prelo a súa nova novela, Manual básico de hostalería. Un libro directo, sinxelo e, como ela mesma di, lixeiro e humorístico. Que fura na explotación laboral na hostalería compostelá e na corrupción política e mediática que fixeron posible, por exemplo, ter tres alcaldes nunha soa lexislatura. Mais, tamén o advirte ela, esa non é a Compostela que ela ama. É outra, que non puido ser real. Quen o crería?
– Praza (P): É verdade o que pos ao final de que o libro foi xestado en tres anos e escrito en tres días?
– Patricia Janeiro (PJ): Tiña os dous primeiros capítulos feitos e o resto saíu, si, en tres días. Estiven bastante tempo parada, sen saber como avanzar coa historia das camareiras, pero ao final atopei a maneira e acabei a novela.
– P: Xa dis, tamén ao final, que é unha farsa, porque non podería ser real que nunha cidade houbese tres alcaldes na mesma lexislatura, que un medio de comunicación quixese dirixir a política local e que os explotadores se cresen libertadores.
– PJ: Exactamente…
– P: Aínda entendendo que é ficción, como traballaches de camareira, algo haberá baseado en feitos reais…
– PJ: Si, claro. Xa poño nesa dedicatoria que non saen Isa e Emma, que non responden ao patrón de xefe da hostalería que sae na novela. Polo demais, si que está baseado na miña experiencia e na doutras persoas que coñezo que traballan en bares, sobre todo de noite. Porque cando quedas para tomar algo con outros camareiros sempre se fala das cousas que che di o xefe, de como te trata… O que si é certo tamén é que non hai, na novela, personaxes identificables cunha persoa en concreto. Están construídos con retallos tirados de aquí e de alá. (…)”
Carlos Negro: “As revolucións poden comezar polos detalles máis pequenos”
Entrevista
de Montse Dopico a Carlos Negro en Praza:
“(…) – Praza (P): O libro [Masculino singular] está dedicado ao teu tío Ramón. Por que?
– Carlos Negro (CN): As revolucións poden empezar polos detalles máis pequenos… Eu preguntábame cal fora o meu primeiro flash, o meu primeiro recordo relacionado co que despois sería o proceso de revisión da masculinidade tradicional no que estou. Nas festas familiares estaba naturalizado que os homes saísen tomar o vermú e as mulleres quedasen na casa cociñando e despois se levantasen para fregar. Unha vez, o meu tío Ramón colleu un mandilón de flores, apartou a miña nai e a outras mulleres e púxose a fregar os pratos. É unha imaxe que me quedou, e que dalgunha maneira deu orixe a este libro… (…)
– P: Falabas antes de intertextualidade. É habitual que ás poetas novas lles pregunten polas súas influencias. Mais se cadra pasou ao revés: sempre hai un intercambio, e ademais aquí non habería poemarios coma o teu -ou coma parte das obras dos 90 e máis alá da chamada xeración dos 80-, sen a obra das tamén chamadas “poetas dos 90”. Entre outras.
– CN: Claro, se eu non me situase ante as miñas contradicións, e se non tivese lecturas sobre o feminismo, se non coñecese a obra de María Xosé Queizán, de Xohana Torres, de Rosalía, de Ana Romaní, de Xela Arias, de Lupe Gómez, de Olga Novo… non habería Masculino singular. Non son só as poetas dos 90. Claro que teño unha débeda aí. Hai un conglomerado de voces poéticas de mulleres moi forte, que cambiou a nosa forma de ver a linguaxe, a relación co corpo, coa identidade…
Se cadra agora xa estamos noutra etapa, con xente máis nova que tamén mudará a nosa maneira de escribir. Como dicía antes, hai moito diálogo, con outros textos, con elementos da nosa cultura… Eu só poño o foco no que me parece que estaba pouco tratado na literatura galega contemporánea, que é como desaprender a masculinidade tradicional dominante.
– P: Se pensamos en literatura feminista en Galicia, non saen moitos nomes -e menos de homes- se a identificamos con autores e autoras que se definen como feministas. Pero son moitas máis se analizamos os textos…
– CN: É que a situación ideal sería que non fosen necesarios os epítetos, que o feminismo estivese interiorizado, incorporado ao que escribimos, en todos os aspectos: a linguaxe, a estrutura, os roles dos personaxes… Despois tamén é certo que, cando te preguntas por autoras feministas moi conscientes e moi marcadas, tamén te cuestionas se son aceptadas fóra do ámbito intelectual no que o feminismo é asumido como algo imprescindible. É un risco, supoño, con toda literatura de intervención.
E despois hai outra cousa, e nisto falo como lector, que é que a min non me gusta que me vendan ideoloxía, quero dicir, non me gusta que me tenten convencer de algo a través da literatura de ficción. Penso que non se debe ser demasiado explícito, que se debe manter un pouco de distancia. Claro que tamén os textos que se pretenden inocuos son ideolóxicos…
– P: Se cadra aí pasou algo, que é que, durante un tempo, facer literatura de reivindicación nacional foi case coma unha obriga. Mais pasado ese tempo, se cadra tamén hai un exceso no intento de desmarcarse diso. Como se a poesía non fose parte da sociedade e, por tanto, da política. Como se fose só unha sorte de técnica. Por iso se cadra lles din a algunhas autoras feministas que fan “ideoloxía”.
– CN: Sorpréndeme iso, mais o que eu quería dicir é que non pode deixar de estar a estética, non pode desaparecer o texto literario en favor da ideoloxía persoal de cada un. Non pode haber un desequilibrio entre o discurso, o razoamento, a parafernalia intelectual, e a calidade do poema, que non pode quedar afogado, no aspecto estético. O meu é un libro político, claro. E hai moitas maneiras de facer libros políticos. Tamén Cunqueiro facía literatura política, ou o que facía podía lerse como literatura política, facendo o que facía, en galego, naquel tempo. Pero ese é un debate que vai existir sempre. (…)
– P: Gañaches o Fiz Vergara con Tundra. Un poemario moi diferente a Masculino singular. O verso funciona, se cadra, mellor. Ten máis forza…
– CN: Son dous libros moi diferentes, escritos tamén en momentos distintos. Pasaron uns catro ou cinco anos entre un e outro. Cando escribín Tundra quedara canso da poesía de intervención, tras mergullarme, como explicaba antes, na linguaxe dos mass-media, da publicidade… para escribir Masculino singular. Así, despois da poesía social, veu Tundra, que é unha viaxe de indagación interna. E iso esixíame reformular toda a linguaxe do poema. Xa non me valía coa de Masculino singular, nin coa de Penúltimas tendencias nin coa de Makinaria. (…)”
Suso de Toro: “Como autor, son moi existencial. Trato temas moi radicais, con distintas estéticas”
Entrevista
de Montse Dopico a Suso de Toro en Praza:
“(…) – Praza (P): En Humildar explicas que a palabra significa tornarse humilde. Moderar a soberbia, aceptando a vida como é.
– Suso de Toro (ST): Francisco Macías editárame hai anos un libro que se chamaba FM. A FM supuxera un cambio tecnolóxico importante: era a radio máis viva, máis dinámica que había naquel momento. O medio de comunicación máis directo. Por iso o título. Así estaba a estética que practiquei nos 80, que mesturaba o mundo no que vivo co desexo de ultrapasalo, de entrar noutra fase da Historia e da miña vida.
Despois houbo outro libro, Parado na tormenta, que falaba do mundo da modernidade construído pola civilización occidental. Era froito da reflexión intelectual e de algo ao que lle dou moito valor, que é a experiencia. Pois iso mesmo é Humildar, e por iso está escrito desde un punto de vista tan persoal. Eu penso que escribir un libro coma este é arriscado, no sentido de que é vulnerable á ironía, aos discursos tópicos da modernidade. Eu dicía, xa desde hai anos, que me gustaría escribir un libro de oracións para agnósticos. E iso tentei facer. A motivación chegou porque había unha xente que quería facer un documental sobre min, e como eu dixera hai 7 anos por Sant Jordi que deixaba a profesión de escritor, precisabamos un libro para que eu volvese a Sant Jordi, como eles querían. Precisaba escribir un libro breve, e púxenme con Humildar. (…)
– P: Cal era o teu proxecto, entón, nos anos 80? Para os que non o lembramos, que eramos pequenos entón.
– ST: Sendo adolescente imaxinei unha figura do autor do século XX, en relación coas estéticas de Joyce, Beckett, Faulkner… En diálogo cos autores da modernidade, sobre todo os anglosaxóns, e tamén coa narrativa francesa da época. Aos 16 anos gañei un concurso literario, e nunha entrevista que me fixeron dixen que eu quería modernizar e actualizar a literatura galega.
Parecíame que había unha contradición entre o mundo daqueles que eran os meus referentes literarios e a literatura galega, -tendo en conta que si había literatura moderna, pois estaba a Nova Narrativa Galega-. Era consciente de que tería un problema para encaixar a miña obra no que se facía normalmente, naquel momento, en galego. Pois non se entende o que fixen despois, tras anos de militancia política, nos anos 80, sen ese proxecto da adolescencia, coa súa arrogancia e o seu ímpeto de xuventude. Xa o decidira 10 anos antes. Pero non sei se debería contar todo isto, que despois sitúate no medio da crítica… (…)
– P: Nunha entrevista sobre Sete palabras dicías que entendías a vida a través da literatura. Toda a vida é literatura, entendida como argumento, comentabas. Por que?
– ST: Ten que ver co que dicías antes da palabra. A palabra é o que nos distingue, como especie, dos nosos irmáns, os simios. A palabra é o que nos separou da natureza, e penso que a literatura pode ser un camiño para religarnos de novo ao mundo. Cando presentabamos Trece badaladas, eu dicíalles aos editores que podiamos presentalo coma un libro relixioso. Pero non se pode facer iso, porque a Igrexa católica perverteu tanto o significado da palabra relixión, que se dis iso veñen os malentendidos. (…)”
Isidro Novo: “Hai que volver á aldea, pero non para vivir coma nosos pais ou nosos avós”
Entrevista
de Montse Dopico a Isidro Novo en Praza:
“(…) – Praza (P): O personaxe de O tabú na Traslenda é un represaliado da guerra civil… Mais o que nos contas non vai moito por aí.
– Isidro Novo (IN): É un útil, nada máis. En realidade, é unha novela coral que fala doutras cousas, coma os milagres. Porque, quen sabe se existen ou non? Tamén hai unha Moura, pero é atípica. En realidade, o tema de fondo é a aldea e o seu futuro. Se cadra, a aldea ten que ser outra: con outros cultivos, quizais sen gandería… (…)
– P: O libro manifesta optimismo de cara ao futuro do rural galego, salienta a editora. Por que?
– IN: Aparece a Galicia futura, si. Eu son optimista no sentido de que penso que hai que volver á aldea, pero non para vivir coma nosos pais ou nosos avós. Agora hai xente moi preparada, que foi á Universidade e que pode crear proxectos moi interesantes, aos que ademais agora con internet é moito máis doado dar visibilidade. A novela sitúase no presente, pero tamén leva ao pasado, ao tempo da guerra, e ao futuro. Respecto do futuro, podería servir de imaxe a historia do carteirista que se reconverte en mago. Galiza ten que reencontrarse, sobre todo no rural. A miña visión é optimista, pero tampouco presento unha Galicia rural idealizada. Penso que temos que volver á aldea porque a vida na cidade rebenta, vai a menos e ten que ir a menos. (…)
– P: Comparando CO2 cos teus anteriores poemarios, parece que este está máis traballado, no verso e na lingua.
– IN: Se cadra está máis mastigado, pero saíu dun xeito moi fluído. Acababa un e comezaba outro. Iso non é que che veña a inspiración e escribas todo sen esforzo ningún, pero ás veces sae así. Estou satisfeito co resultado. O título é moi global. Caben moitas cousas nel. Na poesía ás veces escribo cousas moi apegadas á realidade e noutras busco máis transfundo, retranca. E retranca non é ironía. É unha vía diferente. Despois, falo de moitas cousas: a física cuántica, os mundos paralelos… Eu entendo a poesía como os estados da materia. A poesía sólida é a popular, tradicional, que sostén a cultura, pero que se cadra presenta máis habilidade verbal que calidade dos argumentos. A poesía líquida lévate máis alá. Está de moda e haina boa, pero tende a repetirse. A gasosa pode disparar por calquera lado, e é coa que me identifico.
– P: Hai moitos temas. A marxinalidade volve aparecer. Ou a verdade.
– IN: Hai unha crítica á sinceridade, porque penso que está sobrevalorada no sentido de que calquera pode dicir calquera barbaridade que lle era mellor gardar. Despois, hai cousas que poden parecer escuras, pero non é tanto así. Por exemplo, o poema ‘EA’ fala de alzheimer. A verdade é outra cousa. É necesaria, e queda tapada polo politicamente correcto. (…)”
Lorena Conde: “Pasamos a vida derrubándonos e reconstruíndonos outra vez”
Entrevista
de Montse Dopico a Lorena Conde en Praza:
“Tras a derruba, a desintegración, vén a reconstrución. Os muros, máis fortes, erguidos cos cascallos. Coas pezas que aínda valen. Desbotando as demais. Diso fala Entullo, o libro co que Lorena Conde gañou o Premio de Poesía Miguel González Garcés 2016. A autora era coñecida polo seu traballo no teatro, sobre todo en Matrioshka. Con este poemario, revélase coma unha poeta que fai, da imaxe, a súa mellor forma de expresión. Coa palabra xusta.
– Praza (P): Empeza o libro cunha dedicatoria a catro mulleres, entre elas María Victoria Moreno. A escolla desas mulleres dá pistas sobre o contido do poemario…
– Lorena Conde (LC): Cando o libro estaba xa a piques de publicarse preguntáronme da Deputación, na fase de maquetación, se quería engadir algo. E si, tiña que engadir unha mención a mulleres que foran moi importantes na miña vida. Hai máis, pero no libro quixen lembrar as que xa non están comigo, por todo o que me deixaron. Por iso, que estivesen no libro era unha cuestión de xustiza. Son mulleres poderosas, exemplos de fortaleza.
– P: Unha cita de Beckett encabeza o primeiro poema. Logo sae outra vez, polo menos, no libro. E ti vés do teatro…
– LC: A relación entre Beckett e o libro vén de que, cando empecei a tomar as notas que despois acabaron sendo un libro, cadrou que estaba lendo moito a Beckett. Non eran obras amables, senón bastante duras, e eu mesma estaba a pasar un momento revirado, polo que me resultaba fácil recoñecerme no que estaba a ler. Por iso pensei que non estaría mal mencionar a Beckett… (…)”
Antía Otero: “Reivindico a emoción, unha das poucas cousas que aínda non puideron negarnos”
Entrevista 
de Montse Dopico a Antía Otero en Praza:
“(…) – Praza (P): Emocións, sensacións e lembranzas parecen o punto de partida de O cuarto das abellas.
– Antía Otero (AO): Neste libro era importante para min, sobre todo, traballar co concepto de eco. O eco que provocan as palabras. O eco, e a emoción, foron dúas liñas moi importantes na construción de O cuarto das abellas. Moita xente di que o libro lle resultou moi sonoro. E é verdade que están moi presentes os sons, tamén porque aparecen os sons da casa, a música… Mais para min o máis relevante era o concepto do eco como son, e como son no presente. Por iso non é, en realidade, un libro sobre lembranzas -que tamén están-, senón sobre o eco do recordo máis que sobre o recordo en si mesmo.
– P: A estrutura de O cuarto das abellas é coma unha colmea. A editora que creaches con Dores Tembrás chámase Apiario… Por que a abella e a colmea como metáfora?
– AO: O libro comeceino antes da posta en marcha de Apiario. Cando buscabamos un nome para a editora decatámonos de que as abellas estaban presentes tanto na miña escrita como na de Dores. Nas nosas casas familiares facíase a esmelga. Iso foi o punto de partida, máis alá do contido simbólico: a comunidade, o traballo en común, a idea de tecer rede… Tamén era un símbolo moi presente na literatura. Foi natural, por todo iso, chegar ata aí.
En canto á estrutura do poemario, é, si, unha abellariza. Como as partes dun cuarto, sen que ningunha estea por enriba da outra. Sen relacións xerárquicas, senón horizontais. E con isto volvemos á idea do espazo transitado desde o presente. Comprendo que o libro poida ser interpretado como un poemario sobre a infancia, que nos leva ao pasado. Tamén está a morte, que nos remite ao futuro. Pero a miña idea era tratar os temas desde o presente.
Se está o pasado, é desde o eco do que vén de atrás. O rebote do eco. Tamén a morte: un rebote do eco sobre o que vai chegar, sobre o que sabemos que, indefectiblemente, está aí. A morte como algo intuído no presente. Interesábame, en relación cos tempos, mover os marcos do esperable entre o pasado e o futuro. O que quería era o presente da palabra. A presenza da palabra. A presenza e o presente na escrita. (…)”
