Desde a Real Academia Galega:
“A Real Academia Galega dedicaralle o Día das Letras Galegas 2026 a Begoña Caamaño (Vigo, 14 de outubro de 1964 – Santiago de Compostela, 27 de outubro de 2014). Así o decidiu a institución no pleno ordinario celebrado esta mañá no pazo municipal de María Pita (A Coruña), unha sesión na que tamén se valoraron as candidaturas de Antón Tovar, Miguel González Garcés e Enrique Labarta Pose. A RAG celebrará a narradora, autora serodia de dúas novelas nas que reescribiu os mitos da Odisea e o artúrico, e mais a xornalista, nun momento en que urxe reconstruír o espazo dun xornalismo para a cidadanía, comprometido coa verdade e co uso do galego. Coa lembranza de Begoña Caamaño, as Letras 2026 serán unha festa asomada á contemporaneidade, á pulsión do presente e á ollada feminista que vertebrou o seu pensamento, o seu traballo intelectual e a súa biografía.
A proposta de Begoña Caamaño foi presentada polas académicas Ana Romaní, Marilar Aleixandre, María López Sández, Margarita Ledo Andión, Chus Pato e Francisco Fernández Rei. De acordo cos estatutos da RAG, discutiuse canda as outras tres formalizadas na primeira xuntanza ordinaria do pleno da institución tras a sesión extraordinaria do Día das Letras Galegas do ano en curso, que ten as cantareiras e a poesía popular oral como protagonistas. A que se homenaxeará no 2026 será de novo unha voz feminina, desta volta a dunha autora en singular pero que escolleu proxectarse no colectivo da palabra literaria e da voz xornalística.
“Literatura e xornalismo son na autora instrumentos para o coñecemento, outra forma de reflexión e acción, desde o rigor do saber, o estimulante exercicio da razón e a complicidade da maxia e dos soños”, reza o texto da candidatura aprobada. “A figura de Begoña Caamaño dialoga hoxe cunha parte moi activa da profesión xornalística e literaria, traslada outra experiencia de ambas as dúas. Cómplice dese tecido de voces que é a literatura, coma colchas tecidas con retallos, voz coral na que se recoñece, entrégase á narrativa sen desoír a interrogación da xornalista e a esixencia da lectora”, prosegue.
A de Caamaño é así unha obra para a ética, para o movemento, para o pensamento crítico, para un país e un idioma que cultivou con precisión e esmero, conclúen as propoñentes, que subliñan a imposibilidade de delimitar seccións na súa traxectoria. “A constante implicación con causas sociais, culturais e políticas perfilan unha biografía movida por unha magnética paixón vital de lúcida intelixencia e xenerosa determinación. Atenta lectora da realidade social, audaz nas súas formulacións, vibrante no debate, Begoña Caamaño, viaxeira curiosa á procura do encontro co outro, do recoñecemento da diferenza, implícase na defensa dos dereitos humanos, o pacifismo, a solidariedade, a dignidade, a liberdade, con sólidas conviccións mobilízase na crítica da inxustiza social, as opresións, o poder o os seus abusos, as desigualdades e os privilexios”, abundan. (…)”
Arquivos da etiqueta: Real Academia Galega
O VIII Concurso de microrrelatos premia nove historias dende Galicia a Polonia
Desde a Real Academia Galega:
“O VIII Concurso de microrrelatos que organizan a Real Academia Galega e PuntoGal xa ten gañadores. Lugo, Barcelona e Varsovia son os lugares desde onde participaron as tres persoas premiadas na categoría de adultos: Santiago Argüeso Galván (1997), gañador do primeiro galardón, e Damián Fernández Rodríguez (1986) e Rebeca Lema Martínez (1986), que se fixeron co segundo e o terceiro, respectivamente. Na modalidade xuvenil os dous primeiros premios son para as veciñas de Guitiriz Yanira Ansede Iglesias (2008) e Mencía Rodríguez Lorenzo (2009). O terceiro, para a coruñesa María Conde Alba (2008). Da Coruña é tamén Ana López Canosa (2013), gañadora do primeiro da categoría infantil, na que Laura Álvarez Barrio (2013), veciña de Redondela, conseguiu o segundo e a luguesa Irene Suárez Rodríguez (2015) o terceiro.
Entre as case mil historias presentadas dun máximo de 200 palabras, os xurados recoñeceron ademais como finalistas seis textos de Marisa Vidal Collazo (1966), natural de Corme e veciña de Santiago de Compostela; Sara Jul Rivas (1972), de San Cibrao (Cervo); o compostelán Anxo Rey López (2010); Itxaso Illarramendi González (2010), veciña de Vigo; Airela Ónega Ferreiro (2015), de Lugo; e Xoel Villar Castro (2014), de Castrelo de Miño, gañador do terceiro premio na mesma categoria na edición do ano pasado.
A RAG, PuntoGal e Luzes, revista que colabora na organización do concurso, entregarán os premios o venres 18 de xullo nun acto aberto a todo o público que se celebrará no salón de actos da Fundación Luis Seoane (rúa San Francisco, 27 – A Coruña). As historias gañadoras poderán lerse nunha edición especial en liña que se publicará nas páxinas web das entidades convocantes e relatos.gal, e tamén, canda as finalistas, en Luzes.
Categoría de persoas adultas
Natural e veciño de Lugo, Santiago Argüeso Galván fíxose co primeiro premio de adultos coa historia titulada “O cadro”, 169 palabras que conmoven co ollada que ofrecen sobre a perda daquilo que marca a cotiandade dunha vida, destacou o xurado desta categoría, composto polo académico de número Víctor F. Freixanes; o presidente de PuntoGal e tamén académico Manuel González, a académica correspondente Débora Campos, a xornalista Yolanda Virseda e o director xeral de PuntoGal, o xornalista Darío Janeiro.
Santiago é filólogo de formación e nestes momentos traballa nunha cadea de supermercados, aínda que a docencia é a súa vocación. Lector apaixonado, a escritura está tamén presente no seu día a día. Escribe desde que era un pícaro, de relatos a “simulacros de obras teatrais”. “Incluso algunha idea de novela paseou e pasea pola miña cabeza, mais todo isto sempre sen pretensións de chegar a maiores”, confesa. Ata o momento publicara algúns pequenos poemas soltos e artigos en revistas universitarias e nunca se presentara a un certame literario.
Damián Fernández Rodríguez gañou o segundo premio con “Lagamei Lalo”, un relato de 106 palabras. Naceu en Ourense, medrou en Pontevedra e agora vive en Barcelona, onde traballa no ámbito da tradución, en procesos de calidade lingüística para empresas tecnolóxicas. “Escribo dende hai anos, tanto microrrelatos coma textos máis longos, por gusto persoal e por explorar outras formas de expresión”, conta. O segundo premio nesta convocatoria é o seu primeiro galardón literario e conségueo cun relato “moi especial” para el. O xurado sinala que esta historia ilustra a importancia das palabras e de formular ben as preguntas, e tamén dalgún xeito un tempo en que non se está disposto a sufrir, moito máis que a vida implique sufrimento.
Rebeca Lema Martínez mereceu o terceiro premio coa historia titulada “Tan duro”, un texto de 144 palabras no que constrúe con humor un personaxe que non é o que inicialmente o lector pensa. Con raíces familiares en Laxe, naceu na Coruña, viviu tamén en Vigo e Santiago de Compostela, e desde 2013 reside na capital de Polonia, onde exerce a docencia. En 2022 saíu do prelo o seu libro de relatos Historias de amor para nefelibatas e tamén escribe novelas baixo pseudónimo, unha delas xa publicada e outras dúas en camiño.
Marisa Vidal Collazo, finalista na mesma categoría con “Seur”, é docente de Física e Química e conta tamén con varias obras nas librarías, unha delas de carácter colectivo como parte das Comadres das Letras e outras coas asociacións Encrucillada e Mulleres Cristiás Galegas. En 2022 publicou o seu primeiro libro en solitario, Eu son Exeria. Lectura feminista dunha viaxe no século IV. A mención do xurado do concurso da Real Academia Galega e PuntoGal súmase aos recoñecementos que recibiu por outros relatos nos certames que organizan Buserana, o Colexio Oficial de Psicólogos de Galicia e a Biblioteca da Deputación da Coruña.
Tamén resultou finalista “F+G=0”, de Sara Jul Rivas, profesora de Matemáticas. Hai uns meses Sara apuntouse coa súa filla a un obradoiro de escritura con Antía Yáñez e foi así como se animou a concursar nunha edición na que, destaca o xurado, se constata o aumento progresivo do nivel, edición tras edición.
Xuvenil
Nas categorías xuvenil e infantil o xurado compuxérono os académicos correspondentes Xosé María Lema e Ana Romero Masiá; a presidenta do Padroado do Museo do Pobo Galego, Concha Losada, e a filóloga Cristina Ríos en representación de PuntoGal; e mais o editor e xornalista César Lorenzo. De acordo coa súa escolla, os dous primeiros premios para persoas de 12 a 17 anos son para dúas alumnas do IES Poeta Díaz Castro de Guitiriz.
Yanira Ansede Iglesias é a gañadora do primeiro xuvenil co relato titulado “No tempo esquecido”. Conta que non escribe moito, pero que ten moitas historias na cabeza, e gústanlle os coches e o fútbol. “Xogo dende os 4 anos e son afeccionada do Dépor”, explica. Mencía Rodríguez Lorenzo conseguiu o segundo galardón xuvenil con “A chave”. Naceu nunha familia que lle inculcou o amor á lectura, e tamén á escritura, na que se iniciou en 2016 cando, cadrando coas Letras Galegas de Manuel María, a súa avoa paterna a agasallou cun exemplar d’Os soños na gaiola. “A noite que nunca olvidarán” valeulle a María Conde Alba (2008), veciña da Coruña, o terceiro premio. Estuda o bacharelato internacional no Colexio Eirís e conta que lle gusta o piano dende os catro anos e pasar o tempo libre coas amizades.
O xurado destacou así mesmo como finalistas os relatos “Esculcando na memoria”, de Anxo Rey López, alumno de terceiro da ESO do IES Antonio Fraguas de Santiago de Compostela, que salienta que se presentou ao concurso animado pola súa profesora Lupe García Prieto; e “Éxtase”, de Itxaso Illarramendi González, alumna da Compañía de María de Vigo, apaixonada da lectura e da escritura e gañadora xa, malia a súa mocidade, dunha morea de premios. O último deles consistiu na súa inclusión na Lista de honra de prata do Premio Jordi Sierra 2025.
Infantil
A coruñesa Ana López Canosa, alumna de sexto do CEIP Zalaeta, é a gañadora do primeiro premio infantil con “A negrura da noite”. Gústalle a ler e escribir desde moi pequena, comezou a facelo a carón da súa avoa e levou xa algún outro premio literario, tanto escribindo poesía coma contos. A lectura e a escritura son tamén parte da vida de Laura Álvarez Barrio, alumna de sexto do CEP Santa Mariña de Redondela, gañadora do segundo premio infantil con “O libro do tempo esquecido”. Ademais dos libros, nos que atopa mundos e xentes inimaxinables e fantásticos, gústalle debuxar.
Irene Suárez Rodríguez, alumna de 9 anos do CEIP das Mercedes de Lugo, é a autora de “O murmurio da montaña”, o conto distinguido co terceiro premio. Ela é outra devota da lectura, encántalle ademais a música e pasar tempo coas amigas. No mesmo colexio lugués estuda Airela Ónega Ferreiro, de 10 anos, outra apaixonada da lectura e tamén de falar, confesa. O seu relato “Desexos voadores” é un dos finalistas canda “Indisciplina planetaria”, de Xoel Villar Castro, de 11 anos. Na edición anterior Xoel mereceu o terceiro premio deste concurso, e agora colleita un novo éxito para o CEIP de Castrelo de Miño neste concurso.”
Vídeo da sesión extraordinaria do Día das Letras Galegas 2025
Pazo de Tor, Monforte: V Xornadas Pacegas, o 2 e 3 de xuño
Monografía temática “As letras das mulleres”, desde o Consello da Cultura Galega
Desde o Consello da Cultura Galega:
“A incorporación das escritoras ás institucións literarias suscita múltiples tensións sobre a lexitimidade, a paridade, o recoñecemento e as prácticas diverxentes. Estes debates sobre as estruturas culturais repercuten tamén na esfera social e provocan reaccións e campañas, particularmente no activismo feminista. Máis concretamente, esta monografía mostra reflexións e documentos sobre a participación das creadoras e intelectuais na celebración do Día das Letras Galegas e na Real Academia Galega.
As achegas das expertas aportan argumentos para actualizar o debate. Ana Romaní e Ánxela Lema ofrecen unha mirada crítica sobre as incomodidades que xorden arredor das autoras homenaxeadas nas Letras Galegas mentres que Susana Arins aborda unha iniciativa feminista popular para o recoñecemento de autoras das letras galegas vivas. Co foco posto na Real Academia Galega, as contribucións de Iolanda Veloso, Dolores Vilavedra e María Reimóndez fan memoria de dúas campañas realizadas entre 2010 e 2011 para instar á elección de máis mulleres como académicas de número. E a política de lavado lila (purplewashing) da RAG no ano da súa fundación, en 1906, ocupa a achega histórica de Helena González.
A documentación histórica recollida no apartado “escritas no tempo”, recupera iniciativas de diverso signo que reivindican unha maior presenza de mulleres nas institucións literarias: a proposta de candidatura de María Xosé Queizán feita polo Consello Municipal da Muller de Vigo en 2010; o manifesto “O xogo das cadeiras” e as reaccións que provocou en 2011; os manifestos da celebración anual “Nosa Señora das Letras” d’A Sega desde 2014; a campaña “Dez mulleres para as Letras Galegas 2018”; e mais o “Manifesto de Soutomaior” publicado en 2021.
Ofrécense tres galerías gráficas: Académicas desde 1906, homenaxeadas no día das Galegas nas Letras d’A Sega e mais no Día das Letras Galegas da RAG. Singularizan cada unha das autoras e intelectuais elixidas á vez que ofrecen unha liña do tempo do recoñecemento institucional que pon en evidencia as carencias e interrupcións.”
Malpica: acto central do Día das Letras Galegas 2025
Henrique Monteagudo, novo presidente da Academia: “A política lingüística ten que ir alén de lexislar o galego no ensino”
Entrevista a Henrique Monteagudo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): A súa foi a única candidatura á presidencia da Academia. Quere iso dicir que había unanimidade ou que ninguén quere asumir un posto que é un “marrón”?
– Henrique Monteagudo (HM): É o tradicional. Só excepcionalmente se presenta máis dunha candidatura porque a Academia non pode funcionar en clave de “goberno-oposición”. É unha entidade na que participamos de forma voluntaria e na que traballamos ad amorem. De feito, temos prohibido cobrar polo traballo realizado nela. Sendo así, e cuns recursos moi precarios, sería unha tolería traballar nun contexto de confrontación.
– ND: Prometeu unha política de continuidade.
– HM: Sería absurdo que dixese outra cousa, porque levo na dirección da Academia desde 2013. É lóxico que fale de continuidade, mais tamén é certo que estamos collendo as rendas da entidade persoas dunha xeración distinta e, polo tanto, tamén hai lugar para unha evolución. (…)
– ND: Daquela a política lingüística debe ir máis lonxe da escola.
– HM: Claro, hai que pensar nunha política global, pensar como difundimos referentes de prestixio en galego para a rapazada. Cando eses referentes son sólidos, hai ferramentas para resistir mellor a presión do castelán. É só un elemento, pero quero dicir que a política lingüística debe ir alén de leis e orzamentos –que son imprescindíbeis– para preocuparnos por aspectos de liderado social desde a nosa lingua.
– ND: E, neste debate, que papel debe e pode xogar a Academia?
– HM: A Academia non ten competencias na implementación de políticas públicas, nin debe telas, porque para iso están os mecanismos democráticos, empezando polo Parlamento. Pero si ten un capital simbólico importante –é escoitada– e un caudal de coñecemento –por definición, unha academia é unha reunión de xente sapiente–. Co primeiro pode influír nas elites sociais e políticas; e co segundo, pode elaborar propostas e críticas ben fundamentadas. Penso que iso é o que está facendo, na medida das súas posibilidades, e eu, que traballo directamente no tema, tratarei de ser máis incisivo nestas cuestións.
Desde a institución temos datos directos da situación da lingua e, realmente, son moi impactantes. Mais tamén temos coñecemento do que se fai noutros lugares para mellorar a situación de linguas minorizadas, e aí é onde eu penso que poderiamos actuar de forma máis efectiva. (…)”
Acta do xurado dos VI Premios Mil primaveras
Henrique Monteagudo, novo presidente da Real Academia Galega
Desde a Real Academia Galega:
“O pleno da Real Academia Galega, reunido na tarde do 4 de abril en sesión extraordinaria, apoiou a candidatura de Henrique Monteagudo (Muros, 1959) á presidencia. O décimo cuarto presidente da RAG estará acompañado na comisión executiva por Ana Boullón Agrelo como secretaria; María López-Sández na tesourería; María Dolores Sánchez Palomino como arquiveira bibliotecaria e Lourenzo Fernández Prieto como vicesecretario.
Neste novo período de “continuidade e novo pulo” a Academia seguirá a traballar na defensa do idioma, afondando nunha liña propositiva que reforce a colaboración coa sociedade civil e outras institucións. Dentro da súa estratexia de servizo público, a entidade presentará novas ferramentas lingüísticas en liña e seguirá a apostar polo incremento da presenza feminina no seu seo, nun período no que regresará ademais á súa sede, unha vez completada a rehabilitación integral do edificio histórico da rúa Tabernas da Coruña.
A de Henrique Monteagudo foi a única candidatura rexistrada. O catedrático de Filoloxía Galega da USC, ata o momento coordinador do Seminario de Sociolingüística da Academia, estará á fronte da corporación tras os oito anos de Víctor F. Freixanes na presidencia, para quen tivo palabras de especial recoñecemento no seu discurso ante o pleno, celebrado no pazo municipal de María Pita. Agradeceu tamén o tempo compartido cos demais membros das comisións executivas das que formou parte como secretario (2013-2021) e vicesecretario (2021-2025), doce anos nos que aprendeu “a enxergar que se espera de nós, a valorar a relevancia social do papel da Academia e a entender como debe relacionarse coa cidadanía, con outros colectivos e institucións”. (…)”
A Coruña: Luís Seoane. Unha ollada interartística desde o exilio e o compromiso
