Arquivo da categoría: Día das Letras
Felipe Senén: “Manuel María é integralmente radical coa tradición, o clasicismo e a innovación galega”
Entrevista
a Felipe Senén na Real Academia Galega:
“- Real Academia Galega (RAG): Que características pensa que definen a obra de Manuel María?
– Felipe Senén (FS): A súa coherencia insubornable con canto supón Galicia. O seu humanismo galego como achega á universalidade.
– RAG: Cales son, ao seu xuízo, as súas achegas de maior interese?
– FS: Enxertar paisaxe e paisanaxe galega ante o acontecer, coidando clasicismo e tradicións literarias e innovando sobre elas. A súa Ítaca de ida e volta, a súa vara de medir o mundo é a Casa, Outeiro de Rei, a Terra Chá e Galicia.
– RAG: Que pegada coida que deixou na cultura galega?
– FS: Imborrable mentres Galicia exista: obra cantada, solicitado como poucos poetas, precisamente por ser integralmente radical coa tradición, o clasicismo e a innovación galega.
– RAG: Que vixencia conserva a súa creación?
– FS: É vixente agora e sempre: se buscas a orixe, a orixinalidade, a identidade… Se buscas a Galicia, nel has de atopala… Entendo que é un clásico.
– RAG: Como descubriu vostede a Manuel María? Que recordo garda daquela descuberta e que supuxo para vostede?
– FS: Dende 1968 até o seu fin, mesmo como compadre, coincidente nunha fronte de sensibilización para enxergar canto supón a historia e a cultura de Galicia. Un carismático referente inesquecible, que sabía usar a retranca, a bonhomía, viaxeiro para tripar as pegadas dos pasos, buscar o locus amoenus dos seus admirados, Rosalía, Francis Jammes, Antonio Machado, Aresti, Torga, Otero Pedrayo…
– RAG: Cal é a súa obra ou o seu poema favorito de Manuel María? Por que?
– FS: “A nai enche” (Ritual pra unha tribu capital de concello). É todo unha lección de esencias galegas, da Casa… que vencella moitas tradicións galaicoportuguesas.”
Diálogos Manuel María: Margarita Ledo Andión
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Entrevista a Margarita Ledo Andión, arredor de Manuel María. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Xosé Estévez: “Manuel María é o grande persoeiro da nación galega na segunda metade do XX”
Entrevista
a Xosé Estévez en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): O 25 de marzo ofrece unha conferencia en Quiroga sobre Manuel María, a quen considera como “un dos tres grandes da nación galega”, xunto con Castelao e Rosalía.
– Xosé Estévez (XE): Para min si, desde logo. Considero que na segunda metade do século XIX foi Rosalía de Castro, na primeira do XX Castelao, e na segunda metade do século XX, Manuel María.
– SG: É unha afirmación…
– XE: …un pouco contundente, si, pero é unha afirmación persoal. Outros dirán outra cousa, pero Manuel María foi un home polifacético, erudito, dunha sabiduría extraordinaria, que tiña un coñecemento inmenso da literatura e da cultura galega, e tamén española, portuguesa e mesmo da francesa. E tiña unha capacidade oratoria fenomenal, unha voz moi atraínte e, sobre todo, era unha excelentísima persoa, que é o máis importante. (…)
– SG: Nos relatorios fala sobre a relación de Manuel María co val de Quiroga. Tan importante foi?
– XE: É moi importante porque Manuel María tiña un sentimento telúrico de arraigo coa terra. Era un home profundamente enraizado no país e, dentro do país, había unha serie de bisbarras que para el tiñan unha significación especial. A primeira, está claro, é a Terra Chá, Outeiro de Rei, o seu pobo natal, e dentro de Galiza tiña outras zonas polas que sentía unha querencia especial, como a zona do Carballiño, o Ribeiro e a bisbarra de Quiroga, de onde proviña a súa avoa materna. Ao vivir en Monforte desprazábase continuamente a Quiroga para facer artigos e poemas sobre este val, sobre que publicou máis de 30 textos tanto n’A Nosa Terra coma no Correo Gallego. El ía ao restaurante chamado Remansiño a comer troita e caza, que lle gustaba moito, e fixo amizade con moita xente de alí, e escribiu sobre moitos lugares e personaxes de alí. (…)
– SG: Vostede publicou varias obras para dar a coñecer Galiza en Euskadi e viceversa, supoño que buscando un maior entendemento entre os dous países.
– XE: A miña teima sempre foi mostrar a relación de irmanamento e a solidariedade entre os dous pobos. Por casualidade, o tema da miña tese de doutoramento, que era o Galeusca, deumo a coñecer un frade capuchino que estivo exiliado en Bos Aires e que coñecera a Castelao. Logo empecei a profundizar no tema e atopei moitos convenios e tratados entre vascos, galegos e cataláns, que databan xa do ano 1923, e que se renovaron nos anos 1933, 40, no 45 no exilio, en París no 70. E esa foi sempre a miña teima desde que empecei a investigar desde os anos 74-75. (…)”
Outeiro de Rei: XXV Xornadas de Lingua e Literatura Manuel María, o 9 de abril
Darío Xohán Cabana: “Hai dous ou tres anos da actividade poética de Manuel María que son un auténtico milagre”
Entrevista
a Darío Xohán Cabana na Real Academia Galega:
“(…) – Real Academia Galega (RAG): Manuel María. Antoloxía poética é froito do traballo de dúas persoas, vostede e Amelia Outeiro. Foi difícil poñerse de acordo na escolma?
– Darío Xohán Cabana (DXC): Casualmente, coincidimos nos gustos dunha maneira case milagrosa. Durmimos e vivimos xuntos, e iso marca moito (ri). É unha escolma de lectores de poesía que levan máis de corenta anos lendo a Manuel María. Tanto eu como a miña muller lemos moita poesía e ela é mellor lectora incluso ca min, porque fai unha lectura máis lenta e reflexiva. Non tiñamos outra pretensión que escoller poemas moi bonitos, e punto. (…)
– RAG: Da escolla feita dedúcese que teñen predilección pola que chama no limiar liña lírica persoal.
– DXC: Gústanos tamén. Hai poemas do íntimo na primeira época, pero tamén en libros como Mar maior ou nos últimos que escribiu, fundamentalmente a partir do ano 1980, con versos que poñen os pelos de punta pola súa beleza e, sobre todo, pola súa intensidade emocional. Na última época Manuel María consegue unha intensidade emocional cunha economía de medios extraordinaria: poemas que parece que non son case nada son un mundo lírico. Por exemplo, “Alta tarde” (incluído n’A luz resucitada), que é dunha eficacia expresiva e unha densidade lírica milagrosa: “Déixome ir indo, na alta tarde, /cara á noite que me leva / como o río a folla vagamunda. / Non ofrezo resistencia: voume/ sulagando amodiño na dozura / da luz que me agarima / como se unha aza levísima / rozara os meus ensoños. / Camiño estantío cara á noite / coa certeza de que a miña / materia corporal ten de facerse / clara, sonora e transparente / como un fráxil vidro delicado. / A noite e o meu corpo son / un único latexo. Unha luz soia”. (…)
– RAG: Que lle pide daquela ao Día das Letras Galegas de 2016?
– DXC: Nada, porque va dar máis do que lle poda pedir. Probablemente a celebración do Día das Letras Galegas de 2016 sexa única no que eu alcanzo a ver, porque Manuel María estivo en toda Galicia e en gran parte dos lugares da emigración. Coñecía Galicia á perfección, entre outras cousas porque deu centos de recitais e conferencias, estivo en contacto con ducias de sociedades e entidades, en vilas e mesmo aldeas, porque a onde o chamaban ía. Ademais da súa función como escritor, tiña outra función única, a de ser unha especie de sacerdote ambulante do galeguismo. Ninguén deu tanto coma Manuel María á construción dunha cultura nacional, e vanllo pagar agora. Mágoa que el non estea para velo.”
Entrevista a Mercedes Queixas, autora de Labrego con algo de poeta
Entrevista
a Mercedes Queixas en Galaxia:
“- Galaxia (G): Por que este título para este libro [Labrego con algo de poeta. Biografía de Manuel María]?
– Mercedes Queixas (MQ): Procurei un título que achegase ao público lector unha definición totalizadora do autor e pareceume que eses versos seus tirados do poema titulado “Carné de identidade” o eran. A íntima conexión coa Terra e a necesidade de pulsar incansabelmente o convivio coa Poesía foron a cerna do ser e do sentir vital de Manuel María.
– G: Cal foi a principal dificultade coa que te atopaches á hora de encetar este traballo?
– MQ: Manuel María aínda é sentido en presente, non o vemos, mais a súa obra, tan popularizada en vida, segue nas lecturas e relecturas de moita xente, así como a emoción das lembranza de vida compartida.
A Manuel María nada lle era alleo no seu tempo, as claves da súa vida e da súa escrita, camiños paralelos, están marcadas pola acción, pola implicación, o que explica a súa presenza e acompañamento en multitude de actos ora de xénese literaria ora formativa, divulgativa ou reivindicativa, xunto á súa necesidade de percorrer o País para o coñecer e, ao tempo, se coñecer a si mesmo e a súa tribo, o que o levou a manter contacto con multitude de persoas, colectivos, asociacións, etc. que o seguen a lembrar como memoria viva.
Manuel María era un gran conversador e un brillante orador, é difícil non sentirmos aínda en nós a súa voz penetrante e segura, o discurso do intelectual comunicador próximo ao auditorio.
É unha figura tan viva, tan apreciada, que quixen que nesta biografía tivesen voz propia algunhas persoas que testemuñasen a relevancia do noso autor como poeta e como cidadán amante do seu pobo, comprometido co seu presente e futuro.
Non poder dar cabida a moitas máis voces nese coro para min tan necesario, xunto á necesidade de sintetizar unha vida tan intensa no plano individual e colectivo do autor do maior corpus literario desde 1950, foi sen dúbida a maior dificultade.
Saleta Goi, a compañeira e confidente do poeta, quen me transmitiu toda a confianza necesaria para este traballo e a quen debo a maior das gratitudes. (…) Sigue lendo
Mercedes Queixas: “Manuel María é todo un océano”
Entrevista a Mercedes Queixas en La Voz de Galicia:
“Hai xa uns días que Labrego con algo de poeta. Biografía de Manuel María (Galaxia) anda polas librarías. A nova obra (coral, como ten dito ela) de Mercedes Queixas Zas fai un convite dende os andeis. Durante uns dous meses, logo da invitación da editorial, o libro estivo buscando forma na cabeza da autora. Despois chegou a escrita mesma. De cara ao 17 de maio, a idea é que «a xente xa vaia facendo os deberes», ri. Este ano, as Letras Galegas son para el, para Manuel María (1929-2004), o home e escritor de Outeiro de Rei.
– La Voz de Galicia (LVG): Todo un reto, parece, este traballo sobre Manuel María, no ano no que se lle dedican as Letras.
– Mercedes Queixas (MQ): Unha ilusión e unha satisfacción. A Manuel María adóroo como poeta e admíroo como persoa. Vida e obra camiñan xuntas. O reto era grande, porque foi un autor prolífico, completo. A súa vida foi vivida intensamente. Con Manuel María resultaba posible un volume enciclopédico, pero un libro de divulgación, con páxinas limitadas, non me foi doado. (…)
– LVG: ¿Cre que somos conscientes do papel que xogou Manuel María?
– MQ: Creo que lle acontece como aos grandes autores, aos que logo chamamos clásicos. Medran e empezamos a velos dunha maneira totalizadora unha vez que non están e hai ese distanciamento físico e temporal. As grandes obras son aquelas que se sosteñen no tempo, que volves a elas e seguen tendo peso e incluso gañan presenza, comunicación. Á obra de Manuel pásalle iso e sabiamos que lle ía pasar iso: é moi completa, moi de raíz, que nace dende o máis local, o máis próximo, e que se vai ensanchando a todos os círculos da vida. É universal, unha obra dun tempo, dun país, pero tamén unha obra que vai máis alá dun tempo do propio país. (…)
– LVG: O primeiro exemplar, para Saleta.
– MQ: Foi para ela, si, tiña que selo. Axudoume moito na construción da obra. Cónstame que lle fai ilusión, como todo o que se lle dedica a Manuel. É xenerosa, coma el, sempre a disposición dos que queremos estudalo, difundilo e popularizalo máis.”
Manuel María: o dereito á dignidade e á enteireza
Reportaxe
de Montse Dopico en Praza:
“A poesía de Manuel María, -dixo Uxía-, leva música dentro. Como Rosa namorada, poema dedicado a Saleta Goi. “A terra faise en ti,/ Saleta, sutileza,/ chama apaixonada/ e transparente,/ levidade de neve,/ torrente e forza/ de seiva poderosa”. Ou como O Melro, que Xabier Díaz cantou con Uxía, no que foi outro dos momentos máis álxidos do concerto, xunto con Heiche dar un bico e, despois, a moi actual Bando. “Dende agora as pombas teñen/ que pedir licencia para voar”. “Prohíbeselle á lúa/ andar ceiba de noite polo ceo”. Na mesma senda reivindicativa, veu despois a tamén moi coñecida O idioma. “O idioma é a chave/ coa que abrimos o mundo:/ o salouco máis feble,/ o pesar máis profundo”. (…)
A musicalidade dos versos de Manuel María é tamén destacada polo compositor e escritor Paulino Pereiro no libro A propósito de Manuel, editado pola produtora Nós, que acompaña o documental Manuel María: eu son fala e terra desta miña terra, dirixido por Margarita Ledo e tamén publicado por Nós. “Chao xurdiu coa ocasión da lectura do poema de Manuel. As palabras, o contido do poema, o ritmo e as sonoridades vocálicas e consonánticas, todo iso suxería música, sons que houbo que domear organizándoos para a expresión das ideas filosóficas do falante”, explica Pereiro, que traballou con Chao, de Manuel María, na súa colección de pezas pianísticas O tempo nas voces. Op. 82, na que evoca musicalmente as sensacións que suscitan os versos de poetas de distintos lugares e tempos.
“Cando eu xa estexa canso de verdade/ e as cousas e o mundo non alcendan/ en min nengun fervor, quero/ deitarme, Outeiro, no teu chao,/ contemplar o brillo das estrelas,/o paso das nubes tráxicas e grises/ mentras, con todo o meu ser, vou,/ moi de vagar, dun xeito lúcido,/ facéndome, pra sempre, terra túa/e ensumíndome, calado, no teu seo”, di Chao. E con Chao, -explicou Margarita Ledo na presentación en Numax do libro+DVD de Nós-, coa voz de Miguel Anxo Fernán-Vello, empeza Manuel María: eu son fala e terra desta miña terra. Un filme de 2005 agora reeditado co engadido do libro, que presenta as distintas faces da vida de Manuel María a través da súa propia voz. (…)
Neste mesmo libro, Darío Xohán Cabana sinala algo que tamén comentou Ledo en Numax: “Manuel María encabeza historicamente a que nós chamaremos Xeración dos Cincuenta, a Grande Xeración, a gloriosa constelación que puxo o seu xenio e a súa enerxía militante ó servizo da resurrección das letras galegas feridas de morte pola ditadura fascista, e que acabou de conformar a estrutura esencial do edificio da Literatura Galega moderna tal como hoxe a percibimos”. (…)”
Diálogos Manuel María: Teresa Seara
Desde 
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Diálogos Manuel María é unha proposta do Diario Cultural arredor da figura homenaxeada en 2016 co Día das Letras Galegas. Aquí pode escoitarse a intervención de Teresa Seara.
