Desde Sermos Galiza:
“Poucos escritores hai con capacidade para facer gozar coas súas creacións a leitores e leitoras de diferentes idades e xeracións. Manuel María era, é, un deles. Así, na súa amplisima obra hai relatos que son quen de encandilar a crianzas, versos que marabillan adolescentes (e non tan adolescentes) e unha escrita que segue a ser referencial e sedutora para moit@s.
Consciente do poder de convocatoria que mantén intecta a obra de Manuel María, así como das dificultades de atopar parte da mesma, a Fundación que leva o nome do Poeta Nacional, decidiu dar un paso adiante e facendo “un grande esforzo” vén de publicar algunhas das súas obras máis emblemáticas. E faino ás portas de 2016. ano no que o Día das Letras Galegas se lle adica ao de Outeiro de Rei. Aliás, tamén dispoñibilizará unha serie de recursos que se poñen a disposición do profesorado desde a web da Casa Museo.
O catálogo procura “atender a todas as idades e preferencias”, explica a Fundación, con especial atención ao público escolar, mais non só. Hai obras como O bigote de Mimí, relato ilustrado por Xaquín Marín e especialmente centrado nas crianzas. Ou o xa mítico Os soños na gaiola, que inclúe un código para a descarga dun DVD con 12 poemas recitados polo propio Manuel María.
Cando o mar foi polo río ou A tribo ten catro ríos son outras das obras neste catálogo, ambas as dúas dirixidas a leitores a partir dos 12 anos de idade. Non falta, claro, Terra Chá, un dos libros de referencia de Manuel María, unha obra emblemática. Tamén hai cabida para a prosa xornalística (Memoria da Terra) ou para antoloxías poéticas (A esencia máis nosa) ou correspondencia (con Otero Pedrayo).”
Arquivo da categoría: Día das Letras
Manuel María: “Os poetas novos falan menos de literatura”
Desde BiosBardia, por Manuel Veiga:
“O 2016 será o Ano Manuel María na cultura galega. O autor chairego será homenaxeado o próximo ano co Día das Letras, doce anos despois da súa morte. Recordamos varias chaves do seu pensamento literario e experiencia vital publicando esta entrevista que saíu hai case vinte anos no semanario A Nosa Terra, concretamente no número 690, do 7 de setembro do 1995. Unha boa oportunidade de coñecer máis un poeta pendente do seu tempo, que sempre se negou a construír calquera torre de almafí. (…)
– A Nosa Terra (ANT): O día 15 [de setembro de 1995] recibirá unha homenaxe de moitas e variadas persoas deste país. Quizais ese consenso ao redor seu teña que ver co feito de que vostede foi considerado sempre un poeta da Terra, no sentido que lle deu Otero, e do pobo, en virtude da súa sensibilidade para coa colectividade á que pertence. Esas características foron esquecidas polos escritores máis novos?
– Manuel María (MM): Teríano que contestar eles. Pola miña parte, podo dicir que sentín desde rapaciño a conciencia de pertencer a unha comunidade e, por outra banda, deime de conta de que esa comunidade non estaba normalizada. Pareceume o máis natural denunciar esta situación precaria e dicirlle á xente que nos xogamos mesmo a nosa sobrevivencia. Dentro desa loita que falabamos antes contra a morte, os individuos tamén se salvan non só individualmente, senón tamén colectivamente. Se o teu pobo é algo na historia élo ti tamén. Ora, estar de parte dos que padecen a historia sempre trae un conflito e estar do lado dos que a fan pode traer prebendas. Hoxe o escribir en galego pode dar diñeiro en canto os teus libros vaian ao ensino, iso pode crear uns intereses e a decisión de non tocar nada que moleste o máis mínimo a un poder que, en definitiva, é alleo a nós. (…)
– ANT: Entre as persoas que admira da época, quizais destaquen Maside e Otero.
– MM: Maside foi quen máis influíu en min como persoa. Era serio e tímido. Tiña duas eivas: unha tuberculose e unha diabete, polo que facía unha vida moi ordenada, aínda que era un gran fumador. Cando chegamos a Santiago, Novoneira e máis eu comezamos a falar con el e a intimar. Emprestounos moitos libros galegos da súa biblioteca, case todos os que publicara Nós. Tiña unha sólida formación intelectual e moitos contactos, por exemplo co PC. Foi o que me explicou o que era o marxismo. Porque nós tiñamos un trato grande con Piñeiro e el dicíanos que o marxismo, en canto que se definía como universalista, non casaba co nacionalismo. Tamén nos deu notícia de xente que estaba en América, como Seoane, Dieste ou Lorenzo Varela, que eran os que non adoitaban citar os do grupo Galaxia.
Otero tamén tiña as súas prevencións a respecto desta xente. A convivencia con Otero resultaba moi grata. Pese aos seus longos monólogos era moi observador, non se lle escapaba nada e tamén escoitaba, aínda que non sei como, nin cando. Era moi xeneroso e non falaba mal de ninguén. Se alguén lle fixera dano dicía que á xente había que comprendela que debía un poñerse no seu lugar, que ás veces a necesidade… Un día na casa de García Sabell, despois de xantar, e de tomar uns grolos de augardente de herbas, fitou para a copa de cristal tallado e botou un discurso moi florido sobre as esencias do outono que alí se reflectían, etc. Rematou dicindo que el estaba alí porque era un vello que aínda decoraba unha mesa. Ou seña que era moi conscente de todo. (…)
– ANT: Ten afirmado que os escritores de linguas periféricas en Madrid non se len nin traducidos.
– MM: Si, creo que é asi. Pásalle mesmo aos portugueses. Vennos como uns tipos raros que están metidos nun cortello e escriben nun dialecto vernáculo. A proba son as escasas traducións de calquera destas linguas ao español. Teño estado en bastantes congresos en Portugal e os poetas de lingua castelá sempre me deron a impresión de que se comportaban coma se estivesen nun país conquistado, sen participar nas discusións, tomando a broma a cultura portuguesa e mesmo con actitudes descorteses, en xeral. Hai anos, nun destes encontros, e con presenza de poetas de toda Europa, cantou para nós o Fado Universitário de Coimbra, que só actúa en ocasións moi excepcionais. Deuse a casualidade de que de cinco escritores casteláns, algúns de renome, ningún asistiu. Algo que os amolaba moito nos congresos é que, cando interviñan eles, os portugueses non poñían os auriculares de tradución simultánea e, cando falaban os portugueses, eles tiñan que poñelos porque non entendían nada. (…)
– ANT: A literatura galega de hoxe abala entre a poesia hermética e a novela de supermercado. Vostede que coñeceu épocas moi diferentes, a que pensa que se debe?
– MM: Á poesia fóronlle sacando mercado. Deixouse de promover e de ler nos centros de ensino. O libro que se vende, non só o galego senón tamén o de castelán, é o que vai aos centro de ensino. A xente escribe novelas para gañar un premio que agora empezan a estar ben dotados, malia que Paco Vázquez fixera o que fixo, ou para metelos nos colexios. Paréceme tamén unha mentalidade trabucada esa de facer as cousas simples para que as entendan os rapaces. Simplificar non é sempre clarificar senón empobrecer. Sobre a poesía, coido que hai un afán de orixinalidade e tamén moitos poetas que son profesores e caen un pouco no exercicio literario. Na miña opinión, hai algúns novelistas moi bos e algúns poetas que me gostan moito que teñen un verso moi claro, honrado e cun gran dominio da composición. Estou a pensar en Fiz Vergara Vilariño, en Darío Xohán Cabana, en Antonio Tovar, que ten un libro asombroso: A nada destemida, ou mesmo en Rodríguez Baixeras que é un bon sonetista. E xa apuntan algúns novos como un dos irmáns Villar. Claro que despois da xeración espléndida que houbo na posguerra, con Cuña, Novoneyra, Ferrín, Bernardino Graña, García Bodaño, Celso Emilio Ferreiro ou Díaz Castro, que foron grandes poetas, pois o de agora pódese considerar unha focha que se superará. (…)”
Letras de 2016: Manuel María
Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Crónica sobre o Día das Letras Galegas 2016, dedicado a Manuel María. Pode escoitarse completa aquí.”
Alberte Ansede: “Que se coñeza a obra de Manuel María e se visite a Casa Museo son obxectivos para o ano do Día das Letras”
Entrevista de Carme Vidal a Alberte Ansede en Sermos Galiza:
“Se hai un espazo que deberá ser referente o vindeiro ano arredor da conmemoración do Día das Agardaban desde a Fundación que a Academia declarase a Manuel María como autor ao que se lle dedicará o Día das Letras Galegas do 2016?
– Sermos Galiza (SG): Agardaban desde a Fundación que a Academia declarase a Manuel María como autor ao que se lle dedicará o Día das Letras Galegas do 2016?
– Alberte Ansede (AA): Nin agardabamos nin deixabamos de agardar. Sabiamos que calquera das persoas propostas merecen a celebración das Letras Galegas e, posibelmente, a polémica xerada pola última decisión fixo que a Academia buscase unha persoa con potencial e consenso social para tentar restaurar dalgún xeito unha celebración ampla para as Letras Galegas. Recibimos a decisión moi serenamente e con total humildade, tratando de seguir o espírito de Manuel María que valoraba máis o que permanece no tempo que aquilo máis conxuntural e puntual. Como el dicía, o das modas é o máis efémero. Unha celebración como a das Letras ten que servir para afortalar o que permanece no futuro que é a presenza a súa obra na sociedade e non só unha homenaxe temporal.
– SG: A súa foi unha actividade intensísima, non só percorreu o país en distintas actividades senón promoveu unha morea de iniciativas no ámbito da cultura, desde a Nova Canción a propostas editoriais… Marcará esta condición tamén a dimensión da conmemoración?
– AA: No libro que publicaremos de Camilo Gómez Torres verase iso reflectido porque ten rexistrado como ninguén ese activismo cultural que sinala por data e lugar. Resulta impresionante. Nalgúns anos saen a unha media de dous actos por día fóra da súa localidade e hai que lembrar que el non dispuña de auto. Non puña condicións para nada e poderíamos velo non só en escolas senón nun teleclube, nun espazo cultural institucional, nunha entrevista de radio, nunha asociación de veciños… estaba en toda parte á que o chamaban e iso fai que sexa unha persoa moi querida. A súa desaparición recente fai que moita xente aínda o lembre e iso xunto con moitos lectores que recitaron e memorizaron os seus poemas fai que haxa esa identificación. O propio Convivio da Cultura Galega que se desenvolverá este sábado na Casa Museo será unha homenaxe do asociacionismo de base a súa figura.
– SG: A escritora Mercedes Queixas dicía que moita xente ía querer tentar devolverlle todo o que el deu este ano…
– AA: E a distintos niveis, un do asociacionismo cultural e outro da propia amizade. Moitas das visitas que temos son neste sentido, queren devolverlle a amizade, volver a quedar con el dalgunha maneira e chegan con grande familiaridade, relatando cantidade de episodios como se volvesen revisitar un tempo anterior. (…)”
Manuel Maria: Dia das Letras para um defensor do reintegracionismo
Desde o Portal Galego da Língua:
“(…) Como já aconteceu em 2012 com Valentín Paz-Andrade, o Dia das Letras de 2016 será dedicado a umha pessoa que defendeu em vida a valia das teses reintegracionistas. (…)
No caso do escritor da Terra Chã, a defesa das teses reintegracionistas nom ficou apenas como declaraçom de intenções, pois publicou três poemários seguindo a normativa da Associaçom Galega da Língua (AGAL), constituída em 1981: Versos do lume e o vaga-lume (1983), A luz ressuscitada (1984) e Oráculos para cavalinhos-do-demo (1986). Precisamente, A luz ressuscitada levou o carimbo da AGAL, pois esta obra inaugurou a coleçom ‘Criaçom’ da editora da AGAL. (…)
Estas obras vírom a luz na década de oitenta. A própria RAG reconhece que nesta etapa literária Manuel Maria publicou «o seu mais rico córpus poético» e indica também que se envolveu «ativamente» em antividades de entidades como a AS-PG ou a AELG.”
As asociacións culturais prometen que Manuel María terá un Día das Letras “memorábel”
Artigo de Carme Vidal en Sermos Galiza:
“O escritor Manuel María acompañou asociacións como a Mesa pola Normalización Lingüística (MNL), a Asociación Socio-Pedagóxica Galega (AS-PG) ou a Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG) así como todo o tecido cultural do país que o vindeiro sábado se xuntarán, como xa estaba previsto, na sede da fundación que leva o seu nome en Outeiro de Rei.
“Este ano debe servir para pór de novo Manuel María de plena actualidade (nunca deixou de estar). Quero dicir que á marxe dos estudos que sobre a súa obra se poidan levar a cabo a homenaxe que supón a dedicatoria do Día das letras ten que poñer o poeta de novo en todos os centros educativos, mais cando ninguén, como el, fixo literatura que pode utilizarse en todos os niveis do ensino, cantada, lida ou dramatizada. Iso, xunto co seu compromiso polo idioma, fai que o ano 2016, ano tamén do centenario das Irmandades, abra un abano de posibilidades de traballo e divulgación que non se dan en ningún outro autor”, sinala o presidente da AS-PG, Xoán Costa, a pouco de se coñecer que Manuel María é o escritor ao que se lle dedicará o Día das Letras Galegas de 2016. (…)
“A sociedade vaise volcar, entre outras cousas, porque estamos en débeda con Manuel María que sempre acompañou a todo o mundo. Tense que visualizar toda a forza que hai na sociedade e que responderá a todo o que el xenerosamente deu en vida. Será un ano de festa e eu creo que podo aventurar que o único referente próximo é cando se celebrou o ano de Lois Pereiro que tamén houbo unha resposta social grande. Servirá para darlle un novo impulso a unha figura imprescindíbel”, comenta Mercedes Queixas, vicepresidenta da AELG, que malia se ter incorporado á directiva da entidade ao anos seguinte da morte de Manuel María coñece ben as razóns que levaron á entidade a outorgarlle as máximas distincións como nomealo socio de honra e dedicarlle a letra E. “O arquivo da AELG testemuña que acompañou desde o seu nacemento a vida interna da asociación e por iso para nós será un orgullo moi grande involucrarnos cunha figura á que lle temos moito respecto”, engade.
A nivel persoal, Mercedes Queixas asegura que o coñeceu de moitas maneiras, desde que se achegou a súa casa como estudante para a elaboración dun traballo e saíu sorprendida co trato e a xenerosidade, logo como docente, cando Manuel María asistiu ao seu centro de ensino coa súa voz rexa que engaiolaba ao alumnado e finalmente en infinidade de actividades do movemento asociativo.
“É unha persoa tan popular que vai ser celebrado por canto movemento asociativo hai no país. Non hai concello que non tivese pisado e a súa voz estivo presente sempre que foi chamado. Terá o recoñecemento que a el lle gustaría: popular de unión do pobo e será tamén un ano para nos atopar cun referente literario da segunda metade do século XX e primeira do XXI de lectura imprescindíbel e tamén para mostrar o moito que o valoramos e agradecemos a súa viaxe polo país acompañando as causas xustas”, comenta Queixas quen fai fincapé nunha faceta, ao seu ver, imprescindíbel, a súa condición de pioneiro da literatura infantil con obras de referencia como Os soños na gaiola.
Da infinidade de actos da Mesa pola Normalización Lingüística (MNL) nos que Manuel María participou, o presidente da entidade, Marcos Maceira destaca o seu compromiso anual co Correlingua, a carreira na que a rapaciada festexaba correndo a súa lingua. “Percorreu moitísimos centros de ensino e tanto el como a súa obra traballaron arreo pola normalización a nosa lingua po riso quero destacar a oportunidade como autor para seguir contribuíndo aínda hoxe á defensa do galego, nun momento en que tanta falta fai”, afirma Marcos Maceira quen lembra tamén que a súa obra foi lema de varias convocatorias de Queremos Galego, a plataforma pola lingua, como “O idioma é a chave coa que abrimos o mundo”.
“A súa obra será reeditada e estará con máis intensidade nos centros de ensino co que imos comprobar que o país e a lingua son eixos fundamentais da súa creación. Manuel María é o primeiro autor novo que publica en galego despois do levantamento militar e a forza que a lingua ten na súa obra vai ser moi útil para a loita pola normalización”, explica e, como Xoán Costa, insiste en que a feliz coincidencia co ano das Irmandades da Fala fai que agarde o 2016 “con moito optimismo, moi propicio para a lingua, para recolocala no sitio que lle corresponde”.”
A Academia refírese á elección de Manuel María, homenaxeado do Día das Letras de 2016, como “gloriosa” e “eficaz”
Desde Sermos Galiza:
“(…) Non foi até as 13:48 h. cando o presidente da RAG comezou a rolda de prensa co esperado anuncio. Fíxoo despois de desculpar a tardanza no inicio da comparecencia. “A personalidade literaria á que se lle dedicará o Día das Letras Galegas de 2016, coincidindo co centenario das Irmandades da Fala, será Manuel María”, comezaba Alonso Montero, flanqueado polos membros numerarios que presentaron a proposta da candidatura, Margarida Ledo e Darío Xohán Cabana á esquerda, e Fina Casalderrey, Víctor Freixanes e Xosé Luís Regueira á dereita. Dos membros numerarios defensores de Manuel María só Manuel Rivas faltaba na posterior rolda de prensa.
O presidente da Academia salientou que “calquera das tres persoas heteroxéneas –o propio Manuel María, Xela Arias e Carvalho Calero– serían dignas da condecoración”. “Dito isto, co máximo respecto, Manuel María é un dos poetas máis cantados da literatura galega, non tan cantado coma Rosalía, pero si coma Curros ou coma Celso Emilio”, sinalou. Neste sentido, puxo de manifesto a “eficacia” de Manuel María na sociedade galega, “e non só na escola”, e prognosticou que a súa elección “vai ser un triunfo para a Academia e para a normalización”. Este éxito prognosticado polo presidente da RAG contrasta coa polémica suscitada pola elección de Filgueira Valverde como homenaxeado no Día das Letras Galegas do ano en curso. Informou, para rematar, de que viña de comunicarlle a Saleta Goi, viúva de Manuel María, o resultado da votación.
Ás preguntas dos medios sobre o resultado das votacións, Monteagudo, entre o público que asistía á comparecencia -xunto con Luz Pozo, Bernardino Graña, Torres Queiruga e Ferro Ruibal- explicou que o nome do homenaxeado se dirimiu en segunda volta entre o propio Manuel María e Carvalho Calero, pois Xela Arias non pasou da primeira volta das votacións. Porén, malia llo preguntar xornalistas, os membros da Academia rexeitaron informar sobre o número de votos e tan só sinalaron que o homenaxeado gañara as votacións “cunha maioría moi ampla”.
A continuación, Margarita Ledo tomou a palabra para subliñar as distintas facetas de Manuel María “en todas as esferas”, nomeadamente como articulista de prensa en A Nosa Terra e en El Correo Gallego. Tamén fixo alusión ao festival Lúas de Outono que cada ano lembra o escritor e enxalzou o labor da Fundación Manuel María na catalogación e difusión da súa obra. “Manuel María, sempre moi querido, falaba da amizade como unha fror rara e marabillosa”, concluía Margarita Ledo. Fina Casalderrey, pola súa banda, expresou que a literatura infantil e xuvenil moito lle debe a Manuel María e destacou o “poder normalizador” da súa obra.
Víctor Freixanes, ao igual que Alonso Montero, fixo fincapé na eficacia “didáctica, pedagóxica e social” da elección de Manuel María como homenaxeado de 2016, “desde a música de María Manuela, pasando pola de Suso Vaamonde ou a de Fuxan os Ventos”. Pola súa banda, Darío Xohán Cabana quen ocupou a cadeira de Manuel María na Academia, cualificou o elixido como “poeta de vangarda”, sen esquecer o seu labor como autor de teatro que coñecía a dinámica da comunicación teatral. “É un xigante”, engadiu Darío Xohán Cabana, quen salientou a inmensa calidade da obra de Manuel María e a súa “superabundancia”. “A súa obra en conxunto é excelsa e abundante”, reiterou, para logo definilo como un “xornalista literario cunha obra inmensa”. Ao igual que Xosé Luís Regueira, sinalou que “vai ser un ano glorioso, pois Manuel María vai entrar en sitios onde a outros élles difícil entrar”. (…)”
Manuel María, un Día das Letras da xente e mais da fala
Reportaxe de David Lombao en Praza:
“(…) Tras a polémica escolla do pasado ano as figuras que compuñan a terna desta volta, Xela Arias, Ricardo Carvalho Calero e Manuel María, auguraban un panorama carente de grandes controversias. Finalmente, unha votación en segunda volta ditaminou que a figura sinalada fose a de Manuel María, unha lembranza do tan prolífico como comprometido autor chairego que augura un vindeiro Día das Letras centrado, en boa medida, na defensa da lingua propia, e no que, no entanto, o número de homes homenaxeados ascende xa a 52, mentres que no caso das mulleres o contador segue conxelado en 3.
“Recuperar a Manuel María é recuperar valores democráticos, o amor á terra e a defensa da lingua”, afirmaba hai tres anos a cantante Uxía Senlle na presentación de Andando a Terra, o traballo no que percorre parte do amplo traballo do poeta da Terra Chá, comarca lucense que “se non a inventou, polo menos definiuna e remarcouna para sempre”, en verbas de Alfonso Blanco Torrado, crego de Pardiñas. Os versos chairegos do Manuel nado en Outeiro de Rei no 1929 salfiren toda a súa obra e tamén o seu discurso de ingreso na Academia que agora o homenaxea: A Terra Chá: poesía e paisaxe.
A construción poética da Terra Chá e dos seus lugares ata o máis miúdo, como o regato do Cepelo, é un dos compoñentes máis senlleiros da enorme obra de Manuel María, autor que dende moi novo comezou a entrar en contacto con persoeiros como Carvalho Calero, Luís Pimentel, Ánxel Fole ou o seu amigo Uxío Novoneyra. Os anos de instituto achegárono aos faladoiros intelectuais de Lugo, como o do Méndez Núñez, e no tempo da ‘mili’ en Compostela no do Café Español, polo que tamén transitaban escritores, intelectuais e activistas políticos da clandestinidade de diversas procedencias e xeracións, dende o xornalista Borobó a Ramón Piñeiro, de Fermín Bouza Brey a Celso Emilio Ferreiro ou Xosé Manuel Beiras.
Todos eses contactos e influencias serviron para fortalecer un compromiso político que xa exercía a finais dos anos 50, cando comezou a exercer como procurador dos tribunais e cando xa era fundador da Editorial Xistral, a mesma que lle daría nome á libraría que mantivo aberta en Monforte xunto á súa dona, Saleta Goy. O movemento da Nova Canción Galega, a UPG, o BN-PG e, máis tarde, o BNG, foron os espazos nos que desenvolveu labor político mentres, simultaneamente, ofrecía apoio a multitude de iniciativas culturais de base. A política está, obviamente, tamén moi presente nas súas letras, tanto na lírica como no ensaio ou nas súas colaboracións con diferentes medios de comunicación.
Ata o seu falecemento na Coruña, en setembro de 2004, Manuel María recibiu multitude de homenaxes no país e tamén fóra del. Dende 2007 a figura e a obra do autor presérvase e espállase dende a fundación que leva o seu nome, que dende 2013 desenvolve a súa actividade dende a Casa Museo Manuel María, en Outeiro de Rei.”
O xiro da Academia: Manuel María, Xela Arias e Carvalho Calero, candidaturas ás Letras 2016
Desde Sermos Galiza:
“Sexa quen for das tres candidaturas a que finalmente o vindeiro día 4 acade o maior número de votos de académicos e académicas, o que están asegurados son os parabéns para unha institución que aguantou como puido un ano ensombrecido polo pasado vencellado ao franquismo de Xosé Filgueira Valverde. Calquera dos tres nomes que a propia Academia Galega, nun acontecemento tamén inusual, anuncia como candidaturas presentadas cos avais necesarios ten detrás un amplo apoio social que respaldará a elección que se produza na rúa Tabernas.
O profesor, investigador e escritor Ricardo Carvalho Calero é, sen dúbida, o capítulo pendente da Academia. Durante moitos anos, os requirimentos para que se saldase a débeda co profesor sucedéronse e mesmo na pasada edición, Carvalho conseguiu, cando menos, ser valorado no debate final. A defensa de Carvalho Calero do reintegracionismo é o atranco que impide a moitos dos académicos e académicas apoiar unha candidatura que, dalgunha maneira, iría contra a filosofía das normas da propia institución. No último ano, sentíronse xa voces que reclamaban, pola contra, deixar de petar na férrea porta de Tabernas e conmemorar ao profesor máis alá da Academia, convencidas de que aínda non é o momento de que Carvalho Calero a atravese.
Canto a Manuel María, o poeta foi xa un dos nomes que se barallaron con forza na anterior edición, cando xa se cumprira unha década da súa morte. O que fora tamén académico tería ao seu favor, alén da súa propia obra, ser un referente da nosa cultura no pasado século, un dos escritores que máis foi cantado e que pode dar máis xogo nos centros de ensino en todos os seus niveis. Por outra parte, non hai que esquecer a condición de Manuel María de activista da lingua e a cultura, condición que se fai especialmente acaída no noso tempo, en especial, nas novas xeracións nas que se está a perder o uso do galego. Finalmente, a figura de Manuel María conta desde hai dous anos coa Casa Museo en Outeiro de Rei, sede da Fundación que leva o seu nome, un centro na Terra Chá que se convertería, de se dar na circunstancia, en lugar de referencia para as conmemoracións durante todo o ano. A propia personalidade do escritor, comprometido, afábel e especialmente sociábel, engade unha virtude máis a súa candidatura, a de ter en activo moitos amigos e amigas, en especial do mundo das letras, que se comprometerían intensamente no seu ano.
Finalmente, da poeta Xela Arias, proposta tamén o pasado ano, tense dito que, cando saíra elexida, podería provocar un ano dinámico como o que resultou cando a Academia apostou por dedicarllo a Lois Pereiro. Xela Arias tería agora tan só 53 anos e converteríase na autora máis nova, en todo caso a de menos tempo entre o seu nacemento e o seu Día das Letras, de se dar o caso. Finada en 2003, a autora converteuse en poeta de culto nas novas xeracións o que, canda a súa condición de tradutora, podería darlle enerxía a unha celebración que amosou no último ano a súa face máis lánguida. Non hai que esquecer que desde o feminismo e, concretamente, desde o feminismo literario, repetíronse ás críticas das poucas veces que a Academia mira para as mulleres para a súa grande data e, sen ir máis lonxe, neste último A Fondo de Sermos Galiza dedicado a Mª Vitoria Moreno, a escritora Susana Sánchez Arins reivindicaba a figura de Xela Arias para o Día das Letras galegas. (…)”
Henrique Monteagudo: “Se a cultura galega xira só ao redor do 17 de Maio mal estamos”
Entrevista de César Lorenzo Gil a Henrique Monteagudo en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Moitas voces consideran que o 17 de Maio, así con maiúsculas, perdeu o seu sentido.
– Henrique Monteagudo (HM): Se a cultura galega xira ao redor do 17 de Maio mal estamos. Esa data, esa festa, a decisión de homenaxear a tal autora ou autor non é o centro de nada; é unha celebración importante dentro dun calendario cultural moi amplo e variado. Eu, persoalmente, durante moitos anos, vivín este día sen especial paixón.
Para que serve o Día das Letras? Por unha banda para pór baixo o foco dos estudosos unha figura relevante e o seu contexto histórico. E segundo, para que a escola e, ao seu redor, a sociedade en xeral, atenda nunha determinada data a nosa propia cultura. Iso é o que é, nin máis nin menos. Mentres moita xente pasa o tempo en pedir que se acabe co 17 de Maio, eu reivindícoa porque é unha festa orixinal e, afortunadamente, xa arraigada nas nosas tradicións. E ambas as cousas son moi difíciles: en Galicia unha festa laica e relacionada coa cultura? Pensemos en que outras festas celebramos! E pensemos tamén en que outros lugares gustarían de ter unha oportunidade coma esta. Cando falo con amizades vascas ou catalás, non alcanzan a entender como puidemos conseguir algo así, algo que eles non teñen nin se ven capaces de replicar. Pero insisto, non é o epicentro de nada, non hai que darlle ningunha solemnidade nin nomealo símbolo de ningunha cousa. (…)
– B: Hai quen considera que a RAG boicotea o espírito da normativa de consenso, especialmente na filosofía de tomar o portugués como fonte limpa para a creación de léxico.
– HM: A RAG é un reflexo da sociedade. E pode ser que haxa dentro dela opinións contrarias a esa filosofía. Non é o meu caso. Eu coido que o galego debería abrirse, de maneira franca, ao portugués, en especial no tema dos neoloxismos, máis concretamente no vocabulario relativo ás novas tecnoloxías. (…)
– B: Cal é a súa postura na adopción de léxico para a lingua galega?
– HM: Defínome como moderadamente purista. Coido que hai que protexer o idioma dunha asimilación co castelán pero que hai que ter a mente aberta. Unha lingua é unha creación colectiva moi complexa e se está viva, non se pode acoutar con fórmulas simplistas. A primeira obriga dos estudosos do galego é dotármonos dun modelo culto de referencia, dunha lingua estándar baseada na expresividade, na elegancia e na riqueza. E a partir de aí sermos flexibles. A lingua ten moitos rexistros e dependendo de cal usemos imos empregar unha lingua ou outra. Non se empregan a mesma sintaxe e o mesmo léxico nunha conversa coloquial ca nunha instancia oficial, por exemplo. (…)
– B: Rexina Vega afirmaba nunha recente entrevista en Biosbardia que a produción crítica académica se “deslocalizara” porque os baremos de cualificación universitaria valoraban publicacións de fóra. Vostede dirixe, xunto con Vítor Freixanes, a revista Grial. Non podería competir esa publicación por ser portavoz do traballo universitario do estudo da nosa literatura?
– HM: Ese é un debate moi vello en Grial. Convertérmonos nesa revista científica acorde con ese modelo baseado nas puntuacións curriculares ou seguir puxando por facermos unha publicación de vocación ensaística, interdisciplinar, que axudase a consolidar un público culto en galego. Recoñezo que non teño claro cal é o sentido da revista hoxe en día. De momento seguiremos coa nosa filosofía tradicional pero si é certo que coido relevante un debate sobre se existe público para un proxecto así ou cómpre reformular o concepto Grial.”