Arquivo da categoría: Discursos

Montse Dopico: “Non temos medo. Non vamos calar. E imos moito máis alá da resistencia”

Publicado o por

galaFoto de Alfredo López, “Tokio”.

Desde o Magazine Cultural Galego, de Montse Dopico:
“Esta é a versión completa do texto que lin, resumido tras unha interrupción por un problema co micro, na Gala das Letras. Fala da importancia de apoiarnos entre nós, como sociedade, sen agardar polo poder.

Primeiro, compartir o primeiro cos todos os meus compañeiros, e en especial con aqueles que pertencemos á especie en perigo de extinción dos xornalistas culturais. Eu non vou reivindicar a lingua e a cultura porque sería como reivindicar o dereito a respirar, algo que é parte de min de xeito natural, como ter mans ou ter voz. Mais si vou reivindicar o dereito a traballar, os nosos dereitos como traballadoras e traballadores. O dereito a traballar facéndoo, ademais, nunhas condicións dignas nun sector, o da cultura, que é o primeiro que se recorta coa escusa da crise-estafa.
Mais tampouco estou aquí para queixarme do mal que nos vai aos xornalistas. Senón para facer, por unha parte, unha denuncia. Pola outra, unha proposta. A denuncia ten que ver coa cada vez máis escasa presenza da cultura nos medios de comunicación, nos que a pouca información cultural que se mantén faise polo empeño persoal dalgúns profesionais. E non sei de ningún medio, público nin privado, no que non haxa polo menos algún traballador ou traballadora ao que a cultura lle guste e lle importe como para dedicarlle o tempo que merecen os lectores, moitas veces a costa do tempo propio, por moito que as empresas tenten desincentivalos.
As empresas tentan xustificar os poucos recursos dedicados á cultura co argumento de que non vende. E se cadra a literatura non “vende” tanto como os partidos de fútbol, mais tampouco incrementan as vendas as múltiples roldas de prensa de nulo contido informativo que se cobren para que quen reparte subvencións e asina convenios poida saír na fotografía. Subvencións que, en si, non terían por que ser un problema, pero que acaban conducindo á censura e á autocensura cando as empresas dependen delas para a súa sobrevivencia e o poder que as sustenta confunde información con propaganda.
Mais hai máis. Porque tomar en serio a cultura podería alterar a estrutura do ADN de parte dos medios do país, representantes das elites económicas e políticas, cando non das burguesías herdeiras do franquismo, para os que a cultura galega só pode entenderse como un apéndice subordinado e dependente da cultura en castelán e inglés sancionada polas televisións de maior audiencia ou como unha marca de clase a exhibir en certos espazos.
As mesmas burguesías que temen as palabras inconvenientes dos profesionais da cultura que lles restan a lexitimidade simbólica que a eles só lles dan as súas relacións co poder. Alén diso, adoptar unha liña crítica coa política lingüística e cultural da Xunta de Galicia pode ameazar a continuidade dunhas subvencións que, moitas veces, sustentan estruturas mediáticas fondamente desiguais nas que se producen despedimentos masivos para que as cúpulas poidan seguir cobrando como 10, 50 ou 100 xornalistas da base.
Mais eu teño detectado, por parte do poder, máis que medo a eses escritores e escritoras que non son controlables, desprezo. Desprezo á cultura. Por considerala superflua, molesta. E a miña proposta é que non permitamos ese desprezo. Que demostremos, entre todos e todas, que a cultura interesa. Que lles digamos, con feitos, aos que nos gobernan e aos que mandan nos medios de comunicación que si hai demanda. Porque a cultura lémola, escoitámola, compartímola, debatémola. Porque non esperamos dos medios só que promocionen o noso novo produto (o noso libro, a nosa obra de teatro), senón que nos axuden a pensar a cultura e a facela, sobre todo, máis forte e máis libre.
E eu creo que a sociedade foi neste, como en moitos outros contextos, por diante das empresas de comunicación e dos gobernos. (Diante, desde logo, da Xunta que recortou o apoio á creación e difusión cultural nun 60 por cento). Desaparecidas as seccións culturais de Vieiros, A Nosa Terra, Xornal de Galicia ou Galicia Hoxe, ou suplementos como o Luzes de El País, produciuse unha multiplicación crecente de blogs e webs culturais que se uniron á información cultural prestada por medios alternativos de estruturas máis modestas, pero tamén en xeral máis libres que as empresas de maior tamaño, e tal como está a situación non menos precarias.
Aínda que é certo que nos falta compartir, e non competir, para ser todos máis fortes. A sociedade é tamén a que impulsa os centos de proxectos culturais que se desenvolven cada día no país, contra vento e marea e sen tutela de ninguén. E teño claro tamén que, nese aspecto, témonos a nós mesmos. A nós mesmas. Non podemos agardar por ninguén. Temos que apoiarnos entre nós. Os da novela aos do teatro. As do cine ás da arte. Os da educación aos da lingua. As da música ás da poesía. Todos e todas aos demais. Creando unha masa crítica que demostre que si. Que tomamos en serio a nosa cultura. E, sobre todo, que non temos medo. Que non vamos calar. E que imos moito máis alá da resistencia.
Grazas aos socios e socias da AELG polo premio, á miña familia e amigos por aturar as miñas ausencias e, en especial, a miña nai, por terme ensinado que os libros son importantes para a vida.”

Homenaxeamos un bo e un xeneroso, discurso de Cesáreo Sánchez Iglesias na entrega do Premio Bos e Xenerosos a Francisco Carballo, o 3 de marzo de 2012

Publicado o por

DesdeFrancisco Carballo Sermos GalizaCesáreo Sánchez Iglesias:
“En 2012 Francisco Carballo recibiu a distinción Bos e Xenerosos que outorga a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. Reproducimos aquí o discurso que con tal motivo pronunciou o seu presidente, Cesáreo Sánchez Iglesias.

“Amigas e amigos, querido Francisco Carballo.
Homenaxeamos hoxe un Bo e Xeneroso, un dos que día a día e en cada tempo histórico de vagariño fundan a nación, como nos lembra o noso himno nacional. Reunímonos hoxe aquí en homenaxe a un dos homes que constrúen á par que contan e fan a luz sobre a nosa memoria colectiva. Un dos que, de alma xenerosa, entregan á terra dos galegos e das galegas a bondade do seu traballo, do seu coñecemento, coa fortaleza da humildade como valor inmenso.
Dinos o Profesor Francisco Carballo:
Galiza é a miña patria. Nela acumúlanse sentimentos familiares e de pertenza a un colectivo. É a miña referencia: a terra nai en si e a súa cultura.
Desde esta referencia aproxímase ao noso ser colectivo. É un historiador que nos di:
Precisamos liberarnos dunha historia imposta e coñecer a propia historia de Galiza.
Francisco Carballo é fillo do humanismo e da Ilustración. Dela dinos que os ilustrados reivindicaron Galiza como reino de cultura e lingua propias, e lévao a afirmar que moitos galegos están colonizados ou asimilados. Ora ben outros galegos non o estamos.
Dinos:
Sería fonte de vida e de ilusión darse de conta de que (os galegos e galegas) son un astro por si mesmos.
Os arredor de vinte anos que compartín con Francisco Carballo no proxecto d’A Nosa Terra, permitíronme poder partillar con el o seu maxisterio humano, a súa sabedoría, permitíronme poder reflexionar con el, partillar soidades creadoras, fraternas, de amigo, de irmán maior se el me permite a expresión. Quizais por iso nas nosas comunicacións, dende a nudeza do humano, sempre estivo presente o pensamento reflexivo sobre a realidade nosa, sobre os proxectos colectivos que compartimos, no día a día da nosa nación. Foi para min a man comprensiva e xenerosa para que nunca faltara o necesario alento, para que nunca nos apreixara a man da desesperanza.
Desculpádeme esta breve referencia persoal de gratitude, na miña comunicación con Francisco Carballo, pois el achegoume sempre a necesaria luz no andar do camiño, cando o mal vento mollaba as nosas azas.
Na súa compaña un sabe que a nosa nación ou é pobo ou non será, pola mesma razón que aquilo que é alicerce, pedra basilar do noso futuro, só pode ser construído con proxectos colectivos. O seu labor de historiador, o seu maxisterio cara aos máis novos fixo que, dende o ensino medio, alimentara unha nova forma de ollar a historia, nun tempo no que a universidade non cubría totalmente as necesidades da nosa historiografía nacional; aínda segue sen as cubrir totalmente.
Quizais podería ficar esta loanza miña no ámbito da súa humanidade como persoa, que para min é o grande tesouro do home -que a sociedade actual, depredadora, non valora e nega-; mais el -fillo do humanismo mais ilustrado, como comentei- para crear un corpus teórico que afortale os esforzos organizativos do nacionalismo, fálanos da historia dunha Galiza como nación, como pobo, e dinos que un nacionalismo das clases pobres de orixe marxista e popular tan forte como o caso galego escasea no estado español, e sitúase, claramente, en relación a outros posicionamentos da historiografía, definindo de xeito fulcral a relación entre a nación e o nacionalismo, e así dinos:
Non vexo que o nacionalismo invente as nacións sen máis, senón que as transformacións da sociedade e a secularización polos ilustrados desa sociedade traen a conciencia para que poidan aparecer esas reivindicacións das nacións.
Da política dinos:
Vivo amo, sinto e aprecio a política. Estou en contra dos que desvalorizan a política. En canto que me é posíbel, no marco que vivo, axudo en todo o que podo.
Para nos achegar a Francisco Carballo, podemos ollar reflectidas múltiplas facetas da súa personalidade nas súas entrevistas, unha que é das máis importantes da súa vida: a súa fe cristiá e o seu vivir nunha comunidade relixiosa, que el nos define como entrega á experiencia de Deus, á defensa dos débiles. Á responsabilidade única da súa conduta, á experiencia do propio, aos necesitados e á loita pola xustiza. Igrexa é subversión, Igrexa é protesta das inxustizas sociais, Igrexa é oferta de esperanza.
Dinos:
A función da misión cristiá, se quer ter sentido, é a critica ao poder. Se o poder é opresor ten que ser crítica desapiadada; se o poder se modera, poderá dialogar con el.
Ou dinos tamén:
O poder quere dominar todo e busca fórmulas de dominio. Apodérase do relixioso para ter máis poder aínda, pero o que é relixioso auténtico non pode deixarse manipular.
Francisco Carballo coincide cos teólogos da teoloxía da liberación en que salva o home polo seu compromiso cos dereitos humanos e pola súa ética. Que defende a necesidade de loitar contra das inxustizas, de dar exemplo de loita contra da pobreza e de aproximación ao pobo oprimido.
Situado claramente nunha Igrexa na liña de inculturación na Galiza fronte á outra de españolidade e tradición. Dinos:
O valioso está en comunicar o coñecemento.
El é un grande comunicador ou divulgador do saber porque, como tamén practica, o pensamento ou a ciencia son para transformar o mundo. Fálanos desta transformación apoiada no valor do ser humano, da súa dignidade igualitaria no fundamental.
Do noso dereito a determinarmos o noso futuro fálanos na clave de que non podemos renunciar ao xa conquistado para afortalar a nosa identidade nacional na que sempre está presente unha sociedade libre e igualitaria, sendo necesaria a nosa intervención nas máis diversas institucións e estar activamente nos grupos que traballan por unha Europa dos pobos e do acceso destes a nacións.
No seu traballar día a día, no seu desenvolver o pensamento, el dinos que urxe tanto a mellora económica como a cultural do conxunto, empezando polos peor dotados. Temos que ollar onde están os movementos sociais de resistencia á dominación para dialogar ata lograr puntos comúns.
E para finalizar esta breve intervención fágoo cunhas súas palabras que subscribo en todas e cada unha das súas sílabas e do seu sentir:
Amo a miña patria, Galiza: o seu mar salobre dos poemas de Manuel Antonio e Eduardo Blanco Amor; a liberdade da estirpe que di Méndez Ferrín; a esperanza dun pobo enaltecido por Rosalía e Castelao. Levo nos ollos a melancolía de Virxilio, de Bernanos, dos dramas procelosos de Sófocles e Shakespeare.
Parabéns, querido amigo e compañeiro, por este humilde agasallo de afecto e de recoñecemento do teu labor por todos os desposuídos desta terra.”

Xela e Darío, por Cesáreo Sánchez Iglesias

Publicado o por

DesdeCesáreo Sánchez Iglesias Sermos Galiza:
“Intervención de Cesáreo Sanchez Iglesias na homenaxe da AELG a Xela e Valentín Arias.
“Convocámonos á celebración da memoria viva de dous seres queridos e admirados que crearon coa palabra, que en galego fixeron nosas outras literaturas que soñaron para xeracións futuras o soño de sermos donos do noso futuro.
Foron mans e alma de toda forma de creación en galego coma un acto fermosamente xeneroso, nun tempo no que eles sabían que era necesario chantar as pedras basilares dunha Terra tan mancada. Eles sabían que Galiza non podía ser arbore sen raíz.
Vimos de toda a nación a nos acoller nestas terras, a casa que con eles é fogar, na que conflúen os camiños e fan o camiño interior , o que trae do lonxe das terras que son serra viva alta, os ecos dos poetas queridos dos amigos e amigas e compañeiros que veñen do mar, da banda do mar e traen abrazos de espuma, de onda mariña arrecendente de sal e lúa de area e vento mareiro e mascato.
Veñen tamén da cidade cuxa alma forma parte da poesía de Xela, a cidade coma un ser que respira que alenta e latexa o seu corazón colectivo.
Eles 1410425509698PlacaValentinXelaAriasSarria2014que construíron sobre as sólidas trabes de perpiaño do idioma noso, o destino dos humillados, dos desposuídos desta terra. Nesa mesma pedra hoxe insculpimos os seus nomes, querémoslle dar así memoria á casa que os acolleu que os abrazou e foi fogar e que hoxe facemos fogar da memoria viva desta terra.
Xela, é a poeta que sabía da importancia de que todo toda poeta debe vivir á intemperie, só así na vulnerabilidade que dá a intemperie, o corpo e os sentidos son sometidos ao devir das estaciones cos seus ciclos de vida coa luz e a súa sombra. Da calideza que acariña e do frío que agrieta o delicado pel do corpo e o sentir da poeta.
Chama por nós nos seus poemas convidamos “ao non ser para ser todo “. Convidamos a nos ver a nós propios. A súa poesía danos na man o mapa para seguir as pegadas do noso propio ser. Ela nos seus poema foi deitando no chan os pequenos e humildes brancos cantos rodados para nós non nos perder no camiño de regreso.
Nos seus poemas denúdase para nos invitar a nos denudar de todo aquilo que non permanece que non deixa pouso nos afectos.
Pídenos erguermos en labarada os sentidos para percibir a beleza do que non é oco artificio do que non é alienada verdade manipulada.
O noso idioma, a antiga lingua nosa, é para ela prolongación do propio corpo da nosa propia sustancia terreal.
A reivindicación do corpo coma lugar no que a vida deixa as súas pegadas de ledicia e de dor. O corpo coma lugar no que a sociedade concreta a súa alienante represión sobre a muller e en consecuencia o lugar de reivindicación de todo o que lle é negado.
Mais a poética do amor e do desexo que desenvolve nos seus textos é da mais rica e fértil complexidade e vai mais aló da simples reivindicación do propio corpo e denuncia as capacidades de destrución de perda de independencia por se querer realizar coma suxeito de amor e de desexo, mesmo denuncia a banalización do amor pola súa institucionalización social coma rito oco coa súa perda de verdade.
Sempre alerta Xela está a denunciar en fin todo arredor do amor, do corpo, do desexo, do fogar, do matrimonio e cos ollos ben abertos fronte dos que ollan á muller coma algo posuíbel.
Escrebe poemas que nos convocan contra da alienación, a súa voz poética canta contra o que é rutina asfixiante e empobrecedora, mesmo das inamovíbeis certezas da orde social Pídenos en fin coa súa radical humanidade que tomemos as rendas do noso propio destino e por iso dinos que a vida vai en serio.
Cando ela reivindica a desorde faino disolución do Vella orde social e persoal para crear unha Nova orde. E como non, fermosa e clarificadora é a súa aportación coma a poeta que segue a ser cando é nai e escrebe Darío a diario.
Así, abriu camiños hoxe felizmente transitados polas xeracións que viñeron despois dela. Viviu o seu tempo xeracional que é o meu insubornable no seu eu de muller da estirpe daquelas que non cantan as pombas e as flores que dicía Rosalía ao tempo que estaba atenta ás necesidades da construción dun sistema literario que estaba dar á luz e desenvolvía a súa propia viabilidade editorial.
Deixounos dito o seu pai Valentin ao falar de Xela “Tan intensas e punxentes como as súas arelas de liberdade, independencia e xustiza, eran nela o sentido e mais a práctica da solidariedade”
Xela tivo bos mestres, querida Amparo e Valentín. El foi un dos bos e xenerosos nos que o noso himno afirma a nosa vontade de futuro insubornable coma pobo. El foi un dos os construtores da nosa conciencia nacional, coma creadores da patria dos que traballan en mancomún, dos que habitan a casa colectiva dos soños mais xenerosos dos que sementan a verdade desta Terra coma eido fértil e fan desta Terra a Terra da fraternidade a Terra da tenrura.
No desenvolvemento de cada unha das súas capacidades, Valentín foi un construtor da nación. Con el, o que comezou a ser non foi algo perecedoiro e non murchará coma flor senón que segue a brotar coma unha galla da arbore do tempo e que, coma a luz deste día de setembro, permanecerá.
O traballo de homes mulleres coma el, coma ela, farán que algún día non moi lonxincuo o labor de escribir e traducir e de editar, teña a normalidade do traballo do panadeiro que amasa o pan de cada día, coma redondas e efémeras eternidades. Coma o canteiro que talla a pedra máis intima.

A Vilerma, Maside, Sarria
6 de setembro de 2014

Discurso de María Reimóndez na entrega do XIV Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia

Publicado o por

DiscursoMaría Reimóndez de María Reimóndez na entrega do XIV Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia, na súa páxina web:
“Recibir este premio fai que teña que agradecer ao xurado a súa escolla por dous motivos diferentes. O primeiro ten que ver con este texto, A dúbida, que se achega a un silencio habitual non só no literario senón na sociedade, os abusos sexuais a menores. Faino, ademais, dende unha óptica que persoalmente me perturba, a da loita de discursos que se dá cando se sabe dunha agresión e na que cada persoa ten que buscar a súa posición. A miña estivo e estará sempre do lado das vítimas e sobre todo do lado daquelas persoas que traballamos para cambiar un imaxinario no que se basean estas e outras violencias contra as nenas, nenos e mulleres, construíndonos como obxectos de consumo para o pracer sexual masculino. Ata aquí o primeiro motivo.
O segundo é porque este premio me dá a oportunidade de dirixirme en persoa a quen representa este medio, La Voz de Galicia. En primeiro lugar quero darlles os parabéns a quen sexan responsables de manter en tempos complicados este premio de novela por entregas, non só polo interesante do xénero senón pola oportunidade que dá de chegar cada día durante un mes cun texto á súa importante base lectora. É unha mágoa que estes textos sexan unha illa nun xornal que non só se caracteriza por publicar fundamentalmente en castelán malia as vizosas axudas que do goberno da Xunta recibe para publicar en galego, senón que tamén é coñecido por participar con frecuencia dos discursos estigmatizantes cara ao galego. Véxome na obriga de recordar aquí que cada vez que se transmiten de diversas maneiras contidos como que o galego non vale para nada, ou que o galego se impón hai persoas que semellan esquecer que do que están falando é de persoas. Estásenos dicindo ás persoas galegofalantes coma min, coma a miña familia, como as cada vez menos nenas e nenos que chegan galegofalantes ao ensino, que non valen para nada. Este tipo de discurso crea un clima que nos fai a vida diaria cada vez máis complicada ás persoas galegofalantes, oxalá o seu xornal publicase algún día unha reportaxe sobre isto. Fronte aos discursos aprendidos do prexuízo e da discriminación que fan que tantas persoas galegofalantes pasen ao castelán en diglosia ou por vergoña, que abandonen a súa lingua e non a transmitan por pensar que así ascenden na escala social, é obriga de todas traballar por un futuro que non sexa o que perfilan as políticas lingüísticas actuais. Un futuro de insignificancia e pobreza.
Mais aínda non estamos aí e moitas traballamos por un futuro distinto. Nese contexto quero aproveitar para falarlles da campaña «Como cho digo», promovida pola Coordinadora de Traballadores e Traballadoras de Normalización da Lingua (CNTL) que busca que non se nos traduza ao castelán ás persoas e contidos que se expresan en galego nos medios de comunicación. Facelo é crear ese país ficticio onde ou somos invisibles ou somos apropiadas e estigmatizadas, invisibilizando que a política, a cultura, o deporte e a cidadanía falamos e queremos seguir falando en galego. Esta campaña está apoiada por numerosas persoas e entidades e gustaríame convidar a La Voz de Galicia a ser o primeiro medio que adopte unha política clara neste sentido. Se non se traducisen os comunicados de concellos, da Xunta, as palabras da xente da cultura e de moitos outros ámbitos o seu xornal sairía xa sen dubidalo moito máis acorde non só coa realidade sociolingüística senón cos valores que se agardarían del nos tempos actuais.
É unha mágoa que cando unha recibe un premio teña que investir estes minutos de atención en poñer o foco en cousas coma esta no canto de falar da escrita mesma pero eu teño claro que sen lingua non hai cultura, que o galego é a casa común e que se o que escribo, incluída a novela que hoxe recibe este premio, ten sentido é pola lingua na que está escrita e a conexión que establece con quen teño preto e a partir de aí co mundo. Estou certa de que se tivésemos do noso lado moito máis un xornal como La Voz de Galicia o presente e sobre todo o futuro da nosa lingua tería unha luz ben diferente. Por iso confío en vostedes para non seguir facendo de nós mudas e ser tamén algún día verdadeiramente a nosa voz.”

Discurso de Ramón Villares co gallo do 70 aniversario do Sempre en Galiza

Publicado o por

Desde Galaxia:
“Grazas á colaboración que desde o principio nos prestou a Fundación Castelao e á hospitalidade do Parlamento de Galicia, celebramos hoxe este acto de lembranza e de recoñecemento dun autor e dunha obra esencial para a Galicia contemporánea. Con este acto institucional, abrimos no Consello da Cultura Galega un programa de actividades de sensibilización e de difusión da obra máis emblemática de Castelao, Sempre en Galiza, que vai ter continuidade a partir de hoxe. Ímolo facer a través das nosas páxinas web, para poder chegar a novos públicos. Coa colaboración da Editorial Galaxia, estará dispoñíbel o texto enteiro de Sempre en Galiza, en edición dixital, que, pola súa vez, se verá enriquecido coa edición tamén dixital dos estudos introdutorios e dos cadernos publicados con motivo da edición crítica do libro, por parte do Parlamento de Galicia e da Universidade de Santiago, en 1992. Alén diso, engadimos outros recursos, como vídeos e fotografías, unha biografía do autor e lecturas de Sempre en Galiza feitas por persoas, galegas ou non, que moran lonxe de nós. (…)
Este acto ten, con todo, unha orixe moi precisa, que cadra moi ben coa práctica rememorativa que é propia dos nosos tempos. Hai setenta anos, moitos centos de galegos que moraban en Bos Aires acudiron á chamada dos amigos “porteños” de Castelao (Rodolfo Prada, Manuel Puente ou Xosé Abraira) para festexar a publicación dun libro que xa daquela se anunciaba como un contributo esencial á cultura galega, escrito na súa maior parte no exilio. O libro era Sempre en Galiza, título que a última hora substitúe ao previsto de Co pensamento en Galiza. Acudiron a un banquete para honrar un libro e para escoitar o seu autor, un líder indiscutíbel do galeguismo republicano. Foi un acto que só se podía organizar nunha urbe como Bos Aires, a cidade que era daquela a capital da “Galicia ideal”, tal como a definiu o propio Castelao cando embarcaba en Nova York rumbo á capital do Prata, en 1940. A Galicia “real” nin tiña capital nin liberdade.
Aquel banquete merece ser recordado porque aquela xente quixo facer un acto de afirmación no ideal político que representaba o primeiro dos exiliados galegos nunha cidade chea de “emigrados”, que tal era Castelao. Hoxe recordamos un acto de irmandade celebrado en Bos Aires, pero recordamos, sobre todo, un libro que marcou o pensamento político de sucesivas xeracións galegas, da Terra e do exterior, desde a súa aparición ata hoxe. E co libro recordamos un autor que se volveu xa en vida un guieiro e que despois da súa morte sería convertido nun símbolo para os seus coetáneos e para a posteridade, algo ben difícil nunha Terra moi dada a ter ollada de mordomo respecto dos seus líderes. Castelao foi quen de traspasar esta fronteira, coa súa executoria biográfica exemplar, coa súa capacidade para entender a política desde os sentimentos e as emocións e pola sinxeleza con que expresaba as súas ideas: “falaba co corazón na man”, diría tempo andado Lois Tobío nun texto evocador do guieiro.
A biografía de Castelao é a historia dunha extraordinaria mutación. De “xenial artista” chegou a ser un auténtico líder político, grazas ás oportunidades abertas pola II República para o exercicio da política, galeguista e democrática, por parte dunha espléndida xeración, a dos homes maduros de Nós e a dos máis novos do Seminario de Estudos Galegos, que acabaron atopando en Castelao o leme que precisaban para a súa navegación política. Nos tempos da República, Castelao foi definido, por Wenceslao Fernández Flórez, xornalista non moi adepto, como un “Gandhi” galego. E no exilio, para propios e alleos, Castelao acabou por representar o mellor do espírito e da alma de Galicia: “Los vascos le queríamos mucho”, dixo nun texto necrolóxico Manuel de Irujo, porque “el era el verbo de Galicia”. E V. Paz-Andrade, autor do memorable poemario Pranto matricial dedicado á memoria do irmán Daniel, confesáballe a Luís Seoane, en agosto de 1954, que Daniel “coma mito medra día e noite, alem e aquem do mar”. Ese mito chegou ata nós, e beizón aos que o fixeron posíbel, porque Galicia precisa de referentes fortes e Castelao, con Rosalía, é un deles… (…)”
Deste home é do que nos estamos a ocupar no día de hoxe. Pero sobre todo dun libro inmorredoiro que, por superar o paso do tempo, se tornou en obra clásica. Foi un gran legado o que Castelao lle fixo á cultura e ao pensamento político de Galicia. Porque a súa executoria política podería ficar esvaída nunhas lembranzas fuxidías e nos trazos brillantes dunha caricatura, dun mitin ou dun discurso como lles aconteceu a tantos políticos da altura. Pero Castelao tivo a coraxe de escribir un libro, como Sempre en Galiza, que ao mesmo tempo é un relato das experiencias políticas do autor, un ensaio que anovaba decisivamente a “teoría do nazonalismo galego” de Vicente Risco, e un longo catálogo de propostas para o porvir inmediato e, mesmo, de “utopías galegas”. Sen este texto, seriamos máis pobres intelectualmente e menos dignos politicamente…

Un día para min, de Xabier P. DoCampo

Publicado o por

Desde o blog de Xabier P. DoCampo:
“Todas as persoas amigas que algunha vez pasades por este lugar, xa sabedes de que a AELG dedicoume este ano a súa homenaxe O escritor na súa terra. Letra E, así que aforro descricións e explicacións sobre do asunto e aproveito tempo e espazo para agradecer o que foi, para min, un dia de felicidade.
O evento levoume aos lugares dos meus primeiros acordos: Castro de Ribeiras de Lea (Castro de Rei – Lugo), alí xuntáronse xente da miña larga e cumprida familia, primeiro goce do día velos a todos e todas. Pero acudiron tamén as amigas e amigos máis queridos, que máis podo pedir que estar no medio deles?
Só agradecemento debo a AELG que quero facer público nos nomes de Cesáreo Sánchez Iglesias e de Mercedes Queixas Zas, respectivos presidente e secretaria da asociación. Pero tamén no dos outros membros da directiva: Marta Dacosta, Carlos Negro, Antonio Reigosa, Isidro Novo… E, como non, Ernesto e Ana, que, cheos de amor e xenerosidade, fixeron ese traballo de cada día e de cada intre que fai que todo funcione como debe.
E agradecemento debo tamén ao concello de Castro de Rei, que fago público no nome do seu alcalde Francisco Javier Balado, afectuoso e amábel, que fixo posíbel que Castro de Ribeiras de Lea garde agora a lembranza de min nunha pedra que contén as miñas palabras, nunha cerdeira que medrará para ser vida de min e dunha avenida que gardará o meu nome.
En fin, non é posíbel facer unha crónica axustada do día, porque habería ser posíbel facela das emocións, e estas escorren por entre as palabras e non se deixan fixar no papel, mais gárdanse na quentura da alma.
Outra emoción foron as bonitas palabras que me dedicaron: Cesáreo Sánchez Iglesias, no momento de descubrir o monólito e no acto da entrega da Letra E, palabras de poeta. As que dixo Mercedes Queixas ao ler a acta da concesión desta honra por parte da asemblea da AELG e cuxa cariñosa redacción translucía a autoría desta boa amiga. As que lle escoitei con emoción ao meu irmao Agustín Fernández Paz, que fixo unha laudatio á que o cariño lle poñía esaxeración, pero que era ben bonita de escoitar. Ao final falei eu para agradecer e para contar algo de min, do meu paso por Castro e polo mundo.
Grazas, amigas e amigos que organizastes este día para min. Obrigado fico coa miña familia que non faltou no medio doutras obrigas que chamaban por eles noutros lugares ou vinde ben lonxe só para me agasallar. Beizóns amigas e amigos de cada hora que o sábado estivestes comigo, para todos gardarei sempre un recanto ao quente no meu corazón (Verae amicitiae sempiternae sunt).
Para todas as persoas que asistiron ao xantar quixen eu tamén ter un agasallo especial e editei unha plaquette de 250 exemplares numerados e asinados por min, titulada Pedra e Tempo que contén o texto inscrito no monólito e cinco contos encadeados, penso que representativos dunha boa parte do meu xeito de escribir os relatos curtos. Para esa persoas, mais dedicado a todos os creadores e creadoras da patria da Lingua. Leva, non pode ser menos, na capa unha ilustración do meu irmao Xosé Cobas.
E grazas tamén a todas as persoas que me felicitaron por medio das redes sociais e con chamadas ou mensaxes telefónicas, imposíbel responder a todas, aínda que ben o merecían. Obrigado.
Como agasallo recibín unha fermosísima escultura de Silverio Rivas que representa unha letra E do século III, que me enche de orgullo ter na miña casa. Grazas tamén ao grande artista.”

Discurso de María Reimóndez na entrega do XXXI Premio Xerais de Novela

Publicado o por

Desde a web de María Reimóndez, o discurso da autora na entrega do XXXI Premio Xerais de Novela:
“Como non podería ser doutra maneira, teño que comezar estas palabras polo agradecemento. En primeiro lugar, ao xurado, por acoller con cariño este texto e por outorgarlle unha visibilidade que sen dúbida resulta moi difícil de agradecer en palabras. En segundo lugar, a Xerais, por seguir traballando e convocando este galardón malia a todas as dificultades que nos rodean. Xerais é para min o fogar, a casa que me acolle e na que medro como autora, e sen dúbida este premio ten un significado nese sentido que será difícil que outro acade.
Mais o meu agradecemento vai máis alá aínda. Quero agradecerlles a compaña ás lectoras ao longo dos anos, ás persoas próximas que están aquí comigo hoxe e aquelas que non puideron acompañarme. Hai quen di que a escrita é un exercicio solitario, mais eu teño a fortuna de non sentilo nunca así.
Tamén quero agradecerlles os azos e tenderlles dende este lugar que agora ocupo as mans do ánimo a todas as autoras que se presentan a premios e rara vez gañan, como confirma con datos un recente estudo do Observatorio da cultura galega. Este galardón que eu hoxe recibo só o gañaron 7 mulleres, 8 comigo mesma, e menos aínda son as que gañaron cunha personaxe feminina como protagonista das súas novelas. Hai persoas ás que lles gusta pertencer a grupos selectos pero eu non son unha delas. Compañeiras, sigamos sen desanimar sachando nos camiños da escrita.
Teño para min que un dos problemas que se nos presenta como autoras á hora de ser recibidas por un xurado é que as experiencias, pensamentos e vidas das mulleres seguen sendo percibidas no mundo literario coma o particular fronte ao universal que supostamente representan as narrativas protagonizadas por homes ou dende ópticas do masculino. Isto, precisamente, ten moito que ver coa novela que foi quen de darme esta gran ledicia.
Dende o conflito busca narrar estas mesmas dificultades e moitas outras dende outro espazo da escrita: o xornalismo en xeral e o de guerra en particular. As dificultades desta profesión poden parecer evidentes: perder a vida, ser vítima de violencia, secuestro, etc. Mais a verdade é que polo xeral os perigos adoitan estar en espazos moito máis impenetrables á ollada pública, eses que a literatura ten a oportunidade de esculcar. Espazos que teñen que ver coas relacións persoais, cos papeis aprendidos, coa percepción novamente do noso traballo pola sociedade.
Un dos papeis aprendidos do xornalismo de guerra ao que as xornalistas se enfrontan cada día é o da narrativa dos heroes, aquela que di que un xornalista de guerra é alguén que arrisca a vida para contar a noticia. Non serei eu quen quite mérito a poñerse na liña de fogo para que acó, do outro lado, rabuñemos polo menos na superficie do sufrimento humano noutros lugares do mundo. Mais estas historias da heroicidade están fondamente interrelacionadas coa súa outra cara: a violencia e a guerra. Como diría Sofía Casanova: “O problema formulado pola guerra, como o complexísimo da paz, é sinxelamente un problema de ética”. Tamén un problema de imaxinario, aquel que pon as persoas brancas e occidentais no centro e ás outras como accesorias.
Durante o proceso de escrita e reflexión desta novela tiven a gran fortuna de poderme achegar a unha mínima parte dos textos dunha manchea de correspondentes de guerra, dende a nosa Sofía Casanova xa mencionada ata Marie Colvin, asasinada en Homs nun conflito que segue sangrando. Estes textos, algúns deles crónicas de traballo e outros máis persoais, manifestan un enfoque da vida moi afastado desa retórica do heroe occidental que vai “dar voz ás outras”. Amosan un afán de proximidade cara a outra e un entendemento complexo dos conflitos, sobre todo porque se miran en conexión coas outras mulleres dende a posición propia.
A desvantaxe que o patriarcado nos ve na literatura e no xornalismo de guerra é, porén, a maior vantaxe porque estas xornalistas son quen de penetrar nos espazos do privado onde comezan todas as violencias, elas son quen de comunicar o padecemento invisible da maioría da humanidade que vive, acó e aló, en guerra permanente, como di Colvin: “Estamos nunha guerra que nos afectará a todas e a todos e aínda así non sabemos case nada dos acontecementos que ocorren nun dos lados”.
Con esta novela sen dúbida buscaba desfacer estes discursos heroicos dende o interior, repasando non só a vida da Saínza senón a do tecido de mulleres xornalistas que ao longo do tempo foron percorrendo os camiños da violencia e a barbarie para defender algo tan complexo dende esa posición como é a paz. A paz é seguramente o concepto máis simplificado, se cadra xunto ao do amor, ao que nos enfrontamos sen decatarnos cada día. A paz está vinculada aos actos pequenos do día a día máis que a ningunha outra cousa. Está vinculada a pensar, cando recibes unha mensaxe para renovar o móbil de forma gratuíta, no coltan que fomenta a guerra na República do Congo, está vinculada a non falar con simplismo das situacións de barbarie que se dan en lugares tan próximos como a Ucraína, un conflito novamente por uns recursos que como europeas debería darnos vergoña escoitar que non se intervén porque se teme que suban os prezos do noso gas. Todas somos cómplices e responsables. Pensar a paz dende esta posición implica entender que toda guerra ten na súa base a nosa comodidade.
Falo de todo isto como se eu mesma fose xornalista de guerra, e aí terédesme que desculpar mais o certo é que mesmo sen ser xornalista si comparto coa Saínza algunhas experiencias de proximidade á outra. As escollas da miña vida leváronme a coñecer moi de preto, noutra calidade, iso si, moitos dos espazos que aparecen no libro: a fronteira entre Ruanda e o Congo, Etiopía, Haití, Paquistán ou indirectamente o xenocidio do pobo támil en Sri Lanka. Nese sentido foi doado poñerme na pel da Saínza, moito máis aínda poñer por escrito a experiencia de alleamento que a miúdo vivo cando regreso a estas as nosas sociedades aparentemente desenvolvidas. A comodidade semella que axuda a esquecer, sobre todo certas historias inscritas nos corpos das mulleres de xeito sistemático. Por moito que leamos o xornal, como di a Lara Logan, xornalista estadounidense violada na praza de Tahrir en Exipto durante a chamada primavera árabe: “O que non se pode ensinar ou adestrar é o coñecemento de quen somos. Esa é a luz que nos guiará cara á recuperación nos meses ou anos escuros que seguirán. Esa é a luz que me amosou a min claramente o importante que era erguer a voz e non calar”. Contra o esquecemento, o lume, a fame, a violencia, a complicidade e a morte a literatura pode constituír un espazo de cambio. Dende unha posición rebelde cos papeis dados, dende a procura da propia voz dende a que poder escoitar a das outras. Creando a incomodidade como única posición ética dende a cal estar no mundo. Porque se non nos incomodamos coa guerra malamente nos habemos de incomodar por ningunha cousa. Se algo me gustaría que esta historia deixase tras súa sería se cadra iso. Pero de hoxe en diante xa esta cuestión non está na miña man, senón na vosa. Grazas polo privilexio de permitirme incomodarvos.”

Agasallar palabras, discurso de Xavier Senín nos Premios Xerais 2014

Publicado o por

Desde Xerais:
“O tradutor Xavier Senín, como mantedor literario dos Premios Xerais 2014, leu o discurso titulado Agasallar palabras, no que que comezou lembrando as palabras coas que Jules Verne no seu libro Vinte mil leguas baixo dos mares se refire as augas da ría de Vigo «impregnadas de luz eléctrica», as mesmas augas que navegou no seu iate Saint Michel III, o 1 de xuño de 1878, data na que recalou na cidade de Vigo. Referiuse, despois, Senín as relación de Verne con Vigo e ao feito gozoso de que os participantes no acto recibisen un exemplar d’ A illa misteriosa, traducida por Ánxela Gracián. Felicitouse de que o xenial escritor bretón seguise a ser lido pola rapazada e os adultos de hoxe «porque a súa obra literaria, solidamente construída, soportou o paso do tempo. As súas novelas entraron a formar parte dese paraíso de palabras que comparte a humanidade enteira e ao que podemos acceder na lingua de noso, pois tamén nela están as palabras que o autor escribiu.»
Continuou Senín o seu discurso referíndose á lectura como «un pracer e unha necesidade», ao tempo que se referiu como concebían a experiencia lectora autores tan queridos para el como Juan Farias, Agustín Fernández Paz, Xabier DoCampo, Paco Martín, Fina Casalderrey, María Victoria Moreno, Antonio García Teijeiro ou Carlos Casares. Non esqueceu o papel dos ilustradores, como Xan López Domínguez, Xosé Cobas e Manolo Uhía, «que nos agasallan con imaxes que completan, interpretan e recrean o que está en letra impresa». Lembrou a importancia libraría e da casa dos libros, a biblioteca, «que acolle, integra, innova, aprende, descobre, e todo iso faino por medio de persoas que coñecen e aman os libros, como os promotores de lectura.» A este teor, denunciou Senín os recortes nas bibliotecas: «Algúns gobernantes consideran que os centros bibliotecarios forman parte daqueles servizos que é preciso recortar, e non se decatan de que a biblioteca é a gran niveladora social polo seu carácter gratuíto e universal, que forma parte da súa esencia tanto como o saber que atesoura. A biblioteca, destinada a cambiar as mentalidades e capaz de mobilizar forzas nos individuos, estase a erixir no refuxio da sociedade.»
Rematou Xavier Senín facendo un emocionante lembranza de Manolo Barros, «un home que quería cultura e educación para todos e que loitou para que todos tivésemos un espazo neste país». Gratitude que o mantedor estendeu a todos os escritores e escritoras que teñen a xenerosidade de escribir para mozos e mozas, «porque cando un escribe poñendo a mente nestas persoas que se están a formar, está obrigado a recuperar a esperanza. Uns e outras agasalláronme con palabras, palabras coas que podemos vencer o tempo e o espazo.»
O discurso completo pódese ler aquí: Agasallar_palabras.”

A Coruña: actos arredor do Día das Letras Galegas da A. C. O Facho

Publicado o por

O martes 13 de maio, a A. C. O Facho organiza dous actos na Coruña co gallo do Día das Letras Galegas:
– 12:30 h. Oferenda floral nos xardíns de Méndez Núñez, diante do monumento a Curros Henríquez. Falará o presidente d’O Facho, Xosé Luís Rodríguez Pardo, sobre Xosé María Díaz Castro. Na cerimonia haberá musica de gaiteiros.
– 20:00 h. No local de Portas Ártabras (Rúa Sinagoga, 22), Xulio López Valcárcel falará sobre Xosé María Díaz Castro.

Betanzos: inauguración da Libraría Carricanta

Publicado o por

O venres 12 de abril, a partir das 18:00 horas, na Libraría Carricanta (Praza Doutor José Fariña, 1) de Betanzos, terá lugar o seu acto de inauguración. No mesmo haberá actividades para nenas e nenos, coas súas familias, e, sobre as 20:00 horas, falará para as persoas presentes Xurxo Souto.