Arquivo da categoría: Entrevistas

Xosé Neira Vilas: “Del Riego inspiroume a difundir o libro galego”

Publicado o por

Entrevista a Xosé Neira Vilas en Faro de Vigo:
“(…) – Faro de Vigo (FdV): Esta correspondencia [Cartas e lembranzas. Epistolario con Francisco Fernández del Riego 1959-2007] durou case medio século ¿Cál foi o seu comezo?
– Xosé Neira Vilas (XNV): Pois arrincou en 1954 en Bos Aires. Daquela, dende as Mocidades Galeguistas -das que eu era secretario- entregóuselle a Del Riego un exemplar do seu primeiro libro, Cos ollos do noso espírito, que acababa de ser editado en Arxentina. Del Riego acudira á capital arxentina para dar unha conferencia ese 24 de xullo. A foto da cuberta recolle ese acto ó que tamén acudiron Alonso Ríos ou Suárez Picallo. A nosa relación continuou porque Follas Novas, que creei xunto coa miña dona Anisia Miranda en 1957, funciounou como unha representante de Galaxia en Arxentina. De feito, foi Fernández del Riego quen insinuou, tres anos antes, que máis que accionistas (daquela as accións custaban 1.000 pesetas), Galaxia o que precisaba era unha vía de difusión do libro galego. As coincidencias non rematan aquí, porque volvemos atoparnos en 1972 nun congreso en Vigo sobre Rafael Dieste, e eu fun o último académico que entrou na RAG sendo el presidente. Hai, ademais, unha foto do noso último encontro en Vigo, un ano antes do seu pasamento e seis meses antes do de Anisia.
– FdV: Ademais de falaren das cuestións relativas ás dúas editorias, ¿qué outro contido teñen estas misivas?
– XNV: Intercambiamos ideas, falamos da censura e daqueles libros que non se podían publicar. Lembro que, nunha delas, Del Riego propón que eliminemos as dedicatorias dos libros por se non pasan a criba. Dende alén mar, eu enviáballe libros que naqueles últimos anos da dictadura aínda non se podían conseguir en España, como obras de Jean-Paul Sartre ou Albert Camus.
– FdV: ¿Del Riego foi unha fonte de inspiración para personaxes como Balbino ou Sara, a protagonista de Querido Tomás?
– XNV: Pois non, pero Del Riego e Balbino están conectados. Hai dous anos, no Congreso Internacional do Ibby en Santiago, confirmouse que Memorias dun neno labrego foi o arranque da literatura infantil en galego. Pero en realidade, a edición sistemática desta literatura iníciase tres anos máis tarde, en 1964, cunha carta que eu lle envío a Del Riego dende a praia de Guanabo, en Cuba, na que lle insisto na necesidade de editar literatura infantil. Posteriormente, indícolle os intereses literarios dos nenos por tramos de idade. A partir de entón, Galaxia colabora coa editorial catalana La Galera para traducir ao noso idioma O abeto valente e O globo de colores. É certo que os nenos xa lían as historias dos irmáns Grimm ou de Andersen, pero é que estas obras adaptáronse par aos nenos, e non se escribiron inicialmente para eles. Esta relación con Balbino vai máis alá, porque Del Riego fixo unha crítica sobre o libro no xornal compostelano La Noche, e dende Cuba envielle 300 exemplares para distribuir en Galicia. É máis, o seu último traballo, que edita Ir Indo, é unha colaboración nunha homenaxe a min e a Balbino.
– FdV: ¿Nunca lle mencionou Del Riego a súa intención de exiliarse debido á dictadura?
– XNV: Non, e iso que perdeu o seu emprego e tivo diversos problemas. Pero gracias á súa colaboración na revista Galicia Emigrante, con entrevistas e noticias do que ocurría a este lado do mar, Del Riego contribuiu moito a reanudar os lazos entre os galegos de aquí e os emigrados, que anos antes se distanciaran debido á política. Del Riego asinaba con dous pseudónimos, Salvador Lorenzana, en referencia á localidade lucense na que naceu, e Cosme Barreiros, pola parroquia de Barreiro, na Mariña lucense.”

Xabier López: “En Cadeas o lector ten que tomar parte”

Publicado o por

Entrevista de Ramón Nicolás a Xabier López no seu blogue, Caderno da crítica:
“(…) Hoxe volve transitar por esta bitácora para dialogar arredor do orixinal que resultou galardoado na XXX convocatoria do Premio Xerais de Novela e desvelar algunha das claves que esta proposta encerra. O meu agradecemento a Xabier López pola súa colaboración.
– Ramón Nicolás (RN): Cando nace Cadeas como proxecto narrativo?
– Xabier López (XL): Dende o punto de visto «conceptual», poderiamos dicilo así, ao pouco de publicar o meu último título para adultos, a finais do 2010, e refírome ao volume de relatos Os libros prestados. Nese momento preguntábame, nunha serie de reflexións «cibernéticas» sobre o propio libro, se a nosa vida, as vidas todas, non poderían explicarse coma «unha suma de relatos». O traballo «material» demorou unha miga máis, mais o lévedo xa estaba aí…
– RN: A novela parte dun plan deseñado ou nela se foron engadindo partes diversas?
– XL: Houbo plan, houbo. Aínda que como todos os plans que queren chegar a algures, revisouse unha ducia de veces. Escribir é un proceso no que tanto conta a adición, a suma, a achega, coma o puro e duro «recorte». E de todo houbo, xaora: achegas, supresións e, ás veces, estraños concertos entre unha cousa e outra.
– RN: O xurado cualificouna como «novela de novelas»… Hai nela unha vontade de diluír fronteiras de xénero?
– XL: Pois non o sei, a verdade. O que si podo dicir é que maneiras de contar as cousas hai un cento, e ás veces estamos ata as cellas -e digo como lectores- de que nolas conten da mesma maneira. Se as fronteiras non se rematan por esluír, cando menos intentei facelas o máis porosas posibles…
– RN: Tamén se subliñou a pluralidade temática e estrutural. Podíase talvez dicir o mesmo da túa traxectoria narrativa ata agora.
– XL: Seguramente. Non teño demasiada seguridade de que iso sexa «bo» (cando menos comercialmente falando) mais penso que se en cada nova achega un non se impón certos retos, a literatura (o que sexa) remata por perder a partida.
– RN: Apuntouse que prefiguras un lector ou lectora activa, que debe participar na propia historia…
– XL: Ben. Estamos xa no século XXI. O lector xa non é nin pode ser ese lector pasivo dos tempos dos folletíns e das novelas por entregas. Ten que tomar parte. Decidir. «Escribir» el tamén, se podemos dicilo así. Ora que neste caso, e aínda que pareza un lugar común, creo que conseguín establecer dous niveis de lectura distintos: un máis convencional e outro máis arriscado en canto activo. Sei que pode parecer contraditorio con todo o que dixen ou se dixo sobre a novela, mais, en certo modo, é unha novela para «todos os públicos».
– RN: Confesaches que Cadeas era, para ti, unha proposta pouco convencional e víaslle escasas opcións no premio. As sorpresas tamén existen…
– XL: O que si gabei, e debo volver facelo, é a valentía dun xurado nuns tempos nos que, por desgraza, a literatura e o mundo editorial, a forza de sufrir reveses e outros ataques, está a virar demasiado conservador. As miñas palabras deben ser interpretadas nese sentido.
– RN: Entendín, no teu discurso de agradecemento, que na novela circulan personaxes «reais»: Dieste, Manuel-Antonio e se cadra outros… Cal é o seu papel?
– XL: Entendiches ben. Na novela existen personaxes anónimos (e ficticios) e outros reais (aínda que ficcionados) porque a vida, e xa que logo a novela (sexa o que for) creo que se atopa en relación directa cos conceptos do modelo, do dobre, do espello… de aí esa «estraña» convivencia que apuntas. Cando mencionas a Dieste e a Manuel Antonio… Son o único que os ve, malia ser bos amigos, como auténticas figuras «antagónicas»? Á marxe da fascinación que poidan causar a/s súa/s vida/s e obra/s, creo que representan dúas formas ben distintas de estar na vida e na literatura. (Equivócome ao ver a Dieste coma o irmán maior?). Ora que as dúas formas fracasan, claro; de igual xeito que a novela, como tal, se atopa en relación de fracaso coa realidade, o mesmo pasa nese proceso de construción identitaria en que os dous están embarcados dunha maneira ou outra.
– RN: Van varios premios colleitados na túa traxectoria. Ten este algo de especial?
– XL: Dende logo que o Xerais ten algo especial. Medrei lendo premios Xerais (dende ese distante BUP do que xa poucos se lembran) e agora que cumpren trinta anos, ver o meu nome aparellado a unha efémeride coma esa… Penso que é un bo estímulo para seguir facendo… o único que en verdade sei facer.”

Xabier López: “É unha novela que vai encadeando historias, pode ser entendida como moitas novelas”

Publicado o por

Entrevista a Xabier López en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿Como é esa novela que se sae do habitual?
– Xabier López (XL): Creo que o xurado foi valente nese sentido, porque escolleu unha novela pouco convencional. É unha novela fragmentaria pero non minimalista. Creo que diría o contrario: que é maximalista. É unha novela que vai encadeando historias, pode ser entendida como un libro de pequenas novelas, pero tamén ten unha continuidade.
– LVG: ¿Cal é o fío argumental de todas as pequenas novelas?
– XL: Son cen anos da historia de Galicia, desde finais do XIX ata finais do XX. Pero o que a novela conta en conxunto, o que teñen en común as novelas é a narración de dominacións e sometementos de tipos diferentes, desde o autor sometido aos lectores, pasando pola a guerra de Cuba ou Sidi Ifni, chega ata os anos oitenta.
– LVG: Unha historia de Galicia e de dominación. ¿Cre que Galicia é un país sometido?
– XL: Non é nese sentido. O sometemento ou a dominación son historias universais, pero estas son historias universais contadas desde o punto de vista galego, contadas desde aquí.
– LVG: ¿Como cre que resultará a proposta para os lectores?
– XL: A estas alturas está todo inventado e creo que a proposta é máis que asumible para os lectores e que mesmo permite que cada lector escolla como quere participar na novela.”

Antonio Fraga: “A miña preocupación é que o libro non resultase condescendente nin brando para os rapaces”

Publicado o por

Entrevista a Antonio Fraga en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿Debutar cun premio como o Merlín que significa?
– Antonio Fraga (AF): Primeiro unha sorpresa moi grande. En segundo lugar supón un respaldo moi grande porque me gusta moito escribir e aínda que non sei se podo adicarme a isto, si que me axuda a seguir escribindo, a fixarme unha actividade diaria.
– LVG: ¿Por que comezou pola literatura infantil?
– AF: É un xénero que me gusta. Creo que lin máis literatura infantil de adulto que de neno, pero é un xénero no que me gusta escribir. Pero tamén empecei por casualidade: a miña cuñada quedou embarazada e pensei en escribir algo para a súa filla, para regalarllo cando nacera. Gustoume a experiencia e seguín.
– LVG: ¿Como describe a historia coa que gañou o premio Merlín?
– AF: O primeiro é que é unha historia que non quere ser condescendente cos rapaces. Non quería abrandar as cousas, nin falarlles como se non fosen capaces de entender algunhas decisións duras. Estiven moi preocupado por iso mentres escribía porque quería evitar caer nese tipo narracións.
– LVG: ¿Cre que na literatura infantil se abusa dese tipo de relatos?
– AF: Creo que depende dos autores. A quen eu tiña medo mentres escribía era a min mesmo, a caer involuntariamente nesa escrita.”

Xosé Carlos Caneiro: “Sigo escribindo sobre personaxes límite que viven en situacións límite”

Publicado o por

Entrevista a Xosé Carlos Caneiro en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿Por que reunir textos tan diversos [A máscara de Ulises]?
– Xosé Carlos Caneiro (XCC): Hai dous motivos, o primeiro é xuntar a narrativa breve que fun facendo e ver como encaixa. O outro é que moitos deses textos corrían o perigo de perderse se non acaban nun libro.
– LVG: ¿Que encontrou ao colocalos xuntos nun volume?
– XCC: O primeiro foi unha evolución estilística. Hai unha gran diferenza de xeito de escribir aínda que os argumentos sobre os que escribo vanse mantendo: personaxes límite que viven en situacións límite. No libro evitei a orde cronolóxica para situar os relatos porque quería esa mestura de épocas e de estilos. (…)
– LVG: ¿Cales son os cambios?
– XCC: Estou escribindo con menos adxectivos, con menos cualificativos. Creo que é unha escrita menos barroca, máis simple. Facendo un pouco de autocrítica diría que a miña literatura anterior tiña ouropel de máis. No que estou traballando agora é en eliminar ese exceso. Pero non é fácil.
– LVG: A súa relación cos lectores ou co mundo cultural parece difícil. ¿Por que cre que é así?
– XCC: É unha relación de amor e odio. Hai xente que me quere ben e xente que me desquere moi ben. Como se non houbera termo medio. Pasa tanto cos libros como cos artigos. Co mundo cultural pásame igual, tamén é de amor e odio. Pero xa o teño asumido, parece que ten que ser así e non me preocupa.”

Juan Tallón pecha unha etapa literaria con Fin de poema

Publicado o por

Entrevista a Juan Tallón en Sermos Galiza:
“(…) “Con A pregunta perfecta e Fin de poema nalgunha medida entendo que pecho unha etapa na que a literatura é material narrativo da miña propia literatura. Acontece isto polo interese que teño por descubrir o meu propio traballo como escritor. Os outros sérvenme para traballar comigo mais se non pechei, si entornei esta etapa” explica, despois de poñer en literatura O caso Aira-Bolaño e aventurarse agora con catro poetas que son, ao tempo, catro mitos da nosa contemporaneidade.
Confesa que escribe o que lle fai feliz e adéntrase así no seu imaxinario literario, nas figuras de poetas que buscaron unha morte tráxica cando o fin da poesía era un feito. Se algo une a Cesare Pavese, Anne Sexton, Gabriel Ferrater e Alejandra Pizarnik é a poesía e o suicidio e son estes os dous elementos cos que Tallón constrúe a obra que lle valeu o premio Lueiro Rey de novela curta na súa recente edición. Non é a primeira vez que o autor visita a historia literaria para o seu traballo creativo. Aconteceu xa en A pregunta perfecta. (O caso Aira-Bolaño) e regresa de novo nese El váter de Onetti, o seu primeiro libro publicado en español, aínda que o autor quere explicar que o orixinal está escrito en galego e ao non ser publicado adiantouse a tradución en Edhasa. (…)”