Monforte: actividades do 21 de agosto na Feira do Libro 2025
Antonio Reigosa: “Os contos populares e tradicionais integran un corpus universal do que Galiza forma parte”
Caracol ou Lume, por Olga Novo
Vigo: círculo de lectura en RioLagares
Eu son o monte, por Marga do Val
Artigo de Marga do Val en Nós Diario:
“O monte arde e nós con el. Hai fogo no monte! Era un berro de arrebato case sempre en agosto coa obriga de lle acudir. Toda a veciñanza armada con caldeiros, coas mangueiras das casas achegábase o máis posíbel ao lume, que en todos os sentidos era inalcanzábel pola auga, que só se podía facer chegar cos baldes. O monte dos Toubales, da Devesa Vella, máis alá dos espalleres do fondo do lugar do avó Feliciano, ficaba aínda lonxe, foi pai quen pensou nas máquinas de sulfatar e funcionaron… Cando ocorreu a catástrofe do Prestige sentín que a soidade fronte ao barco, contra o seu vómito pegañento e o medo a que arrasase con todo, era o mesmo que eu sentira de pequena, vendo como non había mans, nin mangueiras longas, o temor na casa cos irmáns na noite alumeada mentres non chegaban pai e nai. As imaxes destes días de homes e mulleres que ven como o tesouro da auga se vai baleirando polo camiño, a impotencia e saberse no máis absoluto abandono é a mesma imaxe de hai corenta e nove anos, cando aínda non se votaba por ninguén.
Os lumes apáganse no inverno, mantense o monte limpo, faise próximo e aténdese todo o ano, non só se lle acode co lume. A terra necesaria compañeira de vida aproveitase, ponse en mans de quen a cultive, non se vive de costas a ela, non se ignora. Cando eu era pequena deixar os campos de vello, a monte, era como unha traición. O monte non pode ser un lugar onde crecen rapidiño os eucaliptos, un negocio descerebrado sen futuro, os campos enterrados chaman por mans para ver a luz. Admiro as comunidades de montes en man común que traen o valor do territorio aos días de hoxe, que o actualizan, que saben que é un ben necesario, riqueza comunal, futuro. De todas estas cousas debemos acordarnos cando votamos, de quen sabe estar co monte e coa terra para traballala, de quen lle dá valor á agricultura, ao gando, ás carballeiras, aos soutos, as fragas.
O monte é unha continuidade da casa, que ás veces só comtemplamos desde a fiestra, sen nos atrever; outras atravesámolo en paseos por camiños asfaltados para non nos perder, como fai a parella protagonista do libro, Eu son o monte (Euseino? Editores), da escritora, nacida en 1994 en Cidade de México, Sara Guerrero, homenaxeada como A Nosa Señora das Letras 2025 polo colectivo A Sega, este 15 de agosto en Mondariz. Antes de ler este libro, que me prendeu desde a primeira páxina, nada sabía da súa autora, despois lin na súa bitácora, Rehabitar o rural, no diario O Salto; procurei entrevistas, souben do seu teatro. A narración breve e contundente, atravesoume desde o título; comprendín e identifiqueime coa transformación da voz narradora, de fóra, que desexa entrar na comunidade, contra a adversidade, coa lingua nova que fai propia e coa terra en que tamén bota patacas; ela limpa a casa e iso é traela de volta á vida, como aprender a tocar a terra, fronte ao que lle impide ser e estar, é unha intrusa. Atende o relato de Carme que lle desenterra o monte onde a avoa do seu compañeiro botaba millo, aprende que os ocos das árbores son cartos nos petos, que hai unha temporada para que a lapa lamba a serra no horizonte e que non lle dan lexitimidade ás súas palabras. Lean este libro en que a casa desaparece entre os eucaliptos, coma quen di desaparecemos Nós, entre o dereito á terra, o dereito da terra e a casa do corpo diferente.”
Arde Galiza, por Marta Dacosta
Artigo de Marta Dacosta en Nós Diario:
“Onde eu vivo, hai 25 anos había algunha resistencia a eliminar eucaliptos e substituílos por frondosas autóctonas. Mais en 2005, cando a principios de agosto o monte ardeu case por completo nas súas preto de trescentas hectáreas, comprobaron cales foran as zonas que mellor resistiran (si, onde había carballos e castiñeiros) e como os eucaliptos viraran bomba incendiaria e arma de destrución do solo.
Ao noso monte prendéronlle lume. Din que lanzaron rodas con combustíbel. As rodas apareceron. Houbo quen verbalizou que era unha vinganza dos de sempre por perderen as eleccións. O bipartito tomaba posesión eses días.
Pasados vinte anos, neste inicio de agosto puiden visitar o Teixadal de Casaio. Estabamos en alerta vermella pola calor, así que madrugamos todo o posíbel e entramos neste bosque único en Europa case ao mesmo tempo có sol. Alí a alerta vermella non existía. Estabamos protexidos por unha cúpula vexetal en que teixos, cancereixos, acivros e bidueiros competían pola luz. O chan estaba limpo. Alí, naquel bosque afastado, de difícil acceso, en que é imposíbel calcular a idade das árbores e que permanece igual a si mesmo despois de milenios, onde as persoas que entramos hoxe facémolo procurando que o noso paso sexa imperceptíbel, o chan estaba limpo. O bosque, autóctono, antigo, protéxese a si mesmo.
Dúas páxinas do libro da vida que nos demostran que, cando nos afastamos da natureza, tamén nos destruímos a nós mesmos.
Regresamos de Carballeda de Valdeorras por Larouco, Trives e Chandrexa, e coma unha premonición atravesamos o lume das Neves. Non podo soportar a idea de que ardeu o Macizo central. Nin que o goberno da Xunta se limite a falar de que van perseguir os culpábeis, como se eles coa súa nefasta política forestal, coa súa aposta por Ence ou Altri, devoradoras de eucalipto, non fosen parte da man incendiaria. Como quen arrinca as árbores da vila para substituílos por pavimentos que axudan a que aumente a temperatura. Todos sosteñen a mesma bomba.”
Malpica: presentación de Somos un pobo de artistas, de Xurxo Souto
Malpica: presentación de Detective Ferruchi, de Marta Villar
Concentracións nas cidades e comarcas do país convocadas pola Plataforma Por un monte galego con futuro, o 21 de agosto ás 20:00 h.
Manuel Lourenzo: Séculos a escribir teatro
Entrevista de Afonso Becerra a Manuel Lourenzo en Erregueté:
“(…) – Erregueté (E): Pero a onde quero ir chegar é que che acaban de dar o Premio da Cultura Galega non de teatro ou de literatura dramática, senón das Letras.
– Manuel Lourenzo (ML): A min tamén me sorprendeu. Será para darme o premio como escritor. Debe ser porque publiquei as supostas obras completas, con seis tomos… Ao mellor é por iso. Tamén é para meterme nese estatuto, aí nas letras, veña… a traballar soíño!
En todo caso, acólloo con agradecemento e con orgullo, porque é resultado do traballo de toda unha vida, dedicado sempre ao mesmo, escribindo sobre o que eu máis quero, sobre o país, sobre a xente. Eu amo á xente, entendes?
Sempre gostei da literatura, aínda que o meu sexa o teatro, sempre escribín moreas de obras, aínda que soubese que non se ían poñer en escena. Nunca fixen ningunha xestión para que os meus textos se puxesen en escena. Se algún día lle interesan a alguén que os poñan. O meu traballo é escribilas e algunhas delas escribinas para facelas eu, porque me interesaban, por exemplo Xoana, a que chaman a tola, a de Castela, cando os tolos eran o pai e a nai e non ela, sobre todo a nai e logo dicían “Juana la loca”. Non señor! “Isabel la loca!” E eu quixen falar diso, á miña maneira. Hoxe faríao con moita máis violencia, porque teño máis coñecemento e lin máis cousas sobre Xoana.
A min pásame unha cousa: o teatro que chamamos clásico, da Grecia clásica, Shakespeare, Cunqueiro, está continuamente fluíndo en min e eu estou volvendo a el. Porque sempre penso que esquecín algo alí, que hai unha riqueza que non souben ver. Pero tamén hai autores novos que aparecen, que me tolean a cabeza e que necesito ir a eles constantemente. Por iso teño dúas bibliotecas enormes, con autores que non me dá tempo a reler todas as veces que eu necesitaría para telos ben incorporados. E despois, teño a sorte de ser deste país, no que hai unha tradición oral moi importante e eu tiven a sorte de nacer nunha aldea e vivir alí até o bacharelato, entre as montañas e o val, onde todo se contaba, aínda que fose polo baixo, onde a relixión era algo moito máis amplo que a Biblia. E eu fun absorbendo moito de todo iso. E iso ficou perenne en min e volven á miña memoria lembranzas que me poñen a escribir. Eu necesitaría polo menos cen anos máis para escribir todo o que quero escribir. (Risos) Para dicir aínda algunhas cousas que quixera ter tempo de dicir.
Agora, por exemplo, estou a escribir dunha maneira diferente, que vai revolucionar todo o que escribín antes.
– E: Que muda?
– ML: Que non hai referencias nin acoutacións e que, ás veces, hai unha especie de escurantismo en canto a personaxes, en que ás veces é tan colectiva a cousa que… hai que ter vivido noutra época para darse conta do que estás vendo. Misterios da alma humana que saen ao papel. E, se a alguén lle interesa, que os saquen ao escenario.
O caso é intervir, eu fágoo á miña maneira. Un dramaturgo non se xubila e debe seguir intervindo. Máis aínda no meu caso, que son un “traumaturgo”, como fun chamado unha vez por un membro dun xurado. E gustoume iso! (…)”
