Desde Nós Diario:
“O poeta, profesor e académico Arcadio López Casanova faleceu o 11 de abril aos 79 anos de idade. Considerado un dos grandes poetas galegos contemporáneos, deixa tras de si unha importante obra literaria e como investigador.
Nado en Lugo en 1942, en plena posguerra, licenciouse en Filosofía e Letras pola Universidade de Santiago de Compostela (USC).
A súa vinculación coa cultura galega vén dos seus anos como estudante no Instituto de Lugo. Alí, editou canda outros compañeiros unha publicación en lingua galega, tomando contacto cos círculos galeguistas.
Neste tempo, trabou amizade co escritor Manuel María e coa súa compañeira, Saleta Goi, persoas decisivas na formación política e literaria do primeiro López Casanova.
A etapa universitaria de López Casanova destacou pola súa intensa actividade política, cultural e literaria. Membro da asociación cultural O Galo de Compostela, gañador de diversos premios literarios fixo parte do círculo máis próximo de Ramón Piñeiro.
A conexión con Piñeiro resultou decisiva para López Casanova. A un tempo, guiouno na súa actividade literaria e comprometeuno en diversas actividades do galeguismo. Neste sentido, xogou un papel de relevo no Consello da Mocidade, organización clandestina da mocidade nacionalista operante entre 1963 e 1964.
O seu primeiro traballo como docente tivo lugar no Colexio Fingoi, un centro educativo fundado e impulsado polo empresario galeguista, Antonio Fernández López e dirixido durante anos por Ricardo Carvalho Calero.
Unha vez aprobadas as oposicións do ensino público, desprazouse ao País Valencià, primeiro como mestre nun instituto, e despois como docente da Facultade de Filoloxía na Universidade de Valencia.
A actividade investigadora de López Casanova estivo moi vinculada o seu labor docente. Así, destacou polos seus estudos sobre a novela e poesía española do século XIX e XX, sendo un dos críticos de referencia da obra poética de Miguel Hernández ou Luís Pimentel.
Arcadio López Casanova foi, primeiro de nada, un poeta. As súas primeiras composicións datan de finais da década dos 50, aparecendo a comezos da década seguinte as primeiras publicacións.
Autor en español e galego, deu ao prelo, entre outros, Sonetos da esperanza presentida (1965), Liturxia do corpo, (1976), Noite do degaro (1994) ou Do tempo posuído (2004).
Mesteres (1976) e Herdo do canto (2006) son os dous volumes mais celebrados de toda a súa produción poética. O primeiro rematou como finalista do Premio Nacional de Poesía e o segundo gañou o Premio de Poesía de Caixanova.”
Arquivos da etiqueta: Antonio Fernández López
“Xeliña fala galego”: as raíces do compromiso de Xela Arias
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“Grazas aos contactos cos núcleos galeguistas dos seus pais, Valentín Arias e Amparo Castaño, Xela Arias medrou inmersa nun ambiente no que o galego era unha lingua de cultura e de oposición á ditadura. Amais de ser a lingua materna, o galego constituíase nun humus no que medraban manifestacións literarias, artísticas e políticas e, talvez por iso, a poeta foi especialmente precoz no cultivo da literatura e no insubornábel compromiso lingüístico.
Unha das cousas que está desvelando o Día das Letras Galegas deste ano é o gran peso da infancia e a mocidade de Xela Arias no desenvolvemento posterior da súa obra e a significación que o contacto co galeguismo e o nacionalismo tivo na súa personalidade.
En 1968, o pai, Valentín Arias, escribía un texto para o libro das festas de San Xoán de Sarria titulado “Xeliña fala galego” no que deixa orgullosa constancia das vantaxes de educar en galego.
Xa aos once anos, a pequena Xela gañaba o VI Concurso de Contos Infantís, promovido pola Asociación Cultural O Facho, co conto “A fraga dos paxaros faladores e a fraga leopardicia”, publicado polo Boletín da Asociación Cultural de Vigo en 1973.
Mais xa antes, aos nove, Arias escribira Non te amola!, unha novela -agora duplamente rescatada, por Galaxia e por unha edición facsimilar do Consello da Cultura Galega- que, vista cos ollos actuais, constitúe unha conmovedora crónica do nacemento dunha sensibilidade e dunha particular mirada que tería unha enorme importancia no posterior desenvolvemento da autora.
O mestre e editor Manuel Bragado, que vén de reunir nunha ‘chiografía’ todos os chíos que foi publicando na súa conta de Twitter sobre a vida e obra de Xela Arias, destaca algunhas experiencias como as excursións organizadas pola Asociación Cultural de Vigo ou, na adolescencia, o traslado dos libros da biblioteca persoal de Otero Pedrayo desde Ourense até o local da Fundación Penzol en Vigo.
“Na nosa xeración era moi raro que alguén fose educado como o foi ela”, explica Bragado. “Xela educouse cun pai e unha nai galegófonos e, ao tempo, na casa dun mestre. Pasa da Granxa de Barreiros, en Sarria, ao colexio Fingoi de Lugo, que son dous centros moi singulares, moi abertos ao galego e cunha actitude pedagóxica moi moderna, o cal era moi raro naquela altura”.
“Xa en Vigo, Xela Arias está moi influenciada polo contacto coa Asociación Cultural de Vigo”, continúa Bragado, “que presidiron Camilo Nogueira ou Afonso Álvarez Cáccamo e na que ocupaba un lugar moi destacado Méndez Ferrín. Esas figuras xa son declaradamente nacionalistas. De feito, Ferrín escribe un artigo saudando a publicación de Denuncia do equilibrio no que fala das actividades da asociación como dun labor de construción da nación”.
Mais si houbo unha figura do galeguismo histórico que seguiu sendo fundamental para Xela Arias: Francisco Fernández del Riego. “Xela é a única muller que participa na homenaxe a Del Riego en 2002”, recorda Bragado, “e nela le un poema que lle dedica e no que lembra que, desde nena, don Paco foi sempre a figura venerábel que admiraba. Mais o certo é que Del Riego era unha figura algo á parte dentro do galeguismo. Era un home moi de esquerdas”.
A Granxa de Barreiros -onde Xela Arias pasou a súa primeira infancia- é un proxecto pedagóxico creado en 1948 por Antonio Fernández López -fundador tamén do Colexio Fingoi de Lugo, intimamente vencellado ao anterior homenaxeado no Día das letras, Ricardo Carvalho Calero– que pretendía integrar a cultura galega e os ciclos da natureza no ensino. O seu primeiro director foi Avelino Pousa Antelo. “
Lugo: edición número 33 da revista oral O pazo das musas
O xoves 27 de xuño, ás 20:00 horas, no Refectorio do Museo Provincial de Lugo, terá lugar a edición número 33 da revista oral de periodicidade trimestral O pazo das musas, editada polo Museo Provincial de Lugo (Rede Museística da Deputación de Lugo), e coordinada por Antonio Reigosa, con entrada libre. Este número estará dedicado a lembrar o 50º aniversario da publicación da primeira edición de Contos populares da provincia de Lugo, con 300 relatos (contos e lendas maiormente) tirados directamente da tradición oral. Este libro foi a consecuencia dun proxecto educativo no que participaron tanto o alumnado como o profesorado de diferentes escolas rurais da provincia de Lugo. Unha obra coral, colectiva, grazas á que (máis alá dos seus indiscutibles valores etnográficos) toda unha xeración de galegos e galegas se achegou tamén ao galego escrito por primeira vez. Co impulso de Antonio Fernández López, propietario do Centro de Estudios Fingoi e da Granxa de Barreiros de Sarria, centros neurálxicos do quefacer recompilatorio, coa coordinación do entón director do colexio Ricardo Carvalho Calero, a vontade e o bo facer de mestres como Avelino Pousa Antelo ou Valentín Arias, e a de tantos outros que se relacionan na Táboa de Abonantes da primeira edición, ou o traballo de escolma e redacción dun entón mozo bolseiro, Bernardino Graña, esta obra pioneira e singular da literatura galega de tradición oral foi unha realidade que agora, medio século despois, é un referente histórico imprescindible.
SUMARIO Nº 33
– Portada musical. Marcha de procesión, por Os Melidaos (3:57).
– Os contos populares da provincia de Lugo: moito máis que contos, por Xoán R. Cuba Rodríguez (10’).
– Contos contados polos alumnos/as do IES Leiras Pulpeiro: Inmaculada Alonso Rodríguez (O paisano, o abogado e as moscas), Laura López López (O galego e o cabalo do rei), José López Rivas (A capilla de San Lourenzo) e Marta López Rodríguez (O segredo) (5’).
– Música. Pasando pola Vila de Arzúa, por Os Melidaos (3:13).
– Os Contos Populares da Provincia de Lugo na historia das colleitas de contos populares galegos, por Antón Santamarina (10’).
– Contos contados polos alumnos/as do CEIP Luis Pimentel: Manuel Pérez Fontal (O raposo, o lobo e o home), Paula López Gómez (O lobo e o xigante), e Daniel Barreiro Blanco (O demo axuda ao caseiro) (5’).
– Música. Foliada rianxeira, por Os Melidaos (2:46).
– As musas en Oriente, por Celeste Seoane Míguez (10’).
– Contos contados polos alumnos/as do IES Virxe dos Ollos Grandes: Adrián Valdés González (O pequeno e o reló do cura), Pablo José Fernández Fernández (O paisano e o médico), Borja Núñez Gómez (A intención basta) e Luís Fernández Maira (A muller folgazana) (5’).
– Música. Muiñeira de Entrambasaugas, por Os Melidaos (2:24).
– Facer país: Os Contos Populares da Provincia de Lugo e o modelo educativo do Colexio Fingoi, por Carmen Carricoba (10’).
– Contos contados polo alumnado do Colexio Fingoi: María Torres Pérez- Batallón, Nicolás Núñez Rojas, Samuel Rodríguez Río e Candela Cabañas Rivas (A galiña asustada, O home descoidado i o burro e O soldado e os zapatos) (5’).
– Música. Foliada de Castrelo, por Os Melidaos (3:14).
– Contos contados polo alumnado do IES Lucus Augusti: Sara Luna Castillo Fernández (O patrucio e os estudiantes), Mikel Novo Ares (O xastre e os cinco gorros), Paola Rodríguez Méndez (O sogro vello e a nora e os pratos) e Yago Rodríguez Méndez (A vaca dos dous irmaus e o abogado don Crispín) (5’).
– Opinión. Intervención do público (5’).
– Epílogo, por Encarna Lago, xerente da Rede Museística (3’).
– Contraportada musical. Muiñeira de Sabaxáns, por Os Melidaos (4:35).
