O Encontro Galeusca 2025, organizado pola AELG, coa participación da AELC e da EIE, que contou co apoio de CEDRO, a Deputación da Coruña e o Concello de Santiago, tivo lugar en Santiago de Compostela o sábado 20 de setembro de 2025.
Aquí pode verse a crónica videográfica, da que publicamos hoxe a terceira parte:
– Mesa redonda sobre literatura de tradición oral:
O Encontro Galeusca 2025, organizado pola AELG, coa participación da AELC e da EIE, que contou co apoio de CEDRO, a Deputación da Coruña e o Concello de Santiago, tivo lugar en Santiago de Compostela o sábado 20 de setembro de 2025.
Aquí pode verse a crónica videográfica, da que publicamos hoxe a segunda parte:
– Diálogo sobre Intelixencia Artificial desde a perspectiva das linguas e literaturas minorizadas:
O Encontro Galeusca 2025, organizado pola AELG, coa participación da AELC e da EIE, que contou co apoio de CEDRO, a Deputación da Coruña e o Concello de Santiago, tivo lugar en Santiago de Compostela o sábado 20 de setembro de 2025.
Aquí pode verse a crónica videográfica, da que publicamos hoxe a primeira parte:
– Apertura do Encontro Galeusca:
– Relatorio inaugural, por Goizalde Landabaso (EIE). A versión en galego do relatorio de Goizalde Landabaso pode descargarse aquí:
– Acto aberto de reflexión sobre Galeusca:
Estas son algunhas das fotografías do Encontro da Federación Galeusca 2025, organizado pola AELG, coa participación da AELC e da EIE, co apoio de CEDRO, a Deputación da Coruña e o Concello de Santiago. Tivo lugar o 19 e 20 de setembro de 2025 en Santiago de Compostela. A crónica fotográfica completa (obra de Distrito Xermar) pode verse aquí.
O Encontro Galeusca 2025, organizado pola AELG, coa participación da AELC e da EIE, conta co apoio de CEDRO, a Deputación da Coruña e o Concello de Santiago.
Fundada formalmente en 2008, e con precedentes de encontros anuais históricos celebrados desde 1984, a Federación Galeusca está formada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), a Euskal Idazleen Elkartea (EIE) e a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana (AELC). Representa 2800 autoras e autores, tanto escritoras/es como tradutoras/es.
Neste espazo de diálogo póñense en común perspectivas sobre a creación escrita nos nosos tres sistemas literarios recuperando e ampliando, deste xeito, os vínculos e as reflexións conxuntas levadas a cabo en anteriores encontros, centrándose, neste caso, en aspectos como o impacto da Intelixencia Artificial desde a perspectiva das linguas e literaturas minorizadas ou a literatura de tradición oral.
O programa previsto é o seguinte:
Venres, sexta feira, 19 de setembro de 2025
– Pola tarde. Chegada das persoas participantes a Santiago de Compostela.
– 19:15 h. Recepción na Alcaldía de Santiago, por Goretti Sanmartín.
– 20:30 h. Roteiro por Compostela, principalmente para as delegacións participantes, guiado por Daniel Asorey. O punto de saída será a Praza do Obradoiro.
Sábado, 20 de setembro de 2025
Entrada libre até completar a capacidade do espazo.
Museo do Pobo Galego (Sala de actividades da ala sur do Museo) (Google Maps) Pola mañá. Pode seguirse tamén en directo nesta ligazón.
– 11:05 h. Apertura por representantes das tres asociacións.
– 11:20 h. Relatorio inaugural sobre a traxectoria de Galeusca a cargo de Goizalde Landabaso, acompañada por Sebastià Portell (presidente da AELC) e Cesáreo Sánchez Iglesias (presidente da AELG).
– 11:40 h. Acto aberto de reflexión sobre Galeusca con representantes das tres entidades, moderado por Marta Dacosta.
– 12:45 h. Diálogo sobre Intelixencia Artificial desde a perspectiva das linguas e literaturas minorizadas, con Rubén Cela, Ania González Castiñeira e Sebastià Portell.
Museo do Pobo Galego. Pola tarde. Pode seguirse tamén en directo nesta ligazón.
– De 16:30 a 17:30 h. Mesa redonda sobre literatura de tradición oral, coordinada por Antonio Reigosa. Con Oihana Arana e Amaia Elizagoien (Euskadi), Joan Borja (Països Catalans), Alba María (Galiza) e Rita Sineiro (Portugal).
– De 17:30 a 17:50 h. Lectura pública das conclusións do Galeusca 2025, por parte das tres asociacións.
Igrexa de San Domingos de Bonaval. Pode seguirse tamén directo nesta ligazón.
– 18:00 h. Lectura da Declaración de Compostela-Bonaval.
– De 18:30 a 20:00 h. Acto de clausura coordinado por Lois Pérez, con improvisación entre regueifeiras (Alba María e Lupe Blanco), bertsolariak (Oihana Arana e Amaia Elizagoien) e glosadors (Miquel Àngel Adrover e Berta Llos). Peche musical con Ugia Pedreira.
Estas son algunhas das fotografías do Encontro da Federación Galeusca 2024, organizado pola AELC, coa participación da AELG e da EIE, conta co apoio de CEDRO e a Institució de les Lletres Catalanes, xunto coa colaboración da Obra Cultural Balear, Ca n’Alcover e Etxepare Euskal Institutua. Tivo lugar o 29 de maio de 2024 en Palma de Mallorca, con este programa. A crónica fotográfica completa (obra de Carme Esteve/AELC) pode verse aquí, onde tamén se recollen fotografías enviadas por María Reimóndez.
Entrevista de Laura Veiga a Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, en Nós Diario:
“Cesáreo Sánchez (Dadín, O Irixo, O Carballiño, 1951), como presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), participou esta semana en Palma (Illes Balears) no encontro da federación Galeusca, cuxa anterior reunión tivera lugar en 2014.
– Nós Diario (ND): Cales foron os principais obxectivos desta reunión?
– Cesáreo Sánchez Iglesias (CS): En primeiro lugar, a reanudación da federación. Ao final somos tres asociacións -AELG, Euskal Idazleen Elkartea (EIE) e Associació d’Escriptors en Llengua Catalana (AELC)- e o proceso de toma de decisións non sempre é doado. Entendemos que é importante que nos comuniquemos e unir os nosos esforzos, sen intermediacións e sen ter que pasar por Madrid, tanto para mostrar que non estamos sós como para enviar unha mensaxe aos distintos responsábeis da protección da lingua que non están a facer o seu traballo.
Precisamente, nas Illes Balears hai un proceso activo de agresión ao catalán, que é un dos motivos polos que decidimos levar a cabo o encontro neste lugar. É unha literatura que está a ser agredida, mesmo tendo certo grao de consolidación. Este encontro tamén implicaba reflexionar sobre o futuro: unha lingua ten que ser actualizada para que non perda o tren da historia, dos pobos.
Temos que determinar cal é a mellor maneira para que as tres linguas participen de todos os avances que ten calquera outra lingua. Desde a AELG correspóndenos asumir a posta en valor da nosa lingua e a responsabilidade de deixar estruturas sólidas para as novas xeracións.
– ND: Neste encontro tiña especial relevancia a tradución como estratexia de internacionalización de literaturas minorizadas.
– CS: Pensamos que o labor que se está a facer actualmente é marabilloso, mais tamén somos conscientes de que debe haber unha actividade maior e que debe participar a administración autonómica que teña a responsabilidade de fomentar o idioma. Non é de recibo que unha crianza vaia á escola falando galego e que volva á casa falando español. A tradución é unha profesión fundamental para as nosas linguas, mais está entrando nunha crise e temos a obriga de reconducir a situación para que non a leve como un tornado a intelixencia artificial. Esta é unha ferramenta que debe ser ben utilizada, por mans que queiran a lingua.
Por iso tamén quixemos organizar unha táboa redonda que estabelecera un diálogo entre profesionais da tradución das tres linguas, na que participaron Garazi Arrula, María Reimóndez e Lluïsa Soaz.
– ND: No marco destas conversas arredor dos sistemas literarios, cal é a situación do caso galego?
– CS: O sistema literario galego ten unha eiva, posto que non temos un instituto que implique a promoción do galego dentro e fóra do territorio. Os nosos libros non adoitan estar nas bibliotecas de fóra da Galiza. Este é un oco que temos que suplir nós e queremos facelo desde a nosa perspectiva, non a través doutras plataformas, porque temos problemáticas particulares que deben ser atendidas desde aquí.
É importante reivindicar e pór en valor o que significa ser escritor ou escritora en lingua galega. Sen un sistema literario é moi difícil que unha lingua viva.
Ademais, sabendo que son profesionais activos nos medios de comunicación e que funcionan como líderes de opinión, entendemos que ten que haber un pensamento ético e feminista.
A Galiza non ten a prensa que precisa, xa non só polo coidado da lingua e da información, senón porque as persoas que nos dedicamos á escrita sabemos que, polas nosas mensaxes, non imos ser convidadas a certos programas.”
O Encontro da Federación Galeusca 2024, organizado pola AELC, coa participación da AELG e da EIE, conta co apoio de CEDRO e a Institució de les Lletres Catalanes, xunto coa colaboración da Obra Cultural Balear, Ca n’Alcover e Etxepare Euskal Institutua.
Fundada formalmente en 2008, e con precedentes de encontros anuais históricos celebrados desde 1984, a Federación Galeusca está formada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), a Euskal Idazleen Elkartea (EIE) e a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana (AELC). Representa case 2800 autoras e autores, tanto escritoras/es como tradutoras/es, retomando neste 2024 a súa actividade pública no décimo aniversario do seu último encontro.
O eixo vertebrador deste encontro é a tradución como vía de internacionalización literaria: como a conversa entre literaturas escritas en diferentes linguas pode contribuír á superación das fronteiras administrativas e culturais, á vez que fomentar a promoción e a difusión das literaturas galega, vasca e catalá nun contexto global.
Terá lugar o 29 de maio de 2024 en Ca n’Alcover (Carrer de Sat Alonso, 27, Palma de Mallorca), con entrada libre.
O programa previsto é o seguinte:
– 12:30 h. Lectura da Declaración de Palma. Rolda de prensa aberta ao público xeral. Con Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), Joxemari Carrere, representante da Euskal Idazleen Elkartea (EIE), e Sebastià Portell, presidente da Associació d’Escriptors en Llengua Catalana (AELC).
– 18:00 h. Diálogo entre tradutoras/es: «A tradución como unha ferramenta de internacionalización de literaturas minorizadas». Con Garazi Arrula, María Reimóndez e Lluïsa Soaz.
– 19:30 h. «De ida e volta»: recital poético-musical en catalán, éuscaro e galego. Coa voz poética de Sebastià Alzamora, Castillo Suarez e Marga do Val, e co acompañamento musical de Clara Fiol Dols.
Desde
Sermos Galiza (medio que tamén reproduce esta fotografía):
““A distancia, en especial, con respecto ao caso catalán é grande polo que atopar puntos de conexión é difícil”, sinala o presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega á volta da xuntanza anual do Galeusca que desta volta se desenvolveu en Barcelona co tema da profesionalización como central dos debates.
No caso galego, Cesáreo Sánchez destacou das xuntanzas, nas que tamén participou a secretaria da asociación Mercedes Queixas xunto con Suso de Toro e Ledicia Costas, valorouse que a profesionalización é cada vez máis difícil no ámbito da literatura galega. “Os bos froitos da situación actual da literatura no nivel creativo -á altura de calquera literatura Europea- son resultado de vinte ou trinta anos dun proceso que se foi conseguindo mais que agora se está a derrubar. A consecuencia do retroceso da lingua galega no ensino conlevará unha perda de lectores que afectará tamén na produción literaria e editorial”, sinala o presidente da AELG. Comparte tamén a aclaración da avogada e escritora Ledicia Costas, que defendeu que o concepto de profesional non está, no noso caso, vinculado a vivir da escrita, o que practicamente non é posíbel, senón á propia consideración e dedicación profesional á literatura.
“En vinte anos haberá menos escritores, menos lectores e, polo tanto, menos posibilidades de profesionalización. Esta situación nosa contrasta cos avances en Euskadi e Catalunya”, destaca Cesáreo Sánchez Iglesias.”
Desde
Galicia Confidencial:
“”O gran drama do galego será dentro de 20 anos, cando os lectores que están a desaparecer neste momento sexan adultos porque se está rompendo a transmisión do galego aos máis novos”. Foi a seria advertencia que fixo o escritor Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG).
Durante a súa participación esta fin de semana en Barcelona nun encontro da Federación Galeusca coa lema este 2014 A profesionalización do oficio de escribir e traducir, con quen acudiu acompañado polas escritoras Ledicia Costas ou Mercedes Queixas, Cesáreo Sánchez apostou pola transmisión desta lingua aos máis novos.
Tamén, por un apoio máis forte cara á industria cultural en alego.”A nosa necesidade de ter unha industria cultural máis sólida con máis apoio institucional é sobre todo que non diminúan os lectores, o uso do galego, os consumidores, como está a ocorrer coa literatura en galego”, advertiu.
Neste sentido, contrapuxo a situación de País Vasco ou Cataluña, cun aumento da poboación lectora debido a un maior uso do idioma, mentres que en Galicia os lectores infantís diminúen “dramaticamente” porque “o uso do galego no ensino diminúe pola lexislación actual”.
Diminúe o uso do galego, baixan os lectores, empobrécese a industria cultural e os escritores profesionais. É o proceso ao que se verá abocado o panorama literario en galego para o presidente da AELG, a pesar de que os galegos son os escritores de “máis éxito” no mundo editorial infantil e xuvenil”, dixo.
Sánchez Iglesias recoñece que esta lingua está moi ben situada actualmente en canto ao seu uso nas redes sociais, onde ocupa, segundo a Xunta, o posto número 26 do mundo, pero engade que “unha cousa é o que está a pasar cos escritores que teñen 30 anos e foron alumnos da normalización do galego, e outra a dos alumnos de agora que non teñen nin terán en 20 anos”, alertou.
Tamén incidiu nas dificultades dos escritores que decidiron escribir en galego. “Para que unha literatura sexa normal ten que haber cada vez máis escritores que dediquen máis tempo de maneira exclusiva á literatura, algo que a curto prazo en Galicia non é posible porque un escritor profesional vive de escribir, pero non necesariamente de escribir literatura”, dixo.
“Nós temos unha variable que é que non vivimos profesionalmente da literatura pero dedicámonos profesionalmente a ela, pois en Galicia os escritores teñen outras formas de acceso a un salario, como son as colaboracións xornalísticas ou as traducións”, sinalou.
Así, puntualizou que a súa subsistencia ten máis que ver coa industria editorial e, por iso, demandou un sector “sólido” que permita que “cada vez haxa máis espazos de profesionalización”.
Durante o encontro, a Federación Galeusca, integrada pola Asociación de Escritores en Lingua Catalá (AELC), a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) e Euskal Idazleen Elkartea (EIE), presentou o estudo CoNCA 36 propostas para a mellora da condición profesional no mundo da cultura.
Segundo o presidente da AELG, o 15 % dos escritores en Cataluña son profesionais e están dados de alta como tales, fronte aos “dous ou tres profesionais da literatura que hai en Galicia”.”
