Entrevista 
a Xavier Alcalá en La Voz de Galicia:
“- La Voz de Galicia (LVG): Trinta anos despois da primeira edición, ¿como atopou Fábula e que cambios ve en vostede como escritor neste tempo?
– Xavier Alcalá (XA): Fábula foi editada en galego seis veces, antes de aparecer en castelán. Eu sempre releo e retoco as miñas vaidades. Por tanto, nun caso de long-seller coma o desta novela, non dou esquecido o texto. Está claro que hai unha evolución nas miñas teimas: pasei da «collage» que se nota en Fábula, Nos pagos de Huinca Loo e Tertúlia (nesta, moitísimo) á linealidade da triloxía Evanxélica memoria, ou na da miña próxima novela, Verde oliva. Antes confiaba na «intelixencia do lector». Agora teimo con ser lineal e explícito: deben ser os anos de docencia na universidade…
– LVG: O libro publicouse en 1980 e algunhas afirmacións de personaxes sobre Franco podían causarlle problemas, sabendo hoxe o que podería ter pasado no 23-F. ¿Era consciente de que se podía producir esa involución?
– XA: Esta pregunta pon o dedo na chaga. Verdadeiramente foi unha insensatez publicar a novela nesa altura (escribina en tres meses) porque a Transición en España pechara en falso. De feito, colleunos en pleno trauma do golpe de estado aínda a presentar a novela. Houbo unha escena dura, que dá para novelar, logo do 23-F no escritorio do alcalde da Coruña, daquela Domingos Merino. Salvámonos por pouco… (…)
– LVG: A novela sae agora en castelán. ¿Como ve a percepción fóra da literatura galega?
– XA: Hai algo que me parece un absurdo: que en Madrid pensen que escribimos en «subvencionado», que o que non se escribe en castelán é algo de broma. Por iso é tan importante o paso que deu Pulpbooks, porque en Galicia hai moita materia literaria ben tratada. Ora, se hai ese prexuízo do nacionalismo español, lancémonos a outros mercados libres del. E, se o texto en papel non se difunde, pensemos nos novos soportes. Eu ando niso.”
Arquivos da etiqueta: La Voz de Galicia
Celso Emilio Ferreiro, cen anos de resistencia poética activa
Artigo 
de Camilo Franco en La Voz de Galicia:
“A pesar das confusións biográficas, Celso Emilio Ferreiro naceu hai cen anos, un 4 de xaneiro de 1912, concretamente ás catro da tarde, horas antes de que, segundo a súa avoa, houbese fenómenos estraños no ceo. A literatura xogou, desde ese momento de feitos estelares, un papel fundamental na vida de quen, segundo os especialistas, foi un dos escritores galegos máis populares. Coincidindo con este centenario, o Parlamento Galego declarou este 2012 como ano dedicado a conmemorar a figura do escritor de Celanova, que cargou toda a súa vida poética coa responsabilidade de ser poeta civil. Celso Emilio Ferreiro Míguez naceu o 4 de xaneiro de 1912. O seu pai tardou dous días en inscribilo no rexistro civil e por este motivo nalgunhas biografías aparece a data do 6 de xaneiro como a do seu día de nacemento. A perspectiva dos poetas novos sobre a obra de Celso Emilio resúmea María do Cebreiro, asegurando que o escritor volveu «imprevisiblemente antes desta conmemoración e quizais o mellor dela sexa que nos obrigue a relelo». Para a escritora, a poesía de Ferreiro «conecta cun momento de incerteza e precariedade e a súa lectura pode ser moi produtiva na circunstancia actual». Máis que conectada coa súa poesía, María do Cebreiro encontra ligazón entre o autor de Celanova e os poetas que comezaron despois do 2000, «como Daniel Salgado».”
Antón Patiño: “Para chegar a Lois hai que ter a intensidade que el tiña”
Entrevista 
a Antón Patiño en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Despois de todo un ano de falar de Pereiro, ¿cales son as chaves para chegar a el?
– Antón Patiño (AP): Hai que ser fieis á súa identidade. Para chegar a Pereiro hai que ter a intensidade que el tiña para todo.
– LVG: ¿O formato dicionario favorece ese achegamento?
– AP: É axeitado porque pretendo achegar a Lois desde diferentes perspectivas. É un achegamento á súa obra e á súa circunstancia, pero tamén é un xeito de explicar o impacto das mutacións do mundo na segunda metade do século XX. É, ademais, unha achega á miña xeración. O dicionario respecta a simultaneidade das influencias nas 320 entradas que ten. Incorpora material de Piedad Cabo, a que foi a súa compañeira, que completa a visión sobre Lois.
– LVG: ¿Quedan cousas por dicir sobre o escritor?
– AP: Un poeta como Lois Pereiro non se esgota nunca. O carácter da súa obra está blindado conta a xibarización ou contra o esquematismo. É unha obra que nace dun proceso de subtracción e polo tanto mantén vivo o enigma, esas zonas de penumbra luminosa. Pereiro resiste calquera proceso de banalización.
– LVG: ¿No seu caso, quédanlle cousas por dicir sobre o poeta?
– AP: Unha vez que entregue o texto da miña intervención no congreso, creo que cumprín un ciclo de explicar a Lois Pereiro desde a miña proximidade xeracional, pero tamén desde a fascinación pola súa obra, pola súa relación con outras obras.”
Camilo Franco: Pereiro, o heterodoxo integrado
Artigo de Camilo Franco en La Voz de Galicia:
“Méndez Ferrín sentenzou ao finalizar o Congreso da Real Academia Galega que todos «os anos non podemos ter un Lois Pereiro». A valoración do presidente da RAG explica a circunstancia, coreada desde algúns ámbitos, de que este Día das Letras Galegas saíuse do patrón e levou a celebración a sectores sociais e culturais que permaneceran alleos a ela.
Para o presidente da Academia, as celebracións demostraron a «potencia da cultura galega e súa variedade». Admite Ferrín a singularidade e a versatilidade das actividades celebradas este ano e o atribúe á calidade poética «dunha figura que, como dixo Gimferrer, é unha das grandes da poesía en Europa, conectado ás correntes do seu tempo».
Para Manolo Rivas, compañeiro en algúns dos colectivos poéticos nos que foi incluído o poeta, «a enerxía despregada pola sociedade galega arredor de Pereiro ao longo deste ano demostra non só que a poesía de Lois está moi viva e ten capacidade de conectar coa sociedade agora, tamén explica que hai moita xente disposta a participar e a utilizar a obra de Lois para facer outras cousas». Unha enerxía social que, segundo Rivas, «non vai haber recortes que poidan parala».
Tanto Ferrín como Rivas dan por boa a descrición de Pereiro como heterodoxo e os dous académicos da lingua consideran lóxico o proceder da institución lembrando a un autor pouco académico. Ferrín considera que a RAG non fai «as cousas porque si Pereiro foi unha elección axeitada, como todas as da Academia, aí están os resultados». Para Rivas, o éxito deste ano dedicado a Pereiro demostra que a «Academia está atenta ao que pasa na rúa».
Para o irmán do escritor, o xornalista Xosé Manuel Pereiro, «foi un ano sorprendente, primeiro pola cantidade de actividades e logo pola variedade». Engade o irmán do escritor que hai que ter en conta «a variedade de propostas que foron nacendo arredor da obra de Lois, fosen libros, películas, discos, teatro ou concertos». O periodista explica que a polémica arredor da elección de Pereiro «só demostra o interese que hai polo autor e pola celebración». Para o irmán do poeta, o carácter diverso e pouco académico da súa obra «foi unha das circunstancias decisivas para que este fose como foi». O propio xornalista sinalou na Academia que o Día das Letras «pode elevar ou tombar a un autor». Considera que no caso do seu irmán «non hai perigo do segundo».
Para algúns críticos, a obra de Pereiro «ten solventados os riscos de institucionalización». Explícao Olivia Rodríguez, quen sinala que o proceso de «canonización de Pereiro xa comezou no ano 85 e ao longo deste ano recibiu un pulo definitivo». Explica tamén que a obra «non quedou esgotada neste ano».
Mercedes Queixas pide aproveitar o resultado deste ano para «repensar o canon literario en Galicia e non perder de vista o ensino nin o funcionamento que poidan ter determinadas obras na escola».”
Achados dous poemas inéditos de Celso Emilio Ferreiro
Artigo 
de Xesús Fraga en La Voz de Galicia:
“O 2012 será un ano destacado para os moitos lectores de Celso Emilio Ferreiro (1912-1979): a celebración do seu centenario e do cincuentenario da aparición de Longa noite de pedra conforman un marco de actividades conmemorativas que deberían traducirse no mellor coñecemento dun dos poetas galegos máis populares, pero do que aínda quedan facianas por descubrir. Así o pon de manifesto o crítico Ramón Nicolás, especialista na obra de Celso Emilio, nunha ampla análise que publica mañá o suplemento Culturas de La Voz, e que sinala algunhas «necesidades perentorias»: «A catalogación definitiva dos fondos existentes nos arquivos familiares» e «teimar na divulgación da súa obra entre nós e abrir outras vías para proxectar a súa obra internacionalmente». Que a obra de Celso Emilio segue a dar sorpresas exemplifícao o achado de inéditos, como os que publica hoxe este xornal, Mozo e O atraco. O primeiro é totalmente inédito e está na liña de Prá mocidade (en Viaxe ao país dos ananos) e O revolucionario (en Cimenterio privado). Ramón Nicolás dátao a comezos da década dos setenta. «En O mozo hai un ton imperativo, unha sorte de guía de actuación do que un mozo concienciado debería facer, impregnado de motivos da política internacional do momento; pero a ese mozo pídelle que non confunda, semántica e significativamente pobo con masa, e a recriminación ten moitas lecturas», explica o crítico. «É probable que esta fose a primeira versión que logo reelaboraría, pero lido cos ollos de hoxe goza, nunha parte non desdeñable e facendo abstracción da época histórica na que o escribiu, dunha actualidade sorprendente», engade. En canto a O atraco, apareceu na revista Correo de Galicia, en Bos Aires en 1969, pero non foi incluído na edición de hai uns anos da Poesía galega completa, xa que Nicolás coñeceuno despois de editar o libro. O especialista enmárcao nas experiencias xurdidas «ao abeiro da súa expulsión da Hermandad Gallega de Caracas e céntrase na imposición dese pensamento único nunha inequívoca clave de denuncia».
Resulta imposible non relacionar ambos os dous poemas inéditos con feitos tan actuais como o movemento dos indignados. De igual modo, Longa noite de pedra, malia chegar aos cincuenta anos, é un libro «cheo de actualidade», segundo Nicolás, ademais de ocupar un lugar «fundamental na poesía galega de todos os tempos». «Proporcionoulle celebridade, musicáronse ducias de poemas do libro, reeditouse innumerables ocasións, abriulle o camiño aos lectores peninsulares mais tamén foi, indirectamente, responsable dunha lectura unívoca da súa obra e agocha outras facetas creativas, coido que moi relevantes nel, como a narrativa», conclúe.”
Luís González Tosar sobre Celso Emilio: Luz do canto contra a sombra
Artigo 
de Luís González Tosar en La Voz de Galicia:
“O ferreiro, símbolo clásico do demiurgo, era un ser capaz de forxar o cosmos todo porque conxugaba forza e poder. Figura temible, esta, sen chegar a deus, podía arremeter contra a divinidade ou contra os individuos, asegún. Na nosa tradición foi oficio moi respectado, fornecedor das ferramentas de labranza, tiradentes e destrutor implacable nos seus arrautos de ira. Celso Emilio, O Celso, como lle chamaban os amigos certos, foi ferreiro completo: «Amou os homes, e a forza asoballante do seu desexo levouno a querer transformar a historia, a asaltar o Pazo dos Ceos, a loitar para cambiar de base o mundo: desde Celanova, desde Galicia». Así o definiu Xosé Luís Méndez Ferrín, con quen o poeta compartiu camaradaxe, país, dialecto e as intimidades que só os amigos verdadeiros saben gardar.
Eu trateino a partir do seu regreso de Venezuela, 1973. Lérao antes, despois de asistir a unha actuación musical dos seus poemas no cine parroquial de Santiago de Vigo, 1969. Funo ver logo a Madrid e recibiume cos brazos abertos. Lembro que me levou ao seu apartamento, en Atocha, tiña a máquina de escribir pousada nunhas caixas de madeira, unha soa cadeira e o colchón no piso, sen somier. Mais nada. O que pasaba é que a Ferreiro Míguez tíñano marcado. Daquela, os cainitas bichicomas arremetían contra el pola mínima. Pero calquera que se achegase a fondo á súa obra, falareivos de min anque me doan/as escuras raíces dos meus soños, descubría nel moitas e diversas voces engaiolantes, auténticas: a tenrura, a infancia perdida, a emoción, a terra nai, a carraxe, o desengano, a sátira (Arístides Silveira). En todas brillaba o mestre liberador, a palabra intensa, valente. (…)”.
Bieito Iglesias: “Quizais vou un pouco contra a moda de escribir actual”
Entrevista 
a Bieito Iglesias en La Voz de Galicia:
“(…) “Quizais si vou un pouco contra a moda actual de escribir, por exemplo, novela histórica ou outros xéneros que son formas de evasión do mundo actual -confesa o escritor-, aínda que iso é lexítimo igual que escribir literatura fantástica. Pero creo que tamén convén que exista literatura en conexión coa vida. Esta é a idea que teño e que me leva a introducir nos relatos o mundo cotián”.
Bieito ten escrito relato fantástico, pero na súa obra predomina o realismo, “un realismo non decimonónico” impregnado de elementos do seu “mundo histórico”. En Contos da terra da tarde hai características dos seus libros anteriores como “certas doses de humorismo, sátira e erotismo” que, aclara, “son marcas da casa, que é o que sae cando me poño a escribir”.
Non obstante, o escritor aclara que todos os problemas que están nestes contos “están vinculados á nosa realidade inmediata”. “Eu son fillo de netos de emigrantes, aínda que agora vivo a emigración doutra maneira, como inmigración”, remarca o narrador, para quen eses problemas que están en Contos da terra da tarde “son problemas contemporáneos pero non sacados dos periódicos senón tamén da miña intimidade”. Nese sentido, o tema da eutanasia presente nun dos contos, tamén pertence un pouco ao seu máis profundo. “Aínda que non sufrín un problema como Ramón Sampedro, sufrín unha poliomelite de neno e creo que podo aportar algo á análise de que sinte e vive unha persoa con limitacións físicas”. (…)”.
Álvaro Cunqueiro na prensa galega
“Hoxe 
a presenza de Álvaro Cunqueiro é importantísima na prensa do país. Deixámosvos aquí algunhas mostras, como son o suplemento completo, en PDF, que lle dedica o Faro de Vigo a quen fora durante tantos anos o seu director. Á súa vez, La Voz de Galicia centra practicamente toda a sección de Cultura no autor de Mondoñedo.” Vía Galaxia.
Ramón Nicolás: “Cunqueiro fronte ao espello”
Artigo 
de Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“Na faceta máis estritamente biográfica sobre Cunqueiro, a achega de Armesto Faginas configúrase aínda hoxe como insubstituíble. Con todo, ás opinións que estudosos do seu percorrido vital e ás voces testemuñais daqueles que o trataron, existe un capítulo, non exento de interese, que desvela certas claves da figura cunqueiriana. Tal é o constituído polas respostas que el mesmo ofreceu aos xornalistas que indagaban arredor do seu perfil máis humano. A este «Cunqueiro por si mesmo», con todo, cómpre achegarse con certa cautela, tendo ben presente a súa capacidade de fabulación, malia que neste caso teño para min que foi bastante sincero ao se referir ás esferas do máis privativo.
Malia que, segundo avanzan os anos, o escepticismo respecto da vida vai aumentando, nos anos cincuenta, e recluído en Mondoñedo, Santiago Lamas consegue que se autodefina como «vago, fantástico, cordial», con longas horas de descanso e con tendencia a deixalo todo para última hora, trazos aos que engadiría os de «carnal, humano e humilde» ao xornalista Pedro Rodríguez. Pouco despois, Segundo Mariño obtería as respostas de que se vía como «supersticioso, perezoso, buen lector y con algo de espíritu profético» e a Tico Medina confésalle que é un home «a quien le gusta la vida, que ve con cierta melancolía cómo se van los años… Humilde, comunicativo, dialogante… Pero al mismo tiempo solitario». E, en efecto, a soidade como elemento definitorio da súa personalidade é un risco apuntado xa nos anos trinta a Filgueira Valverde -«góstame a soidade»-, entendendo tal apetencia como algo impropio dun «home feliz».
Sobre os conceptos de fabulación e mentira nas relacións humanas faille saber a M.ª Dolores Serrano, a finais dos sesenta desde as páxinas de La Gaceta Ilustrada: «Yo no tengo afición a mentir. Pero tengo necesidad de fabular, incluso en mi relación con los otros seres humanos. Me parece que doy mejor por el camino de lo inventado que por el de lo real. Por las mismas razones siento verdadera debilidad por los anacronismos. Tengo necesidad de mezclar». Mais no ámbito da imaxinación xorde sempre o Cunqueiro máis faiscante ao confesarlle a Francisco Umbral que «hubiera querido ser cocinera de un ministro. De un ministro gallego del siglo pasado»; ao responderlle a Tomás Santidrián sobre cal sería a pregunta máis odiosa e responder que «siempre puede haber una que lo sea más» ou, finalmente, ao sorprender ao amentado Tico Medina co seu desexo de querer reencarnarse nun cervo dos Ancares para «poder bajar una de aquellas hermosas mañanas de abril, donde tendría que ser, naturalmente, hasta las nieblas del río, mordisqueando alguna fresilla silvestre». Cunqueiro por Cunqueiro: inimitable aínda hoxe, no día no que faría os cen anos.”
No mesmo medio de comunicación:
– As claves da súa poesía, por Ramón Nicolás.
– Do xénero humano, por Camilo Franco.
Estevo Creus: “Un libro ten vida independente, é coma un pequeno artefacto”
Entrevista 
a Estevo Creus en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿Como xurde este poemario [Tirotea2]?
– Estevo Creus (EC): Nace dunha experiencia nun asilo de Lalín de anciáns de alta dependencia onde traballaba ou meu amigo Celso Fernández Sanmartín. El acostumaba a facer actividades con maiores e con nenos e xa traballaran con algúns dos meus Poemas da cidade oculta. A raíz diso enviáronme algúns debuxos e convidáronme a visitalos a cambio de que fixera algo despois.
– LVG: ¿Supón unha responsabilidade engadida traducir a poesía ás experiencias deses nenos e anciáns?
– EC: Isto ocorreu hai tres ou catro anos e foi unha cousa máis de xogar que de responsabilidades; de traballar e de participar en algo en común.
– LVG: ¿Foi moi complicado combinar o traballo con persoas de idades tan diferentes?
– EC: Eu non pensaba en nenos e adultos, senón nun libro que recollese ese traballo, con poemas nunha linguaxe moi sinxela e con toque humorístico que recollese os debuxos dos nenos, pero tamén pensando que o teñen que gozar os adultos aínda que os pequenos non entendesen algunhas cousas. Pero os libros teñen unha vida independente, son coma pequenos artefactos.
– LVG: ¿Repetiría a experiencia?
– EC: Un autor vai cambiando e vai buscando, isto non é unha cousa casual. A poesía busca camiños e un deses camiños pode ser o xogo, o humor, a ironía. Os meus libros anteriores eran máis ben serios, que non é o mesmo que profundos, pero interésame tamén o humor e a sorna como forma de coñecemento.
– LVG: Este Tirotea2 xa inspirou ata un espectáculo de danza.
– EC: Así é. Xa antes de saír o libro leuno algunha xente. A compañía Traspediante fixouse nel e pareceulle interesante traballalo na danza. Os debuxos, as bailarinas e os textos dalgúns poemas interactúan no escenario. É un espectáculo propio e diferente, pero para min foi un orgullo e unha ledicia.”
