Entrevista de Érik Dobaño a Luz Fandiño en Adiante.gal (fotografía: Nós Televisión, Youtube):
“(…) – Adiante.gal (A): Cando decide emigrar?
– Luz Fandiño (LF): A miña avoa tiña máis familia na Arxentina que aquí. Escribiron unha carta dúas curmás da miña nai. ‘Por qué no mandás a Lucita para acá?’ Dicían que con tres meses que traballara alá, aforraría para pasar ben o inverno e mandar cartos para que se curara. Bla, bla, bla… Isto foi no ano 50. Había a estreptomicina que estaba facendo milagres. Pero era o que dicía o médico: a nai faltáballe ao que outros lle sobraba. A nai e tamén a avoa choraran de rabia ao escoitar aquilo. E non eran de chorar… Eu fun moi chorona por conta propia… Velaí que fun falar por primeira vez co meu pai, a dicirlle que me reclamaban da Arxentina e que non tiñamos para os gastos. E dicíndolle que eu estaba pasando tamén fame. Foi un cabrón, un miserábel… porque a unha muller pódeselle perdelo amor, pero a unha filla non. Díxome que me daría mesmo un enxoval como se fora casar. ‘Non te preocupes’. Bla, bla, bla… Ao final fun cunha muda nunha maleta de cartón e cun plexiglás. (…)
– A: E como deu en empezar a escribir?
– LF: Estiven na Arxentina até 1963. E eses tres últimos anos tiven a sorte de descubrir a biblioteca do Centro Galego. Foi a primeira biblioteca na que entrei. Nunca entrara nunha. Foi en 1960. Nun dos corredores do edificio había un expositor cun libro aberto e un poema: O carro, de Cabanillas. Roda meu carriño roda/ pola meiga terra nosa/ que a miña ialma saudosa/ lonxe dela non se afai… Son fragmentos. Non me leves a Castela/ que non quero nada dela/ que arrenegou de nós… e remataba: E dille aos irmáns que atopes/ que nas mans dun home enteiro/ o estadullo carreteiro/ non lle ten medo ao fusil. Eu, coa sensibilidade que tiña naquela altura, dei en chorar. E convertinme naquel carro. (…)”
Arquivos da etiqueta: Luz Fandiño
Crónica videográfica da Gala Premios Mestras e Mestres da Memoria 2018 (II)
A Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria 2018 tivo lugar o sábado 26 de maio, no Centro Cultural Vello Cárcere de Lugo (Rúa Alcalde Anxo López Pérez, 34). O acto, organizado pola AELG, co apoio das áreas de Cultura do Concello e da Deputación de Lugo, estará amenizado coa música de TOR, grupo composto por Xosé Liz, Álvaro Iglesias, Félix e Cástor Castro.
A Asemblea Xeral da AELG recoñeceu como Mestra e Mestre da Memoria 2018 respectivamente a Luz Fandiño e a Manuel Pazos, Pazos de Merexo.
Aquí pode verse a crónica videográfica completa, da que publicamos hoxe estes vídeos:
– Laudatio de Lois Pérez a Luz Fandiño:
– Entrega do Premio Mestra da Memoria e resposta de Luz Fandiño á laudatio:
Compostela: Iolanda Aldrei presenta Quando a Joana voltou
Compostela: recital poético “Valer os animais desde a poesía”
Crónica fotográfica da Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria 2018
Estas son algunas das fotografías da Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria 2018, que tivo lugar o pasado sábado 26 de maio en Lugo. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Lugo: Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria 2018
A Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria 2018 terá lugar o sábado 26 de maio, ás 18:00 horas, no Centro Cultural Vello Cárcere de Lugo (Rúa Alcalde Anxo López Pérez, 34). O acto, organizado pola AELG, co apoio das áreas de Cultura do Concello e da Deputación de Lugo, estará amenizado coa música de TOR, grupo composto por Xosé Liz, Álvaro Iglesias, Félix e Cástor Castro.
No acto, conducido por Antonio Reigosa, participan Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, Marica Campo, Lois Pérez que lerá a laudatio de Luz Fandiño, e Antonio Reigosa, quen será o encargado de ler a laudatio de Manuel Pazos, Pazos de Merexo.
A Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG, previa deliberación do Grupo de Traballo composto por Ana Acuña, Félix Castro Vicente, Carme Pernas Bermúdez, Calros Solla, Xurxo Souto, X. Manuel Varela, Lois Pérez e Antonio Reigosa, propuxo ao Consello Directivo da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega someter á consideración da Asemblea Xeral recoñecer como Mestra e Mestre da Memoria 2018 respectivamente a Luz Fandiño e a Manuel Pazos, Pazos de Merexo. A Asemblea aprobou a proposta, e a entrega destas distincións terá lugar na III Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria a celebrar en Lugo co apoio do Concello de Lugo e da Deputación Provincial de Lugo.
Luz Fandiño
Fotografía: Nós Televisión/YouTube
Nacida en Compostela en 1931, boa parte da súa vida pasouna na emigración, primeiro na Arxentina, país no que residiu desde os 21 anos ata 1952, e logo en Francia ata 1979. É escritora e activista social e cultural en permanente compromiso coa lingua, co feminismo e coas causas dos desfavorecidos, amais de autora de dous libros de poemas: Farangulliña de neve (1998) e O pracer de envellecer (2014).
Na emigración en Arxentina, a pesar de seren anos duros para ela, descobre a poesía de Rosalía de Castro e a de Cabanillas, e o galego como lingua literaria.
En París descobre un país, o seu, e toma conciencia e participa nos movementos sociais da convulsa Europa daqueles anos. Todas esas experiencias están reflectivas na súa obra de creación e no seu afán por divulgar o que sente pola matria e pola lingua.
Manuel Pazos, Pazos de Merexo
Fotografía: Turismo de Carballo
Naceu o 9 de maio de 1926 en Merexo, concello de Muxía. Acaba, por tanto, de facer os 92 anos. Pazos é o último grande músico do acordeón diatónico da Costa da Morte, o grande mestre tamén da memoria de todas as “palilladas”, bailes e pandeiretadas que aconteceron nesa banda do mundo dende as primeiras décadas do século XX.
A súa memoria abrangue tamén todos os saberes da cultura tradicional, e fitos históricos moi significados como o contrabando do wolframio (ao que se dedicou como todos os veciños da zona) durante a II Guerra Mundial. Ë protagonista do libro-disco Pazos de Merexo. O acordeón diatónico da Costa da Morte, e recibiu varias homenaxes.
Ramil, Agolada: Mulleres nas letras, na música… na diversidade
Acordos da Asemblea Xeral de Socios-as da AELG 2018
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) celebrou na mañá do sábado 17 de febreiro a súa Asemblea Xeral de socios/as.
A secretaria xeral, Mercedes Queixas Zas, fixo un balance de 2017, que pode ser consultado aquí.
A Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG, previa deliberación do Grupo de Traballo composto por Ana Acuña, Félix Castro Vicente, Carme Pernas Bermúdez, Calros Solla, Xurxo Souto, X. Manuel Varela, Lois Pérez e Antonio Reigosa, propuxo ao Consello Directivo da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega someter á consideración da Asemblea Xeral recoñecer como Mestra e Mestre da Memoria 2018 respectivamente a Luz Fandiño e a Manuel Pazos Pazos de Merexo. A Asemblea aprobou a proposta, e a entrega destas distincións terá lugar na III Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria a celebrar en Lugo co apoio do Concello de Lugo e da Deputación Provincial de Lugo.
Luz Fandiño. Nacida en Compostela en 1931, boa parte da súa vida pasouna na emigración, primeiro na Arxentina, país no que residiu desde os 21 anos ata 1952, e logo en Francia ata 1979. É escritora e activista social e cultural en permanente compromiso coa lingua, co feminismo e coas causas dos desfavorecidos, amais de autora de dous libros de poemas: Farangulliña de neve (1998) e O pracer de envellecer (2014).
Na emigración en Arxentina, a pesar de seren anos duros para ela, descobre a poesía de Rosalía de Castro e a de Cabanillas, e o galego como lingua literaria.
En París descobre un país, o seu, e toma conciencia e participa nos movementos sociais da convulsa Europa daqueles anos. Todas esas experiencias están reflectivas na súa obra de creación e no seu afán por divulgar o que sente pola matria e pola lingua.
Manuel Pazos Pazos de Merexo. Naceu o 9 de maio de 1926 en Merexo, concello de Muxía. Axiña cumprirá 92 anos. Pazos é o último grande músico do acordeón diatónico da Costa da Morte, o grande mestre tamén da memoria de todas as “palilladas”, bailes e pandeiretadas que aconteceron nesa banda do mundo dende as primeiras décadas do século XX.
A súa memoria abrangue tamén todos os saberes da cultura tradicional, e fitos históricos moi significados como o contrabando do wolframio (ao que se dedicou como todos os veciños da zona) durante a II Guerra Mundial. Ë protagonista do libro-disco Pazos de Merexo. O acordeón diatónico da Costa da Morte, e recibiu varias homenaxes.
A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega ratificou Isabel-Clara Simó como Escritora Galega Universal 2018, desde o profundo respecto e afecto á súa persoa e a valoración da altísima calidade literaria da súa obra, así como por ter defendido e defender a lingua, a cultura e a dignidade nacional dos Països Catalans.
O Premio será entregado o día 19 de maio de 2018, no marco da III Gala do Libro Galego, que terá lugar no Teatro Principal de Santiago de Compostela.
Nas anteriores edicións, recibiron este nomeamento as escritoras e escritores Mahmud Darwix, Pepetela, Nancy Morejón, Elena Poniatowska, Juan Gelman, Antonio Gamoneda, José Luis Sampedro, Lídia Jorge, Bernardo Atxaga, Luiz Ruffato, Pere Gimferrer e Hélia Correia.
Isabel-Clara Simó é licenciada en filosofía e en xornalismo, e doutorada en Filoloxía Románica. Como xornalista dirixiu o semanario Canigó e colabora habitualmente en diversos medios de prensa escrita, radio e televisión. Foi delegada do Libro do Departamento de Cultura da Generalitat de Catalunya, profesora da Universitat Pompeu Fabra e vicepresidenta da Associació d’Escriptors en Llengua Catalana.
Da súa obra literaria destacan, entre moitas outras obras, És quan miro que hi veig clar (1979), Alcoi – Nova York (1985), Històries perverses (1992), Perfils cruels (1995), Dones (1997), Estimats homes (una caricatura) (2002), Angelets (2004), Amor meva (2010), Els invisibles (2013), ou Jonàs (2016).
Cabe destacar tamén o seu labor xornalístico, do que recolleu parte dos seus mellores artigos no volume En legítima defensa (2003); e a ensaística, con ensaios como Sobre el nacionalisme (2000) e Si em necessites, xiula (2005).
Publicou máis de cincuenta títulos pertencentes a diversos xéneros: novela, narrativa breve, narrativa xuvenil, teatro, poesía, guións radiofónicos e televisivos, ensaio, memorias, etc. Foi galardoada co Premio Sant Jordi, o Premio da Crítica Serra d’Or, en catro ocasións co Premio da Crítica dels Escriptors Valencians, o Premio Andròmina de narrativa, o Premio á Traxectoria da Setmana del Llibre en Català, a Medalla de Ouro de Alcoi, o Premio Jaume Fuster dels Escriptors en Llengua Catalana e o Premio de Honor das Lletres Catalanes, entre moitos outros. Desde o 2016 é a decana da Institució de les Lletres Catalanes.
Con reedicións constantes da súa obra e traducións a diversos idiomas, entre elas ao galego (Raquel e Xoel), Isabel-Clara Simó é unha das figuras máis populares da literatura actual en lingua catalá.
Así mesmo, acordouse que Nacho Taibo sexa o próximo Escritor na súa Terra – Letra E e, por tanto, quen reciba unha homenaxe que este ano chega á súa vixésimo cuarta edición; será no mes de xuño no Concello de Oleiros.
Alén de se incorporar Lois Pérez ao Consello Directivo da AELG, aprobouse o programa de actividades para o ano, que inclúe como a máis próxima a celebración do vindeiro Día de Rosalía de Castro.
O programa aposta por continuar con actividades de traxectoria xa asentada e de alcance social como son os paseos literarios ou os obradoiros da Escola de Escritoras e Escritores da AELG, xa en andamento; tamén a organización ou coorganización de xornadas de formación dirixidas ao estudo das diferentes formas de crear literatura contemporánea desde os espazos de formación de novos formadores-as/educadores-as/mediadores-as da lectura. Tamén se reforza o proxecto coordinado pola Sección de Literatura Oral coa celebración dunha nova Gala dos Premios Mestres e Mestras da Memoria e a través da celebración de máis polafías e, no outono, dunha nova edición, a undécima, da Xornada de Literatura de Tradición Oral.
Asemade, a visibilidade da escritora e do escritor a través da web continuará a ser un eixo central da actuación da entidade co enriquecemento do espazo común e mais de cada páxina individual con que cada Socia/o conta no Centro de Documentación da web da AELG.
Finalmente, a presidencia da AELG expuxo á Asemblea o proxecto Parlamento de Escritoras-es: para o outono próximo, a AELG convocará na cidade de Pontevedra a primeira edición desta iniciativa que parte da idea de que o escritor/a, alén de atender a súa actividade creativa, e mesmo dentro dela ou coma prolongación dela, ten que analizar e ser altofalante da situación actual de falta de garantías democráticas no exercicio dos dereitos civís. Por iso se xulga necesario convocar as Escritoras e os Escritores para falar da situación dos medios de comunicación e o poder, da violencia estrutural, da violencia contra das mulleres, da destrucción do noso patrimonio cultural e o noso medio natural, ademais de analizar o efecto das dinámicas lexislativas regresivas no Estado Español, que comportan novas e diversas formas de censura.
A presidencia tamén expuxo á Asemblea a necesidade de defender o libro en galego coa creación dunha ampla plataforma, desde a que instar o Goberno galego a que cumpra as súas responsabilidades estatutarias, entre as que está o desenvolvemento efectivo da lei do libro e da lectura.
A AELG acorda a creación dun Parlamento de Escritoras e Escritores
Artigo de María Obelleiro en Sermos Galiza:
“A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) congregou na mañá do sábado as súas socias e socios na Asemblea Xeral, en que aprobou recoñecer como Mestra e Mestre da Memoria Luz Fandiño e Manuel Pazos, así como ratificar Isabel-Clara Simó como Escritora Galega Universal e Xoán-Ignacio Taibo como Escritor na súa Terra Letra-E. Entre as novidades, a AELG acordou celebrar un Parlamento de Escritoras e Escritores no outono.
O Museo do Pobo Galego acolleu na mañá do sábado a Asemblea Xeral da AELG, en que se acordou a creación do proxecto Parlamento de Escritoras e Escritores, que se celebrará en outono na cidade de Pontevedra. A iniciativa parte da idea de que a escritora ou o escritor, alén de atender a súa actividade creativa, “ten que analizar e ser altofalante da situación actual de falta de garantías democráticas no exercicio dos dereitos civís”.
Neste contexto, a AELG xulga necesario “convocar as escritoras e os escritores para falar da situación dos medios de comunicación e o poder, da violencia estrutural, da violencia contra das mulleres, da destrución do noso patrimonio cultural e o noso medio natural, ademais de analizar o efecto das dinámicas lexislativas regresivas no Estado Español, que comportan novas e diversas formas de censura”.
En declaracións a Sermos Galiza, o presidente da AELG, Cesáreo Sánchez, pon de manifesto que a entidade “constatou que é necesario tomar consciencia e conciencia de que o escritor ten que participar en defender a cultura e en ser parte moi activa da defensa da cultura no sentido máis amplo do noso patrimonio natural e cultural”. “Ten que pronunciarse nun momento en que autores de letras de cancións e mesmo actores e diversos creadores están a ser imputados para ser xulgados, atacando a liberdade de expresión”, engadiu, “ante este novo tempo de diversas formas de censura teñen que dar un paso á fronte”.
Cesáreo Sánchez explica que o Parlamento xorde da necesidade de “crear un lugar onde poder defender e denunciar ataques aos dereitos civís e nacionais”. “Pensamos que hai momentos na historia en que hai moitas cousas en perigo e que o escritor ten que ser unha das partes máis activas da sociedade, non só coa súa obra, senón como portavoz das necesidades públicas e sociais”.
A Presidencia da AELG, encabezada polo propio Cesáreo Sánchez, tamén expuxo á Asemblea a necesidade de defender o libro en galego coa creación dunha ampla plataforma así como a instar o Goberno galego a que cumpra as súas responsabilidades estatutarias, entre as que está o desenvolvemento efectivo da lei do libro e da lectura.
A este respeito, Cesáreo Sánchez, afirma en declaracións a este medio que “se non hai libros, non se pode concretar a escrita” e emprega unha metáfora coa xente do mar e as cotas pesqueiras, “os mariñeiros e armadores reivindican cotas no Gran Sol, se non, non hai barcos”. Salienta, ademais, que “sen libros, non hai país” e sinala que a AELG ten constatado un empobrecemento no ámbito cultural, “a través da nosa axenda cultural, detectamos que nos últimos dous anos houbo un descenso dun 10% da actividade”. Estas, di, “son alertas que indican que hai menos actividade social porque hai menos libros e menos fondos de apoio á cultura”.
Ademais, a Asemblea Xeral da AELG acordou recoñecer como Mestra e Mestre da Memoria 2018 Luz Fandiño e Manuel Pazos, a proposta da Comisión de Literatura e Tradición Oral da AELG, previa deliberación do grupo de traballo formado por Ana Acuña, Félix Castro Vicente, Carme Pernas Bermúdez, Calros Solla, Xurxo Souto, X. Manuel Varela, Lois Pérez e Antonio Reigosa. A AELG entregará estas distincións na III Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria, que terá lugar en Lugo no outono.
A entidade tamén ratificou Isabel-Clara Simó como Escritora Galega Universal 2018, “desde o profundo respeito e afecto á súa persoa e á valoración da altísima calidade literaria da súa obra, así como por ter defendido e defender a lingua, a cultura e a dignidade nacional dos Països Catalans”. O galardón entregaráselle o 19 de maio de 2018 na III Gala do Libro Galego, que decorrerá no Teatro Principal de Santiago de Compostela.
A escritora de Alacant súmase, deste xeito, aos nomes de Mahmud Darwix, Pepetela, Nancy Morejón, Elena Poniatowska, Juan Gelman, Antonio Gamoneda, José Luis Sampedro, Lídia Jorge, Bernardo Atxaga, Luiz Ruffato, Pere Gimferrer e Hélia Correia, que anteriormente recolleron o premio da man da AELG.
A Asemblea Xeral aprobou nomear Xoán-Ignacio Taibo “Escritor na súa Terra-Letra E”. A homenaxe, que chega este ano á súa vixésimo cuarta edición, terá lugar en xuño no Concello de Oleiros.
A este respeito, Cesáreo Sánchez salienta que “celebramos poder agasallar co recoñecemento esas persoas que nomeamos”. “Somos unha cultura cunha potencia creadora contrastada e só necesitamos apoio, infraestruturas, e instrumentos de desenvolvemento da nosa cultura, dese potencial creador que existe na cultura”, agrega. Como mostra, alude ás novas creadoras, “toda unha eclosión de creatividade”.
Entre outras cuestións, a AELG acordou incorporar Lois Pérez ao Consello Directivo e aprobou o programa de actividades para o ano, enceta coa inminente celebración do vindeiro Día de Rosalía de Castro. Entre os actos que formarán parte da programación da AELG para 2018 destacan os paseos literarios e os obradoiros da Escola de Escritoras e Escritores da AELG, así como as xornadas de formación dirixidas ao estudo das diferentes formas de crear literatura contemporánea, as polafías e a Xornada de Literatura de Tradición Oral.
A visibilidade da escritora e do escritor a través da web volverá ser un eixo central da actuación da AELG co enriquecemento do espazo común e mais de cada páxina individual con que cada socia e socio conta no Centro de Documentación da web.”