Manifesto 17 de Maio. Denuncia do Escolasticidio e o Xenocidio palestino
Arquivo da categoría: Comunicados e manifestos
A AELG súmase á Carta Aberta dirixida por Creators for Europe United á Comisión Europea sobre a Intelixencia Artificial
Destacado
Transcribimos a carta escrita por Creators for Europe United dirixida a Henna Virkkunen, vicepresidenta executiva da Comisión Europea responsábel de Soberanía Tecnolóxica, Seguridade e Democracia, en que se solicita unha maior protección dos valores europeos e as obras creativas.
Creators for Europe United está formado por autoras/es, músicas/os, actrices, actores, cineastas, fotógrafas/os, ilustradoras/es, compositoras/es, deseñadoras/es, arquitectas/os, xornalistas, tradutoras/es, artistas, produtoras/es, editoras/es e representantes dos medios de comunicación e as industrias culturais de toda Europa.
Desde a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega mantemos o noso compromiso na defensa das/os creadoras/es de contido e sumámonos ás voces europeas en defensa dos dereitos de autoría. No final do texto, podes acceder ao formulario de sinatura para apoiar a Carta.
“25 de abril de 2025
Estimada Vicepresidenta executiva Virkkunen,
Protexa a alma creativa de Europa!
Europa é moito máis que unha área xeográfica. É unha promesa cultural, unha promesa de liberdade, diversidade, innovación e cooperación. Esta promesa inspirou artistas, creadoras/es e visionarias/os durante xeracións.
Hoxe, porén, esta herdanza vese ameazada, non só pola división política, senón por un desenvolvemento tecnolóxico que degrada o noso traballo creativo a un mero recurso: a intelixencia artificial xenerativa.
Nós, as voces das industrias creativas europeas –autoras/es, músicas/os, actrices/actores, cineastas, fotógrafas/os, ilustradoras/es, compositoras/es, deseñadoras/es, arquitectas/os, xornalistas, tradutoras/es, artistas, produtoras/es, editoras/es e representantes dos medios de comunicación e as industrias culturais–, estamos dando a voz de alarma.
Os nosos dereitos como creadoras/es e titulares de dereitos están sendo sistematicamente erosionados baixo o pretexto de «promover a innovación». Miles de millóns de obras creativas estanse utilizando como base para sistemas de IA sen o noso coñecemento, sen o noso consentimento e sen remuneración. A Comisión Europea fixo moi pouco para protexernos disto.
Por tanto, instamos a que se tomen medidas decisivas e rápidas:
1. Transparencia total sobre os traballos, contribucións e actuacións que se usaron e se usarán para adestrar modelos de IA xenerativa e outro fins.
2. Remuneración axeitada polo uso das nosas obras.
3. Aplicación coherente das leis de dereitos de autoría aplicábeis, mesmo contra as empresas tecnolóxicas.
4. Participación das industrias culturais, creativas e dos medios de comunicación en todos os procesos reguladores para o goberno da IA.
A intelixencia artificial depende do noso contido creativo para funcionar. Sen ela, a IA está cega, baleira e sen palabras. Na actualidade, son exclusivamente os/as desenvolvedores/as dos modelos os que se benefician, mentres as/os creadoras/es e titulares de dereitos están sendo expropiadas/os.
A IA pode ser un motor de progreso, pero só se se basea en sólidos alicerces xurídicos e éticos.
Se Europa perde as súas creadoras e creadores, non só perderá a súa identidade cultural, mais tamén un dos seus sectores económicos máis fortes. Sacrificar este potencial significa pór en perigo o futuro de Europa.
Facemos un chamamento encarecido para:
Protexer a alma creativa de Europa, protexer os valores e as obras europeas. Actuemos agora para garantir un desenvolvemento xusto, transparente e conforme á lei da intelixencia artificial. Europa non pode ficar de brazos cruzados mentres se desvalorizan os seus fundamentos culturais.
Con énfase e moita preocupación, mais tamén coa esperanza de contar cunha potente e xusta regulación.”
A AELG adhírese ao manifesto Intelixencia Artificial e Dereitos de Autor
Desde a AELG adherímonos ao Manifesto Intelixencia Artificial e Dereitos de Autor, do que achegamos a continuación a súa tradución ao galego, feita por Xavier Queipo.
“O Consello Europeo de Escritores (EWC), o Consello Europeo da Asociación de Tradutores Literarios (CEATL) e a Federación de Editores Europeos (FEP) piden aos Estados membros e á Comisión Europea:
a) PROTEXER OS LIBROS CREADOS POR HUMANOS.
b) ETIQUETAR OS PRODUTOS XERADOS POR INTELIXENCIA ARTIFICIAL E
c) RESERVAR A APLICACIÓN DE CALQUERA FINANCIACIÓN PÚBLICA CULTURAL A OBRAS CREADAS POR HUMANOS.
Diante da proliferación de producións xeradas pola Intelixencia Artificial (IA) que tentan imitar a arte humana, é dicir, novelas, poemas, fotos ou ilustracións, moitas veces atribuídas a falsos creadores humanos; os asinantes queren expresar a súa firme obxección a consideralos produtos cuestionables como obras de arte. As obras de arte son creadas unicamente por seres humanos. Polo tanto, ningún destes produtos poden ser considerado como obras creativas. Tamén hai que subliñar que os produtos non fabricados por humanos non deberían de se beneficiar de lexislacións específicas sobre dereitos de autor, que é un axioma crucial para valorar as obras de arte.
Os “libros” xerados pola intelixencia artificial son produtos falsos e, a miúdo, mesmo daniños que corren o risco de esgotar as lexítimas fontes de ingresos de escritores, tradutores literarios, editores e libreiros. A cadea de valor contábel existe de xeito integrado para ofrecer aos lectores unha oferta o máis ampla posíbel de obras literarias auténticas.
Así e todo, recentemente, estamos a ver unha afluencia aparentemente incontrolábel de libros xerados por intelixencia artificial, que prexudican non só aos autores, a outros titulares de dereitos e ao ecosistema do libro, senón ao conxunto da sociedade, ao pór en cuestión unha das actividades máis nobres da cultura humana, a narración e a creación escrita.
Secasí, o sector do libro pide o apoio dos responsábeis políticos para desenvolver un sólido sistema de control e un marco legal correspondente co máis alto nivel de transparencia arredor dos produtos xerados pola IA. Ademais, hai necesidade urxente de informar aos consumidores sobre o asunto. Para protexer e apoiar o ser humano, creadores, escritores, tradutores literarios e artistas, os libros deben ser recoñecidos como “un legado e un activo fundamental da humanidade, e a creatividade debe de se recoñecer como un proceso que axuda ás persoas a expresarse e repensar as súas formas de ser e de facerse”.
Os asinantes sosteñen que só deberían beneficiarse de especial tratamento as obras creadas por humanos (tal como, mais non limitado a, protección de dereitos de autor, financiamento cultural ou premios literarios) que as obras literarias gozan cando se colocan no mercado. Ademais, unímonos a deplorar o feito que os produtos compilados por modelos xerativos de IA foron desenvolvidos a través dun roubo masivo de obras protexidas por copyright, tomadas sen permiso, atribución ou remuneración aos autores e outros titulares de dereitos, e cuxa existencia no mercado canibaliza a fonte lexítima de ingresos de millóns de escritores, tradutores literarios, editores e libreiros a un ritmo sen precedentes, o que pon en perigo todo o ecosistema cultural europeo.
Os asinantes piden unha obriga de transparencia efectiva para os produtos xerados pola intelixencia artificial que claramente os distinga das obras realizadas polos seres humanos. Ademais dos beneficios sociais dun forte transparencia para estes produtos, este tipo de medidas tamén traería vantaxes para lectores e consumidores, en termos de equidade e elección.
Deben tomarse as máximas precaucións para evitar calquera forma de financiamento público destinado á cultura, ou concedidos polas Administracións Públicas a organismos culturais, sexan entregados a propietarios de software, programadores ou desenvolvedores, ou produtores de libros compilados con IA. Hai que ter coidado especial para evitar bibliotecas financiadas con fondos públicos que compren este tipo de produtos.
Recoñecendo todo o anterior, pedimos:
• Desenvolver un mecanismo robusto para a transparencia en torno á aparición de produtos xerados pola IA semellantes aos libros, e, polo tanto, confuso para o público. Este sistema deberá identificar responsabilidades, para unha mellor protección dos consumidores, lectores, autores e outros titulares de dereitos.
• Adoptar medidas especiais para evitar que a UE financie con fondos públicos procedentes de programas dedicados á cultura (como Europa Creativa) e beneficie aos codificadores ou ás empresas de IA xeradora, cando se trata de produtos similares aos libros. Isto inclúe, pero non se limita a, bolsas de estudo, residencias ou programas de viaxes, bolsas de redacción ou tradución, bolsas de publicación, etc., e todo tipo de premios e premios culturais financiados con fondos públicos (recomendamos especificalo nas normas dos premios).
• Despregar iniciativas lexislativas e programas de formación a nivel da UE para promover unha mellor concienciación entre consumidores e lectores sobre o que é unha obra cultural e o que é unha estafa produto dunha compilación non humana.
A Unión Europea debe dar exemplo de como se debe protexer e valorar a cultura humana e defender o papel fundamental que xogan os libros na protección da democracia, o fomento da empatía e liberdade de expresión, axudando os cidadáns a desenvolver o pensamento crítico así como a gozar dunha fonte de calidade de entretemento e educación.
Os asinantes
O EWC (European Writers’ Council) é a federación máis grande do mundo que representa exclusivamente a autores do sector do libro e constituído por 50 asociacións de escritores e tradutores literarios profesionais de 32 países. Os membros do CEE son máis de 220.000 autores profesionais, que escriben e publican en 35 idiomas.
O CEATL (Consello Europeo de Asociacións de Tradutores Literarios) é unha organización internacional sen ánimo de lucro creada en 1993 como plataforma onde se atopan asociacións de tradutores literarios de diferentes países europeos, que se articula para poder intercambiar opinións e información e unir forzas para mellorar o estado e condicións de traballo dos tradutores. Hoxe é a maior organización de tradutores literarios en Europa, con 36 asociacións de 28 países, que representan a unhas 10.000 persoas tradutores literarios.
FEP (Federación de Editores Europeos) representa a 31 asociacións estatais de editores de libros, revistas e materiais educativos, en todos os formatos, en Europa. FEP é a voz do gran maioría das editoriais en Europa.”
A Mesa e a AELG levan a emerxencia do galego ao Consello de Dereitos Humanos da ONU
O 29 de abril comezará en Xenebra (Suíza) o exame periódico universal ao Estado español, un mecanismo do Consello de Dereitos Humanos da ONU para analizar o grao de cumprimento dun Estado dos dereitos humanos, no que se contemplan os informes emitidos por ONG especializadas na materia. A Mesa pola Normalización Lingüística foi unha das entidades que rexistou un informe sobre as vulneracións dos dereitos linguísticos que se están a producir dentro do Estado Español, na Galiza, nomeadamente en ámbitos como o ensino, os servizos públicos e a xustiza.
Este informe, xunto a un manifesto da autoría do profesor da Universidade de Santiago Carlos Quiroga apoiado por relevantes personalidades da cultura da lusofonía, será presentado na Sala XXII do Palais des Nations o vindeiro martes 29 de abril ás 13h polo presidente da Mesa, Marcos Maceira, a vicepresidenta Elsa Quintas, e o presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, Cesáreo Sánchez. No acto de presentación, organizado pola Rede Europea para a Igualdade das Linguas, intervirán tamén representantes doutras entidades de defensa das linguas do Estado como Euskalgintzaren Kontseilua, Òmnium Cultural e Plataforma per la Llengua.
Carral: 179 aniversario dos Mártires de Carral
Crónica videográfica do acto central do Día de Rosalía de Castro 2025 en Compostela (I)
Estes son algúns dos vídeos do acto central do Día de Rosalía de Castro 2025 en Compostela, que tivo lugar o 22 de febreiro no Panteón de Galegos Ilustres, en San Domingos de Bonaval, organizado pola AELG, co apoio de CEDRO. A crónica videográfica completa pode verse aquí.
– A Rosalía e Soia! Interpretación musical da Coral da A. C. Solfa:
– Saúda da presidencia da AELG, Cesáreo Sánchez Iglesias:
– Lectura do Manifesto, por Marga do Val:
Crónica fotográfica do acto do Día de Rosalía de Castro 2025 na Coruña
Estas son algunhas das fotografías do acto na Coruña do Día de Rosalía de Castro 2025, que tivo lugar o domingo 23 de febreiro, en colaboración coa A. C. Alexandre Bóveda. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Crónica fotográfica do acto do Día de Rosalía de Castro 2025 en Vigo
Estas son algunhas das fotografías do acto en Vigo do Día de Rosalía de Castro 2025, que tivo lugar o 22 de febreiro, ás 12:00 horas, na Imprenta de Juan Compañel e Centro Social A Revolta, coorganizado entre a AELG e a Asociación Cultural O Castro. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Crónica fotográfica do acto do Día de Rosalía de Castro 2025 en Lugo
Estas son algunhas das fotografías do acto en Lugo do Día de Rosalía de Castro 2025, que tivo lugar o 21 de febreiro, ás 11:30 horas, no Parque de Rosalía de Castro, organizado pola AELG, coa colaboración da Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo. O acto consistiu na lectura do Manifesto da AELG, elaborado neste 2025 por Marga do Val, a lectura pública da obra de Rosalía de Castro por alumnado do CEIP Veleiro Docampo de Castro Ribeiras de Lea e escritoras/es da cidade de Lugo, e unha ofrenda floral en homenaxe á autora. A crónica fotográfica completa pode verse aquí.
Saúde e Terra!: Marga do Val tece os fíos que unen a voz de Rosalía coa do pobo galego
Desde Nós Diario:
“Saúde e terra. Marga do Val -autora neste 2025 do manifesto que a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega encarga cada ano co gallo do Día de Rosalía– escolle a fórmula que empregaban as Irmandades da Fala como lema da súa mensaxe. Unha mensaxe que fala de Rosalía pero que tamén fala do presente, da literatura de onte e de hoxe, do feminismo e das revoltas que defenderon e defenden causas xustas como a de Palestina. A Terra, no centro. “A min paréceme importante traer a Rosalía ao noso tempo, e non resulta difícil, porque a súa obra conecta perfectamente co presente”, explica Do Val en conversa con Nós Diario.
Marga do Val ten unha extensísima experiencia no ensino e a súa vocación didáctica aflora cando explica a súa estratexia ao redactar o manifesto: “Ás veces, co estudantado, fas milagres cando conectas unha realidade actual cun texto moi afastado, entendendo, por exemplo, que a mocidade de hoxe considera moi antigo un texto de Castelao. Pero traéndoo ao presente, de súpeto, todo acaba adquirindo un sentido para eles; veno doutra maneira máis próxima. E a miña intención é que a rapazada coñeza a realidade galega e que a conecte co mundo”.
Esa mirada cara ao futuro de Do Val logra que a obra rosaliana faga parte dun presente que toca temas aparentemente tan distantes como Altri e Palestina. Trátase dunha visión que encaixa coa dirección que tomou a celebración do Día de Rosalía, unha efeméride que pretendía festexar a literatura e o libro galego, pero que a cidadanía levou a outro lugar máis amplo onde conviven a conmemoración e o impulso transformador, o orgullo de pertencer a unha cultura e as reivindicacións sociais e políticas. Comezando pola cuestión da lingua.
“Aquí trato o tema da lingua porque creo que –ademais do que sucede coa dramática perda de falantes– estamos vivindo un proceso tremendo: hai moitas autoras e autores que están pasándose, aínda que sexa en forma de tentativa, ao castelán. Isto non sucedía desde a década de 1980. E o máis preocupante xa non é iso, senón a evidente sensación dunha dependencia da cultura española moito maior agora que naquela época. Estanse contando cousas partindo de premisas de Madrid, como se Madrid fose unha meta. Iso está sucedendo na literatura, no teatro ou no debate público”, di.
Do Val sabe do que fala: malia que ela foi a autora, xa en 2002, da peza teatral Aurora Rodríguez e a súa moneca de carne, o caso de Hildegart Rodríguez só pasou a ser un tema de estudo e discusión despois de que Almudena Grandes escribise o seu libro sobre o caso, La madre de Frankenstein. “Eu vexo unha involución: descoñécese o que se fai e o que se fixo aquí para debater a partir dunhas coordenadas que nos veñen dadas desde fóra”, precisa.
O manifesto Saúde e Terra enfróntase a esta orde de cousas cunha vontade polémica, tomando como referencia –aínda que, máis unha vez, traéndoo ao presente– o Máis Alá! de Manuel Antonio e Álvaro Cebreiro. “É que eu creo que ese manifesto é dunha actualidade tremenda: eu non vin nunca unha situación como a que pasa agora a lingua galega. E a política lingüística ten unha responsabilidade enorme nesta circunstancia. É certo que están desaparecendo moitas linguas porque, a nivel internacional, nos diriximos cara a unha orde neofeudal na que se trata de eliminar as identidades que non se aliñan cos intereses económicos dos que mandan. Pero tamén é verdade que na Galiza estamos vivindo unha situación colonial, por moito que non me guste demasiado esa palabra”, afirma.
Marga do Val tamén actualiza aquela ambición das Irmandades da Fala de converter a Galiza en célula de universalidade, e atopa o elo que nos une co mundo na cuestión palestina: “Este é un tema onde estamos aprendendo de maneira práctica ese tema da banalidade do mal. Estamos asistindo en directo a un xenocidio, e agora non podemos calar, sería unha inmensa derrota para a humanidade. E, efectivamente, ambos temas están unidos: coa desaparición dunha lingua desaparece unha cultura, unha visión do mundo, unha forma de vivir e unha voz particular no coro universal. E coa desaparición dun pobo que perde a súa terra vemos a traxedia que iso supón para a humanidade. Todos debemos vernos no espello de Palestina, non porque poida sucedernos tamén a nós; temos que defender Palestina porque está ocorrendo e porque non podemos ser cómplices”.
A defensa da terra, a defensa da lingua: Do Val une todos os sinais de identidade do humano nun manifesto que tamén é un mapa. Por exemplo, o mapa de Domingo Fontán. “Por suposto, eu son dunha xeración que se criou sen referentes espaciais, sen coñecer a terra, o país. E por iso estou empeñada en que a mocidade coñeza o que os rodea, que levante a vista do móbil para saber como son os ríos da súa cidade, a xeografía onde nace a súa cultura. Porque o que non se coñece non se pode amar”, conclúe a autora.
O mapa que debuxa Marga do Val é, di ela, o do país dos mil ríos. Aínda que agora mesmo, matiza, todos os ríos son o Ulla: “Durante moito tempo se sostivo que a faixa azul da bandeira galega representaba o Miño. Eu creo que agora mesmo a bandeira da Galiza é o Ulla. Creo que non somos de todo conscientes da enorme traxedia que se nos vén enriba se o proxecto de Altri vai adiante. Se iso sucede, vai acabar con todo, co medio natural, coa economía, coa convivencia… contamínase a Terra, con maiúsculas. Pero, ademais, quedaremos derrotados como pobo, e iso non podemos permitilo”.
A autora do manifesto segue enfiando pensamentos para lembrar que o que fai Rosalía cando escribe Cantares gallegos é darlle voz ao pobo. “E o pobo hoxe maniféstase a favor da terra e a favor da lingua. Os problemas dos que ela fala nese libro seguen estando aí. E a súa defensa –en clave feminista e popular– é a que toca reivindicar agora. Hai que volver darlle voz ao pobo que está dicindo ‘isto non o queremos’. É interesante que o Día das Letras se lles dedique ás cantareiras xusto despois do ano de Luísa Villalta. Porque ela era a música desde outra perspectiva. Mais cando Luísa di que baixa a rúa e se confunde co pobo, estalle pasando a testemuña ás cantareiras, coas que dialoga Rosalía en Cantares“.”
