Entrevista
a Miguel Ángel Alonso Diz e Luz Beloso en Fervenzas Literarias:
“(…) – Fervenzas Literarias (FL): Presentades O valente coello que quixo soñar, o voso novo libro, como unha metáfora sobre o que somos e sobre o que podemos ser. Que é o que nos afasta deses dous conceptos?
– Miguel Ángel Alonso Diz (MAAD): Hai quen afirma que cada un de nós somos de tres formas: como nos ven, como nos vemos e como realmente somos. Por mor do meu traballo móvome moito por Galicia e téñome atopado con xente que, neste período de crise económica, están aproveitando para retomar cousas que realmente lles presta, xa que din que, para estar amolados, polo menos facer aquilo co que conseguen ser felices.
Moitas persoas son algo que non deberían ser. Eu, nun momento da miña vida, fun algo que non quería ser. Tomei a determinación de facer o que me fixese feliz. E non é doado, xa que require unha valentía e un esforzo. Tes que facer fronte a moitas cousas, tanto materiais como de incomprensión. Hai que ser valente e, sobre todo, ser fiel. Todo iso queda reflectido na dedicatoria de O valente coello que quixo soñar: “O futuro é noso con só imaxinalo e camiñar”. Só precisamos dunha cousa: fe no que facemos, fe en nós mesmos. (…)
– FL: A través de obradoiros, contacontos e outras actividades mantén un contacto fluído cos lectores infantís. Élles doado a recepción desas mensaxes?
– MAAD: Adaptas a linguaxe a eles, claro. Xa o fas de primeiras nos propios textos. Imparto clases de comunicación, e se estou a falar cun enxeñeiro os dous temos que adaptar as nosas linguaxes para nos entender. Acontece o mesmo neste caso, intentas adaptar a linguaxe a eles, pero tampouco buscas que collan todo. Teño a ilusión de que cando lean un libro meu de pequenos e logo o relean de maiores ou llos conten aos seus fillos vaian atopando novos matices á lectura. De todos os xeitos non podemos subestimar a capacidade dos rapaces. De feito, co libro de O Cullarapo Croque un rapaz de catro anos fíxome a lectura máis fonda do libro. (…)
– FL: Neste libro o que si vemos é que hai un cambio radical, respecto a traballos anteriores, nas ilustracións de Luz. (…)
– Luz Beloso (LB): O máis divertido de ilustrar é o feito de experimentar, de probar sempre cousas novas e aprender que existen infinidade de formas de crear.
A ilustración deste libro xorde dunha forma espontánea, foi case coma un xogo no que ía descubrindo nas pedras novos personaxes. Digamos que o proceso é algo parecido ao xogo infantil de ver caras nas manchas das paredes. Pois ben, neste proxecto eu decido sacar esas formas creadas polas manchas á luz e compoñer coas formas creadas polas pedras no escenario que me acompaña nese momento: o mar. (…)(
– MAAD: Nós creamos creativamente. Luz precisa de novos estímulos para traballar, para crear, e repetirse lévao mal. O que buscamos os dous é divertirnos co que facemos. Logo iso transcende aos libros. É unha proposta totalmente diferente, que pode gustar máis ou pode gustar menos, pero é diferente, e a nós serviunos para aprender, xogar, descubrir novas formas de traballar. Foi moi enriquecedor, a verdade. (…)”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Philip Krummrich: “O mundo que fala inglês deve conhecer as obras de Teresa Moure porque ela tem um talento muito especial”
Entrevista
a Philip Krummrich en Sermos Galiza (fotografía do autor da entrevista, Xosé Mexuto):
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como nasceu em você o interesse pela obra de Teresa Moure?
– Philip Krummrich (PK): Bom, eu sempre gostei da literatura da península em geral. Tinha muito interesse nas línguas regionais… catalã, naturalmente galego, eu queria ensinar-me a ler o galego, li algúns livros, Rosalía de Castro…, mais não tinha muitos libros, é difícil achá-los em galego. Um día tive a ideia de investigar quais eram os nomes mais interessantes da literatura galega contemporânea. Procurei na Internet e achei Teresa, a descrição de Herba Moura, uma descrição muito interessante, pedi à biblioteca, li o livro, gostei muito, achei o endereço electrónico dela, escrevi-lhe, e disse-lhe: você acharia bom se eu fizesse a tradução?, ela disse-me que sim, assim que comecei com grande entusiasmo a fazer o trabalho. Depois soube por ela da existência de Ostrácia, o seu novo romance, enviou-mo por correio, gostei também imenso e comecei a traduzi-lo.
Eu estou de semestre sabático, assim que tinha oportunidade de vir a Santiago. Achei que era boa ideia visitar Santiago e consultar Teresa para resolver as dúvidas que tinha sobre a tradução. O trabalho está completo com Herba Moura e já levo traduzido dois terços de Ostrácia. O labor de Herba Moura está feito, agora temos por diante acharmos editora [para o publicar nos EUA]. Acho que a tradução de Ostrácia estará lista a fins de Abril, mais ou menos. (…)
– SG: Que receção achas pode ter no público leitor norte-americano uma obra, Ostrácia, que toca temas atinentes ao marxismo?
– PK: Não sei, vai ser interessante. Acho que agora a hostilidade contra o marxismo é menos. O medo tem diminuído muito. Antes, há 30 anos, todos tínhamos muito medo do comunismo. Oh!!, são o inimigo, vão matar-nos!!! [ri]. Mas agora, depois das transições que temos visto, acho que os norte-americanos vão perdendo essa reação automática de hostilidade contra o marxismo e acho que seria possível que tivessem interesse num romance que tem que ver com o Lenine, embora fala de muitas outras coisas. Vamos ver. Eu noto que as editoriais norte-americanas publicam já muitos romances de todo o mundo e não sei com que critérios decidem quais publicam e quais não, mas eu espero que um critério importante seja que sejam bons romances, nesse caso vão publicar seguro, porque Ostrácia é uma obra mestra, brilhante, não digo se Ostrácia é melhor do que Herba Moura, não entro nisso, mas eu acredito na importância desses dois romances, sinceramente eu acho que o mundo que fala inglês deve conhecer a obra de Teresa, porque ela tem um talento muito especial. (…)”
Entrevista a Xabier P. DoCampo
Entrevista
a Xabier P. DoCampo en Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que é para ti a literatura?
– Xabier P. DoCampo (XPD): Toda a literatura, a que les e a que escribes (que é outra forma de ler: lerte) é “un esforzo por facer real a vida” (Pessoa dixit). A iso me acollo, ao desexo de atopar unha realidade que se me oculta, que me elude e que procuro na palabra, no texto, na narración ou no poema como lugares nos que habita unha realidade que ameaza esvaerse, que, de non ser pola literatura (e pola arte en xeral), fuxiría de nós afundíndose na nada. A min a literatura sálvame desa nada. (…)
– P: Como entendes (e levas a cabo, no teu caso) o processo de criação literária e, em geral, a artística?
– XPD: Non sei explicalo. As cousas suceden e entro nunha combinación entre deixarme levar e, ao mesmo tempo, pelexar co texto para facelo propio. Teño unha intuición do que quero escribir e unha loita con como quero dicilo.
Poño un exemplo. Canto máis sei dunha novela, do seu argumento, da súa trama, máis traballo me custa escribila. Necesito que me vaia sorprendendo, preciso ver como se vai construíndo diante de min mentres eu pelexo coa linguaxe e esta vaise apropiando do proceso da escrita e facéndose creación. En fin, eu que sei como raios é isto? Ten moito de misterio… por iso me gusta tanto facelo. (…)
– P: Que caminhos entendes que seria interessante transitar na literatura e nas artes, em geral, nomeadamente na comunicação com o público e a sociedade, hoje?
– XPD: Isto é moi doado de responder: facer boas obras. A boa obra prevalece por enriba de calquera atranco. Despois temos que nos facer donos dos medios de comunicar as obras ao público e iso só é posíbel con soberanía nacional, único xeito de poñelas á par con calquera obra universal. Se non somos donos de nós seremos sempre alimento da colonización cultural (e da outra, pero non é do que ando a escribir aquí hoxe).
– P: Que visão tens sobre a literatura galega?
– XPD: Véxoa cos mesmos criterios que vexo calquera outra literatura, por tanto nela hai clásicos que leo con devoción e novidades entre as que hai cousas que me gustan máis e outras que me gustan menos. Vista como tal, coma unha literatura plena, debemos fornecela cada día de máis lector@s, para iso necesitamos o concurso e a axuda da escola, porque é aí onde a persoa ten o primeiro contacto coa lectura literaria, o lugar onde se fan @s lector@s do presente e do futuro. Se @s nen@s e mociñ@s se achegan, ben orientados por un profesorado competente e con boa disposición cara á nosa lingua, á literatura galega, serán lectores de literatura galega toda a súa vida. Mais agora mesmo a lexislación educativa está nas mans de persoas e institucións que teiman en lexislar en contra da súa propia lingua e cultura, supoño que os nosos esforzos deben dedicarse a librar ao país dese persoal lingüicida. (…)”
Xosé Estévez: “Manuel María é o grande persoeiro da nación galega na segunda metade do XX”
Entrevista
a Xosé Estévez en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): O 25 de marzo ofrece unha conferencia en Quiroga sobre Manuel María, a quen considera como “un dos tres grandes da nación galega”, xunto con Castelao e Rosalía.
– Xosé Estévez (XE): Para min si, desde logo. Considero que na segunda metade do século XIX foi Rosalía de Castro, na primeira do XX Castelao, e na segunda metade do século XX, Manuel María.
– SG: É unha afirmación…
– XE: …un pouco contundente, si, pero é unha afirmación persoal. Outros dirán outra cousa, pero Manuel María foi un home polifacético, erudito, dunha sabiduría extraordinaria, que tiña un coñecemento inmenso da literatura e da cultura galega, e tamén española, portuguesa e mesmo da francesa. E tiña unha capacidade oratoria fenomenal, unha voz moi atraínte e, sobre todo, era unha excelentísima persoa, que é o máis importante. (…)
– SG: Nos relatorios fala sobre a relación de Manuel María co val de Quiroga. Tan importante foi?
– XE: É moi importante porque Manuel María tiña un sentimento telúrico de arraigo coa terra. Era un home profundamente enraizado no país e, dentro do país, había unha serie de bisbarras que para el tiñan unha significación especial. A primeira, está claro, é a Terra Chá, Outeiro de Rei, o seu pobo natal, e dentro de Galiza tiña outras zonas polas que sentía unha querencia especial, como a zona do Carballiño, o Ribeiro e a bisbarra de Quiroga, de onde proviña a súa avoa materna. Ao vivir en Monforte desprazábase continuamente a Quiroga para facer artigos e poemas sobre este val, sobre que publicou máis de 30 textos tanto n’A Nosa Terra coma no Correo Gallego. El ía ao restaurante chamado Remansiño a comer troita e caza, que lle gustaba moito, e fixo amizade con moita xente de alí, e escribiu sobre moitos lugares e personaxes de alí. (…)
– SG: Vostede publicou varias obras para dar a coñecer Galiza en Euskadi e viceversa, supoño que buscando un maior entendemento entre os dous países.
– XE: A miña teima sempre foi mostrar a relación de irmanamento e a solidariedade entre os dous pobos. Por casualidade, o tema da miña tese de doutoramento, que era o Galeusca, deumo a coñecer un frade capuchino que estivo exiliado en Bos Aires e que coñecera a Castelao. Logo empecei a profundizar no tema e atopei moitos convenios e tratados entre vascos, galegos e cataláns, que databan xa do ano 1923, e que se renovaron nos anos 1933, 40, no 45 no exilio, en París no 70. E esa foi sempre a miña teima desde que empecei a investigar desde os anos 74-75. (…)”
Entrevista a Antón Lamapereira
Desde
o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Antón Lamapereira, director da Revista Galega de Teatro. A entrevista pode verse aquí.”
Entrevista a Jairo Dorado
Desde
o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Entrevista a Jairo Dorado, tradutor de Cando levanten as brétemas, do escritor croata Josip Mlakić, publicado en Hugin e Munin. Pode verse aquí.”
Francisco Castro: “Ás mulleres propóñenselles ideas do amor inalcanzables”
Entrevista
de Xesús Fraga a Francisco Castro en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Emma Bovary tiña unha idea do amor polo que lía nas novelas románticas: polo que se ve na súa protagonista [Amor é unha palabra coma outra calquera], as cousas en dous séculos non cambiaron.
– Francisco Castro (FC): Sen dúbida. Non cambiou en absoluto. Máis ou menos a idea «do que debe de ser o amor» segue a construírse cos mesmos materiais, en especial nas ideas que se lle transmiten ás mulleres e a necesidade de que se «completen» cun home que as queira e as faga sentir especiais e queridas e non sei que. Se colles calquera revista das que len as adolescentes, están inzadas de reportaxes na liña de «como volver tolo ao teu rapaz» ou «aprende a darlle pracer». A idea segue a ser a mesma: tes que aprender a facelo feliz e só así serás ti feliz. O amor entendido coma unha falsa actividade. En realidade, é pasividade. (…)
– LVG: Emma Bovary e Carla son mulleres. ¿Como afecta particularmente ás mulleres a convención social do amor?
– FC: Dalgunha maneira era o que antes dicía. Os mecanismos da sociedade patriarcal traballan duro para someter ás mulleres, e dende o amor e a súa idealización se ten feito un traballo moi claro neste sentido. A elas edúcaselles, malia a aparencia última de liberdade sexual contemporánea, na represión. O amor é o sexo, que son a mesma cousa (aínda que o sexo sexa algo casual e dunha única vez incluso con alguén descoñecido, é, como se mantén na novela, unha forma de amor) pero no caso das mulleres aprendémoslles a desvincular unha cousa da outra. O platonismo ten feito estragos na cultura occidental. No caso das mulleres, ademais, o traballo foi letal. Propóñenselles ideas do amor inalcanzables, que esixen moito delas. Aínda que tamén se lles pide do corpo, da capacidade profesional, que sexan nais perfectas, fillas perfectas?”
Entrevista a Eva Veiga
Entrevista 
a Eva Veiga en Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que é para ti a poesia?
– Eva Veiga (EV): A poesía primeiro de todo foi para min, e segue a ser, marabilla: ese acontecemento, esa “maxia” pola que as palabras –(des)colocadas nunha orde (in)determinada- eclosionan nunha nova vida plurisignificativa. A poesía é un espazo libertario, unha quebra do sistema ordinario de pensar, de percibir, de sentir. Neste senso, a palabra poética non só nos axuda a desvelar a realidade ou nos achega ao descoñecido e aínda ao indicible, senón que a súa propia creación está xa a ser fornecedora dunha outra maneira –máis afectiva, máis crítica- de ollar e de relacionarnos co mundo. Por outra parte, a poesía ponnos en contacto coa materia máis sutil do noso ser individual e colectivo. O ritmo poético remítenos ao corazón e á orixe. O poema ten unha dimensión vibratoria que nos afecta sempre dalgún xeito e o que di non se pode dicir de ningunha outra maneira. De todos modos, xa sabemos que a poesía non se deixa delimitar doadamente, mais eu adoro esa definición que fai Luísa Villalta no seu poema “Ritos de resistencia”: “Fronte á rutina, o rito da palabra tensa a pel / do mundo: un tambor que desperta”.
– P: Como entendes o processo de criação literária e, em geral, a artística?
– EV: É fundamental decote a afinación dos recursos –sensoriais e intelectivos- dos que dispoñemos para que o dicir-escribir se libere o máis adecuadamente posible. E isto esixe sobre todo un traballo incesante coa linguaxe. E ao mesmo tempo unha disposición a baleirarse. Fascíname ese “pasmar” alerta durante o que, nos casos máis felices, o poema fai a súa aparición xa redondo. De todos modos, para min o primeiro é atopar o ton, o ritmo que guía o texto. Coido que a experiencia de creación artística ten que ver co equilibrio entre razón e intuición. Porén, o acto de escribir é no meu caso unha experiencia integral do corpo, de todas as súas células. Ás veces ardua, pero sempre gozosa viaxe.
– P: Qual consideras que é a relação -ou qual deveria ser- entre as diversas artes (literatura, música, artes plásticas, teatro, audiovisual, etc.)? Como é a tua experiência nesta linha (Grupo Ouriol, etc.)?
– EV: Entre as diversas artes hai xa unha relación de empatía que vén dada polo propio feito creativo, precisamente no senso desa intuición que Dámaso Alonso chamou estética. Ao longo da historia –e moi en especial na contemporaneidade- a interrelación entre as diferentes manifestacións artísticas foi e segue a ser un espazo de diálogo, de indagación e mesmo de integración ben frutífero. A mestizaxe expresiva anova e diversifica o mundo, pois no seu desafío dos límites encamiña a creación cara a novos horizontes, a inéditas propostas máis acordes coa complexidade que caracteriza as nosas sociedades actuais.
Gosto de colaborar con artistas, nomeadamente nos eidos da plástica e da música. Sempre me resulta moi enriquecedor.
O meu traballo co Grupo Ouriol -do que formo parte xunto aos músicos Bernardo Martínez e Fito Ares, ademais do artista plástico Alfonso Costa- é precisamente unha acción multidisciplinar –poesía, música e pintura- que se enfoca na procura dunha experiencia estética o máis integradora posible. Neste senso, o carácter improvisatorio da música –ás veces tamén da pintura en directo, malia que adoito son imaxes proxectadas nunha pantalla- crea asemade unha expectativa que propicia a incorporación do público a esa respiración conxunta da que escribiu Clarice Lispector: “O próximo instante é feito por mim? Ou se faz sozinho? Fazemo-lo juntos com a respiração”. (…)”
Francisco Rodríguez: “Non esperaba unha evolución política destas características”
Entrevista
a Francisco Rodríguez en Sermos Galiza:
“Laiovento vén de publicar a quinta edición de Conflito lingüístico e ideoloxía na Galiza, de Francisco Rodríguez, un libro fundamental na historia moderna do galego e unha peza clave na sociolingüística do noso país. Nesta entrevista o autor reflexiona sobre a evolución do problema desde que se publicara en 1976.
– Sermos Galiza (SG): Corenta anos despois da primeira edición, na que falaba de futuro “desesperanzador”, agardaba naquel momento que a caída de falantes fose tan rápida?
– Francisco Rodríguez (FR): Teño unha visión filosoficamente materialista do problema da lingua. Para mellor nos entender, social, económica, política, cultural e ideolóxica, que remite sempre ao problema de quen domina e quen é dominado. Para mellor o entender, remite ao problema da desigualdade que establecen as relacións xerarquizadas do imperialismo. Se as condicións do dominio non mudann, e non hai elementos políticos, ideolóxicos e culturais, que o palíen (por exemplo, o sistema educativo ou os medios de comunicación…), a evolución ten que ser negativa contra o galego e a cada paso máis acelerada, pois os instrumentos de dominio e asimilación son máis intensos. Isto foi o que aconteceu nestes corenta anos. (…)
– SG: Daquela expresaba as súas dúbidas verbo da opción reintegracionista porque “non soluciona os nosos problemas culturais como pobo”. Hoxe esa opción reforzouse cos anos e mesmo medran as persoas que usan o padrón portugués. Que opina?
– FR: O galego e o portugués son o mesmo idioma. Así o deixei claro tamén no Conflito lingüístico. Fixen unha crítica das teses de Rodrígues Lapa no aspecto de me pareceren elitistas e parciais pois só contemplaba a cuestión cultural de minorías, alén de identificar as formas galegas máis xenuínas, a fala galega, co mundo rural, atrasado, o que é unha confusión entre formas lingüísticas e connotacións máis que discutíbel… Hoxe a alternativa reintegracionista, como a oficial, e por suposto a de escribir en padrón portugués, atinxen a unha minoría da poboación. A maioría está no español e no inglés, por desgraza. Polo tanto, o problema está no retroceso de usos e na minorización e anulación, oralmente e por escrito, do galego da vida social na Galiza… Teño claro que debemos ir a unha certa homologación, toda a que for posíbel na normativa, mesmo non desboto a lexitimidade de escribir no padrón portugués, mais isto non é a solución social do problema… Por certo, resúltame incomprensíbel que se teña optado por unha materia residual de portugués no ensino, no canto de contemplar galego e portugués como unha materia troncal única, e apostar por o ensino ter como lingua vehícular a nosa lingua. (…)
– SG: Di que estamos diante dunha nova fase do conflito lingüístico, onde a confrontación ideolóxica e política é “a cada paso máis inevitábel e necesaria”. Cal cre que son os pasos que habería que dar neste sentido para atallar o acelerado descenso de falantes?
– FR: Coido que, por desgraza, retomar calquera política real de recuperación de falantes, vai estar inzada de inevitábeis debates ideolóxicos e políticos, porque a maioría xa o vive como unha cuestión de se somos galegos ou españois. A cuestión vai ser como lograr que, asumindo este debate, non quede todo condicionado, determinado, por el. Temos que lograr que a política lingüística a favor do galego represente unha vinculación coa realidade propia, perspectiva do mundo e horizonte de futuro para Galiza. Debemos lograr que se vexa o galego como un instrumento útil e necesario para a vida social, de comunicación e de traballo en todas as ordes, e demandar as condicións necesarias para que poida ser así… Contar cunha base social nesta orientación é fundamental… Sigue lendo
Entrevista a Celso Fernández Sanmartín
Desde
o Zig-zag de Televisión de Galicia:
“Celso Fernández Sanmartín, poeta e narrador oral. A entrevista pode verse aquí.”
