Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Con este poemario gañou o VIII Premio de Poesía Victoriano Taibo. A entrevista completa pode escoitarse aquí.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista a Paulino Vázquez
Entrevista
a Paulino Vázquez na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Como entendes/praticas o processo de criação poética -e artística, em geral-?
– Paulino Vázquez (PV): : Como unha entrega á inminencia dunha revelación. O poema non nace da técnica, Valente dicía que o poema comeza onde o dicir é imposible. Hai certos momentos, certas imaxes que nos conmoven, e penso que a verdade só se pode atinxir de xeito estético. Como dicía Nietzsche, todo comeza cunha especie de asombro, de respiración do espírito, do medo, dun silencio estraño, dunha música perdida, da perda mesma…. o que non é a raíz do poema é a lóxica. O cerne da linguaxe é a metáfora, escribiu Nietzsche. Pensamos metaforicamente. Unimos imaxes. Cando traducimos iso á lóxica entramos na ciencia. Hoxe un grande problema para a escrita é a invasión da lóxica na linguaxe usual (“transtorno bipolar” vs. atópome coa testa contra o muro).
– P: Qual consideras que é -ou deveria ser- a relação entre a literatura e outras artes (plásticas, música, etc.)? Tens experiências neste sentido?
– PV. Creo que a literatura e a música están moi relacionadas, todo poema ten o seu ritmo, aínda que non estea marcado xa ao xeito medieval. O vínculo entre ambas é innegable, pero Bach é irredutible a secuencia verbal. Acaso a música sexa máis profunda, porque o seu fondo é a súa forma, daí o seu carácter tráxico (Nietzsche outra vez).
– P: Quais são os teus referentes (num sentido amplo)?
– PV: En poesía T. S. Eliot, Ezra Pound, Anxo Quintela, Xosé Luís Méndez Ferrín, Xabier Cordal, Chus Pato… En prosa David Pérez Iglesias, De Quincey seguramente, e sempre Shakespeare, que é incomparábel a todo. (…)”
Antonio Reigosa: “A RAG debería pensar nun Día das Letras dedicado á literatura oral”
Entrevista
a Antonio Reigosa en Sermos Galiza:
“Antonio Reigosa (Mondoñedo, 1958) é escritor e investigador da literatura galega de tradición oral. Foi o responsábel do grupo de literatura de tradición oral no último congreso da Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG). Nesta conversa, debúllanos as claves desta literatura.
– Sermos Galiza (SG): Cal é o estado actual da literatura de tradición oral?
– Antonio Reigosa (AR): É complicado facer un diagnóstico porque a literatura oral vai asociada á situación da lingua, que non é precisamente boa: baixan os falantes, os lugares de transmisión da literatura de tradición oral perden poboación… Eu son optimista na medida en que a oralidade é fundamental para a comunicación e para a transmisión de cultura e coñecementos, pero son pesimista en canto a que o galego como principal lingua de comunicación desa cultura está nunha situación moi grave.
– SG: No relatorio do congreso da AELG sobre literatura de tradición oral falou da posibilidade de convertérmonos nunha xeración muda. A que se refería?
– AR: É unha metáfora. Trátase de explicar que nas culturas tradicionais o coñecemento e a literatura transmítense fundamentalmente pola vía oral, pero se as posibilidades de comunicación oral (como o espazo familiar ou nos que a rapazada se xuntaba a xogar) desaparecen ou non se practican provócase unha fenda de comunicación oral na cadea. Correríase entón o risco de perder a transmisión de coñecementos e cultura e, polo tanto, converteriámonos en mudos e non habería posibilidades de superalo. Se hai unha ou varias xeracións mudas, que non transmiten, o herdado é irrecuperábel.
– SG: Como lle afecta a internet á literatura de tradición oral?
– AR: Internet é unha boa oportunidade para a oralidade pola súa función documental. Normalmente, aprendemos por imitación, algo que nos permite o feito de colgar vídeos. Ademais, permite a interacción entre persoas que se atopan en distintas partes do mundo.
– SG: Cales son os retos da literatura de tradición oral?
– AR: Que o ensino recupere a oralidade como sistema de comunicación, é dicir, que se lle dea moito máis espazo e tempo á expresión oral, porque propiciará que haxa un emprego da capacidade do discurso. Non se trata tanto de recuperar, porque nunha parte do patrimonio oral é irrecuperábel e desaparece coas persoas. Trátase de poñer en valor e de prestixiar a quen é capaz de ensinar a técnica dun oficio ou que sabe contar unha historia ben contada. Tamén sería un xeito de prestixiar o patrimonio.
– SG: Referíase vostede ao ensino, como se atopa a literatura de tradición oral no ámbito escolar?
– AR: Apenas forma parte do currículum, polo que depende máis do voluntarismo de profesores, que si traballan tendo en conta a literatura oral e que tratan de chamar a atención do alumnado sobre parte de patrimonio con referencias toponímicas, contos, lendas urbanas… pero non hai ningún temario en ningún dos cursos do ensino obrigatorio que trate a literatura oral con certa profundidade. Ademais, á formación do profesorado tampouco se lle dá moita importancia (dáselle á escrita, pero non á oral).
– SG: Que precisa esta literatura?
– AR: Non hai receitas máxicas. É importante programar actividades culturais na que a protagonista sexa a oralidade e na que o ingrediente básico e a estrela sexa o que se transmite.
– SG: A AELG organiza o próximo sábado as xornadas de literatura de tradición oral. Que nos pode adiantar ao respecto?
– AR: Trátase xa da oitava edición e nesta ocasión vaise falar do sexo e da obscenidade, que polos prexuízos e tabús son aspectos que apenas se difunden. Hai que facer visíbel que moitos chegamos ao mundo do coñecemento do sexo a través de historias que os maiores nos contaban. Acontece o mesmo co escatolóxico, que todos oímos pero que queda nun espazo de bar, de “colegueo” ou de infancia.
– SG: Que salienta das conclusións ás que chegaron no Congreso da AELG sobre literatura de tradición oral?
– AR: En primeiro lugar, chamar a atención da RAG para que pense nun Día das Letras Galegas dedicado á literatura de tradición oral. Sempre son protagonistas autores con obra impresa. Unha das principais características da literatura oral é o anonimato, polo que a protagonista do Día das Letras sería a temática. Tamén temos personaxes que no campo da investigación foron referentes, ou obras como Contos populares da provincia de Lugo ou os Contos vianeses, de Laureano Prieto. As fórmulas poderían ser varias. Á marxe disto, acordamos promover recreacións nas que a oralidade sexa fundamental: teatro, revistas orais, encontros temáticos…”
Entrevista a Ledicia Costas en Zig-zag
Antón Dobao: “A literatura é un espazo de busca de liberdade”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Antón Dobao en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): E en literatura -e incluso do pensamento-, ademais das circunstancias persoais, sempre achamos algún personaxe que conduce ao futuro escritor… e no teu caso coidamos que Darío Xohán Cabana tivo algo, ou moito, que ver…
– Antón Dobao (AD): Téñoo contado nalgunha outra ocasión. A Darío coñézoo hai moitos anos. Preséntamo meu pai, que naquela altura era delegado da INTG no sector da construción en Lugo. Eles os dous fixeran unha boa amizade labrada no combate sindical, desde planos e responsabilidades diferentes. No caso de meu pai, como resultado dunha especie de casualidade que se lle cruzou nun momento concreto da súa vida e lle esixiu unha dose extra de compromiso. El non foi nunca funcionario sindical, o seu sindicalismo foi ocasional.
E alí en Lugo, un día, pola Praza de Santo Domingo, coincidimos meu pai e eu con Darío. Creo que desde aquela somos amigos. Eu xa o coñecía como escritor, así que aquel encontro foi para min importante.
Pero en realidade non é Darío quen fai de min escritor. Eu xa escribía cousiñas. Quen fai de min escritor é a literatura. Coñecela e sentir desde o primeiro momento unha especie de posesión recíproca. A única posesión real… (…)
– NG: Normalmente os autores máis clásicos de relato procuran un desenlace inagardado, sorprendente… Que final procura Antón Dobao nos seus relatos?
– AD: A min gústanme os finais sorprendentes. Creo que era Cortázar quen dicía, facendo un paralelismo co boxeo, que a novela ten que vencer aos puntos e o relato debe gañar por KO. En certa medida, tamén Dieste defendía unha concepción en boa parte semellante do relato. A min gústame que haxa un lategazo final, pero tampouco creo que sexa condición indispensable para un bo relato, e penso ademais que é imprescindible que non sexa caprichoso, que dunha maneira máis ou menos sutil estea suscitado, aludido ou anunciado. Ás veces, cando todo o cataliza o final inesperado, ao mellor o relato queda adelgazado e perde todo interese polo camiño. O ideal, supoño, é encontrar o equilibrio perfecto entre a necesidade de manter alerta sempre a atención do lector e revolvelo nun final contundente. Pero hai grandísimos relatos que apenas son unha cala nun proceso, sen inicio nin final aparentes, sen conclusión. Por que non. Na literatura todo é posible. (…)
– NG: A literatura é liberdade ou máis ben esta liberdade a encontramos un tanto deturpada?
– AD: A literatura é un espazo de busca de liberdade. Permite impugnar o mundo mediante a creación e a proxección de mundos alternativos. Ou de moitas outras maneiras. A liberdade debe ser absoluta en relación co texto literario, non estar constrinxida nin polo mercado nin por outras intervencións alleas.
Desde o punto de vista colectivo, para min a liberdade é un concepto que debe materializarse se non quere quedar nun significante sen sentido, tramposo. É dicir, a liberdade esixe poder ser realizada. De que me vale a min que existan no mercado infinidade de produtos se na práctica non os podo adquirir? De que me vale a liberdade de movemento se non teño medios para ir dun sitio a outro? Con isto non quero dicir que a liberdade sexa un concepto irrelevante. Todo o contrario, é crucial, irrenunciable, a máis alta aspiración individual e colectiva. Pero socialmente esíxenos a garantía de que as súas condicións se cumpran. No terreo colectivo, ningunha liberdade pode estar condicionada polo diñeiro e a propiedade. Cando ocorre iso, a tal liberdade non é real, non existe, por moito que estea marabillosamente formulada mesmo desde o punto de vista formal e xurídico. (…)”
Entrevista a Mercedes Queixas na revista Palavra Comum
Entrevista
a Mercedes Queixas na revista dixital Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Como entendes o processo de criação artística e literária?
– Mercedes Queixas (MQ): No meu caso conviven dous procesos moi dispares, mesmo antagónicos até tal punto que non me resulta doado explicalos.
A respecto da escrita ensaística, este responde sempre a un proceso planificado, moi calculado desde a xénese e cun horizonte final a nivel editorial moi próximo. Neste caso, o esforzo creativo céntrase no proceso de lectura e investigación, na arquitectura do texto, na selección dos contidos e na procura dun enfoque expresivo o máis persoal posíbel.
Pola contra, a escrita máis persoal é moito máis convulsa, emocional, impulsiva e, ás veces, irracional. Non é procurada intencionadamente, tamén non é pautada, pois xorde a partir da necesidade de procurar axuda para pór en palabras o desequilibrio exterior que non me permite o acougo interior. Esta escrita é a terapéutica, a catalizadora dun presente de bárbara inxustiza social que non son quen de asumir e, ao tempo, a que me reta a descubrir os meus límites nos marcos osixenantes da palabra.
Desde hai moito tempo teño gravadas as palabras de Uxío Novoneyra: De tanto calar xa falo eu solo. Esta escrita íntima é o diálogo necesario para verbalizar as palabras-espiña, aquilo que bole dentro de min en sensacións e impulsos que, en ficando no interior, acababan por me atragoaren.
A escrita en min non naceu como algo procurado, intencionado, senón como unha proposta externa, un convite, mais si podo afirmar que co tempo foi medrando como unha trampa aditiva ou unha necesidade orgánica e así descúbrome, ás veces, mergullada nunha evasión que me leva a tomar notas en calquera soporte ao xeito (unha servilleta de papel, unha libreta do bolso ou na axenda do móbil…) e en calquera lugar.
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– MQ: Se partimos da base de que temos unha materia prima creativa completa, ancha e moi diversa, como acredito firmemente, acho que do que estamos preocupantemente carentes é de vías de presenza pública, de visibilidade que a coloquen ao alcance da sociedade para poder decidir, en igualdade de oportunidades e desde a liberdade, su gosta, interesa ou partilla.
A sociedade está a percibir multitude de estímulos, tantos que é imposíbel a súa asimilación con sentido crítico e reflexivo. Mais, no entanto, non se inclúen de xeito preferente ou, cando menos, en igualdade de condicións, os elementos culturais galegos, nomeadamente os escritores e as escritoras como referentes. Sigue lendo
Ledicia Costas: “Quería escribir unha historia que a min me emocionase para intentar emocionar o lectorado”
Desde
Xerais:
“Radiofusión emitiu unha entrevista con Ledicia Costas sobre a concesión do Premio Nacional de Literatura Infantil á súa novela Escarlatina. A cociñeira defunta.
A entrevista en audio pode escoitarse ou descargarse neste enlace.”
Cuestionario Proust: Ígor Lugris
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Ígor Lugris:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– O pessimismo tático e o otimismo estratégico.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A honestidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que sejam amig@s, e que, com certeza, não sejam inimig@s nem fals@s amigos.
4.– A súa principal eiva?
– A tranqüilidade nervosa. Ou a nervosidade tranqüila. Ou as duas. Ou nenhuma das três.
5.– A súa ocupación favorita?
– As normas sociais burguesas da cortesia, o bom gosto e a prudência recomendam-me não explicitar qual é minha ocupação favorita. Depois dessa, também estaria ler, ouvir falar a algumas pessoas, passear, a música, escrever,…
6.– O seu ideal de felicidade?
– Um mundo de fraternidade e sororidade entre pessoas livres e iguais. Vaia, o comunismo.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Ser derrotado e dizer que não, que a vitória era isso.
8.– Que lle gustaría ser?
– Letrista dum grupo de música punk. Preferentemente, nos anos 90 do século passado e/ou nos anos 20 do atual.
9.– En que país desexaría vivir?
– Em qualquer um da lusofonia, agás na Galiza, que, não por acaso, é o mais frio. (De maior, não me importaria ser embaixador, ou quando menos cônsul, da Galiza em Angola, Moçambique ou Cabo Verde, por exemplo; mas também aceitaria o Brasil ou Timor Lorosae; e Portugal, com certeza).
10.– A súa cor favorita?
– Negra. Tod@s somos negr@s. E devemos de estar orgulhos@s.
11.– A flor que máis lle gusta?
– O cravo vermelho no fuzil do militare.
12.– O paxaro que prefire?
– Não, lamento: por preferir prefiro um mamífero. Por exemplo, os golfinhos: vivem em grupos, são animais sociáveis (entre eles e com outras espécies), possuem uma grande e brilhante inteligência, são brincalhões, têm um grande número de comportamentos não ligados diretamente a necessidades biológicas básicas, a sua comunicação excede a de praticamente todos os demais animais do planeta (se calhar também à do próprio ser humano), e se não possuem uma língua parece evidente que possuem uma linguagem,… e obrigad@s polos peixes!
13.– A súa devoción na prosa?
– Incontáveis, mas nos primeiros postos Dostoiévski, Cortázar, Saramago e Simone de Beauvoir.
14.– E na poesía?
– Incontáveis, mas nos primeiros postos o 85% de toda a que levo lida. Nesse 15% que não, está o 85% de toda a que tive que ler na carreira.
15.– Un libro?
– Muitos, muitos, muitos… Entre eles, a dúzia e meia que tenho agora na mesa. Também, Crime e Castigo, de Fiódor Dostoiévski, A mulher habitada, de Gioconda Belli, Rayuela, de Julio Cortazar, e Curso de Lingüística Geral, de Ferdinand de Saussure.
16.– Un heroe de ficción?
– Não gosto muito de heróis ou heroínas, também não na ficção, mas de ter que escolher, diria Jack Weil ou Robert Kincaid.
17.– Unha heroína?
– E, polo mesmo motivo que na resposta anterior, Roberta Duran ou Francesca Johnson.
18.– A súa música favorita?
– Punk + Ska + Rock + Reggae + Jazz + músicas diversas (incluindo Fados, Tangos, Coplas e Muinheiras) bem mescladas e servidas com muito Swing e pouco Pop.
19.– Na pintura?
– Urbano Lugris, aproveitando para reclamar uma maior atenção (em todos os sentidos) para a sua obra.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– A heroína tem feito muito dano na vida real. A maior parte dos heróis, muito mais.
21.– O seu nome favorito?
– Estela. Fouce. Martelo.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A hipocrisia. Hipokrisiari Stop!!!
23.– O que máis odia?
– A prepotência da ignorância consciente.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Sou capaz, como todo ser humano, de odiar muito e a muit@s. Mas ponhamos que a todas as figuras, figurinhas e figurões do imperialismo, em todas e em qualquer época.
25.– Un feito militar que admire?
– Agora estaria muito na moda se dissesse que aborreço os exércitos e não sinto admiração por eles; mas isso só seria certo para os exércitos burgueses, imperialistas e capitalistas. Como esquecer, por exemplo, a batalha antiimperialista em Alger, a revolução socialista em Cuba, o esforço do Che Guevara no Congo ou Bolívia, a utopia feita temporalmente realidade da revolução dos cravos, o triunfo sandinista em Nicarágua, a valentia do Farabundo Martí n’O Salvador, o orgulho zapatista em Chiapas, a fortaleza e dignidade das FARC na Colómbia, a razão histórica que acompanha à Frente Polisario, a luita pola sobrevivência na Palestina, a guerrilha revolucionária kurda e tantos outros… E, com certeza, o exemplo de valentia, coragem e orgulho que significaram, individual e coletivamente, as experiências independentistas revolucionárias na Galiza.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Tenho muitas e sérias dúvidas de que existam os dons naturais e que a sua defesa não seja mais que palavrearia e superstição, como os “sobrenaturais”.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– De nenhuma em particular, mas em todo caso deixando de estar vivo.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A dúvida?
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A boa educação burguesa; não podo evitá-lo.
30.– Un lema na súa vida?
– Todo o poder para os soviets!”
Dores Tembrás: “O pulso poético da Coruña é extraordinario”
Entrevista 
de Guillermo Pardo a Dores Tembrás en Coruña Daily News:
“En colaboración coa Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, o Concello da Coruña retoma o sábado 17 os paseos literarios pola cidade, unha iniciativa que se iniciou e desenvolviu con éxito o ano pasado. Dores Tembrás será a escritora que guíe este primeiro roteiro da tempada, do que apunta algunhas cuestións ao tempo que reflexiona sobre o xeito de pousar a mirada na cidade. (…)
– Coruña Daily News (CDN): – Que Coruña vai descubrir Dores Tembrás aos participantes?
– Dores Tembrás (DT): Agardo que unha Coruña que se ergue entre o íntimo e o público, con poemas d’O pouso do fume e algúns inéditos. Interésame que o paseo sexa un encontro cun tempo pasado, pero tamén coa vangarda da cidade, onde ademais estarán presentes autores moi admirados ligados a ela.
– CDN: En que se debería fixar e deter unha persoa que visita unha cidade?
– DT: Non me atrevo a aconsellar. A min gústame pasear con tempo, visitar os monumentos, os museos, pero sobre todo camiñar, buscar unha papelería, un restaurante agradábel, un parque…
– CDN: E un coruñés que ve a súa todos os días?
– DT: Preparando este paseo descubrín por exemplo unha ruta pola Coruña modernista que me puxo na pista de edificios por diante dos que pasei moitas veces e nos que non reparara. Creo que a cidade é infinda.
– CDN: Para vostede que é poeta, onde está o poesía da Coruña?
– DT: O pulso poético da cidade é extraordinario, dende a oferta cultural, recitais, librerías que alentan as presentacións, número de poetas, os cursos de escrita poética… A pregunta sería: onde non está?
– CDN: Déanos unha exclusiva para o Coruña Daily News. Que está a escribir? Está traballando na publicación dalgunha nova obra?
– DT: Agora estou máis centrada no labor editor e de formación en Apiario. Pero teño un par de proxectos abertos aos que espero regresar no vindeiro ano.”
Mª Xosé Queizán: “A literatura galega deu grandes estilistas, que non quere dicir grandes escritores”
Entrevista
de César Lorenzo Gil a María Xosé Queizán en BiosBardia:
“(…) – Biosbardia (B): Empecemos pol’A boneca de Blanco Amor. É unha novela na que o escritor percorre o texto case coma unha pantasma pero o protagonista real é Chile.
– María Xosé Queizán (MXQ): Blanco Amor estivo en Chile e pisou os lugares dos que se fala nesta novela. Eu sigo os seus pasos, intento captar o que el puido captar. Todo coa escusa da boneca, que é a orixe da obra e o elo entre Galicia e Chile. Como conto no libro, eu visitei Punta Arenas e alí souben da figura de Sara Braun, unha muller multimillonaria que dominou, xunto coa súa familia, a economía e a política daqueles territorios austrais. Alí, en Punta Arenas encontrei unha boneca a tamaño natural dela. E aí souben que aquela boneca é a que aparece na novela A esmorga. Non teño ningún dato para confirmalo pero eu sei que é así. E a partir de aí busco o fío para unir esa presenza en Chile coa personaxe da boneca e do fidalgo da novela de Blanco Amor. Pode dicirse que retomei a historia no punto no que el a deixa. Intereseime por quen era ese fidalgo e nesta novela ficciono sobre como puido ter sido a súa vida. (…)
– B: Pensa que hoxe en día si está valorado como merece?
– MXQ: El era unha figura impresionante, un home diferente, o grande escritor da Galicia do seu tempo. Un escritor realista, que fala do país de verdade, do pobo que el coñece. Conta unha sociedade que experimentou e que soubo reflectir coma ninguén. Durante moito tempo, as coordenadas da súa escrita non tiveron o recoñecemento que merecían pola propia dimensión da literatura galega, quizais demasiado encaixada no ruralismo. Blanco Amor falaba da cidade e hoxe gran parte da nosa literatura é urbana. De aí que se reivindique a súa figura.
– B: Nesa evolución vostede tamén tivo un papel destacado?
– MXQ: Cando afirmo que a literatura galega era ruralista é porque os escritores eran do rural. Era na aldea e no pazo onde se falaba o galego. Non na cidade. Eu nacín na rúa de Urzáiz en Vigo. O galego é a miña lingua de escolla, non de “nacemento”. Eu era adolescente e pensei: estou aprendendo inglés e a lingua do meu país non a coñezo. E empecei a falar en galego e nunca máis o deixei, a pesar de que talvez non coloque os pronomes con total corrección. A miña historia é un pouco a historia do país. As cidades aumentan a súa poboación con persoas procedentes do rural e o galego esténdese. E polo tanto, a literatura galega achégase a novos ambientes. Xa pode falar doutras realidades, non só do que pasaba no rural ou da Materia de Bretaña. (…)
– B: Son noxento componse ao redor dun monólogo, o dun home do que vostede chega a dicir na introdución que se fartou de rir con el.
– MXQ: É que o protagonista é un home noxento, como el mesmo confesa no título, desagradable, abxecto… pero que cae simpático. Non é un home que transmita co seu aspecto ou os seus acenos nada negativo. Ben ao contrario, é atractivo, simpático, ocorrente. E si, recoñézoo, mentres escribía esta historia, rin, e rin con gana. Na escrita deste libro sentinme libre. Na estrutura e técnica foi un reencontro coa miña primeira novela, A orella no buraco. Como obxectivos literarios, unha novela que dese noxo e que fose humorística a un tempo. O humor é algo que se me dá ben na man. (…)
– B: Hoxe en día, a presenza feminina nas letras galegas é moi destacada. A crítica gaba o bo nivel, especialmente na narrativa.
– MXQ: É unha evolución lóxica e parella á sociedade no resto de ámbitos. Hai un século as mulleres eran practicamente analfabetas todas. No meu tempo eramos moi pouquiñas as que podiamos acabar a escola. E conforme avanzou o tempo, a situación mellorou. Hoxe as mulleres son as que mellor rendemento académico teñen, ocupan a maioría dos postos escollidos por concurso público, por exemplo xuízas e fiscalas. Esa mellora xeral tamén se dá na literatura, especialmente na lectura. As mulleres son o motor da compra de libros. É normal que tamén se poñan a escribir. Para as letras galegas é unha gran noticia porque canda as mulleres entran temas até agora pouco tratados, aquelas áreas nas que as mulleres teñen protagonismo ou que elas queren considerar materia literaria.
– B: Que opina da literatura feminista que se fai arestora?
– MXQ: Sempre digo que Son noxento ben puido escribilo un home. Non hai ningún impedimento agás un: que os homes renunciaron a seren feministas. Noutrora había homes feministas e é necesario que volva habelos. Desde Simone de Beauvoir estendeuse o tópico de que deben ser as mulleres as que se defendan a elas mesmas, en exclusiva. É unha postura errada. É coma se dixésemos que os dereitos dos negros só deben ser defendidos polos negros. No caso da negritude e do feminismo, do que falamos é de verdade e sobre todo, de xustiza. E ese é un concepto no que deben traballar homes e mulleres. En canto ao feminismo practicado polas mulleres, coido que se retrocedeu en moitos aspectos. Para ser feminista, amais de reivindicar, hai que ler e formarse. Sen coñecemento científico sobre a ideoloxía, non hai avance posible. (…)”
