As vidas de Xabier Paz, conversa con Vítor Vaqueiro

Desde Sermos Galiza, conversa entre Vítor Vaqueiro e Xabier Paz:
“(…) – Vítor Vaqueiro (VV): Se compararmos os dous últimos romances aos que me acabo de me referir, Renacer e As vidas de Nito, vê-se, do meu ponto de vista, um feito importante: o primeiro é, por seguirmos uma convenção clássica, um romance histórico, com alicerces em grande parte documentais, em quanto As vidas de Nito constitui um exercício da memória e da experiência persoal. Valentin, um dos protagonistas d’As vidas de Nito, considera “que se deve escribir primordialmente do que se conhece a fondo”, opinião que eu poderia assinar, ainda que tenha de reconhecer que a minha aversão polo romance histórico tenha um ponto de exageração. Então: qual é a diferença anímica, psíquica —se é que existe— à hora de abordares estes dous romances? Como enfrentaste cada um dos dous processos? Em qual dos dous te sentiste mais cômodo? E, em relação com o anterior, até onde chega o caráter autobiográfico do texto?
– Xabier Paz (XP): Avondas perguntas e nenhuma farrapo de gaita. Talvez estes temas dariam para um seminário de 40 horas. Na minha escrita há um denominador comum: escrevo sobre o que me interessa, sobre o que eu quero conhecer e tamém sobre o que me inquieta —os demônios interiores—. O corolário seria que aspiro a espalhar esse ponhamos “conhecimento” e reflexões, que me parecem de interesse; afinal, um perigoso desejo didático.
Diferenças poucas, ainda que as vidas sejam mais autobiográficas; nas novelas históricas vão também os demônios interiores. Por exemplo, no Renacer as relações de Aretino com a mãe, o papel da família … No meu caso, na medida em que sempre vai algo próprio no texto, no processo da escrita há sempre um momento doloroso, embora também haja outros momentos humorísticos. Cómodo não estou quase nunca. Não sou um artesão que domina as ferramentas e saiba exatamente a cada momento na fase em que está e qual vai ser o resultado de seu trabalho. Enquanto escrevo estou aguilloado pelas dúvidas e a insegurança.
A principal diferença vai no processo, não tanto na escrita. Num caso, nas tramas históricas, dedico muitas horas a documentação. Na preparação é quando mais desfruto. A história de Artemísia, a pintora, cativou-me. Quando escrevi As vidas… , como eu disse, já estava bem documentado, tinha tudo dentro, ainda que a memória seja tão traidora. As vidas de Nito é uma obra na que apanhei muito material autobiográfico, com sucedidos verídicos, mesmo que as diferenças de Casiano e um servidor sejam óbvias. (…)
– VV: Eu achei muito interessante essa atenção pola raridade, representada pola parelha Cham e Eng, ou por Edward Mordake, que merecia chamar-se Edward Mistake, os quais, em resumo, são prolongações de Nito —na infância, um ser raro, ou polo menos visto assim polo Nito adulto—. Resulta interessante a escolha das fichas, muitas com referência à termodinâmica, ou ao evolucionismo, ao clássico The two cultures, de Snow, que já tem meio século e como se fosse ontem. Não é certo que na tua obra —Folhas do bacalhau, Materia de Lucrecio— existe uma reivindicação constante sobre o papel da ciência e sobre a relação entre a ciência e a literatura?
– XP: Sim. Como já disse antes, com alguma arrogância, a minha escrita, em geral, pode ser vista como um exercício a meio caminho entre a antropologia, a filosofia e a política. Eu não acho que existam compartimentos estanques, estâncias incomunicáveis na mente humana. O pensamento no estado de vigília é um. Até mesmo o pensamento mágico não é independente do ambiente cultural em que é produzido. O ser humano tem facetas, ou momentos, como desejarmos, mas a esquizofrenia, a cisão, é uma patologia. O grande erro da escola moderna foi arredar Ciências e Letras como se fossem áreas distantes e mesmo antagónicas. A filosofia, não como lista de biografias, mas como disciplina do correto pensar para bem viver, e a matemática, não como receituário de fórmulas, mas como arte do raciocínio, são muito parenteadas. Eu não entendo como se pode estar abandonando a filosofia no ensino oficial. O utilitarismo grosseiro está fazendo muito dano por fabricar pessoas unidimensionais.
O processo de conhecimento não deve ser entendido de uma única maneira, usando a lógica formal, mas também o sentimento e a intuição. Neste sentido, na minha obra há uma reivindicação, mormente implícita, da ciência. Sem reflexão não há criação e em todo avanço científico há criação e até mesmo poesia, ou seja, um outro modo de ver as coisas. Pensemos na ação dos fermentos ou nas propriedades dos raios X. Se não há poesia neles não sei onde estará. (…)”

Cuestionario Proust: Ledicia Costas

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Ledicia Costas:

«1.– Principal trazo do seu carácter?
– O inconformismo.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A integridade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que comprendan a miña vea tola, que me queiran e que me fagan rir.
4.– A súa principal eiva?
– A introversión.
5.– A súa ocupación favorita?
– Escribir, recitar e durmir. Cústame escoller.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Que as persoas que quero estean ben.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A perda dun ser querido.
8.– Que lle gustaría ser?
– Gústame ser Ledicia Costas. Aínda que confeso que me encantaría ser actriz fixa das pelis de Tim Burton.
9.– En que país desexaría vivir?
– Inglaterra, aínda que non a cambiaría por Galicia.
10.– A súa cor favorita?
– Negra.
11. – A flor que máis lle gusta?
– As mimosas.
12.– O paxaro que prefire?
– Os bufos.
13.– A súa devoción na prosa?
– Non son moi devota… Saramago, Michael Ende, Boris Vian.
14.– E na poesía?
– Sylvia Plath, Alejandra Pizarnik.
15.– Un libro?
– O Ensaio sobre a cegueira.
16.– Un heroe de ficción?
– Son Goku.
17.– Unha heroína?
– Pippi Langstrumpf.
18.– A súa música favorita?
– Badalamenti, Mike Olfield.
19.– Na pintura?
– Tamara de Lempicka, Salvador Dalí.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Só un? Mary Wollstonecraft.
21.– O seu nome favorito?
– O do meu avó Marciano.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A prepotencia, o exceso de ego.
23.– O que máis odia?
– A violencia en xeral e a machista en particular.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Adolf Hitler.
25.– Un feito militar que admire?
– Os tratados de paz.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Sempre quixen ter o don da teletransportación, aínda que empezo a crer que ía producirme un exceso de estrés.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Durmindo. Ou soñando, para ser aínda máis concreta.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A Ledicia.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– O despiste, a desorde, a impulsividade.
30.– Un lema na súa vida?
– Non son de lemas. Sorrirlle á vida, sen máis.”

Cuestionario Proust: Marisol Gándara

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Marisol Gándara:

«1.– Principal trazo do seu carácter?
– Insegura.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– Sinceridade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Sinceridade.
4.– A súa principal eiva?
– A baixa autoestima.
5.– A súa ocupación favorita?
– Actividades mecánicas que non me obriguen a pensar, xa o fago con demasiada frecuencia.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Estou case segura de que non existe, por iso é ideal.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Supoño que demasiadas, prefiro non pensalo.
8.– Que lle gustaría ser?
– Escritora/crítica.
9.– En que país desexaría vivir?
– Aquel no que sexa capaz de atopar a miña independencia social, económica, moral, etc.
10.– A súa cor favorita?
– Negro e branco, depende do día.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Non teño una favorita, gústanme moitas.
12.– O paxaro que prefire?
– Igual que a pregunta número 11.
13.– A súa devoción na prosa?
– Gabriel García Márquez.
14.– E na poesía?
– Bécquer.
15.- Un libro?
Del amor y otros demonios.
16.– Un heroe de ficción?
– Xesús Cristo. Serve?
17.– Unha heroína?
– Lulú de Las edades de Lulú (Almudena Grandes).
18.– A súa música favorita?
– Depende do día, polo xeral rock.
19.– Na pintura?
– Teño varios que me gustan pero a imaxe do Cristo Morto de Mantegna paréceme incríble.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
-Coa debida abstracción e pulindo os “defectos” meu pai.
21.– O seu nome favorito?
– Rebeca.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– O mesmo que non soporto en min cando se presenta. A preguiza.
23.– O que máis odia?
– Os preguizosos.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Non me gusta desprezar a ninguén pero supoño que entre eles están Hitler ou Trotsky.
25.– Un feito militar que admire?
– Ningún.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A beleza.
27. – De que maneira lle gustaría morrer?
– Co tempo xusto para poder despedirme.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Dubidoso, sempre estou cuestionando(me) todo.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A inseguridade.
30.– Un lema na súa vida?
– Calquera tempo pasado foi peor.”

Parlamento das Letras: Xabier López

Entrevista de Armando Requeixo a Xabier López no seu blogue, Criticalia:
“(…) – Armando Requeixo: ¿Que cres que lle falta aínda ás nosas letras e que lle sobra definitivamente?
– Xabier López (XL): Sobrar, nada; só faltaría! E benvidas sexan todas as achegas, que boa falta nos fan… Nun sistema literario normalizado hai, e ten que haber, de todo. Dende o punto de vista do déficit… pois se cadra algo co que non poderemos contar ata que o sistema se normalice, se é que se normaliza algún día: un lectorado crítico —non militante— e unha crítica que poida abordar os textos sen antes verse na obriga de ter que celebrar a súa chegada ás librarías. (…)
– AR: Cal é a túa valoración do noso presente literario?
– XL: Postos a ser sintéticos, a derivada dun estado de cousas que ben podería deducirse dun sinxelo anuncio de palabras: “Escritor máis ou menos competente busca…”. Onde están os lectores? A balanza, estimo, atópase cada vez máis descompensada. (…)”

Cuestionario Proust: Antonio Seijas

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Antonio Seijas:

«1.– Principal trazo do seu carácter?
– Inxenuidade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A suma de calidades que as converten en boas persoas.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Non agardo nada de ninguén.
4.– A súa principal eiva?
– Non sei dicir que non! E quizais a falta de autoestima.
5.– A súa ocupación favorita?
– Ler, pensar, crear… e se é na natureza mellor.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Estar coa xente que quero, sen preocupacións.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A falta de amor e a falta dos seres queridos. É o único importante.
8.– Que lle gustaría ser?
– Eu mesmo ata o final. É o que me tocou.
9.– En que país desexaría vivir?
– No meu, o que levo na alma, Galiza.
10.– A súa cor favorita?
– Azul escuro. E todas as que se ven no ceo no amencer e no solpor. Todas as cores que nos da a luz do sol na natureza.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A papoula, ten unha cor fascinante.
12.– O paxaro que prefire?
– Todos, dende os pardais, aos merlos cos seus cantos e as gaivotas que me levan ao mar con cada chío.
13.– A súa devoción na prosa?
– Lawrence Durrell.
14.– E na poesía?
– Vicente Aleixandre.
15.- Un libro?
Pasión de la tierra e Justine, por exemplo.
16.– Un heroe de ficción?
– Ningún.
17.– Unha heroína?
– Ningunha.
18.– A súa música favorita?
– A que me pon a pel de galiña e me fai chorar, a banda inglesa Marillion. Tamén gusto da música clásica coma Bach, etc.
19.– Na pintura?
– Quizais o que me chamou a atención dende ben novo foi Caspar David Friedrich. Conecta con cousas que van máis alá da realidade física. Quizais conecta coa realidade verdadeira.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Toda a xente que pensa máis nos demais que en si mesmo.
21.– O seu nome favorito?
– Non sabía que había que ter un favorito! Non teño!
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Calquera forma de falta de respecto.
23.– O que máis odia?
– Non odio.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Ningunha en concreto, máis todas as que causaron e causan dor entre a xente.
25.– Un feito militar que admire?
– Non atopo compatibilidade neses termos.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– Poder sandar á xente e facela feliz.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Ben vivo.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Esperanzado, positivo e melancólico.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os que non levan a danar aos demais.
30.– Un lema na súa vida?
– Tentar aprender e ser mellor persoa, tentar facer felices aos que me rodean, máis o meu avó sempre me dicía o de “é de ben nacidos ser agradecidos”, e o teño moi presente tódolos días.”

Cuestionario Proust: Ramiro Torres

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Ramiro Torres:

«1.– Principal trazo do seu carácter?
– A perseverância dialogante.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A humildade e a cercania.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Mui pouco, acho que dessa maneira desfruto mais do que me oferecem.
4.– A súa principal eiva?
– Certa tendência à desordem se estou em várias situações simultaneamente, resolvo melhor as cousas uma por uma.
5.– A súa ocupación favorita?
– A leitura, a escrita, as amizades.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Estar sempre atento e aberto ao que já temos aqui, à nossa volta.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– A desaparição de seres queridos.
8.– Que lle gustaría ser?
– Um buscador permanente da luz, onde quer que esteja.
9.– En que país desexaría vivir?
– Acho que devo fazer o possível porque o país onde esteja fosse no que mais gostaria de estar, e melhor estivessem os meus congêneres.
10.– A súa cor favorita?
– O azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A rosa (e se é invisível, ainda melhor).
12.– O paxaro que prefire?
– O merlo branco, e de não se encontrar, uma pomba.
13.– A súa devoción na prosa?
– Cortázar, Cunqueiro.
14.– E na poesía?
– Herberto Hélder, Rumi.
15.– Un libro?
Poesia toda, de Herberto Hélder.
16.– Un heroe de ficción?
– Orfeu.
17.– Unha heroína?
– María Soliña, por exemplo.
18.– A súa música favorita?
– Berrogüetto, Mozart, entre muitas outras.
19.– Na pintura?
– Magritte, Lugrís, Granell, O Bosco, entre muit@s outr@s.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Gandhi, José Luis Sampedro, Hipátia de Alexandria, Doris Lessing, etc.
21.– O seu nome favorito?
– Alba.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A prepotência e a mentira.
23.– O que máis odia?
– Remito-me à anterior resposta, ainda que quiçá odeie mais deixar-me levar por esse ódio, e perder tempo valioso da minha vida.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Há demasiadas que me parecem completamente inúteis, tanto na história como no presente. Quem ordenou directa ou indirectamente matar a mais gente leva as de ganhar neste assunto (Hitler, talvez).
25.– Un feito militar que admire?
– A Revolução dos Cravos.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A capacidade de desligar da realidade circundante e trabalhar intensamente desde o meu coração. Atrevo-me a dizer que esse é um dom natural, e que grande parte da realização do ser humano é converter isso em algo habitual, quase imperceptível, como a respiração, por exemplo. Nisso ando, na medida em que não deixo que os condicionamentos sejam maiores do que realmente lhes corresponde (ou deve corresponder-lhes).
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Sem dor e sereno. A morte é parte da minha condição humana, e semelha-me mais importante não deixar nada pendente com ninguém que o feito de adiar algo que é consubstancial a esta forma (bem curiosa, todo seja dito) de existência.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Acho que entre enviso e bem-humorado.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os despistes ou qualquer cousa feita por amor.
30.– Un lema na súa vida?
– Poesia, Amor e Liberdade!!!”

Ourense e Trasmiras: presentación de Conversas com Isaac Alonso Estraviz

A sexta feira 17 de xaneiro, ás 20:00 horas, na Sala Vermella do Auditorio de Ourense, preséntase Conversas com Isaac Alonso Estraviz, de Bernardo Penabade, publicado por Através Editora. No acto, xunto ao autor e o proprio Isaac Alonso Estraviz, actuará o grupo Terra Morena.
O sábado 18 de xaneiro, ás 17:00 horas, terá lugar a presentación no Centro Cultural de Trasmiras.

Raúl Dans: “O verdadeiramente tráxico sería deixar de intentar unha e outra vez que todo funcione”

Entrevista de Montse Dopico a Raúl Dans no Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Como en Chegamos despois a unha terra gris, en Unha corrente salvaxe hai unha relación construída desde a mentira e un segredo que se quere agochar. Volves a vellos temas, mais algo mudou no xeito de contalos, non si?
– Raúl Dans (RD): Todos agochamos algo, todos temos segredos. Todos temos unha face escura que non queremos que ninguén vexa, que nin sequera nós queremos ver. Pero ás veces sucede que esa face oculta acaba facéndose visible. Esa é a idea de inicio de Unha corrente salvaxe. Con esta obra quixen explorar ese momento, o momento no que se ilumina a zona de sombra dun ser humano sobre o que pensabas que o sabías todo e cambia a perspectiva que adoptaras para observalo e xulgar os seus actos.
Supoño que si, que os temas son os de sempre: a forza do destino, o fracaso, a procura da felicidade… Pero aquí quería sobre todo contar unha historia que enganchase, e que todas esas reflexións e todos ese temas quedasen nun segundo plano. Sempre tento facelo así, por outra banda. Gústame que o discurso e o pensamento queden diluídos na trama, procuro ser o máis sutil que podo nese aspecto. (…)
– MD: Un mosquito de nome Henri é, contas no propio libro, unha promesa que lles fixeras ás túas fillas… hai anos. Como foi enfrontarse a unha historia para público infantil?
– RD: Non foi unha promesa exactamente. Eu nunca expresei cando eran pequenas esa vontade de escribirlles algo para elas. Pero leslles contos todas as noites e ves canto lles gustan esas historias de outros. E sentes algo de envexa. Como escritor, quererías ser ti quen enchese por completo eses momentos felices, non ter que compartilos con outra persoa, co tipo que escribiu o conto que lles estás a ler. Resulta un pouco doloroso que as túas fillas citen a Roddy Doyle e a Roald Dahl como os escritores da súa infancia, en lugar de citarte a ti. Hai uns anos presentóuseme a oportunidade de cambiar esa situación. Carlota e Ángela eran xa mozas. O caso é que unha tarde a miña filla Ángela lle puxo nome a un mosquito que andaba sobrevoando as nosas cabezas, e empezamos os tres a tirar do fío. E logo retáronme a que escribise toda a historia dese mosquito de nome Henri. Foi unha experiencia moi divertida. (…)”