A guerra de Celso Emilio Ferreiro

Entrevista a Ramón Nicolás en Faro de Vigo:
“O levantamento militar do 1936 supuxo para Celso Emilio Ferreiro o paso á escuridade. Durante os tres días seguintes ó estoupido, o poeta de Celanova andou fuxido, acubillándose na casa duns familiares en Ramirás. Tras esas xornadas, optou por regresar á casa de Celanova onde lle agardaba unha decisión sen volta atrás, alistarse no bando franquista.
Este fragmento da historia de Ferreiro inclúese na biografía que o profesor vigués Ramón Nicolás publica para Xerais baixo o título Onde o mundo se chama Celso Emilio Ferreiro e que se presentou recentemente en Compostela.
“Os seus dous irmáns máis vellos obrigárano a alistarse no bando franquista para salvarse. Chamábame a atención que Celso Emilio liderara as Mocidades Galeguistas de Celanova no 36 e que se alistase cos franquistas”, sinalaba onte Ramón Nicolás. O destino bélico do poeta foi Asturias durante tres anos. Foi nesa época na que coñecería a súa futura muller, Moraima. “Aí comezou o noivado. Despois da Guerra, el vai vivir para Pontevedra e casa con ela”, sinalou o biógrafo. Dese tempo, gárdanse uns versos inéditos, Poemas da Guerra, en castelán. Trátase, explicou Ramón Nicolás de “composicións amorosas adicadas a Moraima pero nos que tamén trata a súa situación persoal de desazón”.
A guerra, pero na nova volta a de carácter silencioso e clandestino, voltaría á vida do poeta no 1963 cando cofunda xunto a outros persoeiros -como Xosé Luís Méndez Ferrín– a Unión do Povo Galego (UPG), de carácter nacionalista. “Celso Emilio estivo en actividades clandestinas ata 1966. Fórono cercando. El traballaba en seguros sociais e era procurador e había presións para que non traballasen con el. Por iso, para sobrevivir, marchou para Caracas coa idea de estar un mes inda que despois foron sete anos”, lembrou Nicolás.
De Caracas, marcharía con dor expulsado da Hermandad Gallega -institución que o chamara para traballar alí- polo seu libro Viaxe ao páis dos ananos, no que criticaba a unha parte da emigración galega que pensaba máis en supera-la miseria e enche-lo peto que en defender o ideal de nación galega, o que molestou ós asociados do ente venezolano.”

Antón Cortizas: “A natureza é como un gran comercio, a gran xoguetería”

Entrevista a Antón Cortizas en Diario de Ferrol, desde Xerais:
“(…) “Despois de publicar Chirlosmirlos. Enciclopedia de xogos populares, en 2001, comecei con este traballo [Tastarabás]. Xa nese libro indico que falta un capítulo e púxenme con el. É unha especie de catálogo coa intención de que o que fun argallando, de recollas e memoria, non quede esquecido”, explica Cortizas, na actualidade profesor de lº e 2° de ESO no IES de Canido.
O seu interese polo xogo tradicional vén desde que era mozo. “Xa na adolescencia comecei a escribir sobre os xogos dos que eu me lembraba, dos enredos que fabricabamos no barrio de Canido nos anos 60 ou por aí. Esa foi a orixe de Chirlosmirlos e tamén dun programa de radio que fixen en Radio Fene durante máis de dous anos”. A memoria foi o punto de partida pero para lograr reunir máis de 900 entradas sobre todo tipo de artefactos que se poden facer precisou tamén de axuda. “Grazas ós meus libros de literatura infantil fun a moitos centros para encontros con autores e aproveitei para poñerme en contacto con profesores e recoller información por aquí e por alá. Tamén traballei con bibliografía, de feito o libro inclúe moitas referencias de bibliografía galega e tamén foránea, xa que que grazas a internet temos cantidade de bibliotecas ás que acodir. Atopei libros divulgativos desde o século XVIII e XIX ara a actualidade, de varios países. O xogo é universal, en todos lados xogamos ó mesmo, máis ou menos cos mesmos entedos”, asegura. (…)”.

Xosé Luís Axeitos: “O ILG e o Consello da Cultura queren colonizar a Academia”

Entrevista a Xosé Luís Axeitos en La Voz de Galicia:
“O secretario da Real Academia Galega, Xosé Luís Axeitos (Rianxo, 1945), analiza o labor da actual executiva, que remata o seu mandato en xaneiro do 2014, e as últimas polémicas nas que se viu envolta a corporación. (…)
– Xosé Luís Axeitos (XLA): Eu coñezo moi ben a historia da Academia e ao longo da súa historia ocorreu un problema moi grave: hai determinadas institucións culturais de gran potencia que a ocupan e a colonizan. Pasou coas Irmandades da Fala e o Seminario de Estudos Galegos, que entraron masivamente na Academia. Pasou con Galaxia, que secuestrou a Academia durante gran parte da posguerra. E pasa agora mesmo coa Universidade de Santiago, co ILG. Hai tres universidades en Galicia, pero a única representada é a de Santiago. Hai un desequilibrio evidente.
– La Voz de Galicia (LVG): Pero tamén hai un sector crítico interno, ¿non?
– XLA: A colonización que unha institución, axudada por algunha outra afín, está facendo da Academia. Esa é a causa de certas críticas á actual directiva.
– LVG: ¿A institución afín é o Consello da Cultura Galega?
– XLA: Si, si, é o Consello, si… E unha proba do que digo é que, no proceso sobre o decreto do plurilingüismo, o ILG e o Consello da Cultura, segundo di Política Lingüística, queren unha solución pactada e buscan que a Academia tamén se sume a ese pacto e retire o recurso, pero a Academia non está en venda. (…)”

Parlamento das Letras: Pere Tobaruela

Entrevista de Armando Requeixo a Pere Tobaruela no seu blogue, Criticalia:
“(…) – Armando Requeixo (AR): ¿Que cres que lle falta aínda ás nosas letras e que lle sobra definitivamente?
– Pere Tobaruela (PT): Todo o que diga pode ser utilizado na miña contra… ¿Teño que responder? A ver… Podería contestar que aínda non levo tempo abondo como para ter unha composición de lugar das letras galegas, mais non sería certo. Así que aí o vai: sobran prexuízos e falta profesionalidade. Sobran (ou sobraron, mellor dito) exceso de subvencións. E agora, pola contra, estamos no polo oposto e falta apoio. Nin unha cousa nin outra… Sobran elites e faltan lectores do común. Sobran etiquetas e vacas sagradas. Falta unha diada de Sant Jordi. Sobra convencionalismo e que, por exemplo, o Día das Letras deixe de ser festivo. Falta cotidianidade de lectura en galego. Sobran críticos que estean hiperpendentes da lingua. Falta amor e respecto pola nosa lingua. Sobran formalismos. Falta informalidade: as letras, os escritores temos que tomar a rúa. (…)
– AR: ¿Cal é a túa valoración do noso presente literario?
– PT: Coido que xa dei algunhas pistas co que respondín ao que faltaba e sobraba nas nosas letras… Pero centrándome no que dis, déixame que utilice agora a palabra “crise”. Non o fago para escudarme nela, senón para non esquivala e para que a xente que lea esta entrevista non pense que non a teño en conta e vivo noutro mundo. E agora respondo: eu penso que o momento que nos toca vivir temos que afrontalo. Para min o pasado nunca foi mellor que o presente. Sinceramente, o pasado xa non existe. ¿E como é o presente? Éche o que hai. Incertidume, medos, éxito, fracaso… ¿A cousa está mal?… Négome a queixarme. Eu quero construír. Hai que ser positivo, mais non simplemente dicilo. Hai que implicarse. E eu estou totalmente implicado no panorama actual, no presente da nosa literatura, á procura de lectores, de romper fronteiras, de convencer á xente de que é posible crear en galego para o resto do mundo. E non o digo por dicir, e menos aínda por quedar ben. Demóstroo con feitos: des que cheguei a Galicia publiquei algunhas novelas e, sen ter en conta os números do ano 2012 (porque as editoriais aínda non me renderon contas), vendéronse uns 15.000 exemplares destas obras. Tamén me traduciron obras escritas en galego para o catalán. E do catalán e o castelán para o galego. Hai que crear sinerxías. E o movemento conséguese camiñando, digo eu. (…)”.

Manuel Portas: “Dar el salto de la docencia a la literatura a los 50 años es una osadía por mi parte”

Entrevista a Manuel Portas en Faro de Vigo:
“(…) – Faro de Vigo (FdV): En su libro [Un dedo manchado de tinta], la ciudad de Compostela es el marco en el que se mueven variopintos personajes, ¿por qué eligió ese formato para narrar su novela?
– Manuel Portas (MP): En realidad se trata de cinco historias y una sexta que sobrevuela a todas las demás. En el libro se cuentan aspectos que están en la vida de la gente común porque cada figura de la obra, un funcionario municipal, un vendedor ambulante senegalés, una mujer que se debate entre su hija y su amor por el hombre encarcelado acusado de violarla, una sindicalista y madre incansable, y una investigadora, son, sobre todo, gente común. El juego están en el primer personaje, que toma la palabra como autor de la obra y que engancha al final con las otras cinco historias que se cuentan.
– FdV: ¿Docencia y literatura son tareas fáciles de compaginar?
– MP: Es un gusto especial. Desde luego, son tareas complementarias, sobre todo, para conocer la reacción de los chavales. Tengo que decir que no escribo para críos sino por placer. Además, también me interesan las valoraciones que puedan realizar los críticos y de los lectores anónimos, cuyas opiniones te van llegando. En mi caso, tengo que reconocer que dar el salto de la docencia a la literatura a los 50 años fue una toda una osadía por mi parte.
– FdV: ¿Fue determinante impartir clases de literatura para atreverse a dar ese osado salto del que habla en la cinquentena?
– MP: Lo verdaderamente determinante es que me gusta la literatura. Si estudié Filología fue porque, también, me atraía mucho la literatura, pero no se puede decir que sea causa-efecto a la hora de explicar mi decisión de ponerme a escribir. (…)”