Galician Reader, proxecto de Small Stations Press

“A fin de promocionar as nosas autoras, Small Stations Press anuncia o lanzamento dun novo web, Galician Reader, con fragmentos dos libros galegos en inglés que editamos ao longo dos derradeiros catorce anos (2009-2022).
Está previsto que un libro con estes e outros textos sairá en 2024, cunha distribución en todo o mundo, e exemplares nas bibliotecas públicas e universitarias de Estados Unidos e do Reino Unido.
Con moi poucos recursos, Small Stations Press, baixo a dirección do tradutor e editor Jonathan Dunne, editou 72 títulos galegos en inglés escritos por 45 nomes distintos durante este período.
Estes títulos inclúen as primeiras edicións completas en inglés dos poemarios Cantares gallegos e Follas novas (en tradución de Erín Moure), clásicos como Memorias dun neno labrego (en tradución de John Rutherford), e unha plétora de títulos contemporáneos, ás veces ilustrados.
A diferenza dos títulos sacados pola editorial, os textos no web Galician Reader, e no libro acompañante serán bilingües, dando así acceso ao idioma galego, a través das traducións ao inglés, e visibilizando o proceso de tradución, tantas veces infravalorado ou mal comprendido.
Son pouco máis de dez autoras incluídas ata agora, pero han incrementarse ao longo dos próximos meses, sendo sempre escritoras con libros editados por Small Stations.
Small Stations Press, unha iniciativa persoal de Jonathan Dunne, espera dar así un impulso ao estatus da literatura galega máis alá das súas fronteiras lingüísticas, tendo en conta que unha cultura non traducida é unha cultura muda. A nosa deseñadora, Kapka Kaneva, é unha candidata ao Premio Memorial Astrid Lindgren. Os nosos libros están dispoñibles a nivel mundial –nos tres grandes mercados de Estados Unidos, o Reino Unido e Australia, e globalmente– sempre a prezos razoables.

Small Stations Press, 10 de febreiro de 2023″

Ribadeo: Letras no Campo. VIII Feira Ribadense do Libro 2022

Marga do Val: “Cousas significa un paso adiante na narrativa galega, nese proceso de renovación que iniciaron os autores de Nós”

Entrevista de Xoán Costa a Marga do Val en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Cousas nace moi ligada á prensa …
– Marga do Val (MV): As narracións breves e as súas correspondentes ilustracións, unha non vai sen a outra, que configuran o libro de Cousas, chegaron ao público a través da prensa, foron publicadas en xornais como A Nosa Terra, Galicia ou El Pueblo Gallego e en revistas como Nós e Céltiga. A prensa tiña e ten un labor fundamental en achegar arte, neste caso literatura e ilustración ao público en xeral, que a arte entre nas casas, nos lugares de reunión e que sexa materia de conversa. Contribúe a prensa a normalizar unha lingua e a visibilizar a literatura.
– ND: … e agora fai parte dun coleccionábel sobre libros galegos do único xornal en galego que existe na Galiza…
– MV: Considero unha feliz idea que Nós Diario, dalgunha maneira, recolla ese testemuño.
– ND: Que é, que son, as Cousas?
– MV: É un libro singular na literatura galega, excepcional. O seu propio autor compila eses textos que foi publicando na prensa, cos que crea un xénero literario propio dentro da narrativa, que se caracteriza pola simbiose entre a narracióm e a ilustración, pola brevidade e pola linguaxe clara, que foxe da artificialidade formal. O ilustrador e o escritor que conviven en Castelao, traballan xuntos: pinta con palabras o que a imaxe conta. Son breves relatos e todos, todos emocionantes.
– ND: Que supón Cousas no sistema literario galego?
– MV: Cousas significa un paso adiante na narrativa galega, nese proceso de renovación que iniciaron os autores de Nós. Cousas é un pano que nos mostra a sociedade galega de inicios do século XX, ese mundo de cambios sociais coa desaparición da fidalguía e onde as clases populares son fundamentalmente as protagonistas. Esa voz, pensamento, esa forma de entender o mundo e actuar das personaxes é a cerna da obra. Cousas mostra a dignidade do pobo galego, neste sentido, como en Cantares gallegos de Rosalía de Castro, é a voz dese pobo a cerna da obra.
– ND: Como convencería alguén para ler, ou reler, as Cousas?
– MV: Sen dúbida a beleza das historias, a emoción que se transmite en cada “Cousa”, desde o lirismo da nena á que chaman a Marquesiña, desde a memoria do pobo que vai gardando a Siña Sinforosa até os anceios e as arelas de ser nais de dona Micaela ou de dona Florinda. Sen dúbida a actualidade da mensaxe que podemos atopar na “cousa” que fala do pai de Migueliño, hai moitos Migueliños e moitos pais coma ese nestes tempos; tamén hai moitos Panchitos que chegan a este país e constrúen aquí a súa identidade, a de ser galegos… Cousas tan actuais que nos lembran que na paisaxe sempre hai algo máis. Cousas é un libro co que está ben crecer, como con Cantares Gallegos ou Follas novas, unha obra en que cada lectura é unha nova lectura, unha nova descuberta. Unha obra que, insisto, emociona. Escrita tamén para que as persoas aprendan a emocionarse.”

Pilar García Negro: “A virtude do xenio rosaliano é quen de converter estes primeiros ensaios e tentativas en obra feita e dereita”

Entrevista de Xoán Costa a Pilar García Negro en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Cantares gallegos é a obra fundacional da literatura galega contemporánea. Obviamente non nace do nada…
– Pilar García Negro (PGN): Os denominados séculos escuros (que cada vez o son menos, por novos achados que dan fe da permanencia dun fío de galego como lingua escrita) coñecen a súa ruptura co uso propositado do galego desde os primeiros anos do século XIX: literatura histórica, utilitaria, poética…, en verso e en prosa. Son as primeiras tentativas de emerxencia da lingua na letra escrita e publicada, ao calor dun despertar da conciencia patriótica que, no ecuador do século (1846; 1856) contará con fitos significativos que adquiren grande valor simbólico (Mártires de Carral; Banquete de Conxo). Con todo, a norma e o paradigma son os do español. Rosalía de Castro practica unha fusión extraordinaria: reivindicación patriótica-uso da lingua galega ao servizo dun libro unitario-elaboración dunha literatura culta, que beneficia toda a riqueza e especificidade da literatura popular, celebrándoa mais reintepretándoa para liberala do corsé etnográfico, e elevala, co máis depurado estilo, á altura dunha cultura viva e merecente de ser coñecida e respeitada, sen deixar de marcar sempre a súa pegada autorial, como muller e galega consciente das necesidades e problemas da súa nación.
– ND: Cais son os precedentes?
– PGN: Os antecedentes máis importantes son: Proezas de Galicia (1810), de Xosé Fernández Neira; a publicación do Álbum de la Caridad (1862) derivada dos Xogos Florais da cidade da Coruña do ano anterior (colección onde ela figura con seis poemas, cinco dos cais pasarán a Cantares…); a fundamental obra de Xoán Manuel Pintos A gaita gallega (1853) e, desde logo, poemas de Francisco Añón, Alberto Camino ou a estrea de Eduardo Pondal: “A campana de Anllóns” (1858). Como xa indiquei, a virtude do xenio rosaliano é quen de converter estes primeiros ensaios e tentativas en obra feita e dereita: independente, non complementar da literatura española.
– ND: A quen se dirixe a obra e con que pretensións?
– PGN: Loxicamente, a quen podía lela, en primeiro lugar, visto o elevadísimo analfabetismo reinante, isto é, ao público letrado galego para o animar ao coñecemento e defensa do seu país; ao público español, como antídoto firme contra a galegofobia. A partir da 2ª edición (1872), circulou como un maná sobre todo entre galegos emigrados en Madrid e en Ultramar. Chegan a circular copias ou recitados, segundo lembra Murguía, dando poemas por anónimos populares, tal era a mestría en captar a práctica social, psicolóxica e cultural do seu povo. (…)”

Takekazu Asaka completa a tradución da obra en galego de Rosalía ao xaponés

Desde

valentin garcia e o profesor e tradutor takekazu asaka presentan en rp wakaba syuu

Cultura Galega:
“O profesor da Universidade de Tsudajuku, Takekazu Asaka, un vello coñecido da lingua e cultura galegas, presentou onte en Santiago de Compostela a edición de Follas Novas en xaponés, traducida como Wakaba syuu, coa que se completa a tradución á lingua nipoa das obras en galego de Rosalía de Castro. O libro é unha “escolma representativa” duns 60 poemas traducidos ao xaponés dun total de 137 que compoñen o libro de Rosalía de Castro. A obra conta cun limiar de Anxo Angueira e contou co patrocinio da Consellería de Cultura e Turismo, a través da Secretaría Xeral de Política Lingüística.
Asaka dá ao prelo Wakaba syuu (2018), que cunha escolma representativa duns 60 poemas traducidos ao xaponés dun total de 137 de das cinco seccións nas que se divide a obra (Vaguedás, Do íntimo, Varia, Da terra e As viúvas dos vivos e as viúvas dos mortos) na que non faltan pezas emblemáticas como Unha vez tiven un cravo, Negra sombra ou Tecín soia a miña tea súmase ás traducións á lingua nipoa xa feitas dos Cantares gallegos (2002 e 2005) e dos Contos da miña terra (2013) para completar con esta derradeira entrega a edición bilingüe xaponés-galego da obra de Rosalía de Castro.”

Cuestionario Proust: Lupe Gómez

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Lupe Gómez:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
– Son moi constante. Teño gran capacidade de concentración. Nunca abandono as palabras. As palabras nunca me abandonan a min. Busco sempre o Silencio, os lugares apracibles. Sempre estou inspirada. A inspiración dorme todas as noites no tellado da miña casa.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A lealdade. Aprecio moito que as persaos sexa de lei, verdadeiras como o pan feito no forno da casa. Sen máscaras nin trampas. Auga clara correndo polos regatos. Creo que así é máis fácil entendernos uns cos outros, e crear vínculos duradoiros.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que sexan fieis e que me comprendan aínda que eu ás veces desapareza ou non teña gana de rir, bailar, facer vida social. Gústame enviar os meus escritos aos amigos-as, e que eles-as me lean con esa paixón compartida, ese impulso e esa euforia que sempre nos mantén unidos e nos fai voar, escapar…
4.– A súa principal eiva?
– Recoñezo que son bastante vulnerable, esixente comigo mesmo, coa escrita, e tamén coas persoas que me rodean e me queren. A miña familia, os meus amigos xa o saben, e non mo teñen en conta. Tento ser máis flexible, comprender todas as imperfeccións, aceptar a vida tal como é, quererme a min mesma e deixar que o vento se exprese á súa maneira, coa liberdade oculta da condición humana.
5.– A súa ocupación favorita?
– Escribir cartas con todo o sentimento do mundo. Pousar os meus segredos poéticos nun papel branco ou de cores infinitas. Envolver esa carta en papel de agasallo. Escribir enderezos en sobres. Pegar os selos coma se fosen bicos de mel. Ir a Correos na miña bicicleta azul, viaxar así polo mundo, como unha ave chea de sorpresas.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Escribir, e recibir moitas cartas. Recuperar ese costume tan grandioso, tan excelso, tan bonito. O xénero epistolar é o meu preferido. Teño moitas ganas de publicar o meu novo epistolario na editorial Alvarellos. Normalmente saen publicados os epistolarios das persoas mortas, pero eu aínda estou viva e teño sangue, tinta, emocións abertas para compartir…
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
Non poder viaxar no coche de liña á miña aldea Fisteus. Ter que pechar para sempre a nosa casa familiar, o noso niño de música. Non poder visitar aos meus pais mortos nos seus panteóns. Non poder regalarlle palabras fermosas a ese mundo que tanta electricidade me transmite e que me fai ser tal como son.
8.– Que lle gustaría ser?
– Cando estudaba o Bacharelato na cidade da Coruña, no instituto Zalaeta lía, case ás escondidas, o libro Un millón de vacas de Manuel Rivas. Soñaba, e sigo soñando, con chegar a ser escritora e periodista. Quería chegar a formar parte dese “mundo” no que consideraba a Rivas como mestre. Agora el é mestre e tamén moi amigo meu. Sigo tendo quince anos e con ganas de aprender…
9.– En que país desexaría vivir?
– Levo case vinte anos vivindo na Rúa Basquiños de Santiago. Toda unha vida. Nese tempo escribín uns vinte libros. Eu quero seguir vivindo aquí outros vinte anos, pois formo parte deste mapa e teño unha casa con horta, na que me sinto profundamente arraigada.
10.– A súa cor favorita?
– A cor azul. Para min os días, todos os días, son de cor azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A camelia, porque é guerrilleira e ao mesmo tempo moi delicada. Teño un camelio na miña horta, e as camelias están comigo desde o mes de decembro ata o seguinte mes de marzo. Elas non o saben pero forman parte das miñas pinturas, das miñas caligrafías.
12.– O paxaro que prefire?
– Gústanme os merlos. Adoro os carrizos, os paxaros pequenos. Canto máis pequeniños son, máis me gustan. Sempre debuxo paxaros. Resúltame fácil falar con eles, entender o seu idioma. Desde pequena, escoitei o cuco ao lonxe, e iso fíxome soñar, imaxinar, pois é un paxaro furtivo, misterioso. Sempre escondido e camuflado. Nunca cheguei a velo. Gustaríame xogar con el…
13.– A súa devoción na prosa?
– Estou fascinada coa lectura da Biblia, coa súa literatura tan limpa, nítida, terrible, fantasiosa, brillante. O Antigo Testamento é apaixonante. Sinto especial devoción polas Cartas de San Pablo, polo libro da Xénese, pola Apocalipse… Son lectora litúrxica da Catedral de Santiago. Disfruto moitísimo dándolle, coa miña voz, un toque moi poético ás Escrituras Sagradas. É como entrar “noutra dimensión”. Para min é un grande privilexio, unha aventura.
14.– E na poesía?
– Hai dous libros que son como pedras contundentes nun río de alegría, paciencia e compromiso. Do Courel a Compostela de Uxío Novoneyra e Cantares gallegos de Rosalía. Por algunha razón misteriosa, viaxan xuntos comigo. Van entrelazados e inauguran sempre un combate, unha beleza estraña, un lazo moi íntimo.
15.– Un libro?
Dos soños teimosos de Novoneyra, no que el responde ás preguntas lúcidas de Emilio Araúxo. Esas conversas son como un manifesto poético que teño sempre moi presente na miña vida e no meu pensamento. Sei ese libro todo de memoria. Lino moitas veces e téñoo moi interiorizado.
16.– Un heroe de ficción?
– Na miña memoria creativa, o meu avó Antonio cando morreu, pasou a outra vida de ficción e converteuse no meu heroe. Un modelo que nunca olvidarei. El desapareceu cando eu tiña 11 anos. Eramos moi amigos e ás agachadas dabame cervexa pra beber. Chamáballe “padriño”. Xuntos, coidabamos vacas nas chousas.
17.– Unha heroína?
– Heidi. Era simplemente un debuxo animado co que eu me sentía fortemente identificada cando era nena da montaña, e sempre me facía rir e chorar. Vela na televisión era como comer terra mollada.
18.– A súa música favorita?
– Desde hai uns catro ou cinco anos, toda a miña obra literaria nace, resoa e pace na música do meu queridísimo amigo Amancio Prada. Para min é un grandísimo amor, un encantamento de auga verde, fresca, nova. Escoito os seus cantares todas as noites e déixome levar… Agora teño entre mans un novo poemario, titulado No encanto do aire. Foi escrito todo el na catedral, inspirándome no concerto que alí celebrou Amancio Prada o pasado mes de outubro.
19.– Na pintura?
– Gústame moito a pintura de Antón Lamazares. Puiden coñecelo e gozar da súa fala labrega, da súa elegancia, do seu estado salvaxe e da súa poesía. Gústanme Chagall, Luís Seoane, Velázquez, e moitos outros-as. Para min a caligrafía é unha forma de pintura, moi básica, moi rudimentaria, moi simple pero tamén un grandísimo luxo ao alcance das nosas mans, un acto físico de amor insubornable.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– A miña tía Lucita. Está en cadeira de rodas desde os 18 anos. Ten agora 8o anos e segue saboreando a vida como se fose unha canción de rosas. Nunca dimite. Sempre ten sorrisos e leccións de vida. Escribiu agora as súas impresionantes Memorias. Un libro titulado Nubes Bordadas. É unha muller moi intelixente. Foi a mestra das miñas primeiras letras. Sabia costureira de afectos moi fondos.
21.– O seu nome favorito?
– Loaira. Era un nome que formaba parte da poesía de Novoneyra. Sempre me gustou a súa sonoridade. Paréceme un nome moi soñador, moi feminino, moi elegante.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Son unha persoa de poucas falas, poucas palabras. Exprésome máis con silencios, xestos. Por iso, non soporto a charlatanería, a palabrería, o falar por falar, a verborrea. Creo que a xente, os políticos, os curas, os periodistas, as mulleres, os youtubers, todo o mundo fala demasiado. É como se as palabras se precipitasen moitísimo e perdesen o seu significado orixinal, o seu peso, a súa importancia, o seu valor.
23.– O que máis odia?
– O grandísimo ruído da sociedade na que vivimos. Ás veces resulta totalmente imposible parar e reflexionar. Molesta nos oídos e fai dano no corazón.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Non desprezo a ninguén. Imaxino que todas as figuras históricas son necesarias, pois asi é como se vai formando, pouquiño a pouco, o puzzle incompleto da inxustiza, dos desencontros, das guerras. Desprezo aos que asoballan, aos que se corrompen, aos que rouban, aos que fan que este mundo non sexa unha limpa guitarra.
25.– Un feito militar que admire?
– Non teño eu moita cultura “militar”. Non sabería dicirche. Admiro a arte, os inventos, a cultura popular, pero os feitos militares non forman parte do meu imaxinario. Admiro as mulleres galegas que desde sempre, traballaron arreo para que a Historia non fose un barco morto na praia.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– O don da risa. A retranca. A inocencia infantil. A capacidade para ver e sentir todos os fios absurdos que moven a vida. A subversión da linguaxe.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
–Tranquiliña. Caladiña. Escribindo poesía surrealista para comprender e abrazar, abarcar a miña propia morte.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Síntome sempre moi chea de vida, con moita enerxía, e en boa forma física. Cando camiño, síntome animada, contenta. Olvido todas as penas, as desgrazas, os sustos dramáticos dos telexornais.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Creo que son moi indulxente, moi comprensiva. A compaixón é unha tenrura que eu aprendín desde sempre mirándome nos ollos das vacas. Eses animais son como as miñas deusas, as miñas mestras budistas.
30.– Un lema na súa vida?
– Sempre hai versos para escribir. O novo día sempre nos vai traer palabras novas.”

Cuestionario Proust: Antonio Tizón

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Antonio Tizón:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
− A bipolaridade.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
− A serenidade.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Comprensión.
4.– A súa principal eiva?
– A indisciplina, agravada pola confianza desmesurada na inspiración.
5.– A súa ocupación favorita?
– Escribir e ler.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Escribir e ler sen pasar noites en branco.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Morrer a destempo, a morte a destempo dos meus seres queridos.
8.– Que lle gustaría ser?
– Un bo trobador ou xograr do século XXI.
9.– En que país desexaría vivir?
– No meu país: Galicia.
10.– A súa cor favorita?
– Azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
– Caravel.
12.– O paxaro que prefire?
– Pardal.
13.– A súa devoción na prosa?
Xabier Quiroga.
14.– E na poesía?
– Rosalía.
15-. Un libro?
Follas novas.
16.– Un heroe de ficción?
– O probe emigrante do primeiro poema cronolóxico de Cantares, “Adiós, ríos, adiós fontes…”.
17.– Unha heroína?
– A muller revolucionaria de “A xusticia pola man”.
18.– A súa música favorita?
– A música popular.
19.– Na pintura?
– Igual que na literatura: o realismo simbólico, máxico, tan cotiá como fantástico.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– María Dominga Cordeiro García, a miña avoa, que non sabía ler nin escribir, que tiña o don da elocuencia.
21.– O seu nome favorito?
– María da Alba.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A mala educación.
23.– O que máis odia?
– A guerra, a corrupción, a impunidade do poder fronte ao crime.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Franco, pola súa proximidade xeográfica, por ser o máximo responsábel dun dos maiores xenocidios humanos, políticos, económicos, sociais, culturais e lingüísticos que rexistra a historia da Humanidade.
25.– Un feito militar que admire?
– Ningún.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A elocuencia.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Con lucidez, coa memoria intacta, cando me chegue a hora, tranquilamente na cama, coma miña avoa, ou sentado ao pé da lareira, coma meu avó; non coma miña nai que, cando morreu, levaba xa moito tempo morta, sen lucidez, sen memoria.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– A oscilación.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– A folganza, a gula.
30.– Un lema na súa vida?
– Teño moitos, entre os que hai un que descubrín durante o proceso creativo da miña primeira novela, A antesala luminosa, e que podería formularse así: “De todos os misterios da vida, considero que o máis resistente é o amor, porque sobrevive ás maiores calamidades: o paso do tempo, a distancia, a loucura e a morte”.”

Cuestionario Proust: Xoán Babarro

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Xoán Babarro:

“1.– Principal trazo do seu carácter?
-Apaixonado.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
-A bondade.
3.– Que agarda das súas amizades?
-Honestidade.
4.– A súa principal eiva?
-Excesiva preocupación pola consecución dos obxectivos que me propoño.
5.– A súa ocupación favorita?
-Observar a situación das linguas.
6.– O seu ideal de felicidade?
-Vivir o día a día con ilusión.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
-A perda dos seres queridos.
8.– Que lle gustaría ser?
-O que son.
9.– En que país desexaría vivir?
–No que vivo.
10.– A súa cor favorita?
-A cor azul.
11.– A flor que máis lle gusta?
-Calquera das silvestres.
12.– O paxaro que prefire?
-O birrio, entre outros.
13.– A súa devoción na prosa?
Álvaro Cunqueiro.
14.– E na poesía?
-Ramón Cabanillas.
15.– Un libro?
Cantares gallegos.
16.– Un heroe de ficción?
-Ulises.
17.– Unha heroína?
-Sherezade.
18.– A súa música favorita?
-A tradicional dos fiadeiros.
19.– Na pintura?
-As miniaturas das Cantigas de Santa María.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
-Calquera persoa que se dedique a traballar polos demais en zonas de conflito.
21.– O seu nome favorito?
-Ana.
22.– Que hábito alleo non soporta?
-A fachenda.
23.– O que máis odia?
-A agresividade.
24.– A figura histórica que máis despreza?
-Toda aquela que mata ou escraviza a outros humanos.
25.– Un feito militar que admire?
-A Revolución dos Caraveis.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
-A expresión a través da plástica.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
-En paz e rodeado dos meus.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
-Sosegado.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
-Aqueles que non fagan dano á colectividade.
30.–Un lema na súa vida?
-Fai ben e non mires a quen.”

Orixes da escrita: Campanas de Bastavales

bastavales-IDesde Criticalia, de Armando Requeixo:
“As campás da igrexa de San Xiao de Bastavales, freguesía do Concello de Brión, no val da Amaía, ecoan no corazón da voz feminina deste poema no que non poucos rosaliólogos quixeron ver a propia Rosalía. As súas badaladas espertan nesa voz, talvez autobiográfica, un proceso de rememoración no que se cadra non son alleos os días vividos na contorna, concretamente na aldea de Castro de Ortoño, onde segundo a memoria oral e de vida a autora deste poema incluído en Cantares gallegos puido morar parte da súa nenez coidada pola familia de seu pai, o crego Manuel Martínez Viojo.
O que si é claro é que Bastavales e a redonda padronesa foron eidos caros a Rosalía, que os cantou en múltiples ocasións, deixando constancia da fermosura destas terras e dos sentimentos que as mesmas arrincaron nela. As Torres da Hermida en Lestrobe, o propio Padrón, as veigas de Laíño e outros espazos cruzan as súas composicións, que entrañan así un especialísimo territorio poético e vivencial xa para sempre inmortalizado pola súa escrita.
Imposible non pasar por Bastavales e morrer de soidades na paisaxe rosaliana. As coitas das vivencias fuxidías consomen aquí e os recordos veñen mainos polo que foi e xa non será, con Rosalía sempre.”