Artigo 
de Armando Requeixo en Criticalia:
“O costume de adornar as tumbas e os monumentos fúnebres ten a súa orixe no Antigo Exipto. De aí pasou a Grecia e Roma, onde as inscricións que se facían nas lápidas mortuorias cobraron relevo como un subtipo especial de elexía ou poema de lamento ao que se chamou epitafio.
Como non podía ser doutra maneira, moitos dos grandes escritores da Historia quixeron ser creativos ata no último alento, polo que deixaron ideados enxeñosos ou sentidos epitafios que hoxe adornan os seus sepulcros. (…)
Consecuentemente, entre os escritores desta terra non faltan tampouco exemplos de epitafios de interese. Son abondo coñecidos os de dous autores mindonienses: Manuel Leiras Pulpeiro e Álvaro Cunqueiro. Na campa do primeiro insculpiuse: “Amou a Verdade e practicou o Ben”. Non podía acaerlle mellor ningunha outra sentenza a quen foi en vida masón, republicano, anticlerical e esperantista. Da súa parte, na tumba do autor do Merlín e familia ―quen o próximo 28 de febreiro estará de cabodano― figuran estas palabras: “Eiquí xaz alguén que coa súa obra fixo que Galicia durase mil primaveras máis”. Abofé que o seu legado ha perdurar ese tempo e outro tanto.
Non quero rematar sen amentar outros tres exemplos ben notorios. O primeiro deles é o de Celso Emilio Ferreiro, que repousa no camposanto de Celanova con estes versos seus derriba do lastra: “Mais o lume que alampea/ xamais o veredes morto”. Toda unha declaración de esperanza. Unha enerxía que virou furia de vida no poema que Lois Pereiro titulou, precisamente, “Poderíano escoller como epitafio” e que di: “Cuspídeme enriba cando pasedes/ por diante do lugar no que eu repouse/ enviándome unha húmida mensaxe/ de vida e de furia necesaria”. Os dous últimos versos son os que hoxe acompañan a súa pedra en Santa Cristina do Viso (O Incio). Finalmente, se houber que coroar un escritor galego como o príncipe do epitafio satírico para si, penso que se tería en Xosé Ramón Fernández Oxea ‘Ben-Cho-Shey’ un candidato forte. O texto que figura na súa tumba no camposanto de San Francisco dío todo: “Gran Cruz de Montealegre, colector de Barallete, Preboste do Tangaraño. Ten o gusto de lles ofrecer aos seus amigos o seu novo domicilio no cumio do cimiterio de Ourense, onde os agardará ata que o boten de alí os ediles de turno. A súa dona e a súa filla préganlle encomenden a Deus a súa ánima. Nota: Quedan suprimidas tódalas homenaxes postmortem porque as cousas ou se fan ao seu tempo ou non se fan”.
Arquivo da categoría: Obituarios
Arturo Casas fala sobre Todorov
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
““Ten un peso moi forte na elaboración do canon teórico-literario do estruturalismo que é decisivo a partir dos anos 60 ata hoxe”. Pode accederse á entrevista con Arturo Casas aquí.
A pegada de John Berger na literatura galega
Desde
Sermos Galiza:
“O escritor, pintor e crítico de arte John Berger faleceu a segunda feira aos 90 anos en París. O autor inglés é un referente. Un artista polifacético que ensinou ás súas lectoras e lectores a comprender mellor a súa contorna. A reparar en todos os detalles. A observar o mundo. Berger formouse como artista plástico e converteuse nun dos teóricos da arte máis influentes. Modos de ver é o conglomerado do seu pensamento, unha das obras máis importantes da historia da arte. Antes de ser publicada como libro, foi emitida en 1972 como serie de televisión pola BBC. Aí podíase observar o propio Berger explicar a súa teoría da arte e demostrar o valor oculto de cada obra. O que aí detrás. No mesmo ano publicaba G, coa que gañou o Booker Prize.
Son moitas e moitos os autores galegos que non o esquecen. Manolo Rivas publicou esta segunda feira en El País unha emotiva homenaxe. “Lémbroo outro anoitecer en Galiza na hora de entre can e lobo, arredor dun lume, nun monte próximo ao río Mandeo de Betanzos. Ano de 1994. Escoitaba moi atento a información de que o ser vivo con máis sinónimos na lingua galego-portuguesa é a luciérnaga, empezando pola súa denominación máis popular: vagalume. Máis de cen nomes. Aquela noite, na Espenuca, os seus ollos tiñan o brillo de luciérnagas. De maneira moi discreta, debuxaba nun caderno cos tizóns máis pequenos da fogueira. Adoraba a luz, penetrábase no misterio”, escribe Rivas.
Mais non foi o único, o crítico literario Ramón Nicolás publicou en twitter este chío: “Porca terra, inesquecible, en tradución de Xoán Abeleira. Descanse en paz John Berger.” Teresa Moure dedicoulle en Facebook estas agarimosas palabras: “O escritor vivo que mais admirava partiu hoje. John Berger, um gigante. O peso da porca terra há de ser leve para quem nos deu olhos para ver. Será por isso que meu corpo decidiu ferver…”
Berger tamén foi poeta. Un grande poeta. Mais a verdade é que a poesía está presente en toda a súa obra. A descrición minuciosa e detallada. Non se limitaba a explicar, senón que entraba nos relatos para non saír nunca máis. As editoras e poetas Dores Tembrás e Antía Otero tamén o lembran no Facebook. “O ano non puido comezar peor. Morreu John Berger”, afirma Dores Tembrás. “Grazas por ensinarnos a mirar #JohnBerger”, escribe Antía Otero.
“O compromiso de Berger era escribir”, sinala Rivas. Agora, grazas a iso, sempre seguirá vivo entre as páxinas da súa extensa obra.”
Morre o poeta brasileiro Ferreira Gullar
Desde
Sermos Galiza:
“Se alguém perguntava nestas últimas décadas por um grande poeta brasileiro a resposta quase invariável era Ferreira Gullar, autor do lendário Poema Sujo (1976). A sua voz apagou-se este domingo no Rio do Janeiro, aos seus 86 anos.
Ferreira Gullar era um escritor total -até foi roteirista de novelas para a televisão-, mas foi na poesia onde alcançou o maior reconhecimento com uma obra que abriu novas fronteiras na lírica brasileira de finais dos 50, ao fronte do chamado movimento neo-concretista. Estava na vanguarda literária e também na política, desde a sua militância comunista no confronto coa ditadura militar. Precisamente a sua obra mestra, o Poema Sujo, escreveu-a durante o seu exílio na Argentina.
Em 2010 foi distinguido com o Prémio Camões, o maior da literatura em língua portuguesa. Também obteve os galardões da Associação Paulista dos Críticos de Arte (1976) e Machado de Assis (2005). (…)”
Falece o sociólogo Fermín Bouza aos 70 anos
Desde
Sermos Galiza:
“Fermín Bouza Álvarez (Compostela, 1946) faleceu o 29 de outubro aos 70 anos de idade. Sociólogo e escritor, era fillo do gran poeta e intelectual Fermín Bouza-Brey. Desde 1969 residía en Madrid, onde impartía aulas na Universidade Complutense.
Autor de obras como Labirinto de inverno (Premio da Crítica), Longo voo de paxaro, Memoria do diaño, O tempo na auga ou Las bodas secretas de Lilia, alén das obras colectivas, escribía de maneira periódica en castelán no seu blog El voto con botas. A derradeira entrada no seu blog daba conta, precisamente, do seu delicado estado de saúde e informaba da súa saída da UCI.
Na biografía que escribiu para a AELG, salientaba que comezou a escribir na revista do colexio e revelaba que posuía un libro de poemas inédito que aínda conservaba, A Barlovento. “Son un lector irregular e gozo moito mirando para a xente e para as cidades na vida de cotío. Quizais porque son sociólogo. A literatura vai coa miña vida e a vida do que me envolve, que é o que conto en xeral. É unha escrita que son eu”, afirmaba.
Aliás, o escritor sinalaba que a súa escrita é parecida a el, “fuxidía e algo estraña”. Nese sentido, puña de manifesto que Labirinto de inverno era a súa vida, “coas súas claves e misterios” e chanceaba cunha errata que contiña esa obra [por Viaraz pon voraz] e que o “torturaba un pouco”.”
Falece o poeta Fran Cortegoso
Desde
Sermos Galiza:
“Francisco Cortegoso finou esta cuarta feira, 5 de outubro, aos 31 anos de idade tras unha enfermidade. O escritor puido ver rematada a súa derradeira obra, Suicidas, editada por Chan da Pólvora. Precisamente, o mesmo día que falecía na súa casa de Bora (Pontevedra) o autor, o seu poemario chegaba ás librarías do país.
Segundo informa Chan da Pólvora, Antón Lopo, Manolo Martínez e Gonzalo Hermo traballaron arreo para que o poeta puidese ver publicada a súa obra. “Hoxe é un día de inmensa tristura para as persoas que formamos o equipo da Chan da Pólvora. Vaian as nosas condolencias e o noso amor para a súa familia, os seus amigos e toda a xente que o quere”, sinalou a editora nun comunicado.
Licenciado en Filoloxía galega, o autor deuse a coñecer como poeta en 2008, na Revista das Letras de Galicia Hoxe con Ningún Home. En 2013 obtivo o premio de poesía Pérez Parallé co poemario Memorial & Danza.”
Faleceu Fernando Acuña Castroviejo
A AELG lamenta 
o pasamento do seu socio Fernando Acuña Castroviejo.
Desde Historia de Galicia:
“(…) Este martes é un día triste para o mundo do patrimonio galego porque perde a un dos seus pioneiros, Fernando Acuña Castroviejo.
O catedrático, nado en Santiago de Compostela en 1945 era un destacado experto en arqueoloxía romana, foi un dos fundadores do Museo do Pobo Galego e era vicepresidente do seu padroado.
Ao longo da súa carreira, dirixiu diferentes escavacións, como as do xacemento das Torres do Oeste (Catoira), o castro de Neixón (A Coruña) ou Castro Real (Boimorto). Ademais, o catedrático de Arqueoloxía da Universidade de Santiago de Compostela pertencía a numerosas sociedades científicas e era académico de número da Real Academia Galega de Belas Artes.
Castroviejo era, ademais, membro correspondente da Real Academia Galega desde xaneiro de 1972. Por iso, o presidente da RAG, Xesús Alonso Montero, expresou xa o pesar da institución polo falecemento de Acuña Castroviejo, de quen lembra a boa disposición que sempre amosou para colaborar coa Academia e os seus comezos como arqueólogo na sección de Prehistoria e Arqueoloxía do Instituto Padre Sarmiento.
“Xa nas súas primeiras investigacións arqueolóxicas, cando era moi novo, amosa unha gran personalidade. Neste eido e daquela está baixo o influxo dun grande investigador e mestre, Fermín Bouza Brey, que desde o Instituto Padre Sarmiento orienta un fecundo equipo de investigadores novos en arqueoloxía e antropoloxía (o propio Fernando Acuña Castroviejo, Xosé Manuel González Reboredo, Carlos García Martínez…)”, apuntou.
A capela ardente de Fernando Acuña instalouse no Hospital Clínico de Santiago de Compostela. O funeral será este mércores, 14 de setembro, ás 12:00 horas, en Santo André de Trobe, en Vedra.”
NOTA: a foto provén da Universidade de Vigo.
“A forza indicíbel do Agustín”, por Suso de Toro
Artigo
de Suso de Toro en Sermos Galiza:
“No mundo da cultura de calquera pais hai figuras de toda caste, intelectuais e artistas que, alén de ofrecer o seu traballo creativo, compiten, loitan, defenden intereses particulares e posicións estéticas ou ideolóxicas. A figura do Agustín Fernández Paz non semella nin deste país nin deste mundo, o Agustín foi, é, un tipo único. E por iso todos queriamos ser amigos seus.
Non me cadrara ter apenas trato previo co Agustín. porén, ao que souben que lle picara o bicho, achegueime a el na primeira oportunidade, coido que foi con motivo dunha desas homenaxes que facemos cando a alguén o consideramos inofensivo ou está marcado pola morte. Eu sei ben por que o fixen, porque gustara daquel home simplemente.
Cando coñecemos a unha persoa que é especial por un motivo ou outro desexamos reter algo dela. Nese caso a nosa motivación é procurar enerxía, buscar a luz, é un dos resortes esenciais que move a vida dentro nosa. Mais, no meu caso pódese dicir que foi un acto político, foi un acto consciente de recoñecer e reforzar unha posición dentro do noso mundo cultural. Esa posición, a de Agustín, é a posición da esperanza. E a do amor.
Tense dito antes e tamén estes días que Agustín era moi boa persoa, érao mais iso non pode resumir sen máis a súa forza, o seu poder. Porque expresouse coas armas máis humildes, a modestia insistente do mestre, o oficio tomado a serio de escritor e os modais respectuosos, porén foi un loitador duro. Non falo do seu rexeitamento a un honor porque esas autoridades que llo concedían estaban a traizoar ao seu país, iso simplesmente é a coherencia dun home que sabe que cando os días que quedan están contados cada acto é valioso e ten que ser verdadeiro. (…)”
Agustín Fernández Paz, il miglior fabbro, por Armando Requeixo
Artigo de Armando Requeixo, desde Criticalia:
“(…) O que as letras galegas deben a Agustín Fernández Paz non se dá contado: case medio século de labor entregue á nosa cultura, á súa lingua, ao pobo e máis de cincuenta libros publicados, entre os que se atopan varias obras de culto.
Levaba a escrita na xema dos dedos. As palabras espellábanlle no iris e o mundo íalle entrando polos cómbaros do seu perenne sorriso ata o fondal dos paradisos fantasiados. Escribía aquelas deliciosas maxinacións en cadernos sempre de papel amarelo e, aínda que amaba todas as súas criaturas, tenme confesado algunha vez que O centro do labirinto lle dera moitas alegrías e que tiña debilidade por algúns deses seus fillos que non foran tan queridos, como O laboratorio do doutor Nogueira ou Corredores de sombra. Mais non me cabe dúbida de que, nos últimos anos, Non hai noite tan longa, O rastro que deixamos e A viaxe de Gagarin foron tamén verbas benamadas por el. (…)
Lembro que un día, hai catro anos, lle dixen: “Se soubeses que o teu tempo se esgota, ¿que non te perdoarías non deixar escrito?” Respondeu coa sabenza da que só son quen os seres irrepetibles: “Sei que o meu tempo se esgota, non preciso do subxuntivo. Como calquera narrador, a través dos meus libros aspiro a deixar testemuña da miña visión da vida e da miña concepción do mundo”. Abofé que o fixo. Boa viaxe Agustín.”
Especial Diario Cultural: Agustín Fernández Paz
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“Especial do programa sobre a figura de Agustín Fernández Paz. Pode accederse aquí.”
