Manifesto da NPG, por Armando Requeixo

DesdeArmando Requeixo Criticalia, de Armando Requeixo:
“Existe un lugar no mundo onde todo se derruba en lus, onde o Tempo desorballa os prados, as estrelas arden sobre o medo e o mal e treman as bágoas nos budios escuros. Existe esa xeografía escolleita por un anxo e salvada nalgún intre de amor desesperado. Existe e chámase os Vilares.
Esta terra trapaceira entretece fías de soños e palabras. Aquí o leite, o centeo e a lus da aurora nutren o berce dos poetas para que oian pacer canto hai. Por iso non causa estrañeza que no Vilariño, pé do río do Requeixo, medrase un neno capaz de domear a verba, de infundir co seu alento o drama cheo que as cousas precisan, darlles rostos pra que se conozan e palabras para que se entendan.
Ese reino de Terra Verde e Mar de Orballo é o que herdaron Mar Beres, Luz Campello, Xosé Antonio Cascudo, Fátima Fernández, Judiña de Lea e Jaki Quintela. Algúns por seren estas terras ou as contiguas as que coñeceron as súas andainas infantes e mozas, outros por radicar nestas landas a memoria do seu sangue, tamén a mandorla á que regresan sempre e mais despois.
Este sexteto non é unha xeración literaria, non precisa selo. Nin sequera é un colectivo formalmente constituído. É, iso si, un grupo que sente o vencello da terra, o urro telúrico do sangue dos devanceiros comúns, a lentor da chaira que lles agabea polo peito e os reclama para a tribo guitirica, poetas párracos, xente de ollada longa e largacío sentir, envisos nas lombas de Arxán cando o solpor oculta Lourenzo. (…)”

Tabela dos Libros de outubro de 2015, por Armando Requeixo

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:

“IN MEMORIAM MANUEL RODRÍGUEZ ALONSO

Esta Tabela dos Libros é especial, pois non só dá a coñecer os volumes que Inmaculada Otero Varela, Francisco Martínez Bouzas, Montse Pena Presas e eu estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas, senón porque é tamén a primeira que sae á luz sen termos entre nós o compañeiro Manuel Rodríguez Alonso. A el queremos dedicarlla, na lembranza e recoñecemento máis afectuosos.”

2015_outubro_tabela

Casas literarias: Celestino Fernández de la Vega

casa-cilistroDesde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
Celestino Fernández de la Vega, Cilistro para os amigos, é un claro exemplo de intelectual no que o contexto natalicio, o espazo e paisanaxe infantes e xuvenís, acaban por conformar un xenuíno modo de ser.
Cilistro naceu en Friol, o 23 de setembro de 1914. A vila luguesa, próxima á Lucus Augusti de selo romano, é toda ela unha landa de antigos señoríos, con pazos e torres medievais que gobernan un territorio de casas fortes e vellos feudos cunha tradición que resoa na historia e nas lendas.
A paisaxe daquelas terras é dunha beleza incontestable. Prados largacíos e correntes fluviais que fixeron do fillo de don Higinio, xuíz e notario da localidade, un neno singular.
A casa de nacenza de Cilistro —e dos seus sete irmáns— foi o Pazo da Torre, unha vivenda onde estivo apenas os anos puerís, pois sendo mozote trasladouse a un outro lar cabo do Campo da Feira, vivenda, esta si, na que pasou a mocidade intelectivamente consciente e, polo mesmo, onde se preconfigurou o pensador e ensaísta que logo foi.
De rapaz, ao Cilistro tiráballe a natación e o fútbol. O seu era arrebolarse ao río e vadialo mergullado de lado a lado, submersión na que era, seica, un auténtico campión. Por descontado, tamén o balompé que daquela comezaba a causar furor, pois mesmo fican testemuños gráficos dos tempos da Preguerra nos que figura na aliñación do Sport Club de Friol. (…)”

Palabras tabelas para Manuel Rodríguez Alonso (falecido o 22 de setembro)

DesdeManuel Rodríguez Alonso Criticalia, de Armando Requeixo:
O martes 22 de setembro fóisenos o amigo e colega Manuel Rodríguez Alonso. O seu reloxo deixouno apenas nos 63 e fíxoo en Madrid, onde vivía dende hai ben anos, lonxe da súa Groba natal, nas terras de Ribadavia. A que non fala roubóunolo tras semanas de hospitalización por mor dun mal que non quixo deixalo na nosa compaña e que nos virou orfo o ámago.
Os seus compañeiros da Tabela dos Libros, que o benqueriamos e admirabamos, desexamos ofrendarlle unhas palabras de garimosa lembranza en humilde e improvisada homenaxe.
Manuel: saudiña onde esteas e velaí vai o canto merlo dos teus amigos.

Despedida silenciosa. Inma Otero Varela
A identidade fascinada de Antonio Piñeiro é a obra da que se ocupa Manuel Rodríguez Alonso na derradeira entrada do seu blogue, Bouvard e Pécuchet, hai escasamente dous meses. Lido agora semella unha despedida silenciosa. Para alén do evocativo do título, todo o que alí se di retrata ben a quen o escribe. Discreto, lúcido, minucioso, afable poderían ser algúns dos adxectivos que cadran ben co crítico e a persoa, para min descuberta recente. Poucas ocasións temos as persoas que traballamos nisto da crítica de partillar experiencias colectivas que perduren no tempo, sen máis interese que a ilusión de facer comunidade do (co) que nos gusta. A Tabela dos Libros creou ese espazo onde os compañeiros andabamos en zapatillas sen perder a responsabilidade dos zocos do traballo. Vai ser difícil reestruturar a casa. Tampouco será doado substituír o obreiro. Os seus textos non se limitaban, como tendemos ben veces as que nos dedicamos a estes traballos, ao despece estritamente literario e académico das obras. Sempre ían máis alá para tentar escaravellar no seu tempo, nas semellanzas e diverxencias con outros produtos culturais e ideolóxicos coetáneos sen perder de vista o posicionamento no curso da historia. Interpretar non é só deconstruír mais tampouco é só describir. Ou iso debía pensar Manuel xa que sempre incluía nas súas críticas a valoración ponderada que move á reflexión, ao desexo de entender os porqués de quen escribe e de quen le. Fondura, na súa vida e no seu pensamento, para vencer un dos males que, nas súas palabras, caracteriza hoxe en día parte da nosa identidade fascinada: a “sensación de banalidade ou ata de baldeiro”.

Palabras insuficientes para lembrar un amigo. Francisco Martínez Bouzas
Unha voz amiga acaba de informarme do pasamento de Manuel Rodríguez Alonso, compañeiro nas tarefas da Tabela dos Libros. Entre a incredulidade e o abraio, saen da miña mente e do meu corazón estas palabras: non tiven a fortuna de coñecelo persoalmente, mais, ao longo destes últimos anos, antes xa de colaborarmos os dous nesta xeira de seleccionar e facer públicas as nosas preferencias como lectores e críticos, admirei o labor de Manuel Rodríguez Alonso como rigoroso, acertado e independente comentador e analista dos libros galegos, traballos que lía con pracer na súa bitácora de crítica literaria Bouvard e Pécuchet. Un traballo escrupuloso de lectura e relectura de novidades das nosas letras e de reflexión serena, á marxe de urxencias, de camarillas e amiguismos, dalgunhas obras esenciais das nosas letras.
Os seus xuízos independentes, as súas valoracións argumentadas ficarán para min como un seguro vieiro polo que camiñar. Esta é a homenaxe que as miñas modestas palabras lle tributan ao intelectual, ao profesor, ao crítico e, sobre todo, á persoa honesta e apaixonada coas letras de noso que nestas datas nos acaba de deixar, entre a incredulidade de todos, tamén daqueles que, sen coñecelo, nos consideramos os seus amigos e admiradores.

O pan compartido. Montse Pena Presas
Non nos coñeciamos persoalmente mais eramos compañeiros. Compañeirxs, dxs que comparten o pan. O noso pan era algo especial, pois tamén daba boa mantenza e tiña a forma e a silueta dun libro. A nosa mesa eran estas páxinas, as do blog Criticalia, nas que o profesor e investigador Armando Requeixo nos convidara a sentar. E alí todos os meses, tranquilamente, cinco compañeirxs partillabamos lecturas e opinións case sen falar, cómplices e ocorrentes. Eles e ela quizais non o saiban, mais dende hai tres anos (estabamos agora a piques de cumprilos), miro curiosa –case como unha nena que quere saber máis e máis- e mesmo inqueda as súas escollas. “Coincidirán coas miñas? Descubriranme algo que eu non sei? Que me perdín este mes?” Se o fago, se corro lixeira a ver cales son non só as tres obras máis valoradas, senón tamén as escollas persoais de cada un deles, é sobre todo porque admiro e valoro o seu traballo, porque quero, sempre, seguir aprendendo. En realidade, porque é un luxo que me deixen tomar do seu pan.
Con Manuel (Manolo, noméabano os e as súas amigas) pasábame o mesmo. Lembro a primeira vez que coincidimos na mesa hai xa máis de dez anos: eu era unha moza que viña de rematar a carreira e que comezara a colaborar no Cartafol dos libros de Vieiros, que naquel entón levaba Moisés Barcia. El era xa un profesor consolidado, que por ignorancia descoñecera ata daquela, mais que cada vez que lía unha das súas críticas me sorprendía dobremente. Por unha banda, porque ás veces eran verdadeiras clases de galego, sempre atento aos usos correctos da lingua. Pola outra, polo destemido que era. Coido que nunca lera alguén que se expresara con aquela liberdade, con aquelas ás. A crítica en Galicia foi sempre, e aínda o é, un desexo que esvara entre o que se cre que se quere e o que de verdade se quere. No seu caso, ambos vértices foron sempre coincidentes. Coherencia, disque lle chaman.
Este mes, por primeira vez, fomos catro. Foi unha sorte de rara premonición (ás veces non só nas novelas hai sinais que marcan o que vai ocorrer) e sei que nos inquedou a todos e todas. En realidade, esquecemos que na vida, ao igual que na ficción, o tempo do discurso non adoita coincidir co tempo da historia. A historia, neste caso, hase encargar de superar o discurso. Ás túas compañeiras e compañeiros, quédanos un consolo: alí enriba, Manuel, seica o pan sabe mellor e tamén ten a forma dun libro.

O lector impenitente. Armando Requeixo
Hai veces en que a vida se empeña en demostrarche que a tristura non ten límites, que todo pode ser e non ser coa mesma facilidade coa que os primeiros ventiños de setembro cobran a presa da folla outoniza e velaíña.
Así me lañou a desaparición do compañeiro e amigo Manuel Rodríguez Alonso. E fiquei coa desacougante sensación de que deixamos sen dar cabo á costura de moitas fías, abondos proxectos, soños que compartiamos e que arelabamos poder concretar algún día, aventuras que xa non serán, ou si, pero serán diferentes porque non estará el para vivilas ao meu carón, ao noso carón.
Manuel era un dos lectores máis incansables que coñecín. Un portento de tenacidade e criterio, sempre disposto a deitar a ollada crítica sobre os máis diversos textos, sen refugar xénero ningún, interesado por igual nas novidades e nas recuperacións de obras doutrora.
Consagrou a vida á transmisión dun saber fondo do que se nutriu, con moito ben, o seu alumnado da UNED en Madrid, tamén aqueles que aprenderon as verbas de noso nos dicionarios que elaborou, nos estudos e monografías que asinou, na historia da literatura que nos legou. Pero, sobre todo, Manuel foi un colega de andainas críticas ao que lembraremos pola súa insubornable independencia, pola autenticidade das súas propostas lectoras, animadas decote polo mesmo devezo: ser unha estrela polar para a guía do mariñeiro lector nas súas intrépidas navegacións polo proceloso océano editorial.
A familia e os amigos sabemos, amais, que Manuel era un profesional xeneroso, sempre presto a axudar cando se requiría o seu concurso, desprendido para achegar a súa participación naqueles proxectos nos que era solicitado. Era, tamén, atento e cordial, bo conversador e moi observador, feliz na memoria e lúcido na reflexión.
Alí onde case ninguén se atrevía, Manuel era abandeirado. Nada nin ninguén coartaban o seu xuízo. Vivía entregue a unha única causa: a da lectura honesta, transparente, esencial.
Os que o benqueriamos sentimos agora o peso da canga da orfandade. Non poderemos informarnos puntualmente do que paga a pena ler no seu Bouvard e Pecuchet, tampouco saberemos das súas escollas na Tabela dos Libros desta casa, onde o seu parecer era tan apreciado e admirado polos que camiñamos, de mans dadas, sempre á súa beira.
Manuel: lelles aos de por alá arriba libros dos nosos escritores. E lembra darlles o teu consello, que sexan guiadiños e que te escoiten atentamente, que han de aprender a ver na letra o que só os espíritos sagaces coma o teu saben descubrir.”

Casas-Museo Literarias, por Armando Requeixo

DesdeArmando Requeixo Criticalia, blog de Armando Requeixo:
“O pasado venres 11 de setembro conversei con Lourdes Abuíde sobre casas-museo literarias para o programa Aquí en la Onda. Gente viajera de Galicia de Onda Cero Galicia. Convidei á visita das casas-museo de Rosalía de Castro, Manuel Antonio, Emilia Pardo Bazán e Manuel María. Deixo aquí o audio da entrevista co convite a unhas rutas literarias que ben pagan a pena.”

Tabela dos Libros de setembro de 2015, por Armando Requeixo

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Un curso máis, comeza a andaina da Tabela dos Libros. figuran seleccionados os volumes que Inmaculada Otero Varela, Francisco Martínez Bouzas, Montse Pena Presas e Armando Requeixo estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”

2015_setembro_tabela

Casas literarias: Xosé Díaz Jácome

Casa-Jácome-VDesde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Xosé Díaz Jácome naceu no mindoniense barrio dos Muíños ás doce do mediodía do 19 de abril de 1910. A súa casa natalicia estaba situada nos Muíños de Abaixo, no número 24, pé da Fonte dos Pelamios, onde hoxe se ergue unha estatua súa realizada polo artista Quique Guerra á que se chega camiñando polo paseo que leva o seu nome. Andando o tempo, a súa familia trasladaríase a unha nova vivenda, xa nos Muíños de Arriba, que había ser o lar referencial para o poeta, quen escribiu alí os primeiros textos e a plaquette coa que se estreou, Primeiras cantigas do amor (1936), epilogada polo seu amigo fraterno Álvaro Cunqueiro e impresa mercé ao mecenado do músico filántropo e tonsurador de barbas Manuel Ledo Bermúdez O Pallarego. (…)
O poeta, que de neno foi pícaro alegre e xogantín e a piques estivo de ser arrastrado polo río Valiñadares no muíño grande dos Pelamios que pasaba a carón da súa casa natal, nunca esqueceu o barrio de nacenza, a Venecia mindoniense navegada polas correntes do Río Vello ou Valiñadares ou Ares, que dos tres xeitos é coñecido na cunquiña deleitosa de Leiras. Tanto é así que un dos seus libros maiores leva no propio título a emblemática construción na que se desenvolvía a oficio histórico do barrio, ao que sumou aínda un adxectivo revelador da súa adhesión sentimental: Muíño fidel (1983). (…)
O 6 de setembro de 1998 deixábanos, na Coruña, Díaz Jácome. O seu corpo foi trasladado ao día seguinte e agora descansa preto do lugar no que viu a luz primeira, no Cemiterio Novo de Mondoñedo, ao norte da cidade, na saída cara ao Cantábrico no que deitan as augas do río que baña o barrio. (…)”

Casas literarias: Ramón Piñeiro

casa-ramon-piñeiroDesde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“O ano 1990 foi nefasto para as nosas letras. Marcharon Ricardo Carballo Calero, Xosé María Díaz Castro, Xosé Conde, Manuel Lueiro Rey e Ramón Piñeiro.
Xa vai alá un cuarto de século e parece que foi onte. Aquel vinte e sete de agosto, tras ser hospitalizado, rematou os seus días na vivenda de Xelmírez 4º o autor de Olladas no futuro. Foise no mesmo lugar no que sentou cátedra durante corenta anos, unha universidade paralela e clandestina que dirixía dende aquela atalaia que gobernaba os tellados de Compostela, como moi ben describiu o seu amigo Víctor Fernández Freixanes:
A galería dá á rúa de Xelmírez e pódese ver a rúa Nova ata o cine Principal, os tellados vellos de Compostela, unha tenda de ceras na esquina que semella estar pechada sempre, coma morta, os campanarios (outra vez os campanarios, escuros, gobernados aquí polas altas torres da catedral, que queda un pouco á dereita). Axiña vén a noite polo mes de Santos. Chove a cachón, chove de abaixo pra riba, de riba pra abaixo, e a auga anda xa nas entrañas das cousas, escorregando entre as laxes de pedra, xurrando polas costas e esvaíndo as imaxes. Cando estiña, os cascarolos nocturnos saen dos seus currunchos e van coma fatos de carneiros calados polos granitos.
A vivenda que avista a Rúa Nova, propiedade da familia García-Sabell, converteuse naqueles anos escuros no epicentro do galeguismo interior, unha sorte de sancta sanctorum ao que cumpría peregrinar para parlamentar co singular apóstolo. O seu xenuíno altar acabouno constituíndo unha vella mesa braseiro. Nela ideáronse moitas das estratexias de supervivencia e proxección da cultura galega dese tempo e tamén alí foron escritas miles de cartas e a obra maior do autor de Láncara. (…)”

Mondoñedo: presentación do libro Un paseo polo Barrio dos Muíños

11916105_1685603785007439_3663490744768563254_n11899912_1685603801674104_5238681312550950632_n

Ars dedicandi: Manuel Luís Acuña

Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Fica memoria de Manuel Luis Acuña pola publicación dun único poemario: Fírgoas. Se atendemos ao colofón da obra, saíu do prelo da Editorial Nós de Ánxel Casal o 6 de setembro de 1933 e foi pronto recibida con aplauso en cabeceiras como A Nosa Terra, La Región ou Heraldo de Galicia, nalgunhas das cales o autor era tamén colaborador.
O exemplar da primeira edición que se amosa (e que reproduce a cuberta que para esta deseñou un daquela ben mozo Manuel Prego de Oliver) vai dedicado ao Seminario de Estudos Galegos, institución de prestixio á que pertencían moitos galeguistas que Acuña admiraba e dos que mesmo era correlixionario no PG, como os tamén ourensáns Risco e Otero Pedrayo ou o rianxeiro Castelao, o que xustifica o obsequioso envío do libro ao SEG. (…)”

ars_dedicandi_acuña