Desde
Criticalia, blog de Armando Requeixo:
“O pasado venres 11 de setembro conversei con Lourdes Abuíde sobre casas-museo literarias para o programa Aquí en la Onda. Gente viajera de Galicia de Onda Cero Galicia. Convidei á visita das casas-museo de Rosalía de Castro, Manuel Antonio, Emilia Pardo Bazán e Manuel María. Deixo aquí o audio da entrevista co convite a unhas rutas literarias que ben pagan a pena.”
Arquivos da etiqueta: Criticalia
Tabela dos Libros de setembro de 2015, por Armando Requeixo
Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Un curso máis, comeza a andaina da Tabela dos Libros. figuran seleccionados os volumes que Inmaculada Otero Varela, Francisco Martínez Bouzas, Montse Pena Presas e Armando Requeixo estimamos como os máis recomendables entre os publicados nas últimas semanas.”
Casas literarias: Xosé Díaz Jácome
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Xosé Díaz Jácome naceu no mindoniense barrio dos Muíños ás doce do mediodía do 19 de abril de 1910. A súa casa natalicia estaba situada nos Muíños de Abaixo, no número 24, pé da Fonte dos Pelamios, onde hoxe se ergue unha estatua súa realizada polo artista Quique Guerra á que se chega camiñando polo paseo que leva o seu nome. Andando o tempo, a súa familia trasladaríase a unha nova vivenda, xa nos Muíños de Arriba, que había ser o lar referencial para o poeta, quen escribiu alí os primeiros textos e a plaquette coa que se estreou, Primeiras cantigas do amor (1936), epilogada polo seu amigo fraterno Álvaro Cunqueiro e impresa mercé ao mecenado do músico filántropo e tonsurador de barbas Manuel Ledo Bermúdez O Pallarego. (…)
O poeta, que de neno foi pícaro alegre e xogantín e a piques estivo de ser arrastrado polo río Valiñadares no muíño grande dos Pelamios que pasaba a carón da súa casa natal, nunca esqueceu o barrio de nacenza, a Venecia mindoniense navegada polas correntes do Río Vello ou Valiñadares ou Ares, que dos tres xeitos é coñecido na cunquiña deleitosa de Leiras. Tanto é así que un dos seus libros maiores leva no propio título a emblemática construción na que se desenvolvía a oficio histórico do barrio, ao que sumou aínda un adxectivo revelador da súa adhesión sentimental: Muíño fidel (1983). (…)
O 6 de setembro de 1998 deixábanos, na Coruña, Díaz Jácome. O seu corpo foi trasladado ao día seguinte e agora descansa preto do lugar no que viu a luz primeira, no Cemiterio Novo de Mondoñedo, ao norte da cidade, na saída cara ao Cantábrico no que deitan as augas do río que baña o barrio. (…)”
Casas literarias: Ramón Piñeiro
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“O ano 1990 foi nefasto para as nosas letras. Marcharon Ricardo Carballo Calero, Xosé María Díaz Castro, Xosé Conde, Manuel Lueiro Rey e Ramón Piñeiro.
Xa vai alá un cuarto de século e parece que foi onte. Aquel vinte e sete de agosto, tras ser hospitalizado, rematou os seus días na vivenda de Xelmírez 4º o autor de Olladas no futuro. Foise no mesmo lugar no que sentou cátedra durante corenta anos, unha universidade paralela e clandestina que dirixía dende aquela atalaia que gobernaba os tellados de Compostela, como moi ben describiu o seu amigo Víctor Fernández Freixanes:
A galería dá á rúa de Xelmírez e pódese ver a rúa Nova ata o cine Principal, os tellados vellos de Compostela, unha tenda de ceras na esquina que semella estar pechada sempre, coma morta, os campanarios (outra vez os campanarios, escuros, gobernados aquí polas altas torres da catedral, que queda un pouco á dereita). Axiña vén a noite polo mes de Santos. Chove a cachón, chove de abaixo pra riba, de riba pra abaixo, e a auga anda xa nas entrañas das cousas, escorregando entre as laxes de pedra, xurrando polas costas e esvaíndo as imaxes. Cando estiña, os cascarolos nocturnos saen dos seus currunchos e van coma fatos de carneiros calados polos granitos.
A vivenda que avista a Rúa Nova, propiedade da familia García-Sabell, converteuse naqueles anos escuros no epicentro do galeguismo interior, unha sorte de sancta sanctorum ao que cumpría peregrinar para parlamentar co singular apóstolo. O seu xenuíno altar acabouno constituíndo unha vella mesa braseiro. Nela ideáronse moitas das estratexias de supervivencia e proxección da cultura galega dese tempo e tamén alí foron escritas miles de cartas e a obra maior do autor de Láncara. (…)”
Ars dedicandi: Manuel Luís Acuña
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Fica memoria de Manuel Luis Acuña pola publicación dun único poemario: Fírgoas. Se atendemos ao colofón da obra, saíu do prelo da Editorial Nós de Ánxel Casal o 6 de setembro de 1933 e foi pronto recibida con aplauso en cabeceiras como A Nosa Terra, La Región ou Heraldo de Galicia, nalgunhas das cales o autor era tamén colaborador.
O exemplar da primeira edición que se amosa (e que reproduce a cuberta que para esta deseñou un daquela ben mozo Manuel Prego de Oliver) vai dedicado ao Seminario de Estudos Galegos, institución de prestixio á que pertencían moitos galeguistas que Acuña admiraba e dos que mesmo era correlixionario no PG, como os tamén ourensáns Risco e Otero Pedrayo ou o rianxeiro Castelao, o que xustifica o obsequioso envío do libro ao SEG. (…)”
Radiocrítica 29-06-2015, por Armando Requeixo
Desde
o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Velaquí unha nova Radiocrítica emitida o luns día 29 de xuño en Ames Radio (accesible on line aquí). Nesta ocasión falei con Nazaret López da peza de teatro Raclette de Santiago Cortegoso (0:08); do poemario Inventario do prohibido de Luz Campello (8:20); do volume de ensaios A conxura do Capitán Gosende de Calros Solla (16:45) e do álbum infantil O xardín de Irene de Xosé Neira Vilas (25:10).”
Ars dedicandi: Ánxel Fole
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“O 11 de agosto de 1903 naceu no número 1 da Praza de Campo Castelo en Lugo Ánxel Fole, voz fundamental da narrativa galega de Posguerra e xornalista de longa e recoñecida traxectoria.
Moitos foron os amigos do mundo literario que este clásico das nosas letras tivo ao longo da súa vida, que deu de si, pois aínda nos deixou en 1986. (…)
Esta dedicatoria que hoxe recupero por xentileza de Carmen Blanco e Claudio Rodríguez Fer testemuña esa amizade garimosa que, dende a primeira hora, os uniu a Fole.
Figura estampada na que é a segunda edición de Terra brava, aparecida en 1976, un volume que conserva na cuberta o deseño orixinal que Xohán Ledo fixera para a edición primeira. (…)”
Casas literarias: Ernesto Guerra Da Cal
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Ernesto Guerra da Cal naceu en Ferrol o 19 de decembro de 1911, no segundo andar do número 142 da Rúa Sagasta, hoxe Da Igrexa. (…)
Aínda que Guerra da Cal veu ao mundo na cidade ilustrada, o seu berce vivencial e formativo, a súa raiceira autorial foi outra: o val de Quiroga, nas terras surlucenses lindeiras coa ourensanía.
Celia Díaz Núñez, citando palabras do escritor, ten explicado nun traballo elaborado cando este aínda estaba entre nós ese inequívoco sentimento de pertenza:
Quiroga é para Guerra da Cal un “jardim interior que eu venho com amor cultivando, dia a dia, durante as últimas quase sete décadas, à roda do mundo”, é tamén un “Vergeul de Consolação” no que “reside o âmago mais intocado da minha mais sacra identidade”. É o “Edem da infância que levo no meu coração e nas entranhas da alma como a custódia leva a hóstia”, un “Refúgio mental, jardim de lembranças sossegado”, o seu “Paraiso interior inexpugnável às investidas e dissabores da vida”, pois é o “Paraíso infantil da memória”. Quiroga, en definitiva, forma a “Paisagem da lembrança, humana, urbana e natural que eu levo entesourada nas camadas mais fundas da alma”.
Guerra da Cal
foi vivir a Quiroga sendo aínda naipelo, pois seu pai morreu cando el contaba sete meses e súa nai decidiu regresar preto de seus proxenitores, que moraban na vila luguesa. De primeiras residiu, brevemente, na casa que un seu tío avó materno tiña na Praza Maior, a chamada Casa da Tabacaleira, construída en 1898. Ben pronto marchou para outra vivenda da fronte oposta da mesma praza. No andar de baixo deste novo inmoble estudou o futuro escritor as primeiras letras con Santiago Prol Blas, tío seu, membro da RAG e celebrado rosaliólogo que residía coa súa familia no primeiro andar. Nesa mesma casa naceu, anos máis tarde, o poeta, narrador e ensaísta Eduardo Moreiras.
Mais a casa de referencia do universo literario quirogués de Guerra da Cal é o inmoble ao que se trasladou en 1914, sito na esquina da Rúa Real coa Rúa do Camiño de San Martiño de Abaixo. No primeiro andar daquela ampla vivenda residiu ata os nove anos, cando, chamado pola nai que marchara a Madrid, foi para o barrio das Delicias. Guerra da Cal no se afixo alí, sufriu unha sorte de depresión e tivo que volver a Quiroga, onde permaneceu ata os once anos, idade á que volveu outra vez para Madrid. (…)
Tal día coma hoxe de 1994 deixounos en Lisboa. Vaian estas liñas en homenaxe ao poeta. (…)”
Radiocrítica 13-07-2015, por Armando Requeixo
Desde o blogue de Armando Requeixo, Criticalia:
“Velaquí unha nova Radiocrítica emitida o luns día 13 de xullo en Ames Radio (accesible on line aquí). Nesta ocasión falei con Juan Luis Silva do libro de relatos Xeixos de Suso Lista (0:18); do poemario Ruído de trens de Eduard Velasco (8:35); do volume colectivo Cantiga de fonte limpa dedicado ao pintor Antón Pulido (15:55) e do libro-disco infantil Contos ao revés de Chuches Amil (21:05).”
Orixes da escrita: Campanas de Bastavales
Desde Criticalia, de Armando Requeixo:
“As campás da igrexa de San Xiao de Bastavales, freguesía do Concello de Brión, no val da Amaía, ecoan no corazón da voz feminina deste poema no que non poucos rosaliólogos quixeron ver a propia Rosalía. As súas badaladas espertan nesa voz, talvez autobiográfica, un proceso de rememoración no que se cadra non son alleos os días vividos na contorna, concretamente na aldea de Castro de Ortoño, onde segundo a memoria oral e de vida a autora deste poema incluído en Cantares gallegos puido morar parte da súa nenez coidada pola familia de seu pai, o crego Manuel Martínez Viojo.
O que si é claro é que Bastavales e a redonda padronesa foron eidos caros a Rosalía, que os cantou en múltiples ocasións, deixando constancia da fermosura destas terras e dos sentimentos que as mesmas arrincaron nela. As Torres da Hermida en Lestrobe, o propio Padrón, as veigas de Laíño e outros espazos cruzan as súas composicións, que entrañan así un especialísimo territorio poético e vivencial xa para sempre inmortalizado pola súa escrita.
Imposible non pasar por Bastavales e morrer de soidades na paisaxe rosaliana. As coitas das vivencias fuxidías consomen aquí e os recordos veñen mainos polo que foi e xa non será, con Rosalía sempre.”
