“O corpo diplomático da maternidade”

Artigo de Santiago Jaureguízar en El Progreso:
“(…) Para elaborar unha entrevista non necesitas un cuestionario, senón concretar a primeira pregunta. Desde que a formulas soamente tes que escoitar ao entrevistado. A miña pregunta foi:
— Santiago Jaureguízar (SJ): Entre a primeira versión e a segunda lograches superar o medo a contar esta historia tan dura?
Berta Dávila (BD): Non era medo a contala. Tiña a vontade de contar esta historia desde esta narradora. Quería facelo doutra maneira que se correspondía coa intención e non co desexo que eu tiña. Planifico moito os libros, despois recupero as notas, e ordeno e reescribo todo. Rematei esa versión por disciplina, sabendo que non funcionaba, e pasei a outra etapa, con sensación de loito por un libro falido. Xa abandonara outros; pero con este tiña a idea de que quería facelo, doutra maneira.
A personaxe da novela tivera un fillo con Miguel e quedou embarazada estando con Carlos como parella. Coñezo escasamente a vida de Berta Dávila e, con honestidade, carezo de interese en indagar nela. Eu atopo coincidencias de nomes, lugares e aconteceres. Dime:
— BD: Confío en que os lectores saiban trascender esa identificación. A novela recolle unha maneira de sentir os vínculos e os afectos.
A autora conta no seu texto que escribira unha primeira versión, titulada As flores trímeras e trataba “sobre as tres idades” humanas. “Era máis amable para o lector e para min”. Nesta segunda versión, Os seres queridos hai tamén tres mulleres: a avoa María coma nai carente de capacidade para optar a respecto de ser nai, a protagonista como individualidade e a protagonista como persoa que decide non ser nai novamente.
— BD: Hai unha liña clara entre a muller e a nai. Mellor, entre individuo e nai. A idea era falar dese cambio identitario, non da natalidade ou da conciliación, senón do estrano de ser diferente a que entra nun construto social de nai e deixar de ser individuo. Debe recoñecerse con ese construto. Despois de parir, eu non estaba interesada en que outras nais me falasen da alimentación dos nenos, nin dos obxectos de puericultura, nin dos cursos de natación para bebés, senón de como perdoaran aos seus fillos por descompoñer a muller que xa non eran.
A novela atende aos sentimentos e ás decisións que vai tomando a protagonista. A avoa, os pais e as parellas semellan transeúntes que contemplan o seu drama.
— BD: Ela sente a escisión como desaparición. Ese cambio faille preguntarse polas relacións de dependencia a respecto da avoa, e dos pais, que son figurantes. As parellas, Miguel e Carlos, están a un lado. Ela cuestiónase quen é a avoa, quen é esa muller? Decátase cando desaparece.
A protagonista compárase coa avoa María, que tivo varios fillos con naturalidade e resignación porque non puido reflexionar sobre se a súa vontade se correspondía coa maternidade. Esa mesma naturalidade aplícaa tras a desgraza dunha filla. “Co paso do tempo a súa tristeza tornou cada vez máis profunda e cada vez máis calada. É así como a miña avoa entende que debe dignificar o seu pesar”.
Ao tempo, a narradora cala diante da avoa que está embarazada porque se compara con ela e teme o seu reproche.
— BD: Eu non podo falar sobre o que sente a avoa. A avoa non fala, a personaxe é quen conta a avoa. Os outros personaxes eran máis importantes na primeira versión da novela.
Berta Dávila parece agora máis estable a respecto da maternidade, pero non sabe se o tema vai ter continuidade nas súas novelas.
— BD: Para min este libro é un fin de ciclo. Apetéceme escribir sobre outras cousas. O tema da estivo aí e parecía que nunca chegaba. Non sabía como enfocalo. Hai temas que estám no debate social, polo que, ao tratalos, corres o risco de ser un discurso xa construído. En temas tan marcados todo está condicionado por iso, é difícil levalos. (…)”

Martiño Maseda: “Eu son de verso libre, non me digas de facer sonetos”

Entrevista a Martiño Maseda Lozano en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Cando acaba de escribir fai algún filtro?
– Martiño Maseda (MM): O filtro fágomo eu mesmo. Despois si que lle leo a peza a miña nai, envíolla a amigos… pero o primeiro lector son eu. Incluso a día de hoxe con obras xa escritas seguiría cambiando cousas porque os tempos van cambiando. E ese é o problema que vexo que lle sucede a algunhas persoas, que seguen vivindo en épocas de antes e non aceptan certo discurso. Facendo peneira estás intentando pulir algo que creaches para que acabe tendo a calidade que ti queres. Do contrario é non respectarte ti, a obra e a persoa á que lle estás ofrecendo iso, xa que a min non me vale aquilo de “escribo para min”; non, eu escribo para comunicarme. Tamén mudan as circunstancias.
– EP: Mudou o seu xeito de escribir?
– MM: Si. As temáticas non é que cambien tanto, pero si a maneira de percibilas porque vaste comunicando con outras persoas que che van dando a súa visión, a súa crítica; é un proceso de aprendizaxe. O primeiro que ten que facer un escritor é unha autoaprendizaxe e unha autocrítica. Se non fas iso tes un exceso de egolatría desmedida e para min iso non vale. Hai unha evolución e nótalo no proceso de escribir, intentas escapar de temáticas clásicas, romper un pouco. Eu xa nunca fun de facer formas clásicas. Non me digas de facer un soneto; vai coa miña natureza ese verso libre, sabendo que eu teño o meu propio ritmo, a armonía, a música das palabras.
– EP: Comezou con narrativa. Non pensa volver a ela?
– MM: Teño moitas ganas, o que pasa é que estou agora na poesía porque coido que vivimos momentos transcendentais, duros, e creo que o escritor ou escritora debe implicarse desde a súa posición, case de privilexio, que lle ofrece o poder das palabras. Debemos intentar abrir fendas de luz para facer o mundo un pouco máis habitable.
– EP: Os versos transmiten mellor os sentimentos?
– MM: Es un pouco máis ti na poesía; o outro é ficción, estás recreando outros mundos. Poden ser mundos que coñeciches ou non. Pero a maneira de ofrecer o que levo dentro e o meu contacto coa sociedade é a través da poesía.
– EP: De feito, nunha das súas obras anteriores, Mapa de xeografía emocional, parte dun momento traumático: a morte do seu pai.
– MM: Aos momentos de felicidade non lles sacamos tanta aprendizaxe; pero das derrotas e dos golpes da vida si sacas algo. Porque cando algo é bonito así non o tocas, pero cando é duro intentas reconstruír e sacar a beleza niso para aminorar o efecto de traxedia.
– EP: Por que empezou a escribir? Na casa non había moita literatura.
– MM: Foi algo que eu levaba dentro.
– EP: Estudou Filoloxía Hispánica e di que desde entón se “flaxela a diario escribindo en galego”.
– MM: Non me podo explicar como cheguei a estudar iso, é algo do que me arrepinto a diario. Aínda así, a miña estadía en Santiago abriume a mentalidade a moitas cousas e esa apertura que me ofreceu Santiago foi in crescendo, nunca volveu a pecharse. Véxoo nos meus escritos, nos que houbo un cambio, non tanto do galeguismo, porque eu non deixei de falar nin de escribir nunca en galego. Foi a riqueza máis grande que me transmitiron meus pais. Acórdome que nun bar en Santiago, cun grupo de amigos falando en galego, unha rapaza fixérame unha burla polo meu acento. Parecérame moi mal e é algo que segue estando moi presente en programas, en certos ámbitos, que se relaciona o acento galego como algo de paletiños. E logo que pasa cos andaluces, cos vascos, cos cataláns? Iso é guai e o galego non? Foi unha desafortunada metedura de pata. Esa foi unha eiva, pero non na miña formación, que eu estudaba igual portugués, galego, catalán… e non entendo que sigamos buscando un monolingüismo cando eu considero que o mellor que pode ter un individuo, á parte dunha pluralidade de coñecementos, é unha pluralidade lingüística na que emitilos. (…)”

Lois Pérez: “É un libro que escribín para o meu fillo, movido polo amor e o medo a perder seres queridos”

Entrevista a Lois Pérez en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Que supón para vostede gañar este certame?
– Lois Pérez (LP): Faime moitísima ilusión levar un premio co nome de Agustín, non só pola súa obra, senón pola súa persoa, de paz e harmonía. Todo un referente para moitos. Tamén me fai moita ilusión que fose en Vilalba, polos compañeiros do Iescha e polo xurado, porque son persoas ás que lles teño unha altísima estima, e por todos os que forman parte do IES Basanta Silva, mestres e alumnos. Estou realmente emocionado.
– EP: Como recibiu a noticia?
– LP: Con estupefacción. O sábado tiña unha actuación na casa de Manuel María en Outeiro de Rei ás nove da noite e ás oito chamoume Manuel Bragado para darme a nova. Sentín unha tremenda felicidade. Tanto foi así que daquela estaba en pixama e non era quen de vestirme (ri). Despois fun actuar, visitamos a casa do Manuel, estiven acompañado pola miña muller, familiares e amigos. Sentinme unha persoa plena e feliz, foi un día espléndido.
– EP: Que pode contar de A gruta da torre?
– LP: É un libro que escribín para o meu fillo Lois entre abril e xuño do ano pasado, no confinamento, movido polo amor e polo medo a perder os seres queridos. Pero tamén para o neno que fun, porque o seu centro é a miña infancia, no campo aberto do verán de 1990 en Ribadeo. Que meu fillo, de nove anos, soubese da miña infancia, do mundo visto cos meus ollos de entón, que tiña once. De feito, non cambiei nin o meu nome nin o dos amigos da miña cuadrilla.
– EP: Que se pode atopar nel?
– LP: Fálase da amizade, do paso do tempo, da beleza do mundo ou da inocencia. Tamén ten que ver co descubrimento do pensamento abstracto nesa etapa na que os nenos abandonan o concreto e comezan a ver o abstracto do mundo. Tiña un grande interese en falarlle de certas cousas a meu fillo a través deste libro, así que tamén se recolle memoria histórica, ecoloxía, o valor da amizade, a discriminación e non discriminación das persoas. Incluso fago un traslado a un libro adulto, Viaxe a Samoa, de Marcel Schwob, que me encanta.
Tiña especial interese en falarlle de certas cousas a través del, como o valor da amizade, o paso do tempo ou a discriminación
– EP: Foi a primeira vez que escribiu unha novela infantil?
– LP: Si. Escribín outras cousas como mestre, máis curtas e para outros fins. Pero este foi un proxecto ambicioso, complexo na súa execución. Levoume moito tempo e traballo, pero o resultado penso que valeu a pena. Liamos o libro polas noites co meu fillo, e el ía opinando e dicindo o que non entendía e corrixía en base a iso coa axuda da miña compañeira Alba.
– EP: Creouna coa mente posta neste certame?
– LP: Inicialmente foi sen pensar neste premio. Escribina para vencer a frustración e a enorme preocupación que tiñamos entón todos, para darlle sentido á vida e eu ese sentido atópoo nas palabras, nunha situación como a que había, na que tamén sentía que tiña que protexer ao noso neno coa imaxinación, ante un tempo escuro que nos tocou vivir.”

Medos Romero vence na XIX edición do Premio de Poesía Afundación con E o sol era ela

Desde El Progreso:
“A escritora Medos Romero resultou elixida como gañadora da XIX edición do Premio de Poesía Afundación co seu poemario E o sol era ela, elixida entre un total de 42 obras inéditas presentadas ao concurso.
O fallo do xurado, composto polos escritores Pablo Rubén Eyré, Concepción Prado Baña, Míriam Ferradáns, Xabier Castro Martínez e Luís González Tosar; foi dado a coñecer na sede de Afundación en Santiago.
O xurado recoñece o poemario de Medos Romero como un “percorrido vital na procura de si mesma” a través dunha obra que “foxe da retórica e regresa á natureza non nun sentido paisaxístico, senón a través da reflexión dunha voz feminina”.
Tamén destaca de E o sol era ela o seu dominio do ritmo e a contención, así como o seu aposto por “finais abertos, sorpredentes e mesmo paradoxais”.
Os promotores do certame, no que colabora a Xunta, destacaron o nivel das 42 obras inéditas presentadas a un concurso que o próximo ano celebrará a súa vixésima edición. (…)”

María Canosa: “Quería demostrar que pola densidade auga e aceite non se mesturan”

Entrevista a María Canosa en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): En H2…Oh!!! Pingas científicas presenta curiosidades científicas para os máis pequenos, como xurdiu esta obra?
– María Canosa (MC): Francisco Castro díxome que quería un libro de ciencia divertida e que non era a única que pensa que hai que escribir ese tipo de cousas. Facía moito tempo que tiña curiosidades científicas que me parecía que era fermoso contar. Eu que sempre escribín ficción, sentíame responsable, xa como unha escritora con certa traxectoria, de facer libros de divulgación de distintas materias, porque creo que fan moita falta tamén en galego.
– EP: Que nos vamos atopar no libro?
– MC: Son 30 temas diferentes, cada un dos capítulos trata unha curiosidade da ciencia, de materias como a bioloxía, as matemáticas ou a física. Non hai que ler todo o libro seguido, son como pequenas anécdotas da ciencia contadas como un conto, de maneira sinxela e comprensible. Tento que sexa dunha maneira agradable e divertida. (…)
– EP: Licenciada en Enxeñería de Camiños, Canles e Portos, por que decidiu estudar esa carreira?
– MC: A medida que crecemos perdemos a vergoña de preguntar o porqué das cousas. Eu era unha rapaza moi curiosa, interesábame todo, non distinguía entre materias, interesábame coñecer o mundo. Os plans educativos non están deseñados para que un poida formarse en materias diferentes, obrígannos a decidir entre as ciencias e as letras. Parecíame que a mellor maneira de levar as dúas cousas da man era estudar ciencias e seguir facendo cousas de letras pola miña banda.
– EP: A maioría das súas obras son infantís, por que se centra en escribir para ese público?
– MC: Cando estudei a carreira adicáballe moitas horas a estudar e non tiña tanto tempo para escribir, e pensei en facer unha cousa máis. Parecéume un desafío, e a min gústame que me poñan retos. É un público moi agradecido e moi crítico, fanme aprender e soñar, déixanme mesturar a fantasía coa realidade e sorprenderme. Eu fun moi feliz lendo de pequena e sentía que tiña que devolverlle á literatura eso que tanto me deu a min. (…)
– EP: Como comezou a escribir?
– MC: Tiven unha axuda extra no sentido de non terlle medo porque a miña nai, Concha Blanco, é escritora. Para min ver que se inventaban contos na casa ou poemas parecíame algo normal, igual que se facía unha tortilla para cear, pois ás veces miña nai poñíase a escribir e de aí saía un libro.
– EP: Sempre tivo claro que quería comunicarse en lingua galega?
– MC: É a miña lingua nai, a que máis domino e a que máis quero. Eu educo ás miñas fillas en galego, é algo natural. Cando unha vai medrando vaise dando conta da riqueza que temos os que temos a sorte de gozar dunha lingua propia. A miña intención é dignificar o galego,que todos teñamos claro que é unha lingua válida en todos os sentidos.”