Eduardo Estévez: “Non me interesa dar imaxe de escritor sufrinte que iso tamén é, á fin e ao cabo, outro tópico”

EntrevistaEduardo Estévez de Montse Dopico a Eduardo Estévez en Praza:
“(…) – Praza (P): entrar na casa é froito dun encontro co fotógrafo Ignacio Castro. Como foi?
– Eduardo Estévez (EE): Ignacio Castro leu o meu libro construcións e viu que había unha relación entre a súa e a miña forma de mirar. Levo tempo dándolle voltas ao tema de mirar dunha maneira diferente. Interésame moito a literatura militante, que a verdade é que envexo, pero a min non me sae. Pois a maneira que atopei de facer algo semellante foi esa: tentar mirar as cousas desde outra perspectiva. Non para levar a mirada dos demais á miña, senón co obxectivo de que o lector se decate de que hai outras formas de mirar. En construcións facía iso mirando aos pequenos detalles. Porque mirar o detalle pode ser outro xeito de ver o total, o xeral.
Pois Ignacio Castro envioume unha ligazón para que puidese ver as súas fotos. Intercambiamos varios correos e unha vez e díxenlle que un día podiamos facer algo xuntos. Nunha semana respondeu: facemos? E así foi. Establecemos un diálogo do que o libro é resultado. Non é un libro de poemas con fotos nin un libro de fotos glosadas con textos. Eu escribín textos a partir de fotos, el fixo fotos a partir de textos… e os dous intervimos no que facía o outro. El orientaba os meus textos e eu as súas fotos. (…)
– P: Por que a idea da construción sae tanto na túa obra, entón?
– EE: Eu penso moito en como fago o que fago. Interésame moito o proceso, a construción. E tamén a construción que cada un fai de si mesmo. Interésanme os procesos máis que os resultados. Desfruto moito co proceso de construción dos libros. Agora estou co proxeto de baleas, que creo que é un dos mellores libros que escribín. É un work-in-progress que fun publicando en internet, con todas as versións de todos os poemas. Se cadra o publico tamén en papel. (…)
– P: lúa gris ten algunha conexión con en construción: a casa, as pegadas, a ausencia… Que relación teñen? Ou a idea de lúa gris era máis ben outra?
– EE: lúa gris é o máis parecido a un libro autobiográfico. Naceu dun soño no que aparecía a casa da miña infancia pero derruída. Afortunadamente a casa segue en pé, pero a imaxe serviume de escusa para facer o libro sobre a infancia e a adolescencia. Tanto ten se o que se conta ten un correlato biográfico estrito ou non. Mirado con ollos xornalísticos hai poemas que falan de cousas que aconteceron e outros que son construcións imaxinarias. E mesmo os que falan de cousas que aconteceron son tamén construcións imaxinarias, claro… (…)”

Susana Sánchez Arins: “É tal a brutalidade da repressão, que é um insulto que os repressores tenham o direito de permanecer no anonimato”

EntrevistaSusana Sánchez Arins de Montse Dopico a Susana Sánchez Arins en Praza:
seique, o novo livro de Susana Sánchez Arins, é uma história familiar. E, além disso, uma microhistória da repressão. Un relato descarnado da brutalidade franquista. Contado, por uma vez, desde o lado da família dos vitimários. Sem concessão. Com toda a dureza. seique (Através editora) reflexiona sobre o jeito em que a história se desescreve. Sobre a violência. Sobre a repressão fascista que ficou agachada por exercer-se no ámbito familiar próprio e, subretudo, contra as mulheres. E sobre a necessidade de reivindicar que quem caussou tanto dano não têm direito ao anonimato. Mesmo que seja da família de uma. Porque de nada serve o silêncio.
– Praza (P): Quando começas a ler parece só um relato de história familiar. Mas é mais do que isso. Um livro ademais muito valente, por tratar-se da tua própria família, que poderia incomodar-se, e muito.
– Susana Sánchez Arins (SSA): Poderia passar, sim. Bom, eu sou da família indireta, e nem sequer conhecim o tio Manuel, polo que não sinto essa empatia ou pudor familiar. A valentia aí não é tanta. E sim, aos descendentes diretos pode incomodá-los, suponho. Mas acho que também têm que falar as famílias dos vitimários. Não podem ficar caladas para sempre, nem guardar informações que podem ajudar às descendentes das vítimas. Porque há que dar um passo adiante e resolver o tema da memória histórica. Não pode ser que só falem as famílias das vítimas, e sempre com medo de incomodar. (…)
– P: Salientas, por outra parte, a força do agrarismo, do anarquismo, do sindicalismo em geral. A história do povo galego que lutou pelos seus direitos.
– SSA: Passara-me há anos, ao conhecer um livro que escreveu Xosé Carlos Garrido Couceiro sobre Manuel García Barros. Por esta obra soube do movimento agrarista na comarca de Taveirós. Eu tinha a ideia de que o da Estrada era um povo apoucado, de direitas, -é o que tem ler o mundo nas contas eleitorais- e dei-me conta de que na entrada do século XX lutara muito. Depois encontrei o mesmo no Salnés. A câmara municipal de Meis era também um espaço agrário fortemente sindicalizado. E havia canteiras, ademais de lavradores, o que afortalava o associacionismo operário. Agora trabalho na Arouça, e sei pelas investigações de Dionisio Pereira que o sindicalismo marinheiro era muito forte. A questão é que a repressão foi um genocídio programado contra a força enorme de um povo trabalhador que estava a lutar pelos seus direitos. Querem convencer-nos de que somos um povo dormido que preferiu emigrar que lutar. Mas não é verdade. (…)
– P: A violência vai tendo mais presença à medida que avança o livro. E, além da repressão, aponta a isso: a violência humana, que mistura as tendências individuais com as do sistema.
– SSA: Há muita violência no livro, mas a realidade foi mais brutal ainda. Está suavizada, não porque eu o decidisse mas por tê-la narrado partindo de fontes documentais, não orais. A Ramón Barreiro não lhe cortaram um dedo, como conto no livro. Cortavam-lhe um dedo cada dia, e escrevia notas para seus pais dizendo que estava vivo e que estava bem com os dedos que lhe restavam. E isto sei-no porque ainda não há dez dias que lho escutei contar à sua sobrinha Elena, que lho narra a Montse Fajardo no livro Un cesto de mazás. É tal a brutalidade da repressão, que me parece um insulto que os repressores tenham o direito de permanecer no anonimato. Eu não quis ser sádica nem exibicionista na exposição da violência, era uma cousa que me preocupava ao escrever e buscar o tom da narrativa, mas também não queria ocultar a realidade.
Penso que há condicionantes que favorecem ou apagam a violência. Há gente que tem tendência ao mal, mas depende do entorno no que se desenvolve e constrói como pessoa fomentá-lo ou impedi-lo. Por isso é muito importante que haja sistemas democráticos, com as liberdades e direitos garantidos. Porque o que fazem os sistemas autoritarios e ditatoriais é facilitar que as pessoas ruins exerçam a ruindade. E isso passou com o tio Manuel. Pôde exercer no campo político a violência que exercia já contra a sua família. Uma democracia com liberdades, direitos e justiça garantidos pode conter a violência que todas as humanas levamos dentro. O franquismo deu-lhe o poder a quem levava dentro a brutalidade e a vontade de dominar as outras. (…)”

Luís Valle: “A única verdade da voz poética é o aquí e o agora”

EntrevistaLuís Valle de Montse Dopico a Luís Valle en Praza:
“(…) – Praza (P): Hai continuidade entre todos os poemarios. En cuestións como a oposición amor e afectos / morte e dor, en favor dos primeiros, pero sen obviar a realidade dos segundos e quizais a complementariedade entre todos. (“Na morte hai luz / e no silencio / tamén hai luz”, di A caída). En que sentido pode dicirse, entón, que é todo como unha unidade, nese aspecto temático?
– Luís Valle (LV): Si, hai un fío condutor que ganduxa todos os poemarios porque todos eles beben das mesmas fontes; aínda que as motivacións para a súa escrita sexan ben diferentes. Penso que amamos como amamos precisamente porque morremos. Toda a nosa luminosa existencia ten un reflexo crepuscular que lle confire seriedade a este xogo no que andamos metidos.
– P: A túa é unha poesía de imaxes. Mesmo cando é máis narrativa. De símbolos. Que parten, moitas veces, das sensacións. Por que?
– LV: A miña obra poética pode ser descrita como unha poesía de imaxes e de símbolos. Pero creo que a clave está no emprego desas imaxes e símbolos. Falando, por exemplo, dos símbolos, o antropólogo Gilbert Durand explicaba que estes teñen algo máis que un sentido artificialmente dado porque aprehenden un esencial e espontáneo poder de resonancia… Ese poder é innegable. Os símbolos son, polo tanto, útiles para, como dicía Pound, cargar a linguaxe de significado até o seu grao máximo. (…)
– P: Dixeches noutra entrevista que te influíran os poetas románticos. Por que te identificas con ese tempo?
– LV: En realidade, non me identifico exactamente co seu tempo, pero si admiro as súas realizacións. Sinxelamente, moitos son grandes artistas. En calquera caso, non falaría só dos poetas. A poesía de Keats impresióname tanto como a música de Mahler ou os lenzos de Turner, por exemplo. (…)”

Gonzalo Hermo: “Inscribirme na tradición poética galega xogou ao meu favor”

DesdeGonzalo Hermo Praza:
““Estou aínda en shock”. Iso confesaba o escritor Gonzalo Hermo moi poucas horas despois de saber que viña de ser recoñecido co Premio Nacional de Literatura do Ministerio de Educación, Cultura e Deporte español, na modalidade de Poesía Joven Miguel Hernández, co seu poemario Celebración, escrito en galego como o resto da súa obra. “Estou moi contento”, dicía.
O xurado valorou de Celebración “a aposta por abrir novos camiños para a expresión poética apuntando unha linguaxe arriscada e innovadora, neste libro, que trata sobre a memoria e o esquecemento, sobre a necesidade de construír sobre las ruínas, de romper o círculo e avanzar malia todo”. O propio autor cre que os membros do xurado “viron unha linguaxe innovadora porque a miña obra inscríbese nunha tradición poética, que é a galega, e que non é coñecida fóra. Eu aquí non son un autor excéntrico, nese sentido. E creo que iso xogou ao meu favor”. Engade, ademais, que “o premio é un recoñemento á poesía nova que se fai en Galicia, e en xeral a toda a poesía galega”. (…)
O xurado, presidido Mónica Fernández, subdirectora general de Promoción do Libro, a Lectura e as Letras Españolas, estivo composto polos autores galardoados en 2015 e 2013, Carlos Loreiro e Unai Velasco; Juan Gil Fernández, designado pola Real Academia Española; Xosé Luís Regueira Fernández, pola Real Academia Galega; Amaia Jaureguizar, pola Real Academia da Lingua Vasca; Susanna Rafart, polo Instituto de Estudios Cataláns; Xandru Fernández, pola Conferencia de Rectores das Universidades Españolas (CRUE); Guadalupe Grande, pola Asociación Colegial de Escritores de España (ACE); Julia Barella, pola Asociación Española de Críticos Literarios; Juan Carlos Fernández Aganzo, pola Federación de Asociacións de Periodistas de España (FAPE); Dídac Llorens Cubedo, polo Centro de Estudios de Género da UNED e Ignacio Elguero, polo ministro de Educación, Cultura e Deporte.”

Héctor Carré: “Non todos os xornalistas son como os tertulianos de Sálvame”

EntrevistaHéctor Carré Hai que matalos a todos de Montse Dopico a Héctor Carré en Praza:
“(…) – Praza (P): O poder. Ese é, en realidade, o tema da novela [Hai que matalos a todos]. Por que?
– Héctor Carré (HC): Si. A partir dun incidente, que é que o príncipe atropela un home e foxe, hai unha reflexión sobre o poder. É unha novela negra, e para min o interesante da novela negra é a crítica social. O que facían Raymond Chandler e Dashiell Hammett, que era criticar a relación da política coa corrupción. E o que me interesa é iso: o poder, como se exerce, que tentacións pode ter, que parte da súa actividade é legal e cal é ilegal. Porque en todos os países hai fondos reservados, axencias secretas… e cousas que non se confesan. Lin varios libros sobre o tema, como O poder de Bertrand Russell. Ese é o transfundo. A partir dunha historia que implica a un axente dos servizos secretos, un xornalista e, polo medio, un particular… (…)
– P: Hai conexións entre esta nova novela e Diario dun impostor, a primeira que escribiches. Néstor é unha persoa insegura, como Onofre, que minte para ser aceptado. En Diario dun impostor hai unha crítica sobre o “mundo da cultura” e a tendencia a evitar as críticas protexéndose uns a outros.
– HC: É normal que haxa conexións porque é o mesmo autor, claro, pero eu tampouco son moi consciente diso. Se cadra o lector ou quen me faga unha entrevista pode ver máis diso ca min mesmo. E, claro, a acción dramática inclúe reflexión e, polo tanto, crítica. O que dicías da cultura é algo que si penso: na arte vexo cousas que me cheiran, como o elitismo que serve como pretexto para vestir de traxe o rei espido e que todos aplaudan. A arte moderna está, nese sentido, un pouco perdida, na miña opinión. (…)

Iván García Campos: “Un libro está vivo cando o lector ten aínda máis preguntas e incertezas despois de lelo”

EntrevistaIván García Campos de Montse Dopico a Iván García Campos en Praza:
“(…) – Praza (P): A vida é dona de nós. Non temos o control sobre ela. É unha das ideas máis presentes en Cuestións vitais secretas. Por que?
– Iván García Campos (IGC): Podería ser unha das ideas, si. Mais o que máis me interesaba salientar é que o coñecemento que temos da realidade é parcial, fragmentado. E a partir dese ínfimo coñecemento temos que tomar decisións. Con ese entendemento parcial, nada se resolve definitivamente. Vivimos na incerteza. E mentres agardamos que as cousas se resolvan, a vida vai pasando… Este é un libro que fala do presente. Hai moita literatura de ficción que fala do pasado ou do futuro.
Pero o que eu quixen foi pensar o presente e máis nun momento histórico tremendo como o que vivimos. Tamén quería falar desde a perspectiva das persoas, dos individuos. Non do grupo. Para min iso é o máis interesante para facer literatura, e non a intriga, a acción…, que tamén están nos relatos, pero creo que non é o obxectivo. Quero dicir, que tamén é importante ter o lector nesa incomodidade de que sabe que algo vai acontecer… En calquera caso, o que trato é de suxerir preguntas que, na maioría dos casos, non se resolven. Hai moitas omisións, porque a vida tamén é así. Cada persoa vive a súa vida e o resto son como actores secundarios e non sabemos nin de onde veñen nin onde van… (…)”
– P: Falabas antes de que che interesaba a persoa e non o grupo. Ou de que a literatura debía facer emerxer o oculto. Son ideas moi presentes desde hai moito tempo no discurso literario, sociolóxico…
– IGC: Interésame os individuos, as persoas concretas, e non o grupo. Sempre digo que o importante de alguén que escribe non é a súa vida, senón o que escribe. Pero as circunstancias persoais inflúen no que escribes. Eu traballo rehabilitando persoas que teñen enfermidades e lesións. Persoas que senten dor, medo, incertidume. Acompáñoas en todo o proceso e iso faime vivir cada día o valor das persoas. Pero insisto: a miña vida non ten importancia. Non me gusta falar de min. Hai editoras que utilizan o status profesional do escritor para promocionalo. Iso non me gusta. Que máis dá que sexas catedrático ou que non teñas carreira. Creo que o importante é o que escribas. Da mesma maneira que penso que como se coñece ás persoas é no cara a cara.
– P: As ideas do éxito, da felicidade… tamén se cuestionan no libro.
– IGC: Cando somos novos pensamos que a felicidade é que sexa todo perfecto. Ao medrar, decatámonos de que non é así. De que felicidade é estar co teu fillo, por exemplo. E de que a “felicidade” é unha entelequia. Como a “humanidade”. Non existe a humanidade. Só as persoas. O concepto da felicidade vai mudando ao longo da vida. A vida non acontece de modo ordenado, como nos contan. Non saen as cousas como as tiñamos planeadas. Mais a cuestión é como nos adaptamos. Porque, ata que punto temos o mando da nosa vida? Saber vivir a vida tamén é saber adaptarnos ao que nos vai traendo a vida. (…)”

Marcos Calveiro: “Fontán foi un protonacionalista; sempre tivo Galicia por diante de calquera interese”

EntrevistaMarcos Calveiro de Alberto Ramos a Marcos Calveiro en Praza:
“(…) – Praza (P): Vén de ser galardoado por unha novela na que percorre a vida de Domingo Fontán, un personaxe do que confesa sentirse obsesionado dende fai anos. De onde nace o seu interese?
– Marcos Calveiro (MC): O interese vén da primeira vez que atopo o seu nome e sei da historia da carta xeográfica do mapa. Debín ler con 16 ou 17 anos Arredor de si, de Otero Pedrayo. Nese libro hai unha escena mítica na que Adrián Solovio queda marabillado diante do mapa de Fontán. Pouco despois vin un artigo de Cunqueiro dedicado ao mapa de Fontán e practicamente vén dende aquela. Levo toda a vida lendo todo o que atopo sobre Fontán. Paréceme un tipo extraordinario, un tipo que sobe a un burro e que durante 17 anos viaxa só e, con moi poucos medios técnicos, traza unha marabilla científica de Galicia. Un adiantado do seu tempo. De aí vén a obsesión. É un deses galegos practicamente descoñecidos que conseguiron grandes logros e que hoxe están aí esquecidos por todo mundo. Como el, hai moitos. (…)
– P: Leva dende moi novo furando na historia de Fontán. Cando decidiu poñerse a escribila finalmente? Como foi o proceso de documentación?
– MC: Levo anos cunha carpeta no ordenador que se chama Domingo onde fun vertendo toda a información que atopei sobre el. Aí teño que destacar o traballo fundamental dunha fundación, da fundación da súa familia, que se chama Fundación Domingo Fontán e que ten moitos dos seus documentos persoais dixitalizados e á disposición a través da rede. Penso que é unha documentación bibliográfica impresionante, que debería estar nunha institución pública galega e a disposición de todo o mundo.
Realmente, o proceso de escrita durou todos estes anos. Estes anos eu viaxei moito visitando centros de ensino. Cada vez que ía algún lugar e cadraba preto algún dos lugares de referencia para Fontán, achegábame. Subín moitas curotas de montes que el visitou para trazar o mapa, visitei a súa casa en Porta do Conde que aínda existe, agora ocupada por outra familia… É dicir, visitei moitos lugares nos que el estivo. Tamén a primeira recta que mediu, en Santiago, pola zona de Boisaca; a recta que logo mide no Corgo para a triangulación do mapa… Foi un traballo de moitos anos. A novela leva escrita un par de anos e neste tempo, como non escribín ningunha cousa nova, pois funa reescribindo, adaptándoa e mudándoa até esta versión definitiva que foi premiada co Repsol. (…)”

Xoaquín Fernández Leiceaga: “Quixen fuxir do típico na literatura galega, que está feita dende a oposición franquista; interesábame a historia dos vencedores”

EntrevistaXoaquín Fernández Leiceaga Agosto de memoria e morte de Alberto Ramos a Xoaquín Fernández Leiceaga en Praza:
“(…) – Praza (P): Agosto de memoria e morte é a súa estrea literaria. Como viviu enfrontarse a unha primeira novela?
– Xoaquín Fernández Leiceaga (XFL): É unha dedicación moi diferente. A creación ten as súas regras, pero tes a posibilidade de crear o teu mundo. Eu escribo, mais até agora escribín en base á realidade, tentando entendela mellor. Dende o punto de vista persoal, significa un esforzo. Escribir leva un tempo importante de documentación, de ordenación, reflexión e escritura. É un traballo, sen dúbida, moito máis solitario que dedicarse á cousa pública.
– P: Falamos dunha novela negra, na que temos un protagonista principal, Miguel Santos, que investiga un par de asasinatos na vila de Noia durante os anos do Tardofranquismo. Pero por outra banda, hai outro fío narrativo que se centra no período da República e a Guerra Civil.
– XFL: Pensei xustamente a novela así, como unha especie de simbiose entre dous períodos que me interesan moito. A vida dos personaxes transcorre entre a República e a Guerra Civil e o final do franquismo. Iso culmina unha vida enteira. Falamos dunha serie de personaxes que ao redor de 1930 teñen quince anos e que no ano 72, xa van chegando á idade da xubilación.
Para a miña xeración, o momento fundacional en termos sociais é a Transición. Este libro non conta a transición, queda ás portas, intentando explicar como eran os comportamentos sociais no franquismo nunha vila galega nesa época. Pero para a xeración de meus pais e tamén para os meus avós, a República e a Guerra Civil significaron o momento forte da súa vida. Polo tanto, interesábame situar aí a historia.
Despois, efectivamente é unha novela de xénero. Gústame a novela negra, sobre todo a menos autorreferencial, esa que contén outras cousas non explicitamente, pero que si emprega a realidade como pano de fondo. Non sei, ocórreseme falar neste sentido de Vázquez Montalbán ou Paco Ignacio Taibo. Despois, xa no título hai unha referencia á novela Agosto de Rubem Fonseca, na que se indaga no suicidio de Getúlio Vargas, que vai nesa liña de mesturar o xénero negro con referencias históricas. E logo, claro está, Agosto do 36 de Fernández Ferreiro. (…)”

Esther F. Carrodeguas: “O que une a Maruxa e Coralia é estar separadas dun mundo que as exiliou en terra, sen mandalas lonxe”

EntrevistaEsther F. Carrodeguas de Montse Dopico a Esther F. Carrodeguas en Praza:
“Maruxa e Coralia coidan unha da outra. Xogan. Parolan. Saltan as normas que elas mesmas se impoñen. Sobreviven á violencia extrema que sufriron a través do vínculo que as une. Dunha dependencia mutua que as separou do mundo e ao mesmo tempo as mantén nel, recreado ao seu xeito. Abraiadas. Espertas. Cómplices. Amigas. Irmás. Nun retrato que soborda humanidade. Poesía. Forza. Espontaneidade. Así é Voaxa e Carmín, a obra coa que a escritora e actriz Esther F. Carrodeguas vén de gañar o Premio Abrente de Textos Teatrais. Cando o recolleu, na Mostra Internacional de Teatro de Ribadavia, lembrou que as populares Marías non son unha estatua de postal, senón unha lembranza do que non debería volver pasar. Falamos coa autora, -que é tamén a directora do grupo de teatro Airiños, de Rianxo-, desta e das súas outras obras como poeta e dramaturga.
– Praza (P): Ao recoller o premio lembraches que Coralia e Maruxa foran vítimas de violencia sexual, machista, social e institucional. Convertidas en estatuas silenciosas para que os turistas fagan fotos. Supoño que ese foi o motivo de escollelas como protagonistas da peza. Foi así?
– Esther F. Carrodeguas (EC): Ben, dito así causa confusión: a estatua evidentemente non se fixo para que os turistas fagan fotos, senón con outra intención, pero o que sucede é iso. Ao non ter referencia a estatua á historia que hai dentro dos corpos, vemos só superficialmente a realidade. Este texto escribino na ESAD de Galicia. Tiñamos que escribir un texto histórico ou que partira da Historia. Partir dun feito documental. Eu quería facer unha historia con mulleres como protagonistas e malia que barallei moitas opcións, pronto me cativaron estas dúas mulleres polo que de teatral hai na súa vida.
Precisamente esta foi a grande dificultade da que me fun dando conta ao escribir o texto, que tiña que competir coa súa propia condición de personaxes e mesmo case de mito. E ademais que eu, que son moi diplomática, tiña medo de escribir algo que fixera mal no recordo da xente. Eu quería que o meu texto doese porque a historia é unha historia de violencia, pero dende o respecto: escribir unha obra que quixeran e puideran ver as persoas que as coñeceron, e que lles gustara. Non sei se o conseguín, só sei que foi difícil: estiven a piques de abandonar pero en fin… tiña que aprobar! jaja. En realidade xa me namorara demasiado da historia e por suposto impliqueime na súa escrita moito máis que para un traballo de aula. As Marías, un pouco como a Gioconda, teñen moito misterio detrás delas. E iso sempre magnetiza.
– P: O xurado salientou, entre outras cuestións, o carácter “poético” da peza. E é case como se falasen en verso entre elas. Foi así como pensaches eses diálogos? Por que?
– EFC: Cando comecei con este proxecto, moi pronto, vía ás dúas personaxes como sacadas dunha obra de Thomas Bernhard. E un día, cando xa tiña moitas escenas escritas e moita documentación e o proceso avanzado, de súpeto escribín a primeira escena en verso e apareceron: eran elas. Lin a escena en clase e gustou a todos. Estaba feliz. Unha compañeira, cando lía escenas soltas, un día espetoume que era incrible porque eu facía unha poesía pero como cotiá, de andar pola casa. Que non había lirismo, nin vocabulario poético nin nada, que coas palabras coas que todos imos mercar o pan ou falar no ascensor, elas falaban poeticamente. A poesía, daquela, neste caso, vén do ritmo: do oral.
Para min a oralidade é algo moi importante cando escribo, cando escribo calquera cousa. Sempre teño que ler todo en alto e ver se soa ben. Moitos dos meus textos, de feito, enténdense moito mellor se eu os leo á xente, porque naceron cunha oralidade determinada. Que falen en verso, ademais, forzou que foran ficando soas en escena: algúns “extras” tiveron que ir ficando atrás porque non había maneira de que callaran personaxes que falaran en prosa. Rompían o ritmo todo. Para min a obra, que é un camiño ao mar, ten esa cadencia das olas, constante, que por veces son ondiñas e por veces marexada. Elas, Coralia e Maruxa, con dous nomes de mar, teñen o mar dentro. (…)”

Afonso Eiré: “A guerrilla galega reuníase nas casas, non no monte”

EntrevistaAfonso Eiré a Afonso Eiré en Praza:
“O 10 de marzo de 1965 era asasinado pola Garda Civil preto do encoro de Belesar José Castro Veiga, O Piloto. Así comezan a meirande parte dos relatos sobre o derradeiro guerrilleiro de toda España morto en combate, uns relatos e unha historiografía que adoitan presentalo como un loitador solitario nese tempo, que se limitaba a resistir, a esperar, “un home que agardaba”, como escribiu Carlos G. Reigosa no seu Fuxidos de sona. Con O Piloto, o último guerrilleiro (Hércules de Ediciones) Afonso Eiré racha esa visión: nin inactivo nin illado, José Castro Veiga contaba na comarca de Chantada cun importante apoio social, que Eiré enumera en ata 105 casas que lle daban acubillo e recursos, un carácter social da guerrilla galega no seu conxunto que axuda a desmontar tamén a imaxe de Galicia como un territorio totalmente submiso ao franquismo. (…)
– Praza: Cres que mudará nos vindeiros anos a visión que se ten sobre a guerrilla galega e o seu recoñecemento?
– Afonso Eiré: Espero que si. A Deputación de Lugo fixo unha exposición que está indo por todos os Concellos. E o documental O Piloto, do que eu son guionista, tamén se está vendo en moitos sitios, e cun éxito tremendo. Tamén o libro se está a vender moi ben e estame gustando especialmente que a algunhas presentacións estea indo xente que son fillos ou netos das persoas que axudaron a guerrilla. E iso significa que aínda que esa relación nunca se exteriorizara, si que na casa se falou do tema e esa memoria quedou aí. Si me estraña que aínda que O Piloto é moi coñecido en Chantada e nas comarcas próximas, noutros lugares onde fun presentar o libro, vin que apenas era coñecido.”