“Eugénio de Andrade, a poesía do cotián”

Artigo de Brais Suárez en La Voz de Galicia:
“Hai un momento no que o Porto, cidade granítica e carriceira, se volve líquida. No abrente, a brétema fría ataca dende o Atlántico, acóplase ao Douro e mestúrase coa súa corrente hostil; xuntas, augas doce e salgada ascenden polos rochosos cantís e metálicas pontes en forma de chuvia. E alí onde conflúen as nubes coa terra, no cumio da cidade, o cemiterio Prado do Repouso acolle todos eses personaxes que construíron a identidade portuense e cuxas ideas seguen a velar por ela.
O pasado 19 de xaneiro, Prado do Repouso amenceu baleiro, frío, enchoupado, pero na tumba de Eugénio de Andrade (Fundão, Póvoa de Atalaia, 1923-Porto, 2005), feita polo seu amigo Álvaro Siza, unhas flores frescas, un ramo de calas, un libro e unha candea delataban a emoción que o centenario deste poeta supón para o Porto, onde se afincou nos anos 50. «É a súa cidade adoptiva, pero nin o Porto se entende sen Eugénio nin Eugénio sen o Porto», di Jorge Sobral, curador da exposición conmemorativa que aloxa a biblioteca municipal Almeida Garrett. É o primeiro dos eventos que devolven a obra de Andrade ás librerías, ás rúas e aos auditorios lusos.
Entre a tumba do poeta e esta biblioteca atópase precisamente esa cidade que non se pode ver sen o sentido estético de Andrade, destinado ao Porto en 1950, tras peregrinar por todo o país como inspector médico. Chegaba no máis cru do Estado Novo, un réxime do que tería que abstraerse no seu propio seo. A uns metros do seu cemiterio, habitou esta mesma cidade, igual de esvaradía, de bretemosa, encharcada de saudade. Na rúa de Palmela, refuxiouse na literatura e nos amigos. «Falabamos moito de literatura, discutiamos asuntos cotiáns, da vida», conta Rosa Alice Branco, escritora que o coñeceu cara ao final da súa vida. «Alí, el tamén recibía os artistas da próxima Facultade de Belas Artes; todos os pintores querían retratalo, era moi influínte», lembra Branco. «Non era doado, tiña unha personalidade moi forte, nada paciente, moi esixente. Adoitaba haber algo de tensión, pero non foi o meu caso. A min coñeceume de poeta a poeta, como me dixo, non como muller», conta. «Sobre todo, lembro escoitar as sonatas de Haydn e intercambiar interpretacións de distintos mestres, era un apaixonado da música», di Branco.
Si, outra vez a auga, tamén como carácter. Pesarosa, escura, rítmica, esencial para fornecer a terra. Así era a poesía dun autor que conseguiu fuxir da súa época. Sempre lembrando o elemental e telúrico do seu Fundão natal, elevábase a un ceo sen horizontes. Sustentándose na Antigüidade e ignorando o neorrealismo dos trinta, produciu unha sensualidade ambigua, tan corpórea coma espiritual. «Só hai que escoitalo recitar», enxalza Branco. «Destacan máis os fonemas que as palabras, ninguén lía mellor ca el, sigo escoitándoo nos seus vídeos, a súa musicalidade é perfecta». «El trouxo a Portugal a poesía do cotián, afastouse do político e foi alén diso, era poeta até para lavar as mans», proclama Branco. «O seu non era poesía para a realidade, senón realidade para a poesía», incide. «Parecía que se deixara de falar del, pero alédame ver que a súa obra volva nestes días», di en alusión aos actos do centenario. «Tíñao todo para ser lembrado, xeraba un campo magnético», conta deste autor que gañou posteridade en vida, «especialmente en festivais estranxeiros».
De xeito similar pensa o organizador dos actos conmemorativos no Porto, Jorge Sobral: «Os escritores deben permanecer en contacto co público e viceversa. A súa obra mantén toda a vitalidade, coa súa forte resonancia erótica, cunha frescura moi actual». Nos materiais recollidos «tomamos contacto coa súa estética do rigor, coas imaxes da cultura grega, cos manuscritos esculpidos, coa procura da perfección», di sinalando as fotos deste home cuxo «rostro é unha posición ética, unha extensión do poema. Como na cultura grega, estética e ética son a mesma cousa».

A achegada relación con Galicia dun gran sedutor
Eugénio de Andrade coñeceu tamén as augas galegas, conta por teléfono o poeta e presidente da AELG, Cesáreo Sánchez. «Eu visiteino moito na súa casa da rúa de Palmela, el agradecía a relación cos poetas novos», lembra. «Pero tamén estivo en Galicia varias veces. Recordo que se sorprendía, nunha visita ao mosteiro de Caaveiro, na beira do Eume, «coas augas máis transparentes que a conciencia do profeta», cita Sánchez. «Coñecía ben os nosos escritores, valoraba a Rosalía, falabamos moito de Galicia, que pensaba coma unha prolongación da súa terra. Desas conversas, conservo a elegancia na súa profundidade, a elegancia de alma. Eu tiña uns 32 anos e recibíame coma un colega, valorando o que estaba a facer; tamén lle gustaba recibir visitas de estranxeiros que o coñeciamos e liamos», di Sánchez. Tamén «veu a moitos encontros poéticos en Galicia. “Son coma un pianista: se hai algún ruído, paro”, advertía antes de comezar; lía moi ben, era para el un acto importante, tanto coma a escritura».
Sánchez detalla algúns aspectos do método de traballo do autor de poemarios como As palavras interditas (1951), Obstinato rigore (1964), Obscuro domínio (1971), Matéria solar (1980), O sal da língua (1995) e Lugares do lume (1998): «Escribía un poema, quedaba cun verso e volvía reconstruílo a partir de aí». «Destacaba tamén a súa faceta de tradutor [con atención na obra de Lorca], capaz de conservar o espírito do poema». E engade: «Eugénio vivía en poesía, xogaba coa luz do cuarto, en todo el había sedución, coqueteo, quería namorarte».
O día no Porto remata cos versos de Andrade: «Anoitece. É preciso partir. É preciso ficar».”

O certame aRi[t]mar nomea as poesías finalistas de Galiza e Portugal

Desde Sermos Galiza:
“Xa se coñecen as poesías finalistas do certame aRi[t]mar. De entre estas poesías, publicadas na Galiza e Portugal durante o ano 2018, saírán as gañadoras mediante votación do público.
O público será quen vote as persoas gañadoras de entre as finalistas que nomeou o xurado do certame aRi[t]mar Galiza e Portugal. Este evento da música e da poesía galego-portuguesa nomeará, por elección de público, quen serán as e os poetas que gañen, xunto coas e cos artistas musicais xa electos, e recibirán os galardóns na Gala de Premios aRi[t]mar Galiza e Portugal 2019.
Nesta edición, o xurado seleccionou dez poesías galegas e 10 portuguesas como finalistas, para que o público poida votar as gañadoras.
As persoas que quixeren participar poderán votar a través da web aritmar.gal até o 10 de maio.
As poesías electas polo xurado como finalistas desta edición son:

Finalistas de Galiza:
Polinizándome, Andrea Nunes/María Rosendo, Diáspora do amor.
Os estorniños cobren a vila, de Carlos Lixó, As casas.
A memoria, de Celso Fdez. Sanmartín, A cama do meu avó.
Lista da compra da viúva, de Emma Pedreira, Antídoto.
Perderei a cabeza, de Lara Dopazo, Claus e o alacrán.
Fasme amor, de Laura Ramos Cuba, A situación actual.
Quen te tirou da burra, de Lucía Aldao, Todo isto antes era noite.
Xa non son quen, de Marta Dacosta, Labirinto ou memoria.
Tan lonxe non está o mar, de Pilar Pallarés, Tempo fósil.
E isso é o amor, de Susana Sanches Arins, Tu contas e eu conto.

Finalistas de Portugal:
Hotel em casa, de Adília Lopes, Estar em Casa.
É com palavras que te vou guardar, de Alice Vieira, Olha-Me como quem chove.
Perturba-me a ideia de morreres, de Aurelino Costa, Gadanha.
Nómadas, de João Luís Barreto Guimarães, Nómada.
Castanhas: uma dúzia, dois euros, de José Alberto Oliveira, De Passagem.
Fachada, de Marta Chaves, Varanda de Inverno.
I clipe para todos (Folhas unidas jamais serão perdidas), de Rosa Alice Branco, Traçar um nome no coração do branco.
Aula de arqueologia, de Tatiana Faia, Um quarto em Atenas.
Vou sempre trocar-te, de Valter Hugo Mãe, Publicação da Mortalidade.
Existe um elemento, de Vasco Gato, Um Passo Sobre a Terra.

O certame aRi[t]mar Galiza e Portugal da música e da poesía galego-portuguesa é unha iniciativa da Escola Oficial de Idiomas de Santiago que nace co obxectivo de divulgar a música e a poesía galego-portuguesa actuais e achegar a cultura e a lingua dos dous países.”

San Simón, Redondela: VII Obradoiro Internacional de Tradución Poética Con barqueira e remador

Pontevedra: Festival PontePoética, actividades do fin de semana do 20 e 21 de abril

O sábado 20 e domingo 21 de abril continuará a nova edición do Festival de Poesía PontePoética, promovido polo Concello de Pontevedra, coa colaboración do Ateneo de Pontevedra, baixo a dirección de Yolanda Castaño. Este é o programa:

Sábado 20
18:30 h. Teatro Principal de Pontevedra.
Recital dos poetas: María do Cebreiro, Biel Mesquida e Claudio Pozzani. Presenta: Antón Sobral.
20:00 h. Teatro Principal de Pontevedra.
Recital final con todos os poetas participantes e clausura de PontePoética 3: Lino Braxe, Raquel Lanseros, Claudio Rodríguez Fer, Rosa Alice Branco, Biel Mesquida, Marta Dacosta, Roger Wolfe, Kirmen Uribe, María do Cebreiro e Claudio Pozzani. Presenta: Yolanda Castaño.

Domingo 21
11:00 h. Fundación Cuña-Casasbellas. Sala Versus (Rúa de Xerardo Álvarez Limeses, 12).
Obradoiro especializado de Poesía: Kirmen Uribe.

Pontevedra: Festival PontePoética, actividades do venres 19 de abril

O venres 19 de abril comeza unha nova edición do Festival de Poesía PontePoética, promovido polo Concello de Pontevedra, coa colaboración do Ateneo de Pontevedra, baixo a dirección de Yolanda Castaño. Este é o programa:

Pola mañá. Encontro poético con alumnado do IES A Xunqueira I, IES Sánchez Cantón e IES Valle-Inclán.
18:30 h. Teatro Principal de Pontevedra (rúa de Paio Gómez Chariño s/n).
Inauguración de PontePoética 3 e recital dos poetas: Claudio Rodríguez Fer, Marta Dacosta e Roger Wolfe. Presenta: Xaime Toxo.
20:00 h. Teatro Principal de Pontevedra.
Recital dos poetas: Raquel Lanseros, Lino Braxe e Rosa Alice Branco. Presenta: Goretti Canario.
22:30 h. Pub Pequeño Karma (rúa de Paio Gómez Chariño, 29, baixo).
Performance poético-musical: A marcha da sombra. Poesía en vivo con voz, corpo e alma, con Claudio Pozzani.

A Coruña: Ciclo Poetas di(n)versos, recital de Xavier Seoane e Rosa Alice Branco

O luns 17 de xaneiro, a partir das 20:30 h., na Casa da Cultura Salvador de Madariaga (Rúa Durán Loriga, 10, baixo) da Coruña, e con entrada libre até completar capacidade, prosegue o ciclo Poetas Di(n)versos, dirixido por Yolanda Castaño, e organizado pola Concellaría de Cultura da Coruña, iniciativa que ten como obxectivo centrarse en achegar a poesía ao público en xeral amosando outra forma de disfrutar a poesía dun xeito case escénico, constituindo o único ciclo estable de lecturas poéticas públicas contando con autores/as de dentro e fóra de Galicia, unha oportunidade única de degustar a poesía producida hoxe en castelán, catalán, éuscaro ou portugués na voz dos propios creadores/as. Os protagonistas do recital deste día son:
Xavier Seoane (A Coruña, 1954). Dende 1975 ven desenvolvendo a súa actividade nos terreos da creación literaria, da arte e na animación cultural. Así, organiza conferencias e debates, coordina premios ou participa en cursos literarios. Impulsor de innúmeros proxectos de dinamización cultural no noso país, ten comisariado dende exposicións ata libros colectivos, e desenvolveu tanto proxectos videográficos ou mostras de poesía visual como colaboracións escritas en multitude de publicacións periódicas, catálogos de arte, obras colectivas e antoloxías dentro e fóra de Galicia. Poeta con obra traducida a varios idiomas e tamén conferenciante, ten publicado igualmente libros de aforismos, de ensaio, compilacións de textos, novelas, estudos sobre multitude de artistas galegos, reflexións teórico-críticas sobre arte ou escrita, ou obras dirixidas a público infanto-xuvenil.
Rosa Alice Branco (Aveiro, 1950). Doutora en Filosofía Contemporánea -nas áreas de Filosofía e Psicoloxía da Percepción- pola Universidade Nova de Lisboa. Actualmente ensina Teoría da Percepción na Escola Superior de Artes e Design do Porto (en Matosinhos), mentres dirixe a revista “logovemos” (on line) e fai parte da Unidade de investigación en Design, Media e Cultura (ID+). Ademais diso, ten xestionado publicacións, coloquios e Encontros Internacionais de Poesía. Autora tamén de libros de ensaio, artigos en revistas especializadas e textos traducidos a outras linguas, Rosa Alice Branco participou en encontros e festivais de poesía de todo o mundo e ten libros de poemas publicados no Brasil, Suíza, Luxemburgo, Canadá, Tunicia, Venezuela ou Córcega.

Pódese descargar máis información neste ficheiro en .pdf: Programa Ciclo DinVersos xaneiro 2011.

A Coruña: recitais do ciclo Poetas di(n)versos

O CartonPostalPoetas_novembro_10-1ciclo Poetas Di(n)versos, dirixido por Yolanda Castaño, do último trimestre do ano comezará o vindeiro luns 20 de decembro coa participación de Andrés Neuman e Olga Novo, retomando as actividades coas que arrancara o ano pasado, e que contaron cun gran éxito de público. O obxectivo desta iniciativa céntrase en achegar a poesía ao público en xeral amosando outra forma de disfrutar a poesía dun xeito case escénico a través do que se busca animar a todo o mundo a achegarse a ela. O recital previsto para o domingo 14 de novembro con Gioconda Belli e Claudio Rodríguez Fer cancélase tras comunicar a poeta nicaraguana a anulación da súa visita á Coruña por motivos persoais.

As datas e autores previstos son:
20 de decembro:
Andrés Neuman. O último Premio Alfaguara de Novela foi e será sempre, ademais, un lúcido poeta que se prodiga en múltiples formas dende o haiku ata o aforismo. Este arxentino-granadino, tamén autor de contos e microensaios, xa foi sinalado como un dos nomes clave da literatura do s. XXI por mestres como Bolaño.
Olga Novo. Autora de culto das últimas xeracións galegas e unha das poéticas máis desacougantes do panorama contemporáneo, o seu traballo como profesora na Universidade da Bretaña Sur fainos escasas as ocasións de escoitar a forza vivencial e o erotismo.

17 de xaneiro:
Rosa Alice Branco. Unha das poetas portuguesas máis importantes de hoxe, a súa obra ten participado en multitude de antoloxías e festivais poéticos de todo o mundo. Profesora de Estética e Teoría da percepción, a súa radical sensibilidade ponse de manifesto nos seus 8 poemarios entre os que consta o Premio Espiral Maior do pasado ano.
Xavier Seoane. Nado e residente na nosa cidade, o dono dunha das poéticas máis rigorosas e fondas da Xeración dos 80 é tamén un fino e sagaz crítico literario e de arte. Profesor de Lingua e Literatura, ten tamén unha traxectoria como fndamentado xestor e dinamizador cultural.