É para rir: de Castelao aos Tonechos

Reportaxe publicada en Cultura Galega:
“Moito se ten falado sobre a importancia do humor como elemento definitorio da identidade galega. Desde Castelao a Piñeiro, pasando por Celestino Fernández de la Vega, Paz Andrade ou Siro López, diferentes pensadores analizaron o xeito no que nos rimos os galegos. Agora, Félix Caballero presenta unha obra na que recolle e analiza as opinións ao respecto. Edicións Morgante presentaba o pasado mes de decembro O humor galego alén da retranca, un traballo no que Félix Caballero analiza o xeito que temos de nos rir e repasa as visións que sobre este fenómeno ten dado a cultura do país. No seu traballo atopamos desde análises xa clásicas sobre o humor galego ata comentarios sobre series televisivas actuais e o xeito no que o noso xeito de entender o sorriso se adaptou aos novos tempos. Na obra, a seguir autores como Baldomero Cores ou Paz Andrade que xa teñen tratado a cuestión no noso país, Caballero distingue “catro xéneros ou formas de humor. Está a retranca, que penso que é unha manifestación puramente defensiva onde se actúa con moito disimulo para dicir o que un quere sen que pareza mal, mais sen intención de burla”. Tamén ten este carácter o trasacordo, caracterizado por se desdicir do dito ou mudar de opinión. Fronte a isto, “a sorna é un xeito indirecto de loita, ten unha intención de atacar”. A rexouba, pola súa banda, “ é un tipo de humor claramente expansivo, mesmo ofensivo no mellor sentido da palabra, xoga coa burla e a exaltación”. O interese por analizar este fenómeno non é orixinal de Caballero, quen recoñece que o seu traballo supón unha compilación e unha análise de diferentes achegas que sobre esta materia que xa se teñen feito no país. “Non achega novidades teóricas, o que fixen foi compilar e ordenar o que se ten dito, pretendía facer unha especie de introdución”, sinala. Con O segredo do humor de Celestino Fernández de la Vega como obra de referencia ineludible para quen queira reflexionar sobre o tema, son varios os autores que no país abordaron esta cuestión. Malia ao interese que existiu e existe no noso país, Caballero recoñece que non foi sinxelo compilar a extensa bibliografía que manexou para o seu traballo. “A maior parte son artigos en revistas e referencias dentro de libros que non tratan especificamente a cuestión. De feito penso que o único traballo específico é o de Celestino Fernández de la Vega, que xurdiu como unha encarga para este investigador da man de Piñeiro e dos responsables de Galaxia”, lembra. “Castelao, Piñeiro, Rof Carballo ou máis recentemente Siro, que ten escrito moito, trataron o tema”. (…)”.

Ferrol: presentación de Verde oliva, de Xavier Alcalá

O mércores 9 de xaneiro, ás 20:00 horas, na Galería Sargadelos de Ferrol (Rúa Rubalcava, 30-32), preséntase Verde oliva, de Xavier Alcalá, publicada en Galaxia. No acto, xunto ao autor, participan Víctor F. Freixanes e Alfredo Ferreiro, quen manterá unha conversa co autor.

Tabela dos Libros de xaneiro, por Armando Requeixo

Desde o blogue Criticalia, de Armando Requeixo:
“Velaquí a Tabela dos Libros do mes de xaneiro. Nela figuran seleccionados os volumes que, ao ver d@s crític@s participantes, son estimados como os máis recomendables de entre os publicados nas últimas semanas.”

Bases do I Premio Muíño do vento de textos de contraportada

I PREMIO MUÍÑO DO VENTO DE TEXTOS DE CONTRAPORTADA

1. Con obxecto de promover a calidade dos textos que acompañan o libro na contraportada ou lapelas e mais de resaltar a súa importancia pola información que transmite ao futuro lector, así como de darlle visibilidade ao traballo asociativo realizado nos barrios -a parte menos visible das cidades-, a Asociación Cultural Muíño do Vento do barrio de Canido (Ferrol) convoca o I Premio Muíño do Vento de Textos de Contraportada para obras de Literatura Infantil e Xuvenil editadas en galego.
2. Poderán presentarse ao premio todos os libros de literatura infantil e xuvenil publicados no ano 2012, calquera que sexa o seu xénero literario.
3. Establécese un único premio, que consiste nun cadro do pintor ferrolán Poldo Rapela.
4. Entregarase o premio ao autor do libro, independentemente da autoría do texto presentado.
5. O premio outorgarase por maioría de votos e poderá ser declarado deserto.
6. O xurado será escollido pola Xunta Directiva da Asociación Muíño do Vento, e a súa decisión será inapelable.
7. Non poderán presentarse ao premio autores/as socios/as da Asociación Muíño do Vento.
8. As persoas que concursen deberán remitir, antes do día 15 de febreiro de 2013, unha fotocopia da portada e da contraportada da obra, así como o seu enderezo, teléfono de contacto e dirección de correo electrónico, a:
Asociación Cultural Muíño do Vento
Rúa Pintor Máximo Ramos nº 7-9, 2ºC
15401, Ferrol
No caso de que opten polo envío mediante correo electrónico, deberán achegar a portada e a contraportada escaneadas nun documento PDF, ademais do enderezo, teléfono de contacto e dirección de correo electrónico, a directiva@muinhodovento.es.
9. Na primeira quincena de marzo, daranse a coñecer os títulos das obras finalistas mediante a publicación na páxina web. Os autores/as deberán remitir un exemplar da obra antes do día 25 de marzo de 2013, ou, en todo caso, dentro dos 15 días seguintes a seren avisados por parte da asociación convocante.
10. A entrega do premio terá lugar o día 4 de maio no transcurso dun acto músico-festivo no lugar do barrio onde estean presentes os maios participantes na Festa dos Maios, tradicional no barrio de Canido.
A persoa premiada recibirá o seu recoñecemento da man do alumnado premiado no concurso Inventa unha flor, convocado en centros educativos de Canido. Do mesmo modo, o autor ou autora entregará cadanseu recoñecemento ás autoras e autores escollidos por cada escola participante.
11. Despois da entrega do premio, a documentación achegada polos participantes será destruída.
12. Os libros presentados polos finalistas entregaranse ás bibliotecas correspondentes dos centros educativos do barrio, a menos que, canda o envío por parte dos autores/as, estes soliciten a súa devolución.
13. A aceptación do premio por parte do gañador/a implica a súa conformidade para que a Asociación Muíño do Vento poida utilizar publicitariamente o seu nome en relación co premio.
14. A participación neste certame presupón a aceptación destas bases. O xurado estará facultado para resolver todas aquelas cuestións que non se establezan nelas.

Canido-Ferrol, decembro de 2012

A Coruña: obradoiro Todo/nada poesía, impartido por Antía Otero

Todo/nada poesía é un obradoiro literario/artístico orientado a aquelas persoas que queiran achegarse ao entramado poético dende unha visión lúdica, interdisciplinar e contemporánea como primeira toma de contacto. No proceso aportaranse chaves que axuden a escoitar e mirar dende o aquí e o agora da cotidianidade, do preciso, do inmediato… facendo fincapé na grandeza do poético. Os obxectivos son:
– Aportar chaves que axuden á elaboración e creación de textos partindo da mirada única de cada participante.
– Poñer en relación o poético co interdisciplinar: cinema, música, vídeo…
– Desmitificar conceptos tradicionalmente asociados a poesía como: o romanticismo, a rima, a puntuación clásica.
– Atopar os silencios no lenzo.
– Bucear nas propias creacións a redor da imaxinación, a escoita, o concreto, os diálogos, o eu e os personaxes, o tempo, o espazo, o silencio.
– Desmitificar a idea de que para escribir un debe ser experto ou grande entendido.
– Plantexar o feito artístico como algo accesible pero complexo, polo que se aconsella implicación presencial.

RESUMO
Nivel: Iniciación.
Duración: Trimestral. Prazas limitadas.
Horario: Todos os luns de xaneiro a marzo, de 18:00 a 20:00 horas.
Prezo: 60 €/mes socios. 80 €/mes non socios de Polisemias.
Inscrición: aquí.

Nivel: Medio (previa entrevista).
Duración: Trimestral. Prazas limitadas.
Horario: Todos os luns de xaneiro a marzo, de 20:30 a 22:30 horas.
Prezo: 60 €/mes socios. 80 €/mes non socios de Polisemias.
Inscrición: aquí.

A Coruña: obradoiro de escrita creativa con Francisco Castro

Francisco Castro dirixe un Obradoiro de escrita creativa dirixido a persoas ás que lles gusta escribir. Está concebido dende unha perspectiva lúdica e moi participativa. Quen acuda terá a oportunidade de plasmar sobre o papel todo o que caiba na súa imaxinación, literaturizar a súa vida, xogar a crear mundos coas palabras… en definitiva, a gozar da experiencia literaria e da creación escrita. Todas as persoas que participen terán a ocasión de, dende o primeiro momento, escribir poemas, relatos, contos… a partir de actividades lúdicas e sorprendentes.
Dende o minuto un do Obradoiro escribiremos, faremos literatura. O director do Obradoiro proporá actividades que actuarán como catalizadores da creatividade. Logo, sobre os resultados obtidos (os poemas, os relatos, a descrición dos personaxes, a literaturización dalgún aspecto da realidade), será o momento de teorizar e amosar como grandes autores e autoras da literatura universal construían o seu universo de ficción. O Obradoiro, que é eminentemente práctico e participativo, ten o seguinte programa:
– A práctica do relato breve.
– Crear personaxes.
– Técnicas básicas de narración literaria.
– Como atopar o teu estilo literario.
Os seus obxectivos son escribir e gozar do feito de crear literatura e aprender as técnicas básicas da creación literaria.

RESUMO
Nivel: Iniciación.
Duración: 8 horas. Prazas limitadas.
Datas de inicio e finalización: 11 e 25 de xaneiro; 8 e 22 de febreiro; e 8 e 22 de marzo.
Horario: venres alternos de 18:00 a 20:00 horas.
Prezo: 60 € socios. 80 € non socios de Polisemias.
Inscrición: aquí.

Ramón Nicolás: Dez anos de letras galegas (2002-2012)

Artigo de Ramón Nicolás, desde o seu blogue, Caderno da crítica:
“Este pasado sábado 5 de xaneiro, no seo da entrega especial do suplemento Culturas de La Voz de Galicia, por mor dos seus 500 números publicouse este texto que reproduzo a continuación. Ao tempo tamén se incluíron o que entendo como dez títulos esenciais dunha década, no xénero da narrativa e mais do ensaio, entre outros que ben se poderían escoller, e que incorporarei nun apuntamento posterior.
Hai por volta de dez anos, pouco despois de vivirmos aqueles célebres efectos do cambio do milenio, nas letras galegas vivíase a recente desaparición de Carlos Casares e tamén a do dramaturgo Roberto Vidal Bolaño. Ausencias nunca definitivas pois sempre, afortunadamente, quedan os libros. Non debera converterse este artigo en obituario ningún pero non quixera esquecer que, neste período, tamén nos deixaron, ficando un pouco máis orfos, presenzas ben relevantes na nosa historia cultural máis recente como son -no que é unha nómina inxusta polos esquecementos- Fernández del Riego, Isaac Díaz Pardo e Marcos Valcárcel, ou poetas de percorrido truncado como Xela Arias e Luísa Villalta.
Malia todo a vida segue, tamén as letras galegas claro é, nun período talvez con luces e sombras, sobre todo estas últimas por condicionantes de carácter social e económico que pouco axudan a seguir gañando espazos para a promoción e difusión da literatura galega. A imaxinación, aliada coa crenza de que as letras en galego teñen futuro, deparou, por apenas citar dúas propostas, un proxecto como o “Culturgal”, cada vez máis afortalado como convocatoria anual das denominadas industrias culturais, e mais tamén a revista Biblos. Clube de Lectores, sempre fiel á súa cita bimestral e que supón achegar o libro galego a quen lle queira abrir a porta.
Asemade, ao meu xuízo converxen, nestes dez anos, algunhas liñas de forza  que, na súa medida, contribúen á precisa solidez dun edificio no que cómpren moitas mans mentres que talvez as que deberan non fan todo o que lles correspondería. Entre estas mans encóntranse, quen dubida contemplalas agora como un elemento de normalidade, as das narradoras. Se ben o espertar e mais a incorporación das novelistas resultou sincopado nos derradeiros anos do XX é ben certo que nesta década voces como as de Inma López Silva, Rosa Aneiros, Iolanda Zúñiga ou María Reimóndez, entre outras moitas, explican unha realidade literaria viva, plural e poliédrica malia –todo hai que dicilo- a súa escasa visibilización.
A carón, con todo, da dinámica habitual dun sistema literario como o noso no que conviven, afortunadamente, xeracións e estéticas moi diversas, talvez cómpre subliñar tres factores  que apuntan á necesaria fidelización do lectorado: velaí a presenza, ou promoción nalgúns casos, da literatura galega na rede, que vai dando os seus primeiros pasos na comercialización dos seus produtos; a vontade de estabilizar propostas literarias para un público amplo, sustentadas nunha inequívoca calidade literaria como as que asinan, por exemplo, Domingo Villar ou Pedro Feijoo entre outros e, finalmente, a estabilidade e proxección da literatura infantil e xuvenil en lingua galega, tanto no que se refire ao sector autorial –onde apareceron voces realmente significativas que supoñen unha feliz continuidade respecto doutras ben recoñecidas – como ao propiamente editorial e penso, por exemplo, nos recoñecementos obtidos a todos os niveis por Kalandraka Editora.
E, falando de editoriais, apenas dúas liñas para saudar pequenos proxectos que permiten acceder con garantías a propostas escritas noutros idiomas, entre eles Rinoceronte Editora e a máis recente, pero con resultados excelentes, como é o selo Hugin e Monin. Cómpre, malia todo, ser optimistas, eu son dos que pensan que seguirmos supón unha gran vitoria.”

Manuel Rivas: “A nosa tradición é máis erótica que fúnebre, aínda que ás veces pareza que o país anda un pouco zombi”

Entrevista de Montse Dopico a Manuel Rivas en Praza:
“(…) – Praza: As voces baixas comeza lembrando “o primeiro medo” teu e máis de túa irmá María, do que xa falaras no relato A leiteira de Vermeer. En realidade, a túa infancia está presente en boa parte dos contos de Que me queres, amor?, de Ela, maldita alma ou de As chamadas perdidas. Sitúase neles a orixe de As voces baixas?
– Manuel Rivas: Hai retallos, trazos que aparecen xa neses libros, si. O que ocorre é que o que conto neles non son experiencias biográficas no sentido literal. Hai, si, unha fonte de experiencias que agroman nestes libros e tamén en Os libros arden mal, pero iso non significa que o que aparece nos relatos me pasase necesariamente a min, no sentido máis inmediato. A escrita ten, para min, o xeito dun fío que cose moitas cousas. É como unha ponte entre un nós e un eu, ou entre un eu e un nós. Hai unha sorte de memoria colectiva que herdamos e incorporamos á nosa memoria individual. Así, o de A leiteira non era un relato da miña vida, senón dun personaxe que si tomou cousas prestadas da miña memoria.
A orixe de As voces baixas sitúase, propiamente, na serie Storyboard, que se publicou no suplemento Luces de El País, e que supón como unha cuarta parte do contido do libro. Antes eu non me planteara escribir sobre a materia da infancia e das lembranzas. Cando Xosé Hermida, o coordinador de El País Galicia, recibiu o primeiro artigo, levou unha sorpresa porque, claro, eu escribía sobre temas de actualidade, cuestións conflitivas, polémicas, de crítica cultural e social…
Eu penso que As voces baixas é un proxecto que foi nacendo a medida que o fun escribindo. Acabei decatándome de que era para min como unha estraña obriga en marcha. En realidade non traballo cun esquema estruturado. Só parto de mapas xeográficos que despois moitas veces quedan en mapas ilusorios, porque acabo tirando por outro lado. Se cadra debería escribir en braille, porque escribo como un cego. Con esa conexión entre os dedos e o maxín. É unha escrita moi sinestésica… e non me sae doutra maneira. Un xeito de escribir menos “poético” non sería o que eu quero. Por iso a imaxe do cego, ou a do vagabundo, resúltanme moi acaídas para explicalo. (…)”.

Vigo: presentación de Pedras de Plastilina, de Moncho Iglesias

O martes 8 de xaneiro, ás 20:00 horas, na Libraría Cartabón (Rúa Urzaiz, 125) de Vigo, preséntase o poemario Pedras de Plastilina, de Moncho Iglesias, publicado en Toxosoutos. No acto, presentado por Camilo Nogueira, haberá unha actuación musical de Nicolá.