Arquivo da categoría: Entrevistas
María Pilar García Negro, autora de A lingua que nos fai ser: “Cómpre que o galego volva ser a lingua necesaria e inevitábel da Galiza”
Entrevista de Xoán Costa a Pilar García Negro en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): A lingua que nos fai ser. Fálenos do título…
– Pilar García Negro (PGN): De primeiras, pensei en utilizar o verso derradeiro dun soneto da obra Pedinche luz prestada (2001), de Marica Campo, que reza: “É tempo de falarmos. Somos nós”. O seu primeiro verso é: “Tiñamos unha lingua para amar”, e todo el téñoo usado con grande eficacia en moitas aulas de Lingua. É, na realidade, unha mini-historia poética da diacronía do galego, con exhortación final incluída. Posta á fala coa escritora, para lle solicitar permiso de utilización, rápida como un raio, unha vez explicada a petición, sentenciou: hase titular A lingua que nos fai ser.
Pola miña parte, moi agradecida pola suxestión. Como a terra debe ser para quen a traballa, igualmente debe constar a autoría do título en cuestión. É, como se ve, un oitosílabo, de modo e maneira que ben podería encabezar un a xeito de romance actual dedicado á lingua nacional, tan sofrida como precisada de amparo efectivo.
– ND: A actuación da Xunta en materia de Lingua aparece recollida en varios dos artigos. Agora a Administración competente anuncia un ‘Pacto pola lingua’. Como interpreta vostede ese ofrecemento considerando os vinte anos do Plano Xeral de Normalización Lingüística e os resultados estatísticos que nestes días coñecemos?
– PGN: O papel da Xunta, con efeito, é central na cuestión da lingua, e a súa responsabilidade, máxima. Ten facultades plenas nesta materia e levamos décadas de retraso e dunha política aplicada a manter o statu quo, isto é, o absoluto predominio do español, hoxe multiplicado exponencialmente, coa correlativa perda para o galego, cunha restrita utilización marxinal que non garante en absoluto a súa digna sobrevivencia. “Digna” é normal. “Normal” é equivalente á que ten o español en España, ou o francés na Franza ou…
A situación agrávase no ensino, nos meios de comunicación, na Xustiza, na Sanidade, na debida aproximación do galego na infancia… Nen unha só das medidas contempladas no Plano… de 2004 foi executada. Que é o que se quer pactar? O silencio? A resignación? A benzón da política anti-galega?
– ND: Vostede ten dito, e así aparece escrito nesta publicación, que a lexislación autonómica que marca o ponto de partida para a normalización lingüística naceu eivada. Tamén se ten dito que, en materia de normalización, é preciso tomar outro camiño. Mais eu pregúntolle, para alcanzar a normalización plena do galego basta con tomar outro camiño se non variamos o punto de partida?
– PGN: Si tal, ten eivas conxénitas e adquiridas, co cal a palabra “normalización”, na política oficial, é un significante baleiro, substituída por “dinamización”. Nun caso de anemia galopante, “dinamizamos” o paciente ou inxectámoslle a transfusión de sangue conveniente? Cómpre que o galego volva ser a lingua necesaria e inevitábel da Galiza; foino durante séculos e, grazas a iso, persistiu. Éo o español, nunha hexemonía derivada dun proceso de dominio histórico-político, o que determina unha posición absolutamente deprimida do galego na súa propria terra. Por certo, definir o galego como “lingua propia” (Estatuto) significa que a outra é allea. Ou acaso xa non respeitamos a semántica mínima dos adxectivos? Toda proclamación legal favorábel ao galego ha de prever: obxectivos, medidas, accións concretas e temporalizadas, avaliación continua. Se non, é oquedade balofa…
– ND: A publicación non é un manual de sociolingüística mais trata con rigor e sentido común certos tópicos como a imposición lingüística ou o bilingüismo harmónico, cordial e outros adxectivos que se lle van apondo ultimamente. Que nos pode dicer sobre iso?
– PGN: Aclaremos, para non nos sumarmos á realidade ás avesas. A imposición ubicua, elefantiásica, permanente, cun “bombardeo” constante de mensaxes, lemas, discursos e ideoloxía, é a da lingua oficial do Estado, o español, en total coherencia coa dificultade maiúscula de admitir a realidade plurinacional do mesmo. Imposición ferreña, legal, administrativa, escolar, xudicial…, outrora con castigos físicos incluídos, e hoxe garantida por millenta normas e actuacións fácticas. Quen fala de “impoñer” o galego na realidade está a protestar por “poñer” o galego nun lugar social e / ou público diferente do habitual diglósico. Vender-comprar cebolas en galego na feira de Carballo non molestou nen molesta nada.
Si, utilizalo en voz alta e segura en espazos públicos xerais. Aí lle doe… Mais é o único que pode variar, para ben, a situación. Canto ao bilingüismo harmónico-cordial, remito a un artigo aquí incluído con ese título. Só direi que o bilingüismo leva anos e anos a se utilizar como un ideoloxema para impedir, mesmamente, o aparecemento do galego. Branquear, pois, o bilingüismo equivale, sen máis, a dar por boa a situación abaixada do galego. Este precisa volver ser o signo unitivo de todos nós, galegas e galegos, independentemente do noso lugar de nacemento, de onde moremos, do noso traballo ou da nosa clase social. Non outra cousa é unha lingua normal. (…)”
Entrevista a Eva Moreda sobre O raposo na fronde e Pagáns e pragmáticos. A vida no Reino Unido
Entrevista a Eva Moreda no Diario Cultural da Radio Galega:
“Conversamos coa escritora Eva Moreda das súas dúas últimas obras: os relatos de O raposo na fronde e a súa mirada sobre a vida británica en Pagáns e pragmáticos. A vida no Reino Unido, as dúas publicadas pola editorial Morgante. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Manuel Rivas: “A maquinaria pesada da manipulación está a arrasar co significado das palabras”
Entrevista de Javier H. Rodríguez a Manuel Rivas no Salto Galiza:
“(…) – O Salto Galiza (SG): Linche dicir que non tes inseguridade con este libro, que estás satisfeito e que é algo que non sempre acontece.
– Manuel Rivas (MR): É unha sensación, nada racionalizado. Cando fas unha obra literaria, procuras que sexa unha especie nova. Achegar unha especie de planta nova á biodiversidade cultural. E paréceme que si, teño a vibración de que isto é algo diferente, polo menos ao que eu fixen.
– SG: Ata certo punto, salvaxe. Non engana a contracapa.
– MR: A palabra salvaxe, ás veces, cando se repite moito, queda un pouco domesticada. Non hai que utilizala moito (ri). Aquí salvaxe enténdoo no sentido de que todo está feito con moita liberdade. Tamén hai xente que me comentaba que levaba 90 páxinas é que iso de salvaxe e de novela negra non o atopaba por ningunha parte. Eu voulles dicindo que esperen un pouco. Dentro da novela negra hai varias escolas e a min a que sempre me gustou foi a de Hammett, iso que chaman hardboiled. Penso que lle pasa un pouco diso ao libro: vai endurecendo e a medida que ferve, que sería unha tradución aproximada.
– SG: É unha procura consciente?
– MR: Eu non son moi de planificar. Nin de planificar sobre o libro nin en xeral do que vou facendo. Comentouse algo de se isto era unha triloxía. Eu non teño nin idea de se vai ser triloxía ou que vai ser. O que si é que responde a un proxecto literario que ten que ver moito con xirar arredor desa idea da caza do home polo home. Máis que nada, dunha radioloxía do poder en diferentes épocas. Dese poder depredador que o entrelaza coa dominación e a cobiza. Hai unha guerra interna, un debate interno dentro do libro que penso que tamén é interno dentro de cadaquén e, dende logo, dentro de min cando o escribín. (…)”
Marta Villar: “O humor, a ironía e a retranca atravesan toda esta novela”
Entrevista a Marta Villar en Xerais:
“(…) – Xerais (X): Cal é a orixe desta novela?
– Marta Villar (MV): Despois de publicar o ano pasado a miña primeira novela, Non temerás os coches amarelos, quedei con gana de escribir outra historia de crime e investigación. Gustábame a idea de que as pescudas as fixese alguén alleo aos corpos e forzas de seguridade. Fun moi fan da serie Escribiuse un crime, innovadora no seu tempo porque a protagonista era unha muller, e ademais maior, que escribía e investigaba pola súa conta. Xuntei esta idea con outra: a das mulleres que traballaron nas cooperativas téxtiles de Inditex. De aí xurdiu Detective Ferruchi, que é tamén unha homenaxe a unha comunidade, un pobo, que aínda hoxe sofre o racismo.
– X: Influíu a túa profesión de xornalista á hora de escribir esta historia?
– MV: Os xornalistas por definición son, ou teñen que ser, persoas con curiosidade por todo, que se senten apaixonadas polas historias. Tanto, que ás veces no día a día dun xornal non hai tempo ou espazo para determinados temas. E aí aparece a literatura. Envorco nela os temas que ás veces no xornal resultan desprazados por outros.
– X: O xurado destacou o ton cómico e o humor. Como o conseguiches?
– MV: Despois do meu primeiro libro quedei liberada de certos temas, había unha carga de dor que deixei atrás. Ademais, escribín Detective Ferruchi nunha licenza de traballo de tres meses. E saíu ese ton que atravesa toda a novela, o humor, a ironía e a retranca. É un humor que comparto, e supoño que tamén foi fomentado polo ánimo que tiña nese momento, froito de saber que me quedaban tres meses por diante nos que podía facer o que quixese. Unha sensación que libera á hora de escribir. Ter moitos días seguidos libres é básico para escribir. Como xornalista de prensa traballas pola mañá e pola tarde, os festivos e as fins de semana. Non é posible escribir unha novela por esa falta de continuidade, agás se o fas sacrificando as vacacións. E aínda así non chega. (…)”
Pilar Sampedro: “Produce emoción entrar nun relato que recupera a memoria silenciada dos perdedores”
Entrevista de Héitor Picallo a Pilar Sampedro en Nós Diario (foto de Arxina):
“A escritora e pedagoga Pilar Sampedro ten elaborado e coordinado varias guías no marco da literatura infantil e xuvenil vinculadas a ámbitos como a igualdade, o medio ambiente, a inclusión e os obxectivos de desenvolvemento sustentábel; todas co obxectivo de demostrar que en galego hai materiais de calidade para o seu tratamento.
– Nós Diario (ND): Por que mergullar na memoria histórica é o propósito da reedición desta guía?
– Pilar Sampedro (PS): Este empeño en elaborar guías de libros infantís en galego de diferentes temáticas responde a unha queixa (ou desculpa) que teño escoitado entre as persoas mediadoras (profesorado, bibliotecarios e bibliotecarias, familias) cando aseguran “disto en galego non hai, ou hai pouco”. Trátase de demostrar que existe produción de calquera tema que se queira buscar, iso si, hai que localizar esas obras, porque existen. De iso se trata, de mostrar a riqueza que hai en galego.
Esta guía de memoria histórica é moi necesaria porque non sempre se trata esta temática nas aulas de Ciencias Sociais ou se fai dun xeito moi distante, mentres que na literatura (igual que noutras artes) a abordaxe é máis próxima, porque se realiza a través dunha historia coa que te identificas e produce emoción ao entrar nun relato que recupera a memoria silenciada dos perdedores que eran os leais á orde democrática, á República. Desde aí podemos entrar na Historia (con maiúsculas) doutra maneira.
– ND: Coméntenos que entidade publica esta obra e cales son os obxectivos dela.
– PS: A Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Barbanza, que é unha asociación que traballa en todos os concellos da península para iluminar esa realidade que foi ocultada e negada, devolvéndolles a dignidade a aqueles que foron inxustamente represaliados a partir do golpe de Estado de 1936, na ditadura franquista e transición. Recoñecemento e reparación da memoria das vítimas. (…)”
Eva Mejuto: “Este premio pega o meu nome ao de Agustín e iso faime moi feliz”
Entrevista a Eva Mejuto no Diario de Pontevedra:
“”Onde caben catro é, en realidade, o lema que lle puxen á historia para participar no certame. A min gustaríame que o libro se publicase co título As aventuras de Keco e Kika“, explica Eva Mejuto (Sanxenxo, 1975). A escritora, afincada en Pontevedra, vén de gañar o VIII Premio Agustín Fernández Paz de narrativa infantil e xuvenil pola igualdade, que convocan o Instituto de Estudos Chairegos (Iescha), o Concello de Vilalba (Lugo) e Edicións Xerais. O xurado premiou o seu traballo “por poñer en valor os animais de compañía como parte da vida familiar”, porque o humor “ten un papel moi decisivo” e porque está escrita “con dúas voces”, as dos dous cans protagonistas alternadas, o que o converte “nun libro interesante para a educación literaria dos máis pequenos”.
– Diario de Pontevedra (DP): Que historia é a que conta en Onde caben catro?
– Eva Mejuto (EM): A de dous cans que viven en Valdepegas, un barrio moi semellante a un de Pontevedra que se chama Valdecorvos, onde vivo eu e onde pasean os meus cans. Aquí temos a dúas rapazas que son parella e viven neste barrio cun can e cunha gata. O can é un can xa vello que vive moi acomodado na casa, ata que un día chega outra cadela que vén rescatada dunha situación complicada. Entón aquí temos a voz narrativa de Keco, o can vello, que vai contando desde a súa perspectiva o que está pasando na casa, a chegada deste outro animal que lle quita o protagonismo e as ‘chuches’, e a voz narrativa de Kika, a cadela nova, que chega a este novo fogar con toda a enerxía e toda a ilusión. O libro baséase na contraposición destas dúas voces narrativas.
– DP: Vostede ten tamén dous cans, Neko e Mica. Canto deles hai nesta historia?
– EM: Pois a verdade é que case todo é real porque esta historia parte precisamente da vivencia de ter na casa estes dous animais. Evidentemente, as persoas humanizamos os cans, porque forman parte dos nosos vínculos, dos nosos afectos e, ao final, acaban tendo reaccións case de seres humanos. Si, esta historia ten moito que ver coa miña vida, co espazo no que vivo e coa miña familia humana e animal. A maiores, a min aquí había varios temas que me apetecía tratar. Un era o do maltrato animal e como lles afecta ese sufrimento ao seu comportamento. E o outro era o das redes de afectos e as familias diversas. Non é o tema central do libro, pero está aí.
– DP: Que supón recibir un premio co nome de Agustín Fernández Paz?
– EM: Para min é algo moi especial. Eu non lin a Agustín Fernández Paz de nena, porque aínda non tiña escrita a súa obra. Pero despois, xa adulta, en todo o traballo que desenvolvín dende o mundo da edición e como escritora, a súa obra estivo presente. Nun momento dado tiven a oportunidade de coñecelo de preto nunha viaxe á Feira do Libro de La Habana en 2008, cando Galicia foi país convidado. Descubrir a súa maneira de pensar, o profundo respecto que tiña pola rapazada como lectorado e a súa sensibilidade, marcoume moito. Así que, aínda que non o lin cando tocaba, si que me serviu para facerme unha composición do que debía ser a literatura infantil e xuvenil. Aprendín moito del. Un premio sempre é un apoio, sempre é un azo, pero que ademais leve o nome de Agustín faino de verdade especial. Permíteme pegar o meu nome ao seu e isto é algo que me fai moi feliz. E penso que a el tamén lle tería gustado. (…)”
Manuel Rivas: “Sen imaxinación queimaríanos o inferno, a imaxinación si que é un refuxio climático!”
Entrevista de Rodri García a Manuel Rivas en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): Por que unha novela negra?
– Manuel Rivas (MR): Escribes unha novela, entre outras cousas, porque non podes explicar a realidade doutro xeito. Cousas que ás veces vemos desde un realismo simple poden parecernos mundos afastados. A novela pon en cuestión ese simplismo do branco e negro, e mesmo de facer valados. Aquí as cousas están moi tecidas.
– LVG: E as realidades enfrontadas…
– MR: Penso que o máis interesante xorde cando se comunican dous contrarios. Aquí hai momentos en que o infernal é o cómico se xuntan, pero tamén personaxes con caracteres que son duros pero afastados, como é o Amadeo construtor e o Outro [Antón], que non ten un peso. Enténdense ben porque se necesitan no sentido de que teñen curiosidade os dous. Este é un mundo que non propicia o encontro entre contrarios, máis ben levanta moitos muros, sitúa a xente en estratos, en capas. E perdemos o mellor da paisaxe humana e da paisaxe natural. Os humanos, en vez de ser o centro do mundo, son enxertos que están nunha paisaxe, nunha xeografía, e grazas á imaxinación podemos oír o latexo da natureza, a resistencia. Os animais tamén resisten… Ás veces dis estas cousas e hai xente que di: «Fáltalle un sulfato» [ri].
– LVG: Iso non está no que din do protagonista: Chóvelle no tellado, ten o casco avariado, fáltalle un rego, está en menos cuarto…
– MR: Faltoume o de «está sen sulfatar». O rapaz, falando doutro veciño que fai bromas con eses ditos, rosma: «Non é o único imbécil que me considera un imbécil». [risas]. Escribir, posiblemente, é a necesidade de explicar moitas cousas, as zonas de sombra, os lados escuros, pero tamén os lados ás veces marxinados, como pode ser ese humor popular, a imaxinación… A imaxinación semella hoxe en día que é algo obsoleto, asóciase cos contos, coa fantasía, e nada máis diferente: É un xogo de chaves que nos serven para abrir a realidade. Aquí as chaves sempre se usan para pechar. O que fan falta son xogos de chaves para abrir. (…)”
Llerena Perozo: “Hai que escribir desde unha mesma, incluso a ficción máis fantasiosa, pois iso dá veracidade”
Entrevista de Tensi Gesteira a Llerena Perozo Porteiro na Movida:
“(…) – A Movida (M): Tolstói comezou a obra de Anna Karenina do seguinte xeito: “Todas as familias felices se parecen, pero cada familia desgraciada éo á súa maneira”. Aínda non tendo moito que ver coa túa recente novela, a min veume á cabeza porque ambas son obras sobre grandes mulleres. Estás de acordo?
– Llerena Perozo Porteiro (LP): Comprendo a asociación, desde logo, e concordo en que nas dúas novelas as protagonistas son grandes mulleres. Porén, os seus patróns, sendo ambas transgresoras coas normas sociais dos seus tempos, son opostos. Penso que Ana Karenina representa a dependencia emocional e María García, a protagonista e narradora de Os anos tranquilos, xusto o contrario.
– M: O teu libro lese case coma unha telenovela, sobre todo porque conta moitas cousas e é capaz de irnos directamente ao corazón. De onde xorde Os anos tranquilos?
– LP: Xorde unicamente da vontade de narrar, de contar, de fabular. Do gozo que me proporciona escribir. E fúndase en grande medida no que aprendín na infancia nunha crianza en tribo por nai, pai, dúas avoas e dous avós. Na nosa familia hai e houbo grandes contadoras e contadores, alén da escritora e o escritor, que ademais viviran feitos transcendentes e interesantes. O meu avó paterno era un contador oral espectacular, o meu irmán é guionista e director. En canto ao que refires acerca do “visual” da narración xa mo comentaron algunha vez, tamén coa anterior novela. Non son quen de escribir capítulos longos e disque esa brevidade fomenta unha lectura máis dinámica. Se cadra, ten que ver co meu paso profesional polo audiovisual, onde lin moitos guións e mesmo escribín algunha curtametraxe e, por suposto, con que pertenzo a unha xeración que medrou coa tele e as películas, cos puntos de xiro trepidantes e os finais “en alto” das sagas e as series.
– M: Quen é María García, esa muller que leva o mundo nas mans?
– LP: María representa, no meu universo emocional e narrativo, ás mulleres de orixe rural do século XX. Coñecín algunhas historias de vida incribles, varias delas na casa. Non foron mulleres que pasasen aos libros de historia, mais, sen elas, nós agora non seríamos como somos nin gozaríamos de moitas liberdades e avances. Elas facían por intuición, por supervivencia ou por sentido común, pero abriron case todas as portas. (…)”
Conversa con Lois Ladra, novo director do Museo do Pobo Galego
Desde a Radio Galega:
“Conversamos co novo director do Museo do Pobo Galego, o antropólogo e arqueólogo Lois Ladra. Este coruñés nado en 1972 foi escollido tras un concurso de méritos con máis de vinte candidaturas.
O seu propósito é conseguir aumentar os recursos económicos e humanos do Museo, recuperar todo o conxunto monumental de San Domingos de Bonaval e concluír a montaxe das novas salas de Historia, coa vista posta no 50 aniversario da institución, en 2027. A entrevista pode escoitarse aquí.”
