Gañadoras/es da sexta edición dos Premios Follas Novas do Libro Galego


Nunha cerimonia que recuperou a presencialidade dos finalistas e retransmitida para o público, entregáronse os premios Follas Novas do Libro Galego, uns premios que acadaron este ano a sexta edición na que estrearon nova denominación. A gala foi conducida por Quico Cadaval coa participación do cuarteto de saxofóns da Banda Municipal de Música de Santiago. Os premios están organizados pola Federación de Librarías de Galicia, a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega e a Asociación Galega de Editoras. Esta edición estivo patrocinada polo Concello de Santiago, a Xunta de Galicia, Cultura da Deputación da Coruña e o Centro Español de Dereitos Reprográficos (CEDRO).
Na súa intervención, o novo presidente da Federación de Librarías de Galicia, Ramón Domíguez, falando en representación das tres entidades organizadoras, explicou algunhas das circunstancias nas que vive o mundo do libro en xeral e os premios en particular desde o inicio da pandemia. Domínguez sinalou que a crise sanitaria “ten afectado sensiblemente a tódalas actividades vencelladas a cultura, limitando e mesmo cancelando innumerables eventos nos últimos tempos. Por iso, este ano estamos felices por contar hoxe coa presenta física dos finalistas en cada una das 15 categorías, que representan a excelencia das notas letras”. Engadiu o presidente que o mundo do libro “é un ecosistema complexo. Un dos seus principais valores é a diversidade. Galicia conta con un tecido libreiro de calidade, grandes librerías e excelentes profesionais. O noso compromiso co libro, demóstrase nun dato revelador, temos a maior densidade de librerías por habitante de todo o territorio nacional. Pero este realidade non sería posible sen a enorme aportación que tanto autores como editores pon o noso dispor”.
Para rematar, Ramón Domínguez reclamou do goberno galego a “definición na súa integridade da Lei do Libro e da Lectura de Galicia, aprobada hai xa preto de quince años. Consideramos esta ferramenta lexislativa, un elemento que de certeza contribuirá o equilibrio na cadea de valor do libro, por outra parte tan necesario nos momentos actuais”.

Premios de honra

– Premio da Asociación de Librarías de Galicia: Manuel Arenas
– Escritor Galego Universal: José Luandino Vieira
– Premio da Asociación Galega de Editoras: Xulio Amigo

Listaxe de gañadoras

Ensaio e Investigación
Irmandiñas (Edicións Laiovento), Aurora Marco.
Por ser un traballo de recuperación, de posta en valor do traballo das mulleres e a súa aportación achega a historia de Galicia e da aportación que realizaron á defensa da liberdade.

Divulgación
Unha mente que voa (Edicións Xerais de Galicia), Xurxo Mariño.
Pola relevancia e necesidade da divulgación da ciencia en galego, polo achegamento dos argumentos científicos a un público xeral dun xeito, didáctico, claro e preciso.

Narrativa
Un señor elegante (Edicións Xerais de Galicia), Suso de Toro.
Un traballo de reconstrución da memoria galega dunha parte do século XX que utiliza a de maneira innovadora a combinación de voces narradoras distintas para facer avanzar o xénero biográfico.

Infantil
Mar de mazá (Editorial Galaxia), Elvira Ribeiro.
Polo discurso lírico envolvente, a suxestiva creación de imaxes, o xogo de imaxinarios e traballando sobre un argumento mantendo a atención e o respecto sobre el.

Xuvenil
O mal querer (Baía Edicións), Natalia Carou.
Unha novela que achega actualidade á literatura, contada de xeito áxil, con argumentos tomados da realidade para aproximala a unha franxa de idade na que é preciso abrir debates.

Libro ilustrado
Contrahistorias de Galicia (Edicións Embora), Antonio Reigosa e Rita Gutiérrez (ilus.).
Un libro para achegar anacos extraordinarios e pouco coñecidos da historia de Galicia dun xeito moi atractivo e con espírito divulgador para todos os públicos e cunha ilustración rica, variada e moi elegante

Banda Deseñada
O derradeiro libro de Emma Olsen (novela gráfica) (Editorial Galaxia), Berta Dávila e Pablo Prado.
Un traballo maduro para un autor novo, no que utiliza recursos moi diversos da narrativa gráfica e con moitos xogos cromáticos.

Iniciativa Bibliográfica
A lavandeira de San Simón (Edicións Xerais de Galicia), Eva Mejuto e Bea Gregores (ilus.).
Pola novidade que supón achegar a memoria histórica á infancia, recuperando referentes perdidos e por medio de relatos construídos dende o cotián, nos que os protagonistas son rapaces e rapazas.

Tradución
A nosa Negra (Hugin e Munin), Harriet E. Wilson, traducido por María Reimóndez.
Achega á lingua galega un libro fundamental da revisión histórica a través da literatura, introducindo a historia contada desde as persoas subalternas.

Poesía
A desvértebra (Chan da Pólvora), Ana Romaní.
Un libro que ofrece unha grande cantidade de lecturas e que, entre outras, pode lerse como unha reacción contra a sociedade do espectáculo. Mantendo a tensión entre a tradición e a modernidade poética.

Teatro
Só un home bo (Edicións Positivas), Raúl Dans.
Unha obra dura, contada dun xeito trepidante, na que se aprecia o coñecemento do teatro do autor e das maneiras de contar unha historia desde a escena.

Libro mellor editado
Nós outras (Chan da Pólvora), Marica Campo e Menchu Lamas.
Unha edición case artesanal na que todas as pezas da edición encaixan para conseguir un volume con identidade única. Que une con exquisitez voz da poesía e as imaxes. Combinando literatura infantil con arte contemporánea.

Iniciativa de fomento da lectura
Salón do Libro Infantil e Xuvenil do Concello de Pontevedra.
Unha iniciativa con máis de vinte anos de existencia, que foi evolucionando para adaptarse aos tempos sen perder os seus obxectivos: o fomento da lectura, levar á mocidade a un espazo de libros e chegar a internacionalizacións do evento.

Proxecto literario en rede
Galicia Encantada, coordinador: Antonio Reigosa.
Un proxecto cunha traxectoria sostida durante moitos anos con recursos limitado pero que fornece de material dos imaxinarios galegos a toda a sociedad, ofrecendo divulgación e información.

Xornalismo Cultural
Montse Dopico.
Por un traballo exhaustivo e profundo arredor do mundo cultural, polo rigor con que trata os argumentos e pola profundidade das súas entrevistas.

Podes ver o video completo da Gala aquí.

A web Galicia Encantada celebra o 15º aniversario na Rede hoxe, 5 de marzo

Galicia Encantada, a Enciclopedia da Fantasía Popular de Galicia, celebra o 15º aniversario na Rede.
Galicia Encantada naceu para internet o 5 de marzo de 2005. Desde entón, baixo o coidado do seu creador, coordinador e responsable de contidos, Antonio Reigosa, incorporou 3.000 documentos e varios milleiros de visitas.

Nas próximas datas chegará ás librerías unha publicación conmemorativa do 15º aniversario: Guía de campo da Galicia Encantada. Dos seres míticos e dos lugares que habitan (Xerais, 2020), con ilustracións de Noemí López.

Ilustracións: Noemí López.
Mantemento técnico: Manuel Fernández, de Lugonet.
Estadísticas: Google Analytics 1 de xaneiro de 2011- 1 de marzo de 2020
Usuarias/os: 317.501
Sesións: 443.439
Nº de visitas a páxinas: 2.294.611

ANTECEDENTES
Algúns recoñecementos e premios.
Premio de Cultura Tradicional María Castaña (2006).
Premio Irmandade do Libro (2013).
Homenaxe Festival Atlántica (2015).
Finalista Gala do Libro (2018), modalidade Proxecto Literario na Rede.
Finalista Gala do Libro (2019), modalidade Proxecto Literario na Rede.

Publicación conmemorativa do 10º aniversario.
Galicia Encantada. O país das mil e unha fantasías (Xerais, 2015), con prólogo de Xabier DoCampo e ilustracións de Noemí López.

Sobre a web Galicia Encantada
Artigos publicados en revistas como Murguía e Culturas Populares, e en monográficos como Palabra viva, Cultura tradicional e desenvolvemento rural.

Seccións/categorías
Os arquivos orgánizanse en 33 seccións ou categorías temáticas organizadas alfabeticamente.

Documentación
Ademais, inclúe, entre outros apartados, “Aulas da memoria”, con traballos escolares, e “Didáctica da Fantasía” con propostas para a realización de enquisas e traballos de campo.

Revista (ISSN 1887-2859)
Publicados ata o de agora 16 números e 120 artigos, a maioría sobre o patrimonio inmaterial galego e veciñanzas (Norte de Portugal, Asturias e León).

Colaboradores
– Individuais.
– Centros escolares.
– Iconografía.
– As ilustracións, tanto a imaxe de cabeceira como as que encabezan as diferentes sección ou categorías son da autoría da ilustradora lucense Noemí López.”

100 Microhistorias encantadas

Se queres colaborar en 100 Microhistorias encantadas para celebrarmos o 15º aniversario (2005-2020) na Enciclopedia da Fantasía Popular de Galicia rescata unha lenda, un mito, un rito, un conto… e remíteo (podes acompañar fotografía) a correo@galiciaencantada.com
Aquí podes ver o que xa temos publicado para esta efeméride: #cenmicrohistoriasencantadas (Facebook e Twitter)
E aquí, todo o que hai na web: Galicia Encantada.

“Cando se publica o universo”

Desde Cultura Galega:
“Cúmprense vinte anos da edición por parte de Xerais dun libro de gran formato que supuxo un antes e un despois na visión que temos do imaxinario máxico de Galicia: o Diccionario dos seres míticos galegos, escrito por Xoán R. Cuba, Antonio Reigosa e Xosé Miranda. Vinte anos despois, os protagonistas desta historia reflexionan ao redor dos motivos de escribilo e, sobre todo, do seu impacto na cultura contemporánea do país.
“Foi a publicación dun universo, sobre todo dun universo compartido”, afirma Manuel Bragado, antigo editor de Xerais e responsable da editorial no momento da publicación do Diccionario de seres míticos galegos en 1999. “Serviu para chamar a atención sobre o verdadeiro valor e importancia da cultura popular”, complementa Antonio Reigosa, un dos tres autores, canda Xoán R. Cuba e Xosé Miranda, dunha estensa publicación construída como diccionario pero que, en realidade, é un “ensaio enciclopédico” que recompilaba de xeito exhaustivo aparecidos, trasnos, mouros, sereas, cabalos máxicos, nigromantes, urcos e toda a longa xenea de seres que habitan nos soños antigos do país.
Por incrible que pareza, ata finais da década dos 90 non existía ningunha compilación para o gran público dos mitos tradicionais e antigos do país. En 1998 a Editorial Galaxia publicara unha singular guía de viaxes, a exhaustiva Guía da Galiza Máxica de Vítor Vaqueiro, preludiando esta nova vaga de publicacións centradas no imaxinario tradicional. Ao ollar cara atrás, se cadra, habería que remontarse a proxectos como As lendas tradizonaes galegas (Porto, 1969), de Leandro Carré Alvarellos, para atoparmos cun proxecto similar.
Aínda que a tradición de recollida de lendas era habitual desde o século XIX, a maior parte das publicacións referíanse máis ben a mitos concretos, publicados en revistas antigas e, en gran medida, baixo o ronsel dos grandes etnógrafos da xeración Nós e outros intelectuais da Galicia do século XX. Un detalle chamativo que o explica todo: foi o ilustrador galegocubano Lázaro Enríquez, responsable do importante aparello gráfico do libro, quen tivo o desafío único: “era a primeira vez na historia da nosa cultura que se lle daba rostro a algúns dos seres”. Relatos mantidos durante xeracións e séculos que, a finais do século XX, pasaban por primeira vez dos textos eruditos e dos contos orais a un novo mundo.
A edición de Xerais nese ámbito retrotráese á edición traducida dunha fermosa colección titulada “World Mythologies Series”, de longa vida nos países angloparlantes (13 volumes entre finais dos 70 e principios dos 90) e dos que Xerais publicou en galego algúns moi coñecidos como Druídas, deuses e heroes da mitoloxía celta. “O noso soño era poder contar tamén cunha mitoloxía galega”, sinala Manuel Bragado, “e tamén tiñamos claro que queriamos facer un diccionario, porque outra das tradicións de Xerais era que os diccionarios foran máis alá da lexicografía, que tivese unha intención totalizadora”. Bragado inscribe a produción deste libro nun tempo moi especial da edición do país: “era unha época de entusiasmo. Todos queriamos cubrir espazos para gañar lectores para o galego”.
O libro tivo un éxito notable, ata o punto de que malia ser un “gran formato”, leva cinco edicións en galego desde 1999 e unha en castelán. E abriu liñas de publicación e coleccións na editorial. “A colección Cabalo Buligán comprende vinte volumes de contos da tradición oral para nenos”, e tamén publicamos tres volumes dos “Contos colorados. Narracións eróticas da tradición oral galega”. E, aínda que polas súas características, non se consideraba un libro para a difusión escolar, “resultou un superventas nas escolas”, afirma Manuel Bragado. “Eles publicaron un unvierso, e o fixeron dun xeito moi compartido, colectivo e aberto”, conclúe.
Os tres autores estaban vinculados ao grupo Chaira, centrado na recuperación da tradición oral galega, especialmente na provincia de Lugo. “Os tres autores eramos amigos e coincidiamos en moitos intereses literarios e culturais”, explica Antonio Reigosa. Xoán Cuba, Xosé Miranda e el mesmo decatáronse do inxente caudal de información oral que recollían que a penas era publicado. “Sobre todo no ámbito universitario non se producía practicamente nada sobre a mitoloxía popular”, destaca Reigosa.
Para levar a cabo a tarefa do Diccionario, os autores botaron man en primeiro lugar das vellas fontes, sobre todo do “grupo ourensán” da Xeración Nós. Traballo de hemeroteca, publicacións moi especializadas, pouco accesibles. A maiores, eles engadiron o numeroso traballo de campo que tiñan realizado ao longo da provincia de Lugo, e que era “inédito”. “Por exemplo, o loberno, unha personaxe típica dunha zona da Terra Chá, e moitos matices, sobre todo nos relacionados coa mitoloxía ao redor da morte”. Os autores ían coordinándose na redacción de entradas, na unificación do estilo pero tamén na interpretación dos símbolos que agochan os relatos da literatura popular.
O Diccionario dos seres míticos galegos influiu de maneira notable na cultura galega contemporánea. “Serviu para chamar a atención en certos ámbitos sobre o verdadeiro valor e importancia desta parte da cultura popular e para desmitificar a mitoloxía e facela accesible á xente normal”, explica Reigosa, “foron saíndo monografías, influiu nos traballos universitarios e tamén apareceu literatura infantil e xuvenil que se apoiou no Diccionario para crear personaxes. Non sei se influiu tanto na literatura para adultos”. Segundo Reigosa, o libro permitiu: “axudou a non vivir do externo, a non quedarnos só cos elfos ou cos gnomos, senón que permitiu saber que había uns seres idénticos ou semellantes cun nome noso pero cos mesmos cometidos simbólicos”.
Estes vinte anos foron decisivos para a tradición oral galega. “Hoxe non poderiamos contrastar o Diccionario en campo, sería imposible recoller este material, porque a xeración que nolo achegou xa desapareceu. Na década dos 90 aínda puidemos recoller a unhas xentes que non estaban “contaminadas” polo cine, a televisión ou a literatura”. Sen embargo, desde entón seguen a documentarse seres novos que enriquecen ese acervo. “Nos cocos, nos asustanenos, temos hoxe unha gran variedade de novos seres, que como son moi locais non se coñecían antes. E logo apareceron máis personaxes moi localizados en puntos xeográficos concretos, como a garbanceira”.
E, a maiores, Reigosa creou e xestiona o web Galicia Encantada, que conta con “materiais que non entraron no diccionario porque tampouco os coñeciamos” e que se constitúe hoxe por hoxe a principal referencia dixital para acceder ao imaxinario de seres e lendas do país. Ao xestionar a web, decatouse de que había unha nova vía de traballo de campo, que era a dixital: “a estratexia de animar á xente que te mande cousas funcionou moi ben. Volveu a valernos para recoller moito máis material”. O máis sorprendente ten que ver coas viravoltas da historia: “as grandes sorpresas viñeron incorporando material que chegou desde o mundo da emigración. Mantivéronse alí na terceira xeración, na que lembraban as historias contadas polo avó. E pode darse a paradoxa de que a aldea dese relato xa estea abandonada e coas casas caídas pero a historia orixinal dese lugar aínda estea viva en América”.
De todos os xeitos, o autor destaca como especialmente relevante que o libro sexa empregado polos pais como canle de transmisión da tradición oral galega aos seus fillos. Que sexa usado como ferramenta para dignificar a cultura popular. E tamén que abrira as portas para levar a cabo máis traballos por diferentes investigadores. Aínda que boa parte desa tradición oral esvaera co paso dos anos, o facho do universo mítico do país aínda segue prendido.”

A web Galicia Encantada celebra o 14 aniversario na Rede o 5 de marzo

A web Galicia Encantada, a web da Fantasía Popular de Galicia, celebra o 14º aniversario na Rede este 5 de marzo de 2019.
Galicia Encantada, a web da Fantasía Popular de Galicia, naceu para internet o 5 de marzo de 2005. Desde entón, baixo o coidado do seu creador, coordinador e responsable de contidos, Antonio Reigosa, atesoura máis de 2000 arquivos/documentos que se foron subindo e milleiros tamén os visitantes que recibe ano tras ano.
Mantense a regularidade na incorporación de novidades.
Recoñecementos/Premios
– Premio de Cultura Tradicional ‘María Castaña’ (2006)
– Premio Irmandade do Libro (2013)
– Homenaxe Festival Atlántica (2015)
– Finalista na Gala do Libro (2018), modalidade Proxecto Literario na Rede.
– Publicación conmemorativa 10ª aniversario. Galicia Encantada. O país das mil e unha fantasías (Xerais, 2014), con prólogo de Xabier P. DoCampo e ilustracións de Noemí López.

Sobre a web Galicia Encantada
Artigos publicados en revistas como Murguía e Culturas Populares, e en monográficos como Palabra viva, Cultura tradicional e desenvolvemento rural.

Seccións/categorías
Os arquivos organízanse en 33 seccións ou categorías temáticas que van alfabeticaqmente desde o Alén, coas súas lendas, pasando polas relacionadas con todos os seres da nosa mitoloxía popular (encantos, tesouros…) e os lugares e toponimia asociada á literatura popular tradicional.

Documentación
Inclúe, entre outros apartados, “Aulas da memoria” con traballos escolares, “Biblioteca”, con varias publicacións en PDF, e “Didáctica da Fantasía” con diversas propostas.

Outras seccións:
Novas, Contacto, Buscador, Mapa (localizador de lugares con lenda).

Revista (ISSN 1887-2859)
Publicados 115 artigos do maís variados temas, a maioría sobre o patrimonio inmaterial galego pero tamén referidos a Portugal, León e Asturias.”