Desde Radiofusión:
“Lola, Amparo e Xulia eran tres mulleres, sen formación, que vivian en Ribadavia e de maneira silenciosa e altruista, sen ter unha adscripción política, forman parte dunha rede “que salva a persoas coas que non tiñan nada en común”. Teñen moito mérito e non quixeron nunca colgarse medallas, apunta a escritora. “Para os seus netos foi unha sorpresa, non deixaron rexistros escritos pero tiñan unha rede articulada con dous taxistas e un toneleiro que falaba inglés e axudaron a moitos xudeos a escapar da persecución nazi”. Memoria do silencio está publicada por Xerais na colección Fóra de xogo. Pode escoitarse aquí.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Entrevista con Suso de Toro sobre Dentro da literatura
Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Entrevista con Suso de Toro sobre Dentro da literatura. Pode verse aquí.”
Tempos Novos: Conversa con Emma Pedreira, por Eva Moreda
Eva Mejuto: “Por que coñecemos perfectamente a historia de Oscar Schindler e non temos idea do que pasou no noso propio país?”
Entrevista de Montse Dopico a Eva Mejuto en Praza:
“(…) – Praza (P): Memoria do silencio é a historia, non moi coñecida, de tres irmás galegas que axudaron a fuxir por Portugal a centos de xudeus durante a II Guerra Mundial. Nelas inspíranse algúns dos personaxes da película Lobos sucios de Paula Cons… Como deches coa historia e por que te dediciches a tratala nunha novela xuvenil?
– Eva Mejuto (EM): Nunha conversa con Luís Bará arredor dun programa sobre a recuperación da memoria das mulleres. Eu en realidade estaba traballando sobre Frieda Belinfante, unha chelista e directora de orquestra holandesa (a Frieda do libro) e cando Luis me falou delas, haberá cousa duns catro anos, xa me puxen a ler e a buscar toda a información posible, desde noticias en prensa, ata as ficcións creadas, máis ou menos libremente, sobre esta historia, coma os libros de Vicente Piñeiro ou o filme de Paula e a novela de Emilio Ruiz Barrachina, que saíron cando eu estaba xa detrás do tema.
A historia, por si mesma, sen adobíos, é absolutamente fascinante e pensei de inmediato que tiña que escribir algo sobre ela, sen ter aínda moi decidido que nin para quen. Despois de 22 segundos e de tratar directamente coa mocidade pensei que era unha historia necesaria para ese público, ter referentes positivos da nosa historia e máis de mulleres, deixar de ver a historia narrada desde fóra. Por que coñecemos perfectamente a historia de Oscar Shindler e non temos idea do que pasou no noso propio país? Nos relatos que consumen/consumimos (filmes, series, libros) faltan, ao meu modo de ver, aínda moitas historias que contar, especialmente do noso pasado e é fundamental que teñan esa perspectiva histórica que provoque unha reflexión necesaria sobre o pasado e o presente.
– P: As tres irmás teñen medo, pero é Lola a que ten un maior sentido da xustiza. Non podería aturar non facer nada. Como construíches as tres personaxes, coas súas diferenzas?
– EM: Tiven unha grande axuda co historiador de Ribadavia Ramón Estévez, fillo de Ramón Estévez, un home de 96 anos que colaborou puntualmente con Lola nunha ocasión para axudar a cruzar a un dos fuxidos. Falei cos dous en varias ocasións, déronme moita documentación da época (noticias da prensa, actas…), falei con parentes que aínda viven en Ribadavia, veciños que as lembraban e máis recentemente cun dos netos, que vive en Vigo.
Os propios actos de Lola e das irmás falan por si propios e son moi indicativos da súa forma de ser, como ir declarar en plena guerra a favor do alcalde, de Izquierda Republicana, que acabou sendo asasinado, levarlle comida aos presos que estaban a carón da súa casa, agochar na casa a un parente perseguido… todo isto xa nos dá a idea do tipo de mulleres valentes e xenerosas que eran.
Quen se atrevía a facer iso nunha época na que o medo o invadía todo? Das súas actuacións na trama de fuxida de xudeus na segunda Guerra Mundial non hai nada documentado, pero xa só co que sabemos do que fixeron antes e ao longo da súa vida, dá para construír unha parte importante dos personaxes. Logo os testemuños da xente que a coñeceu, que as tratou, deron para acabar de construír os aspectos máis emocionais, facer as personaxes máis redondas, os seus caracteres, a súa afectividade, a súa relación co resto da vila… Elas tiñan perfectamente delimitado cal era o papel de cada unha e sen dúbida Lola levaba a voz cantante. E como se trata dunha novela, está a parte de ficción, o meu punto de vista e a miña achega persoal, aínda que tentei ser o máis fiel posible á realidade. (…)”
Anaír Rodríguez: “A onda ultraconservadora actual está tentando neutralizar o movemento a prol da igualdade de xéneros”
Entrevista a Anaír Rodríguez en Sermos Galiza:
“Anaír Rodríguez (Vigo, 1978) vén de publicar o segundo volume de Pioneiras (Xerais), un libro ilustrado no que recolle once biografías de mulleres galegas que abriron camiño nos seus respectivos eidos e que pretende fornecer de ferramentas ás novas xeracións para “reverter a falla de referentes femininos” que existe na sociedade, nomeadamente no ensino.
No limiar do primeiro volume de Pioneiras (Xerais), a súa autora, Anaír Rodríguez (Vigo, 1978), alude a un estudo publicado recentemente pola revista “Science” no que se afirma que “as nenas se cren menos brillantes ca os nenos a partir dos seis anos”. A conclusión, dramática e desoladora, pon de manifesto que a desigualdade de xénero é un problema estrutural ao que, dun ou doutro xeito, contribúe a sociedade no seu conxunto. Por iso, esta filóloga decidiu escribir un primeiro libro ilustrado sobre unha ducia de mulleres galegas que foron pioneiras nos seus respectivos ámbitos. Hai apenas unhas semanas saíu do prelo a segunda parte, integrada polas biografías doutras once mulleres pioneiras, descoñecidas para o gran público.
– Sermos Galiza (SG): Como xurdiu a idea de escribir Pioneiras?
– Anaír Rodríguez (AR): Desde sempre tiña curiosidade por coñecer todas estas biografías de mulleres que non chegaran ata nós. Coñecía os traballos de Aurora Marco, por exemplo, que recuperou moitísimas biografías de mulleres galegas, ou o Álbum de Mulleres do Consello da Cultura Galega, e pensei que toda esa información que chegaba a lectores específicos pagaba a pena ser divulgada e, sobre todo, facer que chegase as nenas e os nenos, que son dalgunha maneira os que están no momento de configurar a súa visión do mundo e eu creo que é fundamental que todo o legado das mulleres tamén se transmita á xente nova. Partiu dun interese particular e xurdiu a posibilidade de facer os libros e así foi. (…)”
Entrevista a Lucía Novas sobre Cervatos
Desde o Zig-zag da Televisión de Galicia:
“Entrevista a Lucía Novas sobre Cervatos. Pode escoitarse aquí.”
Antonio Tizón: “Algúns falan da bipolaridade como unha forma de ser, mesmo un don”
Isaac Xubín: “A min o que me gusta é tirar anzois”
Francisco Rodríguez: “Rosalía era unha nacionalista”
Entrevista de Carlos Callón a Francisco Rodríguez en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Como foi o teu novo encontro con Rosalía? Como era ese home novo que se encontrou coa súa obra?
– Francisco Rodríguez (FR): Eu o que fixen foi voltar de Albacete, onde estaba traballando xa como profesor de instituto, porque alí gañara a praza de profesor agregado. Cando tiven a oportunidade dun concurso de traslados, despois de todos os anos que era obrigatorio estar alí, xa collín e, das cinco prazas que había en Galiza, vin para Ourense. Mais é certo que Rosalía facía parte da bagaxe con que eu quería voltar ao país, reencontrándome con el, mais con maior coñecemento de causa e maior coñecemento da súa cultura e das personaxes fundamentais que axudaron a darlle vida. Unha delas era Rosalía, que para min era unha persoa moi opaca a teor dos datos con que eu podía contar, e das miñas leituras. De feito, lembro que dei unha conferencia no Día do Libro, en Albacete, que quedaron escandalizados, aínda que sen o diciren senón por detrás, porque non daban creto a certas cousas que eu comentei. Aquilo estaba motivado só por unha leitura superficial, mais eu era consciente de que a min me faltaban moitos datos de carácter extrínseco, da Historia de Galiza, do contexto en que Rosalía vivira, e moitos datos sobre quen era ela. Tamén sentía a incapacidade para comprender moitos textos que, se non eran os máis estereotipados ou os máis directos, non me resultaba tan fácil entendelos, alén de que xa había unha parte da obra que xa nin a consideraba, toda a obra en español. Entón, eu voltei tamén con esa teima.
Nos primeiros anos, a verdade é que eu me convertín nun propagandista de Rosalía de Castro, con palestras. Eu empregaba sobre todo o recitado duns cantos poemas chaves. A verdade é que o impacto no público popular era moi grande. Eu, primeiro, dediqueime a iso. Conforme eu ía lendo, tamén lerlle aos demais. E pasei moitos anos así. (…)
– SG: Por que houbo que agardar un século para desvendarmos Rosalía?
– FR: Hai un entrevelado de varias causas. A primeira, e determinante, é o papel tan sumamente marxinal que ten a cultura galega dentro do propio país, de tal xeito que a visión que hai sobre ela, e sobre todo a que había, porque era cando aínda se ollaba tamén algo desde dentro e desde fóra, era unha visión que non podía nunca sobardar os limites de algo tolerado, permitido, acoplado ou funcional á cultura española. Por tanto, unha categoría provinciana da cultura española.
Iso é o esencial no propio espazo intrínseco do campo cultural. Esa visión é moito máis grave cando se lle aplicou xusto a unha personaxe e a unha obra que teñen un valor fulcral na cuestión da restauración da cultura galega e no salto cualitativo que supuxo mesmo en comparanza cos países que nos rodean, de tal xeito que se unha literatura non se acopla ben ao esquema provinciano, como era a galega dos grandes clásicos, mais se estuda cos óculos con que se olla a literatura española e a francesa como centrais, o resultado é a incomprensión, no mellor dos casos, o disparate ou a acomodación. Entón, hai que rebaixala!
E despois está a cuestión claramente política, pois todo isto está reforzado porque á cultura galega, e en especial a Rosalía, houbo que lle botar a gadoupa para se apropiaren dela, a pesar de que en principio se recorreu máis a ver se éramos quen de eliminala.
O puzzle agravouse porque, na evolución política do Estado español, houbo toda unha época onde si estiveron dispostos a botar man desas figuras para xustificar o españolismo e para xustificar a actuación de determinado tipo de partidos, cuberta nunha política cultural. Entón, cando había algún crítico español intelixente, había cousas que se intuían, mais eses mesmos críticos nunca quixeron ultrapasar ou romper a visión política da escritora. Un caso exemplar é Azorín.
Outro caso exemplar de incomprensión e, ao mesmo tempo, de saber que se trata de algo moi importante é Luis Cernuda. Outro caso de valoración xusta como leitor, de se decatar que é algo moi importante, mais facer unha explicación psicolóxica de Rosalía que é un disparate total, é Unamuno. (…)”
Diana Varela Puñal: “Sempre é necesario que a xente lea máis, e particularmente poesía”
Entrevista a Diana Varela Puñal en Que pasa na Costa:
“(…) – Que pasa na Costa (QPC): Es avogada de profesión e convertécheste, tamén, nunha grande escritora. Que foi antes, a vocación literaria ou a profesional?
– Diana Varela Puñal (DVP): Sempre tiven claro que quería ser escritora, de feito é das poucas cousas das que nunca dubidei. A profesión de avogada escollina porque certamente gústame o exercicio da avogacía como modo de vivir, pero a miña vocación é a literaria. (…)
– QPC: Na túa última publicación, Non, amor, decidiches transformar varias das composicións da obra en pezas audiovisuais. Ti mesma tes afirmado que o fixeches co fin de conectar coas xeracións máis novas.
– DVP: A poesía é música, por iso coido que a video-poesía non é ningún invento novo, senón usar as tecnoloxías das que dispoñemos para facer o que sempre se fixo, que é recitar poesía. Os troveiros de antano facíano con outras ferramentas, pero no ano 2019 o razoable e empregar os medios dos que hoxe dispoñemos; o cal non implica que os medios tradicionais non sirvan, senón que son perfectamente combinables. Iso por non falar do necesario que é atraer e animar á xente nova a que lea poesía.
– QPC: Neste sentido, cres que é necesario que haxa máis lectores de poesía?
– DVP: Si, sempre é necesario que a xente lea máis e particularmente máis poesía. Iso exercita o pensamento reflexivo, a interpretación, que son ferramentas poderosas contra a frivolidade e as simpleces argumentativas. Unha sociedade cun discurso simplista é caldo de cultivo perfecto para a xustificación da violencia, a instalación do feísmo e da vulgaridade. (…)”