Arquivo da categoría: Entrevistas

Rosario Álvarez: “A Xunta atende os nosos consellos unhas veces máis que outras”

Publicado o por

Entrevista de María Obelleiro a Rosario Álvarez en Sermos Galiza:
“Catedrática na área de Filoloxías Galega e Portuguesa da Universidade de Santiago de Compostela, Rosario Álvarez (Pontevedra, 1952) é presidenta do Consello da Cultura Galega desde 2018. Entrevistámola nun momento en que o órgano de carácter asesor e consultivo conta cunha ampla programación de actividades, como a organizada ao redor da divulgación científica, a da vespa velutina ou a da produción de sal na costa da Guarda e Viana do Castelo. Eis un extracto da conversa, publicada no número 342 de Sermos Galiza.
– Sermos Galiza (SG): Como define o seu proxecto á fronte do Consello da Cultura Galega?
– Rosario Álvarez (RA): Non é fácil definilo, pero eu iría sobre todo a dous ou tres eixos complementarios. Un ten a ver coa miña vontade de contar cunha pluralidade o máis ampla posíbel de axentes culturais da cultura galega –de aí a chamada ás academias, as asociacións ao redor dun escritor ou escritora, museos…–. Temos a vontade de contar con eles, de saber a súa opinión, de intercambiar a información. Intentar atender todo o ecosistema cultural e estabelecer canles con eles. É un reto necesario. Non quero dicir que antes non se fixese, senón que queremos que se faga máis intensamente.
Nunha liña parecida está a igualdade. Unha igualdade que vai máis alá do xénero. Refírome á igualdade de acceso á cultura, á democratización da cultura. O Consello non ten que facer a programación cultural do país, nin moitísimo menos, pero si ten que alertar sobre a necesidade de que chegue a todas as persoas. O acceso á cultura ten que se interxeracional. Tamén hai que ter en conta a igualdade de hábitat. Como non vai haber un abandono do rural se o desprovemos de cuestións básicas como é a cultura? O Consello ten que advertir que se está a crear un gran desequilibrio social porque o acceso á cultura non está garantido en moitas áreas de Galiza. E hai unha igualdade territorial, porque non é o mesmo situarse no eixo atlántico que no oriental. Iso é unha fractura, de feito, entre dúas Galizas. Temos que alertar dos retos que hai que vencer.
– SG: E o terceiro eixo?
– RA: En canto ao terceiro eixo, salientaría que entendemos por Galiza. Quero borrar o adxectivo de exterior cando se fala de cultura galega. Cando falamos de exterior pensamos no traballo de promoción e difusión de cultura galega fóra dos límites administrativos de Galiza. Temos que exportar a nosa cultura xunto coa imaxe do país: a excelencia dos produtos, unha imaxe dunha Galiza contemporánea e moderna, cunha lingua propia… pero, ollo, non é o mesmo iso que a cultura galega que se fai fóra. Os galegos que se atopan fóra están facendo cultura galega. Hai a Galiza territorial, si, e sabemos cales son os seus límites, mais hai unha tradición global. Nós somos un pobo espallado no mundo. Non hai unha cultura galega do exterior, senón global. Unha Galiza global que fai cultura galega desde moitos lugares do mundo. É fundamental que o ecosistema da cultura galega non quede fechado nos límites administrativos de Galiza. Hai unha Galiza máis ampla. (…)”

Xosé Ramón Pena presenta o volume da súa historia da literatura dedicado á “longa noite”

Publicado o por

Desde a Real Academia Galega:
“A detención de Celso Emilio Ferreiro no ano 1937 serve de punto de partida para a nova entrega do gran proxecto da historia da nosa literatura iniciado por Xosé Ramón Pena en 2013. O autor presentou Historia da Literatura Galega IV. De 1936 a 1975. A “longa noite” na Real Academia Galega, acompañado do director de Xerais, Fran Alonso, e de Xesús Alonso Montero. O académico gabou o rigor e a riqueza documental que ofrece en toda unha serie que presenta “o discurso literario galego desde Mendiño ata hoxe mesmo”, demostrando un dominio da historia da literatura no seu conxunto cada vez máis difícil de atopar, salientou. Un percorrido desde o século XIII pola historia das nosas letras que ten ademais ánimo divulgativo, capaz de achegala a diferentes públicos, engadiu Fran Alonso. (…)
A cuarta entrega alicerza unha narración documentada desde o comezo da guerra civil ata finais de 1975, o tempo da “longa noite de pedra”, en palabras de Celso Emilio Ferreiro, pero tamén, nos últimos anos da ditadura, un momento en que se anunciaba o segundo rexurdimento das letras galegas que se produciría coa chegada da democracia. “Nestes anos, malia referirse á literatura realizada durante o franquismo, o número e a importancia dos textos vai en aumento, sobre todo a partir da década dos 60. Medra, polo tanto, a bibliografía que hai que tratar e a investigación con respecto ás etapas anteriores”, indica o autor.
O maior número de obras e de bibliografía sobre elas non foi a única complexidade desta obra. “Foi agradable escribir sobre autores que cheguei a coñecer e a tratar, pero por outro lado iso produce certo medo, porque un quere ser especialmente coidadoso e unir esa relación coa necesaria obxectividade”, confesa Xosé Ramón Pena. (…)”

Quico Valeiras: “Falar da familia é falar da primeira e máis politizada das células sociais”

Publicado o por

Entrevista de Alberto Ramos a Quico Valeiras en Praza (foto de Alexandre Fernández):
“Quico vén de publicar O tempo da cireixa (Positivas, 2019), un libro de poemas en que o autor atopa a súa verdadeira “voz poética” e o camiño artístico polo que quere transitar. Prologado por Luz Pichel, Quico retrata cos seus versos a memoria tanto individual como colectiva, as súas orixes, a familia ou o rural. Eses son as liñas cardinais dunha obra “eminentemente política” que traza un xogo de ausencias e presenzas entre o que xa non está, pero continúa a pelexar contra o esquezo. Praza entrevista a Quico Valeiras (O Carballiño, 1990), poeta e libreiro que rexenta a compostelá libraría Chan da Pólvora (Rúa de San Pedro, 74).
– Praza (P): Este é o primeiro libro de Quico ou o segundo? Pregúntoo porque na presentación Tamara Andrés falounos dunha publicación previa e era por saber se renega daqueles versos.
– Quico Valeiras (QV): Antes de publicar este libro con Positivas, xoguei moito a facer autoedicións en formatos diferentes ao libro. Unha, que tivo moito que ver con Compostela, ten a súa historia. Leveina a cabo coa tenda de conservas Catrineta, na praza de Abastos. Este local ten un proxecto que iniciara Estevo Creus co seu O libro dos cans, libro que presentou en diversos formatos. Un deles foi en Edicións en Fachadas, en colaboración con Catrineta. É unha edición efémera, que se expón na parede e dura até que a xente vai arrincando os poemas. Despois si que foi a miña primeira obra en formato libro, que levamos a cabo cunha campaña de micromecenato. Era un proxecto con diferentes ramificacións. Pero non é que renegue, o que acontece é que os seus poemas, coido, non superaron o paso do tempo. En calquera caso, creo que este O tempo da cireixa é o primeiro libro no que eu atopo a miña voz poética. Digamos que nunca antes me atopara tan claramente na escrita. Podo dicir que me atopei como autor e descubrín o camiño polo que realmente quero tirar.
– P: Leva a libraría da Chan da Pólvora, que forma un tándem coa editorial Chan da Pólvora que dirixe Antón Lopo. Por que editar logo con Positivas e non con Chan da Pólvora?
– QV: Antón Lopo e mais eu adoitamos dicir que a libraría e a editora son un matrimonio con separación de bens. Compartimos o nome, un nome que de feito apareceu moito antes de que eu me unise ao proxecto da man de Alicia [Fernández] e Eduard [Velasco], que levaban antes a libraría. O nome xurdiu no nacemento, momento no que tamén estaban vinculados poetas como Gonzalo Hermo. Eu entrei despois para facerme cargo da libraría. Eu tiña os poemas, mandeinos a varias editoriais e un día, Paco Macías entrou pola porta. Despois de falar durante dúas horas sobre anarquistas do Bierzo, xusto cando marchaba, avisoume que iamos para adiante, que me publicaba o libro Positivas. A min sorprendeume moito, sobre todo sabendo a historia de Positivas. Antes, pasárallo a Luz Pichel, que leu os poemas e quixo facerme o prólogo. Grazas a ela, atrevinme a pasárllelo a máis autoras e editoras. (…)”

Bieito Iglesias: “O 90% das anécdotas que conto son reais. O que me pasa co realismo é que teño que disfrazalo, estilizalo”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Bieito Iglesias en Praza:
“(…) – Praza (P): [Guías caninos] é unha novela policial ou negra? Porque parece que iso marca status.
– Bieito Iglesias (BI): Iso ten que ver coas distintas tradicións da novela policial. Na tradición francesa, quen investiga é un funcionario da policía: é o Estado o que investiga. No mundo anglosaxón (Conan Doyle no XIX e despois a novela americana de Chandler ou Hammett), o que investiga é un detective privado, que contrasta cunha policía ineficaz ou corrupta. Porque o mundo anglosaxón desconfía do Estado. No caso español, e galego, sobre todo nos primeiros anos da Transición, tanto Juan Madrid coma Montalbán teñen como investigador non un policía, senón un detective ou un periodista. Porque non ían converter un policía do franquismo, un dos grises, nun heroe.
Eu escollín a tendencia francesa, mais asumindo o desafío de crear un policía do franquismo que fose un investigador eficaz, pero non un esbirro do réxime. Iso quería que fose Nespereira, e agora teño a Benito, que se dedica a investigar mentres os seus compañeiros están ocupados co procés catalán, ou con nada… Si que hai diferenza entre novela negra e novela policial se por novela policial se entende a novela-enigma, coma a de Agatha Christie, que é puro xogo de adiviña. Pero se por novela negra se entende a quen ten trasfondo histórico e social, eu apúntome á segunda, claro. Na novela americana clásica dos anos 30 si ten moita importancia ese trasfondo histórico e social. Mais, fóra diso, a distinción non ten moito sentido.
– P: Unha vez Manuel Forcadela comentou que, cando comezaba a novela negra galega -sendo moitas veces non moi ben acollida pola crítica- os policías eran politicamente incorrectos: torturaban, por exemplo, como era habitual na realidade no franquismo. Despois vóltanse máis finos, e entón fálase de boom da serie negra galega. Que opinas ti?
– BI: Carlos Reigosa, en Crime en Compostela, crea un detective ao estilo Montalbán: evita facer que sexa policía. O que pasa coa serie policial actual -se falamos de Italia, por exemplo- é que se introduciu moita anécdota costumista. Hai como un intento de “normalizar” o personaxe do heroe solitario, que agora ten muller, fillos… A novela negra clásica era, en realidade, unha versión do western, polo que os seus heroes eran coma os das películas de vaqueiros: solitarios, se tiñan un romance duráballes pouco… O detective de hoxe non é un xusticeiro romántico, ou un misántropo, como naquela época. (…)”

“Perdeuse unha montaña de diñeiro público no libro e parece que non houbo responsábeis”

Publicado o por

Desde Sermos Galiza:
“A historia comeza en 1969, nun local de 23 metros cadrados na rúa San Pedro de Compostela, en pleno Camiño de Santiago. Centrada no material escolar, foi o punto en que Xesús Couceiro (Mesía, 1941) iniciou a súa aventura. Medio século e varias mudanzas -até o emblemático edificio da praza de Cervantes- despois, a Libraría Couceiro é un dos pulmóns do libro galego. No corazón da cidade vella da capital e a cargo dos seus fillos María e Pablo, este e mais Xesús explican o pasado, o presente e o futuro do comercio. Eis un extracto da entrevista publicada no número 340 de Sermos Galiza. (…)
– Sermos Galiza (SG): E como comezou?
– Xesús Couceiro (XC): Eu non tiña diñeiro nin formación para montar unha libraría. Eu vivía na Coruña e viñera para Santiago vivir nunha pensión de estudantes. Alí coñecín moita xente, entre outros un crego irmán da dona da pensión, na praza do Matadoiro. Este crego tiña unha casa na rúa de San Pedro. E un día díxome: “Oíches, ti que andas por aí buscando un local, eu teño un na rúa de San Pedro. Mírao. Se che vale, eu quero 1.500 pesetas ao mes. Pero ti non te preocupes, que eu non necesito os cartos, xa mos pagarás cando os gañes”. Fun ver o local e quedei con el.
– SG: Eis os inicios de Couceiro.
– XC: Así empezou o mundo da libraría, para min totalmente descoñecido. Pero tiña unha vantaxe. Eu era un executivo, e as librarías que había naquel momento estaban adurmiñadas, os libros nas vitrinas, o libreiro agardaba que o cliente lle fose preguntar… O primeiro que fixen foi visitar todos os centros de ensino e conseguín bastante volume de vendas en libros escolares. Un pouco máis tarde, en 1971, cambiou a lei de educación, e os libros base pasaron de 70 pesetas a 800. Foi unha inxección forte para o mundo do libro. Traballei tamén o mundo da papelería. O local era de 23 metros nun barrio de Santiago e non daba para moito, daquela eu facía máis labor fóra que dentro do local. En 1975 mudámonos á rúa República do Salvador e especializámonos en libro galego.
– SG: Como foi ese proceso de especialización?
– XC: Son cousas que se lle ocorren a un e pode atinar ou non. Neste caso atinamos plenamente. Empezábase a publicar máis libro galego. Despois complementámolo cunha sección de libro portugués, porque empezou a carreira de filoloxía galego-portuguesa. Abandonamos a papelería e o libro escolar.”

Carme Fouces: “A literatura infantil e xuvenil deixou de ser uns contos con debuxiños para pasar a ser considerada unha linguaxe universal”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Carme Fouces en Praza (foto de Andrea Area):
“(…) – Praza (P): O Salón do Libro conseguiu entón ser un impulsor do tecido asociativo e cultural?
– Carme Fouces (CF): O Salón é o único evento de todo o país destas características: temos moitos días, moitas actividades… polo que hai sitio para moita xente. E sería ideal que ao Salón lle saísen réplicas noutros sitios. Mais si, a LIX avanzou moito, pero Pontevedra somos quizais os que me máis destacamos nese avance. Quero dicir que, arredor do Salón, foise formando todo un ámbito profesional: Baobab, Migallas, Pavís Pavós, Raquel Queizás, Bea Campos…
Hai un monte de xente de Pontevedra que foi medrando como profesional ao abeiro do Salón. O Salón foi o artífice de poñer en marcha moitos proxectos culturais paralelos. E despois hai algo tamén importante, que é que Carballo, Rianxo e Sarria pídennos parte da decoración -que é o máis caro-, que nós lles cedemos, para facer o seu propio salón, a outra escala, claro. E iso tamén reverte nunha reactivación cultural de concellos máis pequenos.
– P: Un dos vosos obxectivos era facer ver que a LIX non é unha literatura de segunda categoría nin é só para crianzas. A LIX, en xeral, avanzou moito nas últimas décadas: ten bos resultados en termos de mercado, recibe moitos premios… En que medida se conseguiu ese obxectivo de atraer lectores adultos?
– CF: Unha parte do noso público son persoas que levan vindo ao Salón 20 anos. Que levan moito tempo vendo espectáculos, lendo… E son un público exixente, ademais, porque son persoas afeitas a unha programación de calidade.
A literatura infantil e xuvenil deixou de ser uns contos con debuxiños para pasar a ser considerada unha linguaxe universal, e eu convido a todo as persoas a que se acheguen a ela sen prexuízos, porque ademais é literatura, moitas veces, máis valente que a literatura para adultos, porque toca temas de debate actual coma a eutanasia, o acoso, os problemas alimentarios, a emigración, a violencia de xénero… Temos unha literatura infantil e xuvenil que toca os temas que poden ser de interese para a sociedade, sen edulcoralos, e por iso tamén é unha literatura cada vez máis premiada e moi recomendable para todo o mundo.
– P: Foi aumentando o espazo dedicado ao Salón, a participación, cada vez máis entidades implicadas, máis actividades… Cales foron as principais transformacións que viviu o Salón?
– CF: Tivemos un tempo no que aumentaba cada vez máis o alumnado e producíanse momentos de stress, con moito alumnado xunto. Por iso fomos collendo cada vez máis espazo, para poder diferenciar os grupos. Outro avance foi introducir o ámbito profesional, e de feito este ano temos o II Congreso de Mediación Lectora. Os nenos e nenas non teñen un acceso directo á LIX, precísanse mediadores que son os que fan as escollas: os libreiros, os bibliotecarios… E eses mediadores teñen que estar preparados. O Congreso foi un éxito: temos 150 inscritos…
Outra mudanza foi o traballo con adolescentes. Porque notabamos que tiñamos un público que viña regularmente mentres facía primaria, pero ao chegar ao instituto deixaba de vir, e moitas veces volvía despois xa como adulto. Comezamos, por iso, a programar actividades que puidesen conectar con ese público adolescente: o cineforum, obradoiros de banda deseñada… (…)”

Callón inscribe a perda no seu segundo libro de poemas

Publicado o por

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
““Como inscribir o que non está, como inscribir o que falta, como rexistrar a perda”, explica Carlos Callón (Ribeira, 1978) a Sermos Galiza os propósitos da súa obra. Lapidaria, cruzada pola morte e ao tempo con ángulos de humor, heteroxénea e cun tramo final desbordado escrito á morte da nai –As mans titúlase a sección-, Inscricións busca “o gume” onde se atopa o descoñecido. (…)
“Un amigo portugués [o poeta reside en Lisboa, onde é docente de xeografía e historia] dime que como é posíbel que eu, que sempre sorrío, escriba sobre a morte e a destrución”, relata. Nalgúns recitais previos á saída de Inscricións había quen remataba chorando. “Hai dores que se tocan”, entende, “e ás veces a poesía consegue que o entendamos ben”.
Esa experiencia tamén serviu ao autor para reflexionar sobre as mudanzas nas formas de chorar e “as dificultades de facelo en público”. A poesía de Callón, dalgún xeito intimista e, segundo el mesmo define, con parte confesional -“que non é o mesmo que biográfica”- indaga no eu. E sérvese sen complexos de conceptos psicanalíticos, ás veces trasladados ao verso sen apenas mediación. “A primeira vez que lin Jacques Lacan”, conta, “pensei que era un falabarato. Logo ves as prácticas clínicas e, vaia, mudas de opinión. Agora leo páxinas del que me producen a mesma sensación que un bo poema. Parece que falan de min”. Atravesar o fantasma, por caso, é Lacan.
Con preferencia pola composición breve, Callón deixa espazo ás incertezas do xénero. “Hai algo que impón a forma”, di. Non é doado identificar o que. En todo caso, Inscricións é síntese de tempos diferentes e diferentes proxectos de libro. “Preciso estar seguro para publicar poesía”, degraña, “talvez por iso fun un poeta que publicou de xeito relativamente serodio”. (…)”